Morgunblaðið - 03.05.1966, Blaðsíða 17

Þriðjudagur 3. maí 196*
MORCUNBLADIÐ
17
—Alþingi
Framhald af bls 1
lenzkt. Hér sker efni málsins ,
að það er eign hins svissneska
viðsemjanda, sem ber gagnvart
íslenzku ríkisstjórninni ábyrgð á
skuldbindingum þess, og er þess
vegna hinn eiginlegi gagnaðili.
t>ví er haldið fram, að hinn er-
lendi viðserr/andi verði svo sterjc
ur vegna fjármagns síns, að hajm
muni yfirþyrma hér allt. En ei *.-
mitt vegna þess, að hann fjár-
flestir geypimikið fé hér og það
verður hái okkar lögsögu, þar á
meðal eignarnámsheimild eftir
ákvæði íslenzku stjórnarskrárinn
ar, sem ákvæði sítnningsins eru
í samræmi við, verður hann okk-
ur miklu háðari en við honum.
Verðbólgan.
Forsætisráðherra vék síðan að
orsökum verðbólgunnar og sagði:
„Sífellt kapphlaup stéttanna
hverrar um sig og allra í hópum
að heimta sem mest til sín. gerir
stöðvun verðbólgunnar óviðráð-
anlega á meðan svo fer fram.
Við þessu verður lítt gert á með-
an svo fullkominn glundroði rík-
ir innan stéttarfélaganna og
Iþeirra í milli sem nú. Sá
glundroði á einnig verulega sök
á því, að Alþýðusam'bandið hef-
ur enn ekki látið uppi álit sitt
um fram komnar tillögur um
styttingu vinnutíma. Bændastétt-
inni er og lítill greiði gerður
með því að láta svo sem erfið-
leikar hennar um samkeppni
á erlendum mörkuðum stafi
eingöngu af verðbólgunni, en
þegja um þau áhrif,
sem veðurfar og landshætt-
ir hafa til að skapa bændum
fhér erfiðari aðstöðu en stéttar-
bræðrum þeirra í nágrannalönd-
um. Vitanlega eiga þessar að-
stæður meginþátt í því, hversu
hátt verðlag þarf á íslenzkri bú-
vöru. Eitt af því sem ríkis-
stjórninni hefur tekizt nú er að
fá samkomulag um áframhald á
starfi 6-mannanefndarinnar til á-
kvörðunar búvöruverðs. Alþýðu-
bandalagsmenn hafa þar raunar
skorizt úr leik og tilkynnt, að
Alþýðusambandið mundi ekki
tilnefna þann fulltrúa, sem því
er ætlaður. Hinsvegar er ánægju
legt að heyra hversu mikla á-
herzlu forseti Alþýðusambands
íslands leggur nú á þýðingu
rannsókna og þekkingar; þegar
taka skal ákvarðanir í kjaramál-
um, svo sem um ákvörðun bú-
vöruverðs.
Hin aukna fræðsla og þekking,
sem menn hafa aflað sér hin síð
ari ár á verulegan þátt í þeirri
stefnubreytingu, sem leiddi til
júnísamkomulagsins 1964. og
samninganna sumarið 1965, og
hefði sá árangur náðst, að á
tæpum tveimur árum óx kaup-
máttur tímakaups verkamanna í
lægstu flokkum Dagsbrúnar um
15—25%. Ríkisstjórnin mun gera
sitt til að halda verðbólgunni í
skefjum með því að tryggja
greiðsluhallalaus fjárlög og
styðja að hóflegri útlánastarf-
semi fjármálastofnana.
Svo mikil breyting er nú orðin
til bóta, að hætt er við að sum-
um gleymist ástandið sem áður
var, og ætla, að það sem áunnizt
hefur sé sjálfsagt og haldist án
atbeina almennings. En vilji
menn áfram efla heill og hag,
frelsi og framtak, .þjóðar og eins-
staklinga er hollast að fylgja
sömu stefnu og til góðs hefur
leitt undanfarin ár. Hin leiðin
er einnig til, leið ófarnaðar, aft-
urhalds, hafta og ofstjórnar.
Kjósendur skerá úr hvor leið-
in skuli valin. Við sveitarstjórnar
kosningar, sem nú fara í hönd
eru að vísu kosið um annað. En
að sjálfsögðu hljóta þær að
hafa áhrif á stjórnmálaþróunina
í heild. Ég treysti því að Sjálf-
stæðismenn um land allt skilji
hvað í húfi er, ekki aðeins fyrir
heimabyggðir þeirra, heldur og
fyrir holla stjórnarhætti, gæfu
og gengi íslenzku þjóðarinnar
nú og á komandi árum.
Hannibal Valdintarsson vék í
upphafi máis síns að því að nú
hefði nieð afnámi niðurgreiðslna
verið teknar 80 millj. króna af
launþegum og færðar yfir sem
styrkur til sjáv
arútvegsins.
Með þessum að
gerðum væri
sett af stað ný
verðbólgu-
- skriða. S.l. ár
hefði aukning
þjóðartekna
verið 8-9%
eða einhver sú
mesta í Evrópu. Orsök þessa
væri fyrst og fremst uppgripa
sjávarafli, er héldizt í hendur við
hækkað verð fisks á heimsmark-
aðinum. í skýrsu frá Seðlabank-
anum .:æist að á sama tíma og
þessi mikla aukning hefði átt
sér stað hefði vöruskiptajöfn-
uður við útlönd verið óhagstæð-
ur um 342 millj. kr. Slíkt sem
þetta bæri ekki ríkisstjórninni
gott vitni.
Hannibal vék síðan að kröf-
um verkalýðsins 1. maí, og sagði
að þar hefði komið berlega í
Ijós, hvað verkalýðurinn liti á-
framhaldandi verðbólguþróun
alvarlegum augum og það, að
ekki hefði verið staðið við gef-
ip loforð um að stöðva hana.
Stöðvun verðbógunnar og ný
stefna í efnahagsmálum væri
því krafa verkalýðsfélaganna
nú. Nú væri framundan samn-
ingar við verkalýðsfélögin og
segja mætti að það gæti verið
hagkvæmast fyrir verkafólkið
að hafa samninga sem lausasta,
þar sem fyrirsjáanlegur væri
skortur á vinnuafli. Verkalýðs-
félögin vildu þó skipulegan
vinnumarkað og vonandi væri
að friðsamlegir samningar tækj-
ust.
Ragnar Arnalds (K) gerð
hin nýju lög um álbræðslu í
Straumsvík einkum að umtals-
efni. Sagði hann að slík stór-
iðja væri fráleit frá efnahags-
og þjóðfélagslegu sjónarmiði.
Slíkir samningar væru ósam-
bærilegir við samninga annarra
þjóða um erlent fjármagn, sök-
um smæðar þjóðfélagsins. Norð-
menn gættu þess t.d. vandlega
að erlent fjármagn færi ekki
upp fyrir ákveðið mark af fjár-
festingu í iðnaði, en hér mundi
þetta eina fyrirtæki verða með
um 30% af fjárfestingu í iðn-
aðinum.
Með þessum lögum væri tek-
in stefnubreyting, sem gæti orð-
ið þjóðinni örlagarík.
Jafnframt því sem fyrirhug-
uð væri stóriðja hér við Faxa-
flóa væri lítið gert af hálfu
stjórnarvaldanna til að viðhalda
jafnvægi I byggð landsins, og
hefðu umbóta tillögur stjórnar-
andstæðinga á Alþingi um þessi
mál ýmist verið felldar eða
svæfðar. Það væri því krafa
Alþýðubandalagsins að skipt
yrði um stjórnarstefnu í efna-
hagsmálum og að gróðasjónar-
mið einstaklinga yrði látið víkja
fyrir hagsmunum fjöldans.
Eysteinn Jónsson (F) sagði að
menn ættu að geta verið sam-
mála um hvers ríkisstjórnin er
megnug. Afkoma er góð og upp-
grip mikil en ekki vegna aðgerða
ríkisstjórnarinnar. Skuldir við
útlönd hafa auk
izt og þótt dug-
miklir sjómenn
og framtaks-
samir útgerðar-
menn vilji
kaupa ný skip
gAir ríkisstjórn
in þeim erfitt
fyrir um það.
Verðbólgan er
aðsópsmikil og framleiðslan verð
ur undir í samkeppni um vinnu-
aflið. Svo er fiskverðið hækkað
til að fleyta ríkissjóði Stjórnin
er önnum kafin við önnur verk-
efni en skynsamlega stjórn efna
hagsmála. Hún hetfur snúið sér
að öðrum verkefnum og beitt sér
fyrir atvinnurekstri erlendra
manna.
Stefnubreyting er nú lífsnauð-
syn og til er önnur leið — Hin
leiðin — leið Framsóknarflokks-
ins. Hún byggist á samstarfi um
að draga úr verðbólgunni, skyn-
samlegum áætlunarbúskap og
því að kveða niður vantrú á ís-
lenzku framtaki og oftrú á er-
lendu. Hin leiðin er öflugur stuðn
ingur við íslenzkt framtak.
Sigurvin Einarsson (F) sagði
að fyrir 6 árum hafi stjórnin lof-
að að stöðva verðbólguna. Þau
loiforð eru í bókinni Viðreisn.
Efndirnar eru í þessar: Togaraút
gerðin er rekin með styrk. Fisk-
iðnaðurinn nýtur opinbers fjár-
stuðnings. Iðnaður dregst samap
og bændur eru tekjulægsta stétt
landsins. Visitala framfærsiu-
kostnaðar hefur hækkað um 83%
á sex árum og hefði hækkað
meira ef stjórnin hefði ekki
breytt henni. Ræðumaður spurði
síðan 'hvernig umhorfs yrði
eftir 6 árum ef stjórnin yrði á-
fram við völd og lýsti því nokk-
uð. Hann vitnaði að lokum í 1.
maí ávarp verkalýðstfélaganna í
Reykjavík.
Emil Jónsson utanríkisráðherra
minnti á í upphatfi ræðu sinnar
að þegar núverandi ríkisstjórn
tók við völdum hefði ástandið í
efnahagsmálum þjóðarinnar ver-
ið slæmt. Þá hefði t.d. gjaldeyris
forði bankanria verið enginn,
en væri nú kom
inn upp í um
2600 millj. kr.
Mætti fyrst og
fremst þakka
þetta sparifjár-
bindingu, sem
tekin hefði ver-
upp til þess að
standa að baki
gjaldeyrisforð-
anum. Á það hefði verið drepið
af hálfu stjórnarandstæðinga að
erlend lán hefðu aukizt s.l. ár.
Spyrja mætti hvernig á því stæði
og væri svarið það að keypt hefði
verið mikið af skipum og flug-
vélum, en útlendingar lánuðu
yfirleitt í þeim % til 7 ára.
Þá mætti benda á það, að spari
fjárinnlán bankanna hefðu um
það bil sexfaldast á undanförn-
um 8 árum, og talaði það sinu
máli um það að lífsafkoma þjóð-
arinnar hefði verið. góð. Það
væru þó sparifjáreigendur sem
helzt sköðuðust á verðbólgunni
og hefði verið reynt að mæta
réttlætismáli þeirra með þvi að
hækka vexti og nú með mögu-
leikum til verðtryggingar spari-
fjár. Varðandi verðbólguna væri
það að segja, að engri ríkisstjórn
hefði tekizt að stöðva hana síð-
ustu áratugi. Á tímum núver-
andi stjórnar hefði verðbólgan
vaxið að jafnaði um 12% á ári,
en benda mætti Framsóknar-
mönnum á það, að á valdatima-
bili þeirra hefði verið
bólgan vaxið a.m.k. tvöfalt mið-
að við það sem nú væri.
Gils Guðmundsson (K) ræddi
í upphafi ræðu sinnar Keflavík-
ursjónvarpið. íslenzkt sjónvarp
tekur brátt til starfa sagði ræðu-
maður en útbreiðsla á bandaríska
sjónvarpsins hefur aukizt hröð-
um skrefum. Menn deila um
sjónvarpið en úrslitum ræður að
það er ekki sæmandi fyrir þjóð-
ina að leyfa erlendum aðilum
rekstur sjónvarps án þess að
hafa nokkuð um iþað að segja.
Þetta er óviðunandi og niður-
lægjandi ástand. Hljótt hefur
verið á Alþingi um málið vegna
þess að reynt var að afla tak-
mörkum þess við Keflavíkurvöll
fylgis og vitað um vilja áhrifa-
mikilla manna í stjórnarflokk-
unum við það, þ. á m. mennta-
málaráðherra. Tillaga stjórnar-
andstæðinga hefur nú legið fyrir
Altþingi og einu sinni verið rædd.
Ég skora á stjórnarsinna að láta
í ljósi álit sitt á málinu. Línurnar
í ísl. stjórnmálum eru nú skýrar.
Annars vegar þeir sem sjá ekk-
ert annað en erlend auðfélög,
hins vegar allir þeir sem rísa
gegn þeirri stefnu fullvissir um
að með tilstyrk ísl. atvinnuvega
er hægt að efla velmegun lands-
manna.
Óskar E. Levý (S) sagði að fyrir
þessu Alþingi hefðu legið óvenju
lega mörg jarðakaupafrumvörp.
Benti það til þess að bændur
landsins vildu nú auka við jarðir
sínar og væri það þáttur í sókn
þeirra til bættra lífskjara. Á því
færi jafnan bezt að bændur ættu
sjálfir jarðir þær er þeir
byggju á.
Því hefði stundum verið haldið
fram, að hið opinbera hafi gert
sveitirnar afskiptar nú að undan-
förnu. S 1 í k a r
kvartanir væru
sveitunum ó-
þurftarverk. —
Sannleikurinn
væri sá, að
aldrei hefði ver-
ið búið eins vel
að bændum sem
nú. R æ k t u n ,
byggingar, bú-
stofn og framleiðsla hefði aldrei
verið meiri en nú. Allt þetta
benti til þess að bændur hefðu
haft meiru úr að spila en áður.
Það hefði nú verið lögboðið að
þeir bæru hliðstætt úr býtum
við aðrar stéttir og komið hefði
verið á útflutningsuppbótum.
Mætti undirstrika það, að þeim
hefði ekki verið komið á fyrr en
á timum núverandi ríkisstjórnar,
en afnám þeirra nú mundi þýða
hækkaðar vörur til neytenda.
En fullvíst væri, að útflutn-
ingsibætur væri aðeins tíma-
bundið ástand, en í stað þeirra
mætti reikna með skorti á land-
búnaðarvörum. Þjóðinni færi
hröðum skrefum fjölgandi og
neyzlan ykist.
íslenzka þjóðin hefði aldrei
búið við jafn góð kjör og mögu-
leika og nú. Nú hefðu lög um
álverksmiðju og atvinnujöfnun-
arsjóð verið samþykkt á Alþingi,
en úr Atvinnujöfnunarsjóði
mundu á komandi tímum renna
mikið fé til uppbyggingar lands-
byggðarinnar.
Sigurður Bjarnason sagði að
það vseri athyglisvert, að sú
ríkisstjórn er nú sæti við völd
í landinu hefði verið við völd
í 7 ár, eða lengur en nokkur
önnur íslenzk ríkisstjórn. Ríkis-
stjórn þessi hefði verið óvenju
samhent og samstartf hennar með
meiri heilindum, sem stundum
hefði tíðkazt innan samsteypu-
stjórna.
Þegar kveðinn væri upp dóm-
ur um starf ríkisstjórnar kæmi
tvennt til sem veitti um það
svör hvernig til
hefði tekizt. —
Væri það í
fyrsta lagi líðan
almennings og
aðstaða fólksins
í lífsbaráttunni
og I öðru lagi
efnahagsástand
þjóðfélagsins í
heild. Nú lægi
fyrir að íslendingum hefði
aldrei liðið eins vel og í dag —
það hefði aldrei ríkt hér eins
almenn "Velmegun og einnig
lægi fyrir að efnahagsafkoma,
þjóðarbúsins væri góð, svo sem
rúmlega 2000 millj. kr. gjald-
eyrisvarasjóður vitnaði um. Þess
ar staðreyndir væru að þakka
framtaki einstaklinganna og
hyggilegri stjórnarstefnu, sem
hefði tryggt stóraukna fram-
leiðslu og verðmætasköpun.
Stjórnarandstöðunni væri gjarnt
á að þakka þetta góðum atfla-
brögðum. Því mætti svara að af
fiskigengd væri lítið gagn ef
ekki væru til fullkomin tæki til
að hagnýta hana. Sjávarútveg-
urinn hefði í skjóli stjórnar-
stefnu undanfarinna ára eignazt
stórvirk tæki sem aukið hefðu
framleiðslu hans að miklum
mun.
Við margvíslegan vanda væri
nú að glíma, sem áður. Ekki
hefði tekizt að hindra vöxt verð-
bólgu og dýrtíðar sl. 2—3 ár.
Verðbólgan yrði aldrei læknuð í
eitt skipti fyrir öll. Til þyrfti
að koma vilji þjóðarinnar sjálfr-
ar og samræmdar aðgerðir. —
Kröfur yrðu að miðast við raun-
verulega greiðslugetu útflutn-
ingsatvinnuveganna og taka yrði
tillit til grundvallarlögmála efna-
hagslífsins.
Það þing sem nú væri að ljúka
störfum hefði verið athafnasamt
og afgreitt mörg merk mál.
Mætti þar fyrst tilnefna Álverk-
smiðjtt og Atvinnujöfnunarsjóð.
Með Álverksmiðjunni væri lagð-
ur grundvöllur að stóriðju í
landinu sem renna myndi nýjum
stoðum undir atvinnulíf og af-
komu þjóðarinnar í heild. At-
vinnujöfnunarsjóður mundi hafa
víðtæku hlutverki að gegna til
framkvæmda og uppbyggingar í
strjálbýlinu. Stofnfé hans væri
364 millj. kr. og auk bess væru
honum tryggðar víðtækar láns-
heimildir. Það mætti i þessu sam
bandi spyrja Framsóknarmenn
að því hvers vegna vinstri stjórn
in stofnaði ekki slíkan sjóð á
sínum valdatímum.
Að lokum sagði Sigurður að
framtíðin biði upp á mörg og
víðþætt verkefni ‘ og gegndu
landshlutaáætlanir þær, sem
núverandi ríkisstjórn ynni að
þýðingarmiklu hlutverki. 1
framtíðinni bæri að stefna að
því að stóriðjufyrirtæki risu í
öllum landshlutum. Það yrði t.dT
að teljazt líklegt, að í framtíð-
inni yrði önnur álverksmiðja
byggð við Eyjafjörð, á Vestfjörð
um væru góð skilyrði til full-
kominnar fiskiðnaðarverksmiðju,
við Breiðafjörð væru talin góð
skilyrði til byggingar þangverk-
smiðju, í Vestmannaeyjum og
víðar um land ætti fiskiðnaður
í ennþá stærri stíl örugga fram-
tíð, rækjuverksmiðju þyrfti að
byggja við nýfundin rækjunjið í
Húnaflóa og fyrr en varði yrðu
kræklingur og kúfiskur orðinn
verðmæt útflutningsvara eins og
humar og rækja væri nú. Þá
kæmi margs konar efnaiðnaður
mjög til greina, ekki sízt ef hér
yrði innan skamms byggð af-
kastamikil olíuhreinsunarstöð.
Þá mætti og til nefna ýmis kon-
ar fiskrækt í fjörðum landsins,
sem væri nú orðið nauðsynja-
mál í sambandi við vernd land-
grunnsins. Bætt hafnarskilyrði
yrðu að teljast aðkallandi verk-
efni og bæri að fagna yfirlýs-
ingu sjávarútvegsmálaráðherra,
að ríkisstjórnin mundi leggja ný
og endurskoðuð hafnarlög fyrir
næsta reglulegt Alþingi.
Framtíðin skiptir meginmáli,
sagði Sigurður Bjarnason. Þeir
sem nú eru miðaldra eða eldri
verða að gera sér ljóst að ný kyn
slóð er vaxin til manndóms og
þroska á íslandi, kynslóð sem er
traustari, menntaðri og glæsi-
legri, en nokkur önnur kynslóð.
Hún hefur tæknina, þekkinguna
og vísindin að vopni. Með henni
er hún reiðubúin -að vinna afrek
í þágu fslands og ört vaxandi
þróunar þess.
Ágúst Þorvaldsson (F) ræddi
málefni landbúnaðarins og sagði
m.a. að ungu fólki gengi erfið-
lega að stofna til búrekstrar. Það
þýddi auðar jarðic og hvernig
yrði þá umhorfs í sveitum lands-
ins. Bændur eru tekjulægsta
stétt landsins. En þeir verða samt
sem áður að greiða sérstakan
skatt í Stofnlánadeild landbún-
aðarins. Viðskiptakjörin eru
þeim óhagstæð. Sl. ár voru inn
heimtar af þeim 33 millj. í vexti
til Stofnlánadeildarinnar og 15
millj. í lánaskatt. Útflutningsupp
bætur megna ekki lengur að
gegna hlutverki sínu. Bændum
var lofað af ríkisstjórninni að
þeir þyrftu engu að kvíða um
sölu á umframframleiðslu. Nú
er það fyrirheit brostið. Þjóðin
öll mun súpa seyðið af þeirri
stefnu að leika landbúnaðinn
grátt.
Ingvar Gíslason (F) sagði að
góðæri væri misskipt milli lands
hluta. Aflabrestur hefur verið
fyrir Norðurlandi og ekkert ver
ið gert til að létta undir með
tímabundnum erfiðleikum. Við
búum við ógæfusamlega stefnu
í efnahagsmálum og hagsmunum
atvinnuveganna er stefnt í bráða
hættu. Stjórnin hefur misst tök-
in á landsmálunum og stöðvun
verðbólgunnar er ekki lengur á
hennar stefnuskrá. Framkvæmd
ir útlendinga hafa áhrif til hins
verra i landshlutum sem þegar
hafa dregizt aftur úr. Akureyr-
ingar spyrja nú hver verði fram-
tíð iðnaðarins þar sem hefur átt
í erfiðleikum að undanförnu
vegna verðlagsþróunar og óhag-
stæðrar stjórnarstefnu, sagði
ræðumaður.
Jón Þorsteinsson (A) var sfð-
♦asti ræðumaður kvöldsins. Hann
ræddi í upphafi álsamningana og
kvaðst telja að þar hefði vel ver-
ið haldið á málum íslendinga.
Framhald á bls. M.