Morgunblaðið - 05.10.1966, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐID
Miðvikudagui 5. október 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðinundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstraeti 6
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
SAMKOMULAG UM
STÖÐVUN
VERÐBÓLGU
'T'r rætt var um samninga-
^ málin í sjónvarpsviðtal-
inu við Bjarna Benediktsson,
forsætisráðherra, sagði hann:
„Ég legg megináherzlu á að
frjálsir samningar verði
reyndir til þrautar. Hvað
gera skal, ef slíkir samningar
fcomast ekki á, er ekki hægt
að segja, fyrr en aðstaðan er
skoðuð þá. Ég tel að sam-
komulagið um búvöruverðið
og við sjómenn og útgerðar-
menn um síldarverðið gefi á-
stæðu til þess að örvænta
ekki fyrirfram, svo vægt sé
til orða tekið, um að menn
reynist fáanlegir til skynsam-
legra samninga“.
Á því leikur enginn vafi, að
allur almenningur æskir
þess, að nú verði gerð alvar-
leg tilraun til að stöðva verð-
bólguþróunina. Menn gera
sér grein fyrir því, að eins og
nú háttar, er enginn grund-
völlur fyrir áframhaldandi
kaupgjalds- og verðlagshækk
unum. Ýmsar mikilvægustu
útflutningsafurðir okkar hafa
-lækkað í verði á erlendum
mörkuðum, og menn eru sam
mála um það, hvar sem þeir
standa í stjórnmálum, að at-
vinnuvegirnir þoli undir þess
um kringumstæðum ekki nýj
ar kauphækkanir.
Eins og forsætisráðherra
vék að, er mjög mikilvægt, að
tekizt hefur samkomulag
bæði um búvöruverð, og eins
um síldarverðið. Þar hafa að-
ilar, sem til þess eru rétt
kjörnir, gert sér grein fyrir
ábyrgð sinni, og mætzt á
miðri leið til að forða vand-
ræðum. En fleiri þurfa að
]*ggja hönd á plóginn, og nú
«ru einmitt að hefjast samn-
ingatilraunir milli vinnuveit
enda og launþegasamtaka.
Yissulega hljóta allir vel-
viljaðir menn að óska þess,
að samkomulag náist, án þess
að stefnt sé í voða efnahagslífi
þjóðarinnar, og unnt reynist
að tryggja mikla atvinnu á-
fram, en ekki verði settar
fram kröfur, sem óhjákvæmi-
lega mundu leiða til samdrátt
ar og margháttaðra erfiðleika.
Slíkar samningatilraunir
taka að sjálfsögðu nokkurn
tíma, og engin von er um heil
brigða lausn mála, ef verkföll
um eða verkbönnum er skellt
á, áður en nægilegt tóm gefst
til að ræða allar hliðar mála.
Sá, sem til slíkra úrræða
gripi, yrði að gera sér grein
fyrir því, að hann stofnar eig-
in hagsmunum í voða.
Næstu daga og vikur rhunu
þessi mál skýrast, og vissu-
lega er það rétt, sem forsætis-
ráðherra sagði í sjónvarpsvið
talinu, að engin ástæða er til
að örvænta fyrirfram, heldur
þvert á móti fyllsta ástæða til
að ætla, að menn sýni þá þjóð
hollustu og skilning á því
hvað þeim sjálfum sé fyrir
beztu, að leitast nú við til
hins ítrasta, að ná heilbrigðu
samkomulagi.
SKULDABRÉFA
LÁN
Oíkissjóður hefur nú enn
gefið út skuldabréfalán,
að þessu sinni 50 milljónir
króna. Mjög mikill áhugi hef-
ur verið fyrir kaupum spari-
skírteina ríkissjóðs, enda eru
þau verðtryggð, og menn fá
ríflega greiðslu fyrir að lána
ríkinu fé sitt um nokkurra
ára skeið til margháttaðra
framkvæmda.
Verkefni þau, sem opinber-
ir aðilar þurfa að sinna eru
mikil hér á landi, enda hefur
orðið að byggja allt frá
grunni á einum eða tveimur
mannsöldrum. Enn eru kröf-
ur um framkvæmdir hávær-
ar, bæði á hendur ríki og sveit
arfélögum, en hinsvegar að
sjálfsögðu takmörk fyrir því,
hve miklar tekjur er unnt að
heimta í sköttum af borgur-
unum.
Sú stefna að taka nokkurn
hluta þess fjár, sem opinberir
aðilar þurfa til framkvæmda,
að láni hjá borgurunum, er
mun heilbrigðari en hóflaus
skattlagning. Eignarráð fjár-
munanna eru þá ekki tekin
af borgurunum, heldur eru
þeir áfram eigendur fjárins,
og það tryggir hið efnalega
sjálfstæði þeirra. Peningana
fær ríkið hinsvegar til afnota,
og þarf því ekki að fresta
framkvæmdum, sem ella
væri ógjörlegt að ráðast í.
Skuldabréfaútboð ríkis-
sjóðs ætti því að vera fastur
liður í fjáröflun hins opin-
bera. Þá mundu eirinig skap-
azt viðskipti með þessi bréf,
sem auðvelduðu mönnum að
koma þeim í peninga hvenær
sem þeir óskuðu.
En raunar er það ekki ein-
ungis ríkissjóður, sem á að
bjóða út skuldabréfalán.
Fyllsta ástæða er til þess að
sveitarfélögin, þau stærri
a.m.k. bjóði einnig út slík lán,
þegar um stórverkefni er að
ræða, sem hrinda þarf í fram-
kvæmd.
1
Concorde í smíðum.
Kostnaður við farþegaþotur
hraðfleygari en hljððið
fer langt fram úr áætlun
ÞEGAR fyrsta farþegaþotan,
sem fljúga mun hraðar en
hljóðið byrjar reglulegt far-
þegaflug, þá mun hún skilja
eftir sig slóða af peningum.
Það hefur nefnilega kostað
langtum meira en upphaflega
var ráðgert að smíða hana'.
Árið 1962 gerðu bandarískir
flugvélasmiðir ráð fyrir því
að það myndi kosta 1500
millj. dollara að smíða slíka
farþegaþotu. Sú tala er nú
komin upp í 4500 millj. doll-
ara og nokkrir bandarískir
þingmenn, sem vex þessi háa
upphæð í augum, krefjast
þess, að Bandaríkin dragi sig
fremur út úr kapphlaupinu
um, að smíða hraðfleygari
þotu en hljóðið, en að þurfa
að borga þessa gífurlegu upp-
hæð.
Þannig sagði William
Proxmire, öldungadeildarþing
maður fyrir demókrataflokk-
inn í Wisconsin nýlega: „Er
þetta rétti tíminn til þess að
eyða fé ríkissjóðs í þennan
þotuhégóma".
Hvað snertir brezk-frönsku
Concorde-farþegaþotuna, þá
lét brezka flugmálaráðuneytið
fyrir skömmu endurskoða
kostnaðaráætlun hennar og
hækkaði síðan áætlunina úr
450 millj. dollurum í 1400
millj. dollara. Samt var hin
nýja áætlun gagnrýnd og af
ýmsum talin alltof lág. „Lýgi,
bölvuð lýgi“, sagði blaðið
Sunday Times í London og
Daily Mail: „Endanlegur kostn
aður verður líklega 2100 millj.
dollarar".
En hvað um það, smíði far-
þegaþota, sem fljúga munu
hraðar en hljóðið, er haldið
áfram í Evrópu og Bandaríkj-
unum:
• Bretar og Frakkar vonast
til þess að geta flogið sinni
fyrstu Concorde þotu af þessu
tagi í febrúar 1968, reyna aðra
Concorde þotu sína sumarið
1968 og hafa tekið farþegaþot-
ur sínar af þessari gerð í
notkun um 1971. Flugvéla-
verksmiðjurnar „The British
Aircraft Corp“. eru að smíða
nef og stélhluta Concorde þot-
unnar sem fljúga mun með
1450 mílna hraða á klst. og á
að taka 140 farþega. „Bristol
Siddeley“ smíðar vélina og
franska verksmiðjan „Sud-
Aviation" sér um vængina og
miðhluta þotunnar. Til þess
að endar nái saman, hvað
kostnað við smíðina snertir,
þá verða þeir aðilar, sem láta
smíða þotuna, að geta selt um
140 Concordeþotur á um 16
millj. dollara hverja. Þegar
hafa verið pantaðar 60 þar á
meðal átta fýrir Pan Am, sex
fyrir hvert flugfélaganna
TWA, United and American
Airlines og þrjár fyrir tvö önn
ur bandarísk flugfélög hvort
um sig.
• Bandaríska farþegaþotan,
sem fljúga á hraðar en hljóð-
ið, er enn aðeins til á teikni-
borðum verkfræðinganna, en
verksmiðjur sem keppa sín á
milli um smíði flugvélagrinda
og véla, hafa þegar látið
bandarísku flugyfirvöldunum
í té áætlanir sínar þar að lút-
andi til þess að unnt verði að
ganga frá samþykkt þeirra á
þessu ári. Þau fyrirtæki, sem
keppa um smíði flugvélagrind
arinnar eru Lockheed og Bo-
eing, um smíði vélarinnar
General Electric og Pratt og
Whitney. Bæði Lockheed og
Boeingverksmiðjurnar h a f a
heitið því að geta smíðað vél,
sem flutt getur 300 farþega
með hinum ofboðslega hraða
1850 mílur á klst. í 70000 feta
hæð. Hin bandaríska farþega-
þota, sem fljúga mun hraðar
en hljóðið, á að seljast fyrir
35 millj. dollara og til þess að
smíði hennar beri sig þarf að
vera unnt að selja 250 þotur.
• Þriðji aðilinn, sem þátt
tekur í kapphlaupinu um þess
ar þotur, Sovétríkin, hafa
ekkert látið uppi um kostnað-
inn á né hvernig gengur að
smíða farþegaþotu þeirra,
TU-144, sem fljúga á hraðar
en hljóðið. Sumt virðist benda
til, að þessi þota sé í þann
veginn að verða Sovétríkjun-
um miklu kostnaðarsamari, en
þau höfðu ráðgert fyrirfram.
En eins og Bandaríkin, Frakk-
land og Bretland munu Sovét-
ríkin vafalaust gera sér það
fullkomlega ljóst, að þau geta
ekki snúið bakinu við flugvél,
sem um 1980 mun gefa kost
á markaði, sem nema mun um
50000 millj. dollara.

i
1
I
|
i
'!
'I
I
Þjóðin auðgast ár frá ári
og auðvelt á að vera að endur
greiða að nokkrum árum liðn
um lán, sem nú eru tekin, en
þar að auki er ekkert við það
að athuga, að skuldir, sem op-
inberir aðilar stofna til við
almenning á þann hátt, sem
hér um ræðir, ykust er tímar
liðu, þannig að ætíð væri um
verulega fjárhæð útistand-
andi skuldabréfa að ræða.
Nú er mikið rætt um nauð-
syn þess að gera stórátak í
lagningu varanlegra vega, og
vissulega væri hugsanlegt að
afla fjár til þeirra fram-
kvæmda að einhverju leyti
með útgáfu skuldabréfa, sem
almenningur mundi kaupa.