Morgunblaðið - 14.10.1966, Blaðsíða 17

FöstncI»pTtT 14 okt. 1966
MORCUNBLAÐIÐ
17
Heimavistarbarnaskólinn Asg aröur í Kjos.
(Ljósm. Jóhannes Long)
Skólasetning að Asgarði í Kjós
SKÓLASETNING fór fram í
hennavistarbarnaskólanum Ás-
garði í Kjós sl. laugardag. Skól-
inn, sem starfað hefur síðan
1948 hefur í sumar verið endur-
bættur á ýmsan hátt og eru
framkvæmdir við hann nú á
lokastigi.
Skólastjóri Hólmfríður Gísla-
dóttir setti skólann að undan-
gengnu ávarpi sóknarprestsins
sr. Kristjáns Bjarnasonar á
Reynivöllum. Skólastjóri gat
þess, að í vetur yrðu um 40
nemendur á skólanum. Sagði
Hólmfríður, að gert hefði ver-
ið ráð fyrir 50 nemendum í vet-
ur, en sú áætlun hefði ekki
staðizt sÖkum brottflutninga úr
sveitinni í smar. Harmaði skóla-
stj ri þessa miklu brottflutninga
Nýr kennari kemur að As-
garði í vetur, Guðrún Lárusdótt
ir, sem áður kenndi við Laug-
arlækjarskólann í Reykjavík og
hefur 6 ára starfsreynslu að
baki.
Þá gat skólastjóri mikila fram
kvæmda við Ásgarð á þessu ári
og þakkaði skólanefnd ötult og
giftudrjúgt starf í þágu skól-
ans. í nefndinni eiga sæti Odd-
ur Andrésson Neðra-Hálsi, for-
maður, sr. Kristján Bjarnason
og Hjalti Sigurbjörnsson Kxða-
felli. Kemur Hjalti í stað Ol-
afs Andréssonar oddvita, sem
áður átti sæti í nefndinni.
Ýmsar breytingar verða á
námstilhögun í skólanum í vet-
ur, m.a. verður tekinn upp sá
háttur að fara með börmn til
tannlæknis í Reykjavík emu
sinni á vetri hverjum.
Fyrir og eftir skólaseuiingu
sungu skólabörn sálma með org-
eiundirleik Odds Andréssonar
Viðstaddir athöfnina voru for-
A: iiin umferð
i>m Keflavík
f sumar hefur farþega-
straumurinn um Keflavíkur-
flugvöll vaxið töluvert miðað
við síðasta ár. Fyrst og fremst
hefur orðið aukning á flutn-
ingum Loftleiða, en ýmis er-
lend flugfélög, sem hafa eldri
gerðir flugvéla í leigu ferð-
um yfir hafið, eiga líka sinn
þátt í þessari aukningu.
Árið 1963 voru 35.949 far-
þegar afgreiddir þar; 1964
voru þeir 92.834, og í fyrra
komst tala þeirra upp í 178.
538, og eru þar bæði taldar
þeir sem ferðast með flug-
vélum Loftleiða og annarra
þeirra flugfélaga, sem leggja
leiðir sínar um flugvöllinn.
Fyrstu átta mánuði þessa
árs var talan 152.168 og í
ágústmánuði sl. fóru 43.985
farþegar um flugvöllinn, en
ekki nema 29.931 á sama tíma
í fyrra.
í sumar unnu 227 manni á
Keflavikurflugvelli á vegum
Loftleiða en í vetur er ekki
gert ráð fyrir að þeir verði
nema 186. Launagreiðslur
námu í sl. ágústmánuði kr.
3,393.348.00.
eldrar barnanna úr Kjósarsveit.
Þess má geta, að Hólmtríður
Gísladóttir hefur veitt skólanum
forstöðu í þrjú ár. ítáðskona
í vetúr er Hólmfríður Oskars-
dóttir úr Biskupstungum.
Halldór Stefánsson:
Hjdliö veltur
Frá vinstri: Hólmfríður Gisladóttir skólastjóri, Hólmfríður
Óskarsdóttir ráðskona og Guð.ún Lárusdóttir kennari.
HJÓLIÐ. veltur — dýrtíðarhjólið
— og dýrtíðin vex með hverri
veltu — starfslífi öllu og þjóðar-
hag til tjóns, en til fagnaðar
þeim, sem keppa að því að koma
einkarekstri og einkaframtaki í
atvinnurekstri á kaldan klaka, í
þeim tilgangi að þjóðnýta allt í
senn, stjórnkerfi'ð, atvinnurekst-
urinn og sál og sannfæringu ein-
staklinganna.
Ekkert hjól veltur nema ein-
hver sé orkugjafinn, né lengur
og hraðar en orkugjafinn hrekk-
ur til.
Svo virðist sem einhverskonar
huliðshjálmur glepji skilning
manna á því, hver er sá orku-
gjafi, sem knýr dýrtíðarhjólið til
-veltunnar. Svo mikið er víst, að
skilningur á því kemur mjög ó-
ljóst fram í hinum miklu um-
ræðum um dýrtíðina, enda leit-
ast velunnarar hennar — þ.e.
þeir sem hyggjast nota hana til
að kollvarpa þjóðskipulaginu —
við að glepja dómgreind manna.
Aflvaki dýrtíðarhjúólsins er í
rauninni aðeins einn: Það er út-
hlutað meiru en aflað er. Velta
hjólsins er afleiðingin.
Augljós dæmi skulu nefnd:
Þegar með verkföllum eða með
verkfallshótunum er knúð fram
hærra kaupgjald en viðkomandi
atvinnurekstur getur af hendi
innt, er um tvennt að velja:
Annað er það, að atvinnurekst-
urinn stöðvist og falli niður og
Þyzk listsynmg
í BOGASAL Þjóðminjasafnsins
' stendur nú yfir allóvenjuleg sýn-
ing svo ekki sé fastar að orði kveð
i ið, og hressilegur viðburður í
5 listlífi höfuðborgarinnar. Er hér
| um að ræða máluð kort og bréf
I úr Altonaer-safninu í Hamborg,
sem mun eiga merkilegt safn
slíkra mynda eftir þýzka lista-
menn og leggur áherslu á að
auka og bæta það að megni.
Ekki hefur mikið slæðzt hingað
af þýzkri myndlist þar sem hún
rís hæst nema 1-2 grafiskar sýn-
ingar fyrir alllöngu,svo þetta er
einstakt tækifæri til að skoða
frummyndir margra nýskaþendi
þýzkrar listar. Myndirnar eru
tilorðnar við ýmis tilefni og hin-
ar margvíslegustu aðstæður og
af misjafnri alvöru útfærðar og
er einkar fróðlegt að sjá hvað
verður úr, er hinir ólíkustu lista-
menn kasta af sér hátíðleikanum
og bregða á glens og gaman.
— Er ómetanlegt að kynnast
einnig þessari hlið margra
þekktustu myndlistarmanna
Þjóðverja á þessari öld. Þótt
kortin og bréfin hafi sjaldnast
verið ætluð sem listaverk heldur
frekar til auðgunar ritmáli
nálgast þau oft að vera það. —
litlar perlur, sem verða manni
kannski hugstæðari einmitt
vegna þess. Því það er oft, er
listamenn vinna svo áreynslu-
laust, að þeir detta ósjálfrátt á
hugmyndir, sem þeir svo seinna
útfæra í alvarlegri verk.
Ekki veit ég um marga ís-
lenzka listamenn, sem lagt haia
þetta fyrir sig svo nokkru nemi
nema kannski Mugg og Kjarval
— en ég gæti trúað að hér sé
margt falið og óþekkt, sem
fengur væri að komi í leitirnar.
Það kemur vafalítið að því dð
einhverjir aðilar taki að sér að
safna slíku hérlendis. Herbergis-
félagi minn í Osló forðum daga
var firna duglegur við þessa
iðju skreytti allt á hólf og gólf,
umslögin líka, en hann þekkja
menn undir nafninu Ferró.
Svo við víkjum aftur að sýn-
ineunni bá virðast menn eins
Ernst Ludwig Kirchner: „I vinnustofunni“.
og Erich Heckel, Max Pech-
stein, E. L. Kirehner og K. S.
Ruttluff, hafa verið sérstaklega
iðnir við að skreyta kort og bréf
allskonar myndum og eru þær
oft mjög einkennandi fyrir ex-
pressjóniskan stíl þeirra.
Hér ætla ég ekki að fara að
gera upp á milli verka heldur
vil ég minnast á ýmislegt er
vakti athygli mína þá dagstund
er mér dvaldist þar, enda er ekki
hægt að skrifa um svona myndir
á sama hátt og alvarlegri verk.
Við kynnumst þarna nýjum
hliðum heimskunnra listamanna,
eins og t.d. Emil Nolde, sem á
kortaflokk með bergrisum, sem
eru raunar gerð sem uppköst að
litógrafíum. Bráðskemmtileg
kort eins og t.d. „Mattehorn
hlær“, sem. ég að vísu þekki frá
fyrri tíð. Þótt hans sérkennilega
skap komi þarna vel fram eru
myndirnar í útfærslu harla ólík-
ar því sem þessi ágæti listamað-
ur lét frá sér fara síðar meir.
Rudolf Kúgler, nafn sem ég
þekki ekki á þarna tvö mjög vel
útfærð kort, „Rautt dufl“ og
„Við hafið“, sem verkuðu á mig
sem lítil málverk og höfðu
þægileg áhrif. Willy Baumeister
á skopkort, sem er stórskemmti-
legt í lit. Oskar Schlemmer á
þarna m.a. mynd er hann nefnir
„Myndbygging í ferhyrningum",
sem verkar, sem lítið listaverk.
Konuhöfuð hans eru sem jafnan
mjög persónuleg og exotísk
kvenleg. Alfred Partikel á mynd
sem hann nefnir „Kona á bát“,
mjög vel útfærð mynd gætt lit-
rænum þokka, og mynd sem ég
vildi ekki hafa stærri. Fyrir
utan þá sem ég hefi nefnt þekkta
og óþekkta eru þarna einmg
verk stórmeistara þýzkrar mynd
listar, eins og G. Grosz, Franz
Marc, Kubin, Feininger, Otto
Mueller og skopteikanarans
ógleymanlega Olav Gulbandson,
svo nokkur nöfn séu nefnd af
handahófi.
Sýningin orkar létt og
skemmtilega á áhorfendur, spilar
á marga strengi mannlegra til-
finninga og ekki er verra að
kunna eitthvað fyrir sér í
þýzku, því textarnir flytja
áhorfandann stundum enn nær
listamanninum. Þó er það ekk-
ert skilyrði, því allir geta notið
sýningarinnar, sem á annað borð
eru móttækilegir fyrir mynd-
list. Þá er hún mjög fjölbreytt
og vel sett upp og á félagið
Germanía þakkii skyldar fyrir
framtak sitt. Hvet ég listunn-
endur höfuðborgarihnar til að
fjölmenna í Bogasalinn fyrir
sunnudagskvöld er hurðin
fellur aftur.
Bragi Ásgcirsson.
þar með verði atvinnulausir allir
þeir, sem að þeirri atvinnugrein
hafa unnið. Auk þess verði skarð
í heildarframleiðslu þjóðarbú-
skaparins.
Hitt er það að ríkið hlaupi und
ir bagga með atvinnufyrirtækinu
á einn eða annan hátt, til að af-
stýra slíku áfalli. En það verður
ekki gjört nema á kostnað gjald-
þegnanna.
Sé um að ræða atvinnurekst-
ur, sem framleiðir vörur til út-
flutnings er sá kostur næstur
fyrir hendi að smækka íslenzka
gjaldmiðilinn í gildi gagnvart er-
lendum gjaldmiðli, til þess að
nógu margar íslenzkar krónur
fáist til að greiða hið hækkaða
kaup. Er sú leið alkunn og hefur
verið tíðfarin. Við það hækka í
ver'ði að íslenzku krónutali allar
innfluttar vörur, svo að gengis-
fellingin verður öflugur orku-
gjafi til veltu dýrtíðarhjólsins.
Líku gegnir þótt valin sé sú
leið að taka halla atvinnurekst-
ursins á útgjöld ríkissjóðs á
kostnað gjaldþegna. Álögurnar
hækka og það er líka dýrtíð og
aflgjafi dýrtíðarhjólsins.
Önnur meginlind að veltu dýr-
tíðarhjólsins er sjálft Alþingi.
Á hverju þingi leggur fjár-
málaráðherra fram áætlun í frum
varpsformi um útgjöld ríkisins,
miðað við þá tekjustofna, sem í
gildi eru. Alþingi hækkar svo út-
gjöldin til stórra muna. Af því
leiðir — samtímis eða síðar —•
áð hækka verður opinberar álög-
ur. Hækkandi opinberar álögur
er dýrtíðarvöxtur engu síður en
hækkandi verðlag á vörum, sem
fyrr er sagt.
Meðferð Alþingis á fjárlögun-
um endurtekur sig árlega og
verður því sikvikur aflgjafi til
veltu dýrtíðarhjólsins.
Með óbreyttri framkvæmd,
sem verið hefur á stjórn atvinnu-
mála og opinberra fjármála mega
menn vera þess fullvissir að dýr-
tíðarhjólið veltur. — Hvað verð-
ur langt þangað til það veltur
fram af nöfinni?
Hjá öllum lýðræðisþjóðum
veltur dýrtiðarhjólið — það er
eitt af stjórnarfarslegum ein-
kennum lýðræðisins.'— En það
veltur mörgum sinnum hægar en
hjá okkur.
Lýðurinn stendur að baki
hækkunarkröfunum, . íklæddur
úlpu sérhagsmuna sinna og sér-
^yggju, með verkfallsvopni og
kosningasvipuna til höggs reitt,
ef kröfum hennar er ekki sinnt.
Hann skilur ekki hugtakið al-
þjóðarheill.
Hin hraða velta dýrtíðarhjóls-
ins er órækur vottur þess hvað
lýðveldið er í okkar stjórnarfari
miklum mun öflugra en þjóð-
stjórnarvaldið. Reynslan hefur
staðfest að lýðræði'ð — eins og
það hefur verið skipulagt og
framkvæmt — er ekki stjórn-
hæft.
Margsinnis hefur í ýmsum lönd
um — eins og t.d. í Bretlandi nú
— þurft að grípa til þvingunar-
löggjafar til þess að það gæti
lafað áfram — og sumsstaðar
hefur það kollsiglt sig.
— ★ —
A skal að ósi stemma. Sé ekki
tekið fyrir upptökin streymir áin
og hjólið velt-ur.
i STUTTIIHÁTI
London, 11. október — AP.
Fyrir ári voru sett um það
lög í Bretlandi, að hvergi mætti
á opinberum vettvangi mismuna
hvítum mönnum og blökkum.
Innanríkisráðherra Bretlands,
Roy Jenkins, sagð' frá þvi í Lon-
don í morgun, að einn megingalli
hefði komið í ljós á lagasetning-
unni. Þau gæfu þeim nefndum,
sem sjá ætti um, að lögunum
væri framfylgt, ekki vald til að
kalla fyrir vitni.