Morgunblaðið - 26.10.1966, Blaðsíða 19

Miðvikudagur 26. okt. 1S66
MORCUNBLAÐID
19
«l
Guðlaug Pétursdóttir
— Minningurorð —
GUÐLAUG var ein hinna mik-
ilhæfu og góðkunnu Grundar-
systkina, en foreldrar þeirra
voru Pétur Þorsteinsson bóndi
að Grund í Skorradal og eigin-
kona hans Kristín Vigfúsdóttir,
alsystir Magnúsar á Miðseli í
Reykjavík, sem gamlir Vestur-
bæingar miunast með ágætum.
Höfðu forfeður Kristínar í fleiri
settliði setið Grund með mikilli
prýði.
Guðlaug fæddist á Grund 12.
nóv. 1879, yngst 13 systkina og
munu 10 þeirra hafa náð fullorð-
ins aldri; en þau öll nú látin.
Hún dvaldi í heimahúsum fram
að aldamótum við algenga sveita
Vinnu í stórum og vel gefnum
•ystkinahópi á myndarheimili.
Snemma bar á listrænum hæfi-
leikum Guðlaugar. Hún var
drátthög og var í nokkra vetur
við teikninám hjá Stefáni Eiríks-
Byni „hinum oddhaga". Síðar
fékk hún tilsögn í listmálningu
hjá Þórarni B. Þorlákssyni og
síðar í Kaupmannahöfn. Gerði
hún töluvert að því að mála í
tómstundum sínum, aðallega
voru það landslagsmyndir. Hún
var teiknikennari við barna-
skólann í Hafnarfirði 1911-1913
og í Flensborgarskóla 1918-1919.
Hannyrðakona var hún mikil og
við nám í þeirri grein bæði í
Reykjavík og Kaupmannahöfn.
Kenndi hún stúlkum í Hafnar-
firði handavinnu í mörg ár.
Guðlaug var vel skáldmælt og
hafa verið prentuð nokkur smá-
kvæði eftir hana meðal þeirra
hin indælu erindi í „í>ú hýri
Hafnarfjörður", sem maður henn
ar, Friðrik Bjarnason tónskáld,
samdi sitt alþekkta lag við. Er
hvorttveggja, ljóð og lag, stolt
okkar Hafnfirðinga og eru fá
byggðarlög, sem geta státað af
fegri átthagasöng.
6. desember 1913 giftist Guð-
laug Friðriki Bjarnasyni, kenn-
ara og tónskáldi og má segja að
þá hæfist hennar eiginlega ævi-
starf. Þess er of sjaldan minnst
hve mikinn og drjúgan þátt ást-
rík og fórnfús eiginkona á í
störfum bónda hennar. Það er
þó hún, sem að miklu leyti skap-
ar honum hentug vinnuskilyrði,
býr honum friðsælt heimili, þar
sem hann getur unnið að hugðar
efnum sínum í ró og næði, tekur
lifandi þátt í störfum hans og
hvetur hann til dáða. Guðlaug
dáði mann sinn, hún kunni að
meta hæfileika hans og lagði allt
sitt fram til að þessi list manns
hennar fengi sem bezt notið sín;
hlúði að honum og var hans góði
þolinmóði förunautur. Þegar við
því hlustum með óblandinni
ánægju á hin fallegu og þjóð-
kunnu lög Friðriks, þá minnumst
við lika Guðlaugar og færum
henni þakkir fyrir hennar ævi-
starf.
Guðlaug heitin var vel gefin
til sálar og líkama, frekar hlé-
dræg, en skemmtin í viðræðum,
skapgóð og glaðsinna með stilli-
legri og prúðmannlegri fram-
komu. Hún var hjálpsöm og
ræktarsöm við samferðafólk sitt
og frændalið, enda var öllum vel
til. hennar, sem nokkuð kynnt-
ust henni. Hún andaðist þann 18.
þ.m. að Elli- og hjúkrunarheim-
ilinu Sólvangi, en þangað flutt-
ust þau hjóniri fyrir nokkrum
árum og þar dó Friðrik fyrir
rúmum 4 árum eins og kunnugt
er.
Mikil mannkosta kona er
kvödd með þakklæti. Blessuð sé
minning hennar.
Bjarni Snæbjörnsson.
— Kmverjar
l'ramhaid af bls. 12
þetta m. a. til ágreinings milli
Maos og Changs Kuo-t’aos (sem
í göngunni hafði farið í átt til
Sikang en snúið aftur til
Maos). Chang vildi sýna meiri
einlægni í samvinnu við Kuo-
mintang, en Mao lagði alla á-
herzlu á, að hersveitir komm-
únista tækju aðeins þátt í orr-
ustum þar sem þeir væru vissir
«m að vinna og ná yfirráðum
®ð orrustu lokinni.
>f Agareglur
kommúnista
1 sambandi við ágreining
Maos og Changs sem leiddi,
áður en langt um leið, til þess,
að Chang var vikið úr flokkn-
um, er rétt að minnast smá-
vegis á þær reglur, sem Mao
setti um starfsemi flokksins.
Þær voru í grundvallaratriðum
þessar: 1. Einstaklingunum —
einstökum félögum — vár skylt
að beygja sig fyrir vilja sam-
takanna. 2. Minnihlutanum var
akylt að beygja sig fyrir vilja
meirihlutan.s. 3. Lægri stig
ílokksins skyldu lúta hærri stig
um skilyrðislaust. 4. Allir með
limir flokksins skyldu beygja
eig fyrir vilja miðstjórnarinn-
ar.
Til þess að byggja upp völd
og áhrif flokksins, varð hann
að opna dyrnar fyrir verka-
mönnum, bændum og ungu dug
legu fólki — byltingarsinnum,
*em trúðu á grundvallarsetning
ar flokksins og voru fúsir að
vinna vel og beygja sig undir
aga hans. Jafnframt varð áð
gæta þess, að tækifærissinnar,
trotskyistar og fólk með úr-
kynjaðan hugsanahátt og hug-
myndir slæddust ekki inn í
flokkinn í skjóli dugnaðar og
áhuga. Vinna varð að því öll-
um árum að útiloka slík öfl
eða ala þau upp að nýju. Það
þurfti að uppfræða fólk þetta
í hugsjónum kommúnismans,
efla sjálfsgagnrýni þess, þar til
það hefði sýnt í verki, að þær
væru inngrónar.
Þetta vandamál átti fyrst og
fremst við um Rauða herinn,
sem í voru allskyns „óhrein
öfl“, svo sem menn, sem teknir
höfðu verið til fanga frá Kuo-
mintang hernum eða ýmsum
herstjórum, liðhlaupar og
flökkuflokkar ýmiss konar. En
Mao sagði að Rauði herinn væri
«ins og ofn, þar sem allir væru
bræddir og endurmótaðir, er út
úr honum kæmi. Liking — sem
eins gæti átt við kommúnista-
flokkinn sjálfan.
Gangan mikla var án efa slík
ur ofn, — þeir sem lifðu hana
af voru breyttir menn á eftir.
En eftir að kommúnistum fór
aftur að vaxa fiskur um hrygg
í Jenan og þangað tóku að
sækja ungir róttækir menn
hvaðanæva að, slæddust óhjá-
kvæmilega inn hugmyndir, sem
Mao taldi að ættu þar ekki
heima. Því var það í febrúar
1942, að hann hóf hugsjónalega
hreinsun, þar sem tugþúsundir
manna voru þjálfaðir í réttum
hugmyndum og hugsunarhætti.
Einn nánast aðstóðarmaður
Maos í þessari hreinsun hug-
ans var Liu Chao-chi. Han-n
setti fram hinar „réttu hug-
myndir, þar sem aðalatriðin
voru: „Hagsmunir flokksins
skipta öllu máli. Flokksfélaginn
verður að gæta þess að þjóna
alltaf hagsmunum flokksins, en
ekki sínum eigin, nema að svo
miklu leyti sem hagsmunir
beggja fara saman. Þar sem
hagsmunir einstaklingsins og
flokksins rekast á, getum við
hiklaust og án nokkurrar eftir-
sjár fórnað einstaklingnum fyr-
ir flokkinn.
>f Sigur
kommúnista
Eftir innrás Þjóðverja Rúss-
land dró verulega úr aðstoð
Sovétstjórnarinnar við Þjóðern
issinna og þeir fóru að fá aukna
aðstoð frá Vesturveldunúm. Eft
ir árás Japana á Pearl Harbor
voru það fyrst og fremst Banda
ríkjamenn, sem studdu þá.
Upp úr miðju ári 1943 versn
úðu mjög samskipti Þjóðernis-
sinna og Rússa. Rússar sökuðu
þá um vaxandi spillingu og
réðust harðlega á þau öfl inn-
an Kuomintang, sem vildu
semja frið við Japan. Sem
vænta má, gerðu þeir ekki
minna úr þessu en efni stóðu
til — en þessar ásakanir voru
síður en svo ástæðulausar, enda
leið ekki á löngu, áður en vest-
rænir fréttamen-n, sem kynntu
sér ástandið tóku undir þær.
Þeim leizt óvænlega á þá spill
ingu sem greinileg var meðal
margra opinberra embættis-
manna og gagnrýndu harðlega
ýmsar ráðstafanir sem stjórn
Chang Kai-chek og þóttu ein-
ræðislegar og gamaldags. Einn
ig var hann gagnrýndur harð-
lega fyrir skipulagningu æsku-
lýðssveita þar sem agi og upp-
eldi var með svipuðu sniði og
hjá nazistum, fasistum og
kommúnistum í Sovétríkjun-
um.
í~ skýrslu, sem bandaríski
hershöfðinginn P.E. Peabody,
yfirmaður njósnadeilda'r Banda
ríkjahers gaf stjórn sinni 1944
sagði, að allir sem kannað hefðu
ástandið í Kína, væru á ein-u
máli um, að hin lélega frammi
staða hers Þjóðernissinna gegn
Japönum á árinu 1944 ætti rót
að rekja til fjandskapar þjóð-
arinnar gagnvart hernum og
vonlauss ágreinings milli meg-
inhersins og hersveitanna út
um landið. Peabody sagði, að
frá átökum Kuomintang og
kommúnista 1941, hefðu báðir
aðilar eytt meiri orku í inn-
byrðis valdastreitu en í að verj
ast sókn Japana. Væri svo kom
ið, að allur norðurhluti Kína
væri annaðhvort undir stjórn
Japans eða kommúnista. Þjóð-
ernissinnar legðu allt kapp á
að styrkja stöðu sí-na í vestur-
hluta landsins og kommúnistar
beittu allri orku til að auka
enn yfirráð sín. Árið 1937 hefðu
þeir ráðið yfir um það bil 90,
000 kma lands með 1,5 millj-
ónum íbúa, en nú — árið 1944
réðu þeir yfir 585,000 km2
lands, þar sem byggju 85 millj-
ónir íbúa.
Um framhaldið er óþarfi að
fjölyrða. Valdabarátta komm-
únista og þjóðernissinna hélt á-
fram í fimm ár, eftir að Jap-
anir höfðu gefizt upp og heim-
styrjöldinni var lokið — og all
ar tilraunir til málamiðlunar
komu fyrir ekki. Chang Kai-
chek hörfaði að lokum yfir til
Formósu og 1. október 1949
lýsti Mao Tze tung yfir stofn-
un Kínverska alþýðulýðveldis-
ins.
Latina, Ítalíu, 24. okt. NTB.
í DAG, mánudag var gengið lög-
lega frá skilnaði kvikmyndaleik-
konunnar Ginu Lollobrigidu og
læknisins Milko Skofic, sem
höfðu verið gift í 17 ár. Hér er
um að ræða skilnað á borði og
sæng, þar sem lögskilnaður er
ekki veittur á Ítalíu, nema í sér-
stökum tilfellum.
Hjónin sömdu um að sonur
þeirra, Andrei Milko jr. yrði hjá
móður sinni utan mánaðartíma
á sumri hverju og 20 daga um
jól er hann verður hjá föður
sínum.
m y
F ullk.omnasii
kúlupenninn
kemnr frá
Svíþjóð
meX
$^<3(£ocLcCirvr\,

epoca
er sérstaklega lagaður til
að gera skriftina þægilega.
Blekkúlan sem hefir 6 blek-
rásirtryggirjafna og örugga
blekgjöf til síðasta blek-
dropa. BALLOGRAF penn-
inn skrifar um leið og odd-
urinn snertir pappírinn -
mjúkt og fallega.
Heildsala:
1>ÓH»UK SVEmSSOK & ( o. h.ff.
Til leigu
í Síðumúla 4, efri hæð, 370 ferm. hæð, gott fyrir
léttan iðnað, eða skrifstofu. — Góð aðkeyrsla. —
Upplýsingar í síma 31460.
Verzlunarhúsnæði
Húsnæði, sem áður var afgreiðsla happdrættis
S. í. B. S. í Vesturveri til leigu nú þegar.
Upplýsingar gefur húsvörður Vesturvers, Aðal-
stræti 6.
Ný sending enskar
vetrarkápur og
nœlonpelsar
með loðkrögum.
Kápu- og dömubúðin
Laugavegi 46.
Nýr Wiliys (jeppi)
er með blæjum til sýnis og sölu að Eskihlíð 8 í dag.
Skipti koma til greina á ódýrari bíl. —
Upplýsingar í síma 18151.