Morgunblaðið - 28.10.1966, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 28. okt. 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavik.
FraTnkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Sjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6
Auglysingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 7.00 eihtakið.
LIFSKJARAB YLTING
að er óumdeilanleg stað-
reynd, að kaupmáttur
tímakaups lægstlaunuðu Dags
brúnarverkamanna hefur auk
izt um 15—20% á sl. 2 árum.
Á þetta hafa verið færðar
skýrar sönnur með útreikn-
ingum, sem ekki verða ve-
fengdir. Fullyrðingar stjórn-
arandstæðinga um hið gagn-
stæða eru því þegar af þeirri
ástæðu fáránlegar.
v Því er haldið fram í komm-
únistablaðinu í gær, að ekki
eigi að reikna með í slíkum
utreikningum auknu orlofsfé,
aldurshækkunum, tilfærslu
milli flokka, styttingu dag-
vinnutíma o. s. frv. Þetta er
auðvitað fáránleg fullyrðing,
sem engan veginn fæst stað-
ist. Öll þessi atriði þýða í raun
kjarabót fyrir launþega ýmist
í formi útgreiddra launa, eða
á annan hátt.
En jafnvel þótt öllum tölum
um þetta atriði sé sleppt, er
það augljóst hverjum heil-
skyggnum manni, að á undan
förnum árum hefur orðið lífs-
kjarabylting á íslandi. Allur
almenningur 1 landinu hefur
nú efni á meiri munaði en
nokkrn sinni fyrr. Um það
~ bera vitni glæsileg og velbúin
híbýli manna, mjög ört vax-
andi bílaeign og utanferðir
íslendinga allan ársins hring,
sem vaxið hafa mjög á síð-
ustu árum. Þetta er skýr
vitnisburður um þá velmeg-
un, sem ríkir í landinu og
fólkið sjálft veit, að það hefur
það svo miklu betra en
nokkru sinni áður. Það á jafnt
við um hina lægstlaunuðu í
þjóðfélaginu sem aðra. Þess
vegna eru fullyrðingar stjórn
arandstæðinga um hið gagn-
stæða gjörsamlega út í hött,
og undirstrika aðeins ábyrgða
.. leysi þeirra og virðingaleysi
fyrir staðreyndum.
ERLENDIR MENN-
INGARSTRAUMAR
í nægjulegt er að sjá að Há-
r*' skóli íslands dafnar og
vex með hverju árinu sem
líður og greinilegt er, að mikl
ir uppgangstímar eru fram-
undan hjá honum.
í ræðu háskólarektors, Ár-
manns Snævarrs, á Háskólahá
- tíðinni fyrir nokkru vakti at-
hygíi, að alls hafa 15 fyrir-
lesarar frá 9 þjóðlöndum hald
ið fyrirlestra á vegum Háskól
ans á sl. starfsári. Slíkt er
starfsemi Háskóla íslands
mjög mikilvægt. Þótt fjar-
lægðir milli landa hafa stytzt
til muna vegna framþróunar
á sviði samgangna, erum við
íslendingar þó að mörgu leyti
einangraðir og þess vegna er
ekki sízt mikilvægt fyrir stofn
un sem Háskólann, að veita
inn í skólann sjálfan erlend-
um menningarstraumum. Það
hefur verið gert á myndar-
legan hátt við Háskóla íslands
með þeim fjölda erlendra fyr-
irlesara, sem þangað hafa
komið. Háskólinn á vissulega
að halda áfram á þessari
braut, og að því ber að stuðla
að hann eigi kost sem flestra
hæfra fyrirlesara frá öðrum
löndum.
EINFALDAR
STAÐREYNDIR
lohnson, Bandaríkjaforseti,
" hefur verið á miklu ferða-
lagi um Suðaustur-Asíu að
undanförnu og sl. miðvikudag
heimsótti hann öllum að óvör
um bandaríska herstöð í Víet-
nam. Með þessari heimsókn
hefur Bandaríkjaforseti vilj-
að leggja áherzlu á þá skuld-
bindingu Bandaríkjanna að
verja Suður-Víetnam fyrir
árásarstefnu kommúnista í
norðri.
Styrjöldin í Suður-Víetnam
er nú mjög rædd um heim
allan og um hana eru skiptar
skoðanir. Staðreyndirnar eru
þó í sjálfu sér ákaflega ein-
faldar. Nú er það sama að
gerast í Asíu, og gerðist í Evr-
ópu á fyrsta áratugnum eftir
heimsstyrjöldina síðari, vel
skipulögð tilraun kommún-
ista til þess að leggja undir
sig önnur lönd með ofbeldi. í
Asíu eru aðstæðurnar aðrar
og aðferðirnar aðrar á yfir-
borðinu, en kjarni málsins er
sá sami.
Það er einnig einföld stað-
reynd sem þó virðist þvælast
fyrir mönnum, að árásaraðil-
inn í þessari styrjöld eru
kommúnistar í Norður-Víet-
nam, sem höfðu undirbúið
hana árum saman, með því að
senda skæruliða inn í Suður-
Víetnam, þrátt fyrir það sam-
komulag, sem gert var í Genf
1954 um skiptingu landsins.
ítrekaðar tilraunir Banda-
ríkjamanna til þess að koma
á samningaviðræðum um
Víetnam hafa allar strandað
á algjörri neitun kommúnista
að taka þátt í slíkum samn-
ingaviðræðum. Þegar sú stað-
reynd liggur fyrir eiga Banda
ríkin og Suður-Víetnambúar
ekki annars úrkostar en að
efla hernaðarstöðu sína í Suð-
ur-Víetnam, í þeirri von og
trú, að kommúnistar muni að
lokum láta sér skiljast, að
þeir sjálfir eiga ekki annan
kost en þann, að ganga til
samninga.
W4-
■ v.V

UTAN ÚR HEIMI
Milliríkjaráðstefnu Kyrra-
hafslandanna í Manila ex ný-
lokið. Meginverkefni ráðstefn
unnar var að sjálfsögðu styrj
öldin í Vietnam, hvernig unnt
megi verða að binda enda á
hana sem og að samræma sjón
armið aðildarrikja ráðstefn-
unnar varðandi þetta mark-
mið. Ráðstefnan hefur að von
um verið efst á baugi af al-
þjóðaviðburðum undanfarna
daga. í grein þeirri, sem hér
fer á eftir, gerir William L.
Ryan starfsmaður fréttastof-
unnar Associated Press grein
fyrir því, hvaða áhrif hún
kann að hafa í framtíðinni.
Manilaráðstefnan hefur
fært öllum eitthvað en senni-
lega gert engan fullkomlega á
nægðan. Eitt af því, sem hún
hafði í för með sér, mun að
líkindum hafa mikil og var-
Leiðtogamir á Manilaráðstefnunni auk ohnson: Thanom,
Thailandi; Park, Suður-Kóreu; Ky, Suður Vietnam; Holy-
oake, Nýja-Sjálandi, Marcos,Filipseyjum og Holt, Ástralíu.
Að lokinni Manilaráðstefnunni
anleg áhrif á þessu svæði
heims. Bandaríkin hafa tekið
að sér miklar skyldur sem
Kyrrahafsveldi gagnvart fram
tíð Asíu með öllum hinum
hræðilegu vandamálum henn
ar þar sem eru fátækt, sjúk-
dómar, fáfræði og hungur.
Þetta virtist vera eitt þeirra
atriða, sem bandalagsríki
Bandaríkjanna vildu ekki að
eins fá að heyra, heldur fá
það staðfest skjallega og
óafturkallanlega.
Vera kann, að tilraunirnar
til þess að koma á friði í Viet
nam hafi fengið einhverju á-
orkað í þá átt og koma á
tengslum við kommúnista-
stjórnina í Hanoi. Ráðstefnu-
ríkin komu fram með það tjl
boð, að allur erlendur her
skyldi verða fluttur frá Suð-
ur-Vietnam innan sex mánaða
frá þeim tíma, sem Norður-
Vietnam kæmi til móts við
skilyrði þeirra. f þessu er fólg
in viss vefenging, þar sem þar
er lögð áherzla á það, að
Bandaríkin vísa fullkomlega
á bug þeirri staðhæfingu, að
þau muni aldrei fara burt
með her sinn frá Suður-
Vietnam.
Þessi tillaga náði samt sem
áður alltof skammt til þess
að geta skoðast sem tilboð um
lausn deilunnar, að því er
varðar viðhorf kommúnista
til hennar. Tillagan er óljós
með tilliti til Viet Cong og
hverjir eiga að hörfa til N-
Vietnam af þeim, sem að upp
reisninni standa. Hvergi var
minnzt á hlutverk Viet Cong
ef samningaviðræður um frið
kæmu til. í raun og veru eru
Bandaríkin látin hafa óbundn
ar hendur í þessu tilliti og
allt látið óákveðið varðandi
aðdraganda að samningum.
Sennilega var verulegur á-
greiningur til staðar varð-
andi skoðunina á því, hvort
viðurkenna ætti Viet Cong
sem pólitískan aðila.
Það sem fram kom af ráð-
stefnunni sem og lokayfirlys-
ing hennar munu víða kalla
fram efasemdir. Mai-gir —
ekki aðeins í Asíu — ala þann
grun í brjósti, að það sé meira
en tilviljun, að í fjórum banda
lagsríkjanna á ráðstefnunni
eru kosningar í vændum á
næstunni, í Bandaríkjunum,
Ástralíu og Nýja Sjálandi i
nóvember og í Suður-Kóreu
í apríl næstkomandi.
Skoðun manna í Manila er
samt sem áður sú, að Johnson
forseti sé sæmilega ánægður
með þann árangur, sem náð-
ist á ráðstefnunni, og vera
kann, að forsætisráðherra Suð
ur-Vietnam, Nguyen Cao Ky
og forseti Suður-Koreu, Ci»-
ung Hee Park séu jafn ánægð
ir með hana. Ferdinand E.
Marcos, forseti Filippseyja
virtist ánægður með hlutverk
sitt sem gestgjafi milliríkja-
ráðstefnu, sem vakið hefur
mikla athygli.
Forsætisráðherra Ástralíu,
Harold Holt og forsætisráð-
herra Nýja-Sjálands, Keith
Holyoake munu hafa alið ein
hverjar efasemdir varðandi
ráðstefnuna. Þessi tvö ríki
eru aðilar að styrjöldinni í
Vietnam, sem er í þeirri hættu
að breiðast út og verða að
öðru meira og ráðstefnan hef
ur haft lítið fram að færa
fyrir forsætisráðherra þeirra,
sem þeir geta státað af gagn-
vart kjósendum sínum, að
draga kunni úr hættunni
í fyrirsjáanlegri framtíð.
Leiðtogar Thailands virt-
ust bíða átekta og fylgjast
með því, sem fram fór á ráð-
stefnunni.
Rík áherzla var lögð á
eindrægni Kyrrahafsríkjanna
en bak við hinar luktu dyr
ráðstefnunnar, kunna viðræð
urnar að hafa verið ekki jafn
samstilltar og sú eindrægni
sem sýnd var opinberlega,
gaf til kynna.
Ky forsætisráðherra hafði
gefið það mjög í skyn, að
stjórn hans myndi ekki vilja
gangast undir neitt tilboð
þar sem hún yrði að hætta
aðgerðum sínum til þess að
uppræta viet Cong sem stjórn
málaafl í Suður-Vietnam.
Honum virtist einnig umhug-
að um, að fá tryggingu Banda
ríkjastjórnar fyrir því, að
vernd Bandaríkjanna yrði
ekki hætt, fyrr en fullkom-
lega hefði tekizt að ráða við
þá hættu, sem stafar af komm
únistum.
Hafi umræður farið fram
um þetta atriði, er líklegt að
Ky hafi verið ánægður með
þær. Yfirlýsing ráðstefnunnar
leggur honum á herðar að
fara þess á leit, að erlendar
hersveitir bandalagsríkjanna
verði kallaðar burt, einungis
ef óljósum skilyrðum er full-
nægt. I henni er einnig sú
krafa stjórnar Suður-Viet-
nams, að veitt verði alþjóða-
trygging með hvaða hætti
sem er, fyrir því, að voona-
viðskiptum verði hætt. "N n-
tímis segir í yfirlýsingunni að
hernaðar- og annars konar
aðgerðum verði haldið áfram,
svo lengi sem nauðsynlegt
verður talið til þess að tryggja
það, að árás ekki takist.
Thailand á hér hagsmuna
að gæta. Árásarhættan frá
Kína blasir við því. Ef svo
liti út, sem samningar varð-
andi Vietnam, kynnu að hafa
stríðið, var ekki tekin ákvörð
ista, þá myndi rikisstjórn
Thalilands telja að sér væri
ógnað.
Varðandi það að færa út
í för með sér sigur kommún-
un. Hvað gerist, er — eins og
lífclegt er — kommúnistar
hafna tillögum ráðstefnunnar
með fyrirlitningu? Engin hót-
un felst í yfirlýsingunni, en
gatan er greið fyrir útfærslu
styrjaldarinnar, ef kommún-
istar halda áfram að vera ó-
hagganlegir.
Af hálfu bandarískra aðila
mun ekki verða viðurkennt,
að árangur ráðstefnunnar hafi
á neinn hátt verið neikvæður.
Því er m.a. haldið fram, að
tillagan um að kalla burt
herinn, eftir að Norður-Viet-
nam hefur dregið sinn her
til baka og laumuhermenn og
hætt stuðningi við Viet Cong,
gangi feti lengra, en tilboð
Bandaríkjanna hjá Samein-
uðu þjóðunum í september
um að hefja viðræður um
brottflutning herja aðila í á-
föngum. Nú er tilboðið á
þann veg, að allut her banda
lagsríkjanna verði fluttur
brott innan ákveðinna tíma-
takmarka — sex mánaða —
ef Norður-Vietnam samþykk
ir tillöguna.
Sumir munu vera þeirrar
skoðunar, að þegar til lengd-
ar lætur, þá muni þetta opna
Norður-Vietnam leið út úr
styrjöldinni, ef stjórnin þar
hefur áhuga á því. Eins og er
virðist áhugi ekki vera mik-
iIL