Morgunblaðið - 15.04.1967, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, LÁUGARDAGUR 15. APRÍL 1967.
19
Rannsóknarstofa landbún-
aðarins og tilboðin í máln-
ingarvinnuna þar
Yfirlýsing frá Málarameistarafél. Rvíkur
Ý MI S blöð skrifuðu í byrjun
þessa mánaðar talsvert um mál-
ingarvinnu í byggingu Rann-
sónastofnunar landbúnaðarins,
sem nú er í smíðum á Keldna-
holti. Tilefni skrifa þessara
voru tilboð, sem gerð voru í
vinnu þessa samkvæmt útboði,
en af tíu fram kpmnum tilboð-
um reyndust níu eins en það tí-
unda nokkru lægra.
Þetta hefir orðið sumum blöð-
um tilefni til vandlætingar og
hneykslunar og hafa þau lít
sparað skrifin, en þeim hefir hins
vegar láðzt að gæta þeirrar meg-
inreglu góðrar blaðamennsku að
kanna báðar hliðar málsins og
birta lesendum sínum. Fyrir
bragðið hafa þeir, sem hafa ritað
um þessi mál, ekki vitað um
meginatriði þeirra, skrifað ein-
hliða og þar af leiðandi blekkt
almenning, lesendur sína — óum
flýjanlega en vonandi óviljandi.
Stjórn Málarameistarafélags
Reykjavíkur hefir af ásettu ráði
leitt þessi skrif hjá sér fram að
þessu. Hún lítur svo á, að bezt
sé, þegar svo stendur á sem nú,
að moldviðri lægi og mönnum
sé runninn mesti móðurinn, áður
en rök eru sett fram í máli, sem
reynt hefir verið að nota til
nokkurra æsinga. En í trausti
þess, að almenningur vilji vita
betur og blöðin birta frásögn
um afstöðu MMFR í íþessu máli,
eru þau nú beðin fyrir eftirfar-
andi greinargerð:
Varðandi tilboð yfirleitt —
eins og í sambandi við það út--
boð, sem hér var um að ræða —
er sú meginreglan, að meistari,
sem hefir hug á að gera tilboð
í verk, fær mælingamann MMFR
til að framkvæma fyrir sig út-
reikninga á viðfangsefninu sam-
kvæmt útboðslýsingu og slíkum
gögnum. Mælingamaður félags-
ins er trúnaðarmaður þess og
einstakra félagsmanna, og félag-
ið ábyrgist þá útreikninga, sem
hann framkvæmir. Nú getur vilj
að svo til, þegar einhver meist-
ari hefir fengið mælingamann
til að framkvæma slíka útreikn-
inga fyrir sig, að annar meðlim-
ur MMFR eða jafnvel fleiri fá
áhuga á að gera tilboð í sama
verk. Þeir menn fara þá líka til
mælingamannsins og biðja hann
að inna af hendi við sig sömu
þjónustu. Niðurstaða liggur þá
þegar fyrir, eins og að framan
greinir, og mælingamaður getur
að sjálfsögðu ekki látið í té aðr-
ar tölur en þær, sem hann hefir
þegar tilkynnt hinum fyrsta,
sem bað um útréikninga. Eða
finnst mönnum kannske, að
hver nýr meistari, sem bæði um
útreikninga á verkinu, ætti að fá
aðra útkomu en hinir fyrri? Það
liggur í augum uppi, að slíkt
mundi kippa öllum stoðum und-
an því mælingakerfi, sem MMFR
hefir starfað eftir og málara-
meistarar um land allt hafa raun
ar einnig gerzt aðilar að.
Það hefði mátt hugsa sér, að
MMFR hefði sent byggingar-
nefnd Rannsóknarstofnunar land
búnaðarins útreikninga á hinu út
boðna verki og jafnframt látið
fylgja lista með nöfnum þeirra
manna, sem væru fúsir til að
taka verkið að sér. Það hefði
væntanlega ekki vakið sama úlfa
þyt um þetta mál og orðið hefir,
en niðurstaðan -hefði í rauninni
orðið hin sama.
f þesfiu sambandi má skjóta því
inn strax, að veigamesti liðurinn
við útreikninga slíkra verka er
launakostnaður — kaup sveina,
sem að sjálfsögðu hafa sina samn
' inga við meistara. Aðrir liðir eru
•fni, verkfæranotkun, tryggingar
og margt fleira, sem hér verður
ekki rakið, en öll þessi gjöld
verða meistarar að greiða af
þeim hundraðshluta, sem þeim
er leyft að leggja á selda vinnu.
Fer því þess vegna mjög fjarri,
að álagning á kaup sveina renni
óskert í vasa meistara og sé
þeirra eyðslueyrir, en það mun
vera skoðun margra, sem hafa
ekki hugsað þessi mál að neinu
ráði.
Verja mætti miklu meira rúmi
til að ræða tilboð almennt, en
skal ekki gert að sinni. MMFR
er þó ekkert að vanbúnaði að
halda þeim umræðum áfram, er
sérstakt tilefni gefst- til slíks.
Skal þá vikið sérstakleða að
þeim tilboðum, sem mál þetta
snýst aðallega um.
Þegar kunnugt varð, að meðal
meðlima MMFR var all-almenn-
ur áhugi á að taka margnefnt
verk á Keldnaholti að sér, var
ákveðið í samráði við formann
félagsins, Kjartan Gíslason, að
fela fjórum mönnum að sjá um
og gera fullnægjandi verkmæl-
ingu og ganga frá tilboði skv.
útboðslýsingu. Tilboðið yrði síð-
an afhent þeim meðlimum fé-
lagsins, sem þess óskuðu og
vildu bjóðast til að taka verkið
að sér. Kom þá strax í ljós, að
bæði útboðslýsing og meðfylgj-
andi teikningar voru gallaðar og
ófullnægjandi. Má geta þess sem
dæmis, að ekki var hægt að sjá
hæð veggja, og merkingar á milli
veggjum úr mismunandi efni,
sem vísað var til í útboðslýsingu,
voru ekki fyrir hendi. Varð því
að ráði, að áðurnefndir menn
færu á staðinn til að taka þar öll
mál eftir nánari fyrirsögn eftir-
litsmanns byggingarinnar.
Eftirlitsmaðurinn gaf greið
svör við öllu, sem um var spurt,
en um leið kom í ljós, að ýmis
atriði varðandi útboðið voru
engan veginn skýr. Ber þar að
nefna, að verktaki skyldi sjá
mönnum sínum fyrir fæði á
staðnum, þótt starfandi væri
mötuneyti á vegum stofnunarinn
ar. Eftirlitsmaðurinn gaf þær
upplýsingar, að fæði bæri að
reikna á kr. 125 — krónur eitt
hundrað tuttugu og fimm — á
dag. I samningi málarameistara
og sveina eru ákvæði um flutn-
ing sveina að og frá vinnustað
og skal sveinum greitt fyrir þann
tíma, sem fer í ferðir. Eftirlits-
maður gaf þær upplýsingar, að
þeim mönnum, sem ynnu á staðn
um, væri greidd ein stund á dag
vegna ferða, en hann taldi það
ofreiknað, þótt ekkert væri við
því að gera.
Þegar eftirlitsmaður var spurð
ur um lengd vinnutíma þeirra
starfsmanna, sem nú vinna við
bygginguna, gaf hann þær upp-
lýsingar, að unnar væru tvær yf
irvinnustundir á dag, enda var
það staðfest af mönnum á staðn-
um. Töldu fulltrúar MMFR þá
ekki ástæðu til annars en að
sami háttur væri hafður á vinnu
málara, er þarna mundu vinna,
enda fyrirsjáanlegur dráttur á
lúkningu verksins ella og mesti
annatími málara framundan.
Rúmsins vegna er ekki hægt
að rekja að sinni — þótt sjálf-
sagt sé að gera slíkt siðar, ef sér
stakt tilefni gefst — öll þau at-
riði, sem upp komu, þegar með-
limir í MMFR komu að Keldna-
holti til að athuga þar staðhætti
og afla upplýsinga hjá eftirlits-
manni byggingarinnar. Þó verð-
ur ekki komizt hjá að nefna tvö
atriði, sem sýna Ijóslega, hversu
mjög útboðslýsingu og teikning-
um var ábótavant. Eftirlitsmaður
tók t.d. fram, að ýmsir ósýnilegir
hlutir á teikningu ættu að vera
innifaldir í tilboði, svö og gat
hann þess, að í rannsóknarstof-
unum yrði komið fyrir vöskum
og leiðslum að og frá þeim —
svo og fleiri rannsóknartækjum
— og ætti að mála allar slíkar
lagnir, en á þessu stigi málsins
væri ekki vitað, hve mikið
magn yrði af þeim, en fyrir
þeirri vinnu skyldi áætlað í til-
boðinu! 1 tilboði því, sem síðan
var reiknað út, var þess vegna
gert ráð fyrir þessum tveim at-
riðum — auk annarra svipaðra
— í 10% álagi vegna ófyrirsjáan-
legs kostnaðar.
f þessu sambandi er rétt að
skjóta því inn, að MMFR telur
sér skylt að fara í hvívetna eftir
því, sem segir í útboðslýsingu
verks, þótt augljóst sé, að unnt
hefði verið að draga verulega úr
kostnaði við framkvæmd . þess
með hagkvæmari verklýsingu.
En út í þá sálma skal ekki farið
að sinni.
Næst skal getið þeirra tilboða,
sem umtalið hafa vakið og er þá
fyrst til að taka, að við útreikn-
inga mælingamanns Iðnaðar-
mannafélags Keflavíkur fékkst
sú niðurstaða, að vinnuliðurinn
mundi kosta kr. 389,561 og er þá
miðað við selda vinnu á kr. 84,30
klst. Tilboð Kristins Guðmunds-
sonar, málarameistara í Kefla-
vík, sem var lægst, nam hins
vegar kr. 383,000,00, svo að þar
er um undirboð frá taxta að
ræða, sem nemur kr. 6,561,00 eða
sem næst 1,7%. Efnisliður tilboðs
Kristins Guðmundssonar nam kr.
145,000,00.
Tilboð hans var þess vegna
þannig:
Vinna kr. 383.000.00
Efni kr. 145.000.00
Samtals kr. 518,000,00
Menn veiti athygli, að þarna
misreíknar Á. G. sig um kr.
10,000,00, og gætu margir fengið
þann grun vegna þess, sem síð-
ar skal getið, að reikningslist
hans hafi brugðizt varðandi fleiri
liði.
Tilboð MM'FR varðandi sömu
liði var á þessa leið:
Vinna kr. 429,070,15
Efni kr. 150,812,30
Samtals kr. 579,882,45
Munurinn á tilboðum aðila í
vinnulið nemur því kr. 46,070,15
eða um 12% og sama hlutfall er
milli beggja þessara liða sam-
tals. Tilboð MMFR sundurliðast
annars þannig: A — Vinna * kr. 429,070,15
B — Efni 150,812,30
C — 12% yfirvinnu- hækkun 51,488,40
O — Ferðatímar 400 á kr. 84,30 32,720,00
E — Fæðisdagar 400 á kr. 125,00 50,000,00
F — Bílakostnaður 10,000,00
G — 10% fyrir ófyrir -
séðum kostnaði 72,509,10
Samtals kr. 797,599,95
Hér skal þess einnig getið, að
þegar reiknaðir voru ferðatím-
ar og fæðisdagar, var reiknuð
nær 50% afkastaaukning.
Kristinn Guðmundsson reikn-
ar aftur á móti aðeins með þeim
liðum, sem hér hafa verið nefnd
ir A og B, sleppir öllum hinum,
frá C til G, og má í því sam-
bandi benda á, að ferðatími og
bílakostnaður Kristins hlýtur að
vera mun meiri en meðlima
MMFR, þar sem hann þarf að
sækja vinnuna alla leið úr Kefla
vík.
Hér hefir nú verið gerð nokk-
ur grein fyrir þeim tilboðum,
sem til umræðu hafa verið í
blöðum nýlega, og geta menn
séð, að grunnt hefir verið vaðið
í sambandi við skrif og athugun
á raunverulegum málsatriðum.
Tilboð Kristins Guðmundssonar
er' á margan hátt ábótavant, því
að hann virðist alls ekki hafa
gert sér grein fyrir ýmsum atrið
um, sem skipta verulegu máli,
ef hann vill ekki verða fyrir
fjárhagslegum skakkaföllum. —
MMFR kynnti sér hins veigar all-
ar aðstæður á vinnustað ræki-
lega og eftir því sem kostur var.
Hefir komið fram hér að ofan,
að margt var óljóst, áður en
farið var .á staðinn og upplýs-
inga leitað' hjá eftirlitsmanni
byggingárinar — og er raunar
enn. í þessu sambandi má m.a.
benda á, að málarameistarar eru
bundnir í mörgum atriðum af
samningi við Málarafélag
Reykjavíkur, en ekkert tillit er
tekið til sliks í tilboði Kristins,
og er augljóst mál, að það getur
bakað MMFR óþægindi við fram
kvæmd samninga við Málarafé-
lagið í Reykjavík í framtíðinni.
Um vinnubrögð varðandi til-
boð yfirleitt má auk þess segja,
að við framkvæmd uppmælinga
hafa málarafélögin í Reykjavík
reynt að viðhafa sem mesta ná-
kvæmni, en augljóst er, að vinnu
brögð eins og þau, sem beitt hef-
ir verið af Kristni Guðmunds-
syni við ýmis atriði, eru mjög
handahófskennd, svo ekki sé
dýpra tekið í árinni. Þannig er
til dæmis um mælingu á loftum
í kjallara byggingarinnar á
Keldnaholti; þar er um hreina
ágizkun að ræða, þótt svo vilji
til, að áætlunin sé ekkj^ fjarri
lagi. Einnig er greinilegt, að við
útreikning Kristins Guðmunds-
sonar á efni er ekki farið eftir
verðskrá, og verður ekki betur
séð en að efnisverð sé hrein
ágizkun.
Ekki skal dregin fjöður yfir
það, að stundum er það áhuga-
mál þeirra, sem bjóða í verk, að
undirbúningur af hendi þess,
sem býður út, sé sém ónákvæm-
astur. Getur þá reynzt auðsótt-
ara að fá aukagreiðslur, og er
það alkunnugt, að oft hefir svo
farið í slíkum tilfellum, að end-
anlegar greiðslur hafa farið
langt fram úr hæsta boði.
Hér hafa þá verið rakin ýmis
atriði varðandi þetta mál, og
ættu þau að gera öllum almenn-
ingi ljóst, að við útreikning á
tilboðum meðlima MMFR hefir
í hvívetna verið farið að við-
teknum reglum — og meðal ann
ars samkvæmt , uppmælinga-
taxta, sem gildandi er um land
allt, svo að hann nær til Kefla-
víkur eins og annarra staða.
Hins vegar er ekki nema að litlu
leyti um „útreikninga" að ræða
í sambandi við tilboð Kristins
Framh. aif bls. 31
Afskipti Meistarasambandsins
af málarameistaranum í Keflavík
stöfuðu eingöngu af framan-
greindu ákvæði í lögum Meist-
arasambandsins en stóðu í engu
sambandi við þá staðreynd, að
tilboð hans í Verkið var um
30% lægra en tilböð nokkurra
málarameistara í Reykjavík.
Þess eru mörg dæmi, að verktak
ar utan Reykjavíkur hafa tekið
að sér verk á Reykjavíkursvæð-
inu og hefur Meistarasamband-
ið ekkert við það að athuga svo
framarlega sem þessir vérktakar
hafi virt og farið eftir kjara-
og málefnasamningum þeim, sem
gilda á vinnumarkaðinum í
Reykjavík. Á hinu er rétt að
vekja athygli, að mismunurinn
á tilboðsupphæðunum stafar ekki
af því, að reykvísku málara-
meistararnir ætluðu að verða sér
út um óréttmætan gróða, eins og
lítið hefur veri, í skína heldur
aðallega af því að útboðs- og
verklýsingar voru afar ófulikomn
ar, og Reykvikingarnir fengu
allt aðrar upplýsingar um fram-
kvæmd verksins en Keflvíking-
urinn, þannig að í rauninni var
um tvenns konar gerólík tilboð
að ræða og gersamlega ósambæri
leg.
Meistarasamband bygginga-
Guðmundssonar, og getur vd
farið svo, að hann sjái síðar eft-
ir því að hafa lagt fram svo
„hagstætt" tilboð, að því var tek
ið, þar sem það er gert af slík-
um vanafnum og raun ber vitni.
En fari svo, sem vissulega er
ekki óskað eftir, hefir hann ekki
við aðra um að sakast en sjálf-
an sig.
Eins og menn hafa séð af
framansögðu, hefir ekki verið
hirt um að svara öðrum atrið-
um varðandi þetta mál en þeim,
sem snerta meginatriði þess
beint. Mætti þó vissulega tína
til sitthvað fleira, en það skal
ekki gert að sinni, en MMFR
er ekkert að vanbúnaði að koma
fleiri atriðum 'á framfæri, ef
ástæða þykir til og tilefni gefst.
En að endingu skal bent á
atriði, sem kom fram í einu
Reykjavíkurblaðanna, sem
skýrði frá því — og virtist
hlakka í blaðinu — að nú virt-
ist ekkert því til fyrirstöðu, að
meistarar eða verktakar utan
Reykjavíkur stefndu hingað
framvegis til að bjóða niður
verk og taka að sér. MMFR
bendir á í þessu sambandi, að
þeir, sem hyggjast standa fyrir
slíkri „innrás“, ættu áður að
því, hvernig þeim „útreikning-
um“ var varið, sem getið er hér
að framan og urðu til þess, að
málaraemistarinn f Keflavík
hreppti hnossið. f öðru lagi
mætti benda á, að þótt tilkynnt
'hafi verið að meistarabréf séu
gefin út fyrir allt landið, veita
stéttarfélög meðlimum sínum
vernd innan endimarka félags-
svæðis sins, þótt ekki hafi kom-
ið til kasta þeirra í þessu efni
ennþá. En hvað segja menn, ef
dæmi þetta er sett upp á ann-
an hátt? Hvað mundu til dæm-
is forvígismenn Dagsbrúnar og
einstakir meðlimir þess félags
segja, ef stefnt væri til borgar-
innar stórhópum manna, sem
byðust til að vinna verk undir
taxta Dagsbrúnar?
Þessari spurningu getur hver
svarað fyrir sig, en það er grun-
ur MMFR, að þegar frá líði,
kunni svo að fara, að Kristinn
Guðmundsson óski þess, að
hann hefði aldrei orðið hlut-
skarpastur í keppninni um máln
ingarvinnuna á Keldnaholti og
um leið átrúnaðargoð vissra
blaða hér í höfuðborginni.
Hér skal nú látið staðar num-
ið, og er þess að vænta, að þessi
mál séu öllu skýrari en þau hafa
verið og almenningi ljósara,
hvernig í öllu liggur. Mun því
látið útrætt um þetta efni —
nema sérstakt tilefni gefist tiL
Reykjavík, 14. apríl 1967
Stjórn Málarameistarafélags
Reykjavíkur.
manna harmar, að opinber stofn
un Innkaupastofnun ríkisins,
sem ætti að hafa talsverða
reynslu í gerð útboðs- og verk-
•lýsingu, skuli ekki vanda betur
til utboðslý*singa en raun er á.
Sem dæmi um hve gerólíkar for-
sendur lágu að baki tilboðunum.
má benda á, að Keflvíkingurinn,
reiknaði með að mála þyrftl
1117 ferm. af veggjum og tæp-
lega 625 m. af gluggum en Reyk
víkingarnir reiknuðu meið 1508
ferm. af veggjum og tæplega
940 m. af gluggum. Margir aðrir
Iiðir í tilboðunum voru ekki síð-
ur ólíkir, en allt stafaði þetta
af því að bjóðendur fengu ekkl
sömu upplýsingar. Allt tal um
að Meistarasambandið hafi efmt
til „verkfalls" meistara við bygg
inguna til þess að þvinga Inn-
kaupastofnunina til þess að taka
allt of háu og ósanngjörnu til-
hoði málarameistara í Reykja-
vik eru því algerlega staðlausar
fullyrðingar.
Varðandi útboð og tilboð al-
mennt má geta þess, að Meistara
samband byggingamanna hefur
um margra ára skeið unnið að
‘því að reglur verði settar um
þau mál og átti m.a. þátt í því,
að viðskiptamálaráðherra skip-
aði nefnd árið 1959 til þess að
semja slíkar reglur. Nefndin
mun hafa lokið störfum í síðasta
ári. þótt reglurnar hafi enn ekki
séð dagsins ljós.
- YFIRLÝSING