Morgunblaðið - 31.05.1967, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 1967.
31

VIÐREISN
I VERKI
ATVINNUJÖFNUN

og taka ákvörðun um að hverfa
ekki aftur ti'l þeirrar markvana
tilveru sem ég bef lifað í um
fjörutíu ára skeið“.
Lát eiginmanns Svetlönu,
Brijesh Singhs, átti ríkan þátt í
þessari ákvörðun hennar. Henni
þótti sem hann hefði látið líf
sitt fyrir hana er hann varSS
kyrr í Moskvu í síðustu veik-
indum sínum. í greininni hefur
Svetlana eftir orð Löru till
Zhivagos, þar sem hún kveður*
mann sinn: „Vertu seel'l, stór-
karlinn minn, ástin mín, eigiti-
-Atvinnujöfnunarsjóður maður minn og stolt mitt“.
var stofnaður fyrir frum- Svetlana fékk í hendur eintak
kvæði ríkisstjómarinnar af .,Zhivago lækni“ í Róm er
* ..... , , . incí! hnn kom þangað snemma í marz
með loggjof a annu 1966, gl frá Indlandi Hún las bókina

og er honum m.a. ætlað að
veita lán og styrki til fram
kvæmda í þeim landshlut-
um, þar sem brýn þörf er
fjölbreyttara atvinnu- og
athafnalífs. Ennfremur að
láta fara fram skipulegar
rannsóknir á
ástandi, samgöngum og
menningarmálum ein-
stakra byggðarlaga og
landshluta. Jafnhliða þess-
ari nýju löggjöf var
tryggt stóraukið fjármagn
til atvinnujöfnunar í land-
inu, fyrst og fremst af
skattgjaldi álbræðslunnar í
Straumsvík, en sá tekju-
liður mun þegar fram í
sækir nema all't að 70 millj.
kr. á ári, ennfremur nýtt
á leið til Sviss og festi síðan á
blað hugleiðingar sínar um hana
meðan hún dvaldist í klaustri
einu við Thun-vatnið skammt
frá Genf. Henni fer þar líkt og
mörgum rithöfundum rússnesk-
um að hún lýsir harmleik sjálfr-
ar sín í liósi örlaga allrar
atvinnu- rússnesku þjóðarinnar. I>að snert
ir hana mjög að dóttir hennar
skuli vera kölluð Katya eins og
dóttir. Löru í „Zhivago lækni“ ogl
að annar eiginmaður hennar,
Yuri Andreyevich Zhadanov,
skyldi vera nafni Zhivagos.

150 millj. kr. framlag rík-
issjóðs og nær 100 millj
kr. mótvirðissjóðsfé. Stofn
„Undrandi Ró'i‘4aind“
1 Svetlana skrifair, þegar hún
lýkur lestri bókarinnar: Mitfc
'ástkæra, langþjáða, undrandil
Rússlandi, þar sem ég skildi eft-
'ir börn mín og vini að lifa hinu
óþolandi sovézka lífi okkar. lífi
sem er svo frábrugðið öllu öðru
að Rússar erlendis geta ekki
með nokkru móti gert sér það
Eban tók það fram, að ísraelsk
yfirvöld viðurkenndu aldrei þá
lausn, að Akabaflói yrði opinn
skipum allra þjóða annarra eni
ísrelss. fsraelsmönnum væri þaðl
lífsnauðsyn að hafa opna sigl-
ingaleið til austurs, og frá þeirri
kröfu yrði ekki vikið.
- STÓRIOJA
\ ISLANOI
Framhald af bls. 10
af álbræðslunni nema rúml.
1400 millj. kr., auk annarra
opinberra gjalda, sem hún
mun greiffa. Miklum meiri-
bluta þessara miklu tekna,
þ.e. 71-76% veröur skv. lög-
um um Atvinnujöfnunarsjóð
frá sl. ári, varið til að skapa
fjölbreyttara atvinnu- og at-
hafnalif í öðrum lundshlut-
um.
3) Mildar gjald-
eyristekjur
Áætlað er að hreinar gjald-
eyristekjur íslendinga af
starfsemi Álbræðslunnar muni
nema 300-350 millj. kr. árlega,
eða um 650 þús. kr. á bvern
vinnandi mann hjá fyrirtæk-
inu.
I hugarlund — ómáanleg minn
issjoðs og nær 100 millj. / 'ingin um eiginmann
fé Atvinnujöfnunarsjóðs
var 364 millj. kr. og áætl-
að er, að hrein eign sjóðs-
ins nemi innan 10 ára
rúml. 545 millj. kr. Ráð-
stöfunarfé sjóðsins af eigin
um eigmmann mmn
'(Brijesh Singh) og sársaukinn,
blæðandi eins og opin und, sem
dauði hans olli mér — allt þetta
öfs’t saman við heim þa-nn er
bugmyndaflug skáldsins skapaði
'og þvrlaðist upn í huga mér með
'tugfölduðum tilfinningahita svo
að mér fannst stundum sem all-
ur heimurinn hlytj að standa á
fé einu mun á þessu ári í öndinni ásamt mér. yfirkominn
x TAniðn ^ O TVI i 1 I r bp T> QT7 n f kl /1» i riAll ánl-A-H nrt i ó H o ^
verða um 50 millj kr., en
fer hækkandi og mun
verða um 112 millj. kr. ár-
ið 1975. Verði þörf sér-
stakra átaka af hálfu sjóðs-
ins í sambandi við fram-
kvæmdaáætlanir einstakra
landshluta eða héraða, er
honum að auki m.a. heim-
af ölduróti ástar og tára’
Robert Manning, ritstjóri „Atl
antic Monthly", hefur skýrt frá
því, að grein Svetlönu verði1
endurprentuð á rússnesku í
þeirri von að einhver eintök af
henni slæðist til Sovétríkianna‘
og nái augum og eyrum barna
Svetlönu, sem henni er að siálf-
sögðu mjög annt um að fáj að
vita hverjar ástæður lágu að
il allt að 300 millj. kr. er- baki gerðum hennar.
lend lántaka. Á tímabilinu hótt ástæður Svetlönu séui
i qci i o/je • V ii latnar milli hluta, ljukai
1951-1965 var vanð alls
, allir þeir er seð hafa grein henn-
160 millj. krona til atvmnu ar b á m james Reston í „New
aukningar — en á fyrstu 10 York Times“, upn einum munni
árum hins nýja sjóðs er á- um- v’”" “ V,ÍT’ m'
ætlað að hann geti ráðstaf-
að af eigin fé einu rúmum
700 milljón kr. og 9ézt af
því, hve stórfellda aukn-
ingu hér er um að ræða.
Á sl. ári hafði sjóðurinn
milligöngu um aðstoð
vegna erfiðleika útgerðar á
Norðurlandi,
að hún sé hin merkasta
heim'hd. etoki aðeins sem persónu
leg lýsing á þiánin varfullum
viðskilnaði hennar við heima-
land sifct. heldur einnig sem tal-
andi táknmvnd langana rú'sn-
eskra rithöfunda, er eiga við að
búa höft þau og hömlur sern
Sovétstjórnin legur á tjáningu-
þeirra.

J
- 3VETLANA
Framhald af bls. 1
málanna að leggja sjálfur,
Andrusha“, skrifar Svetlana
Sinyavsky, „og þú yrðir seint
talinn mesta glæsimenni verald-
arinnar, en þú hafðir til að bera
þvermóðskufullt hugrekki til
þess að vera sjálfum þér trúr
og koma fram við samvizku
þína af einurð og heiðarleik".
Svetlana beinir einnig orðum
til bama sinna og leggur mikla
áherzlu á, að hún hafi engan
veginn viljað yfirgefa þau eða
svíkja, en segir „örlögin höguðu
því svo að ég varð að fara frá
ykkur, gjörbreyta öllu llfi mínu
- SAMSTAÐA
Framhald af bls. 1
ar. Hafa öll ríkin lýst opinber-
lega yfir stuðningi við Nasser
í baráttunni gegn fsrael.
í fréttum frá Jerúsalem segir,
að Abba Eban utanríkisráðherra
hafi lýst því yfir á fundi með
fréttamönnum í dag að ísraels-
menn væru reiðubúnir til að
grípa til vopna og fórna hverju
sem væri til að tryggja frjálsar
siglingar um Akabaflóa. Hins-
vegar lagði ráðherrann á það
áherzlu, að fsraelsmenn væru
fúsir að bíða með aðgerðir með-
an athugað verður hvort ekki
verði unnt að finna friðsamlega
lausn deilunnar. Ekki tók hann
það fram hvort sú bið gæti orð-
ið nokkrir dagar eða nokkrar
vikur, en um mánuði er ekki að
ræða.
Vestfjarðakjördæmi
D-listinn er listi uppbyggingar og framfara
4) Forréttindi
fslendingar munu hafa for-
réttindi til starfa hjá álbræðsl
unni, bæði varðandi byggingu
hennar og rekstur.
5) Álvinnsla
bérlendis
Fyrirtækið ÍSAL hefur lýst
sig r I ubúið til að leggja
fram tæknilega aðstoð o.fl.,
til þess að íslenzkir iðnrek-
endur geti komið hér á fót
framleiðslu álvara.
6) Önnur álbrœðsía
nyrðra
Hugsanlegt er, að síðar komi
til þess að reist verði önnur
álbræðsla norðanlands — og
er möguleikum til þess hald V
opnum ef hagkvæmt og æski
legt þætti síðar meir.
Hagur íslendinga af kísil
gúrverksmiðjunni við Mý
vatn mun verða mjög veru
legur.
— Skal þetta nefnt:
1) Orkusala
Verksmiðjan þarf gffurlegt
gufumagn til kísilgúrvinnsl-
unnar, eða um 20 smálestir á
klst., þegar afkastageta henn-
ar verður fullnýtt. Verður þ?(3
keypt frá gufuveitu, sem
komið verður upp í Náma-
skarði í sumar og ríkið r..un
reka.
2) Hráefnissala
Kísilgúrnáman á botni Mý-
vatns er eign ríkisins. og mun
verksmiðjan kaupa af því hrá
efni til vinnslunnar. Gæði þess
eru talin með því bezta, sem
völ er á, og magnið er
talið svo mikið, dð það muni
ekki ganga til þurrðar um
fyrirsjáanlega framtíð.
3) Atvinnujöfnun
Vegna staðsetningar verk-
smiðjunnar mun hún stuðla
að atvinnujöfnun milli lands-
hluta. f grennd við hana mun
á næstu árum rísa my"dar-
leg byggð.
4) Skatttekjur
Skv. lögum um verksmiðj-
una munu bæði KísiI Yian h.f.
og sölufélag Johns-Manville
greiða í skatta hér á landi
45% af skattskyldum tekjum
sínum.
5) Gjaldeyrisöflun
Þar sem framleiðsla verk-
smiðjunnar er ætluð til út
flutnings, mun bún afla þjóð
arbúinu verulegra gjaldeyris
tekna.
í GÆR skipti um átt eftir
langvarandi NA-þræsing og
kulda. Að vísu hefur verið
sæmilega hlýtt á suðurströnd
inni, en fyrir norðan hefur
verið sólarlaust að kalia,
þokuloft til slydda til skiptis,
en hiti nálægt frostmarki.
Nú er vorið komið að gagni
norðanlands og var hiti þar að
verða yfir 15 stig í gær, en
áttin suðlæg og hæg um allt
land.
—■ Frambjóðendur
Framhald á bls, 19.
legt viðfangsefni að ræða og
að hve miklu leyti við öll,
nemendur og foreldrar aem-
enda og þjóðin í heild, ætti
að láta sig skólana varða.
Þegar ég var sjálfur á skóla-
bekk, velti ég því að sjálf-
sögðu fyrir mér, hverra úr-
bóta væri þörf og hef haldið
því áfram síðan, enda verið
kennari um árabil, fyrst 3 ár
við stærðfræðikennslu í verzl
unanskólanum, og nú í tæp 8
ár við lagakennslu í háskól-
anum. Viðhorf mín hafa
breytzt mikið, frá ákafa og
jafnvel hneykslun til skiln-
ings á því, að það er vissu-
lega nauðsynlegt að breyta til
bóta í fræðslumálum, en
harla enfitt að gera sér heild-
armynd af því, sem gera þarf.
Ég fagna því þess vegna, að
nú er verið að reyna að hefja
skipulegar skólarannsóknir á
víðtækum grundvelli og vona,
að þær beri sem mesfcan ár-
angur. Hins vegar virðist mér
ljóst, að viss atriði, sem
varða skólamálin, verða ekki
leyst með slíkum rannsókn-
um. Mestu skiptir í því sam-
bandi, að sumt í skólamálum
er pólitík en ekki vísindi. Ég
niefni sem dæmi, að engar
skólarannsóknir geta sagt
okkur, hvort kenna eigi bibl-
íusögua-, það er algjörlega
komið undir mati okkar hvers
um sig. Og þannig er um
fleira.
Eru einhver einstök atriði
varðandi skólamálin, sem yð-
ur finnst sérstök ástæða til
að fcekin verði til endurskioð-
unar á næstunni?
Sonur minn hefur verið i
landsprófi undanfarnar vik-
ur. Ég hef því verið að velta
nauðsyn og gagnsemi þessa
fræga prófs fyrir mér. Ýmsir
góðir menn, þar á meðal
skólayfirlæknir landsins, hafa
bent á, að of ströng próf geta
verið varasöm fyrir geðheilsu
nemenda. Svo mikið er víst,
að ströng próf, bæði lands-
próf, háskólapróf og önnur,
eru geysilegt átak, sem stund-
um leiðir til vonbrigða en
ekki árangurs. Gæti verið
gott, ef unnt reyndist að
finna aðrar og betri aðferðir
til að beina nemendum inn
á náms- og starfsleiðir við
má á fleiri atriði, vil ég mega
hæfi hvers og eins. Ef drepa
minnast á það, siem í mínum
augum er staðreynd,. að við
leggjum of litla áherzlu á
kennslu okkar beztu bók-
námsnemenda. Þeir koma
óþarflega gamlir í háskólann
og eyða þar oftast of mörgum
árum, svo að hin eigin.legu
starfsár þeinra verða of fá.
I>á er það einnig að verða
alvarlegt vandam’ál, að of fáir
ljúka hér stúdentsprófi og þó
fyrst og fremst, að of fáir
l'júka hásfcólanámi. — Að
sjálfsögðu mætti án enda
benda á einstök atriði varð-
andi námstilhögun, sem virð-
ist þurfa að endurskoða, en
e. t. v. leyfist mér að minnast
á eitt atriði, sem ég þekki frá
kennslu minni í háskólanum.
Samstarf menntaskólanna og
háskólans við að byggja upp
menntamanninn í nemendum
sinum, ef svo má til orða
taka, er of Lítið. Frá fornu
fari hefur tíðkazt að nýstúd-
entar legðu stund á heim-
spekinám. Þetta er nauðsyn-
legt jaifnt nú sem áður, því
að það er megingalli við
menntaskólanám okkar, að
það þjálfar menn of lítið við
að iðka undirstöðuatriði hugs
unanfræðinnar. Stúdentarnir
hafa ekfci verið nægilega
rækilega látnir tileinka sér
meginatriði við að gera sér
g r e i n fyrir staðreyndum,
tengja þær og draga af þeim
ályktanir. Og allra sízt hafa
þeir verið vandir nógu vel
við að leggja niðurstöður
sínar fyrir aðra menn á
skipulegan hátt, skriflega eða
munnlega. Ég er hræddur um,
að í háskólanum takist mis-
jafnlega að veita þessa þjálf-
un og að hér séum við komin
að alvarlegum galla á æðri
menntun á íslandi. Um úr-
bætur þurfa háskólinin og
menntaskólarnir að taka sam-
an höndum. — Ég hef nú að
gefnu tilefni frá yður nefnt
nokkur einstök dœmi, sem ég
þykist viss um af eigin
reynslu, að þurfi athugunar
við. Almennt má segja, að ís-
lenzkir skólar hafi ekki að-
lagað sig sem skyldi nýjum
þjóðfélagshátfcum og að það
sé eitt hið mikilvægasta verk-
efni, sem bíður úrlausnar f
landinu, að breyta skólumum,
svo að þeir stuðli í enn rik-
ara mæli en nú er að menn-
ingu hugar og handa,
Reykjaneskjördæmi
D-listinn er okkar listi
NÚ eru aðeins 11 dagar þar til
koisið verður til Alþingis. Við
hér í kjördæminu þurfum því að
leggja okkur fram við störf i
þágu flokks okkar, til að sigur
D-listans verði sem mestur í
komandi kosningum. Enn vantar
sjálfboðaliða til starf.a. Hafið því
samband við kosningaskrifstofur
Sjálfstæðisflokksins og trúnaðar
menn. Eflum samhug, samstarf,
dugnað og atvinnuöryggi. — D-
listinn er okkar listi.
Trúnaðarmannafundir
í næstu vifcu verða fundir
frambjóðendia Sjálfstæðisflokks-
ins með trúnaðarmönnum víðs-
vegar um kjördæmið. — Verða
fundarstaðir og fundartími nán-
ar auglýstir í sunnudagsblaðinu.
S'