Morgunblaðið - 22.07.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JULI 1967
3
TT
Varar við nýju vegalagn-
ingunni við Mývatn
Kanadískur náttúrukönnuður segir
skoðun sína á náttúruspjöllum
FYRIR nokkrum dögum var
hér á ferð kanadískur rithöf-
undur og náttúrukönnuður,
Fred Bodsworth að nafni.
Bodsworth er í fremstu röð
náttúruverndarmanna í Kana
da, fyrrverandi blaðamaður,
höfundur nokkurra víðlesinna
skáldsagna.
Til Islands kom hann, sem
leiðangursstjóri bandarísks og
kandadísks fræði- og áhuga-
fólks um fuglalíf. Hópurinn
dvaldizt við Mývatn í nokkra
daga við athuganir á fuglalíf-
inu þar. í viðtali sem Mbl.
átti við Bodsworth við kom-
una frá Mývatni, lýsti hann
mikilli ánægju með dvölina,
en bar jafnframt fram varn-
aðarorð gegn vegalagningu
þeirri sem nú stendur yfir
við Mývatn.
Bodsworth sagðist vilja taka
fram í upphafi, að sem útlend
ingi bæri honum að blanda
sér ekki í hérlend málefni.
En sem aðdáandi íslenzkrar
náttúru gæti hann ekki stillt
sig um að vara alvarlega við
vegalagningu á fyrirhuguðu
svæði. Vegurinn sem hér um
ræðir, og þegar eru hafnar
framkvæmdir vfð á að tengja
Kísligúrverksmiðjuna við
þjóðveginn. Á síðasta ári
sagðist Bodsworth hafa heim-
sótt Mývatn á hnattferðalagi
fuglaáhugamanna. Eftir þá
heimsókn hefði hann bætt ís-
landi inn ó árlegar ferðaáætl-
anir kanadískra og banda-
bandarískra fuglaóhuga-
manna.
Bodsworth kvaðst hafa
heimsótt flest þau lönd, sem
hefðu upp á sérstæða nátt-
úrufegurð og fuglalíf að
bjóða. Sér væri ljúft að
segja, að ísland hefði þar al-
gjöra sérstöðu. Mývatn væri
einn merkasti staður á jörð-
inni, hvað snerti fuglalíf.
1 Norður-Ameríku hefðu
hin hörmulegustu náttúru-
spjöll verið framin, því vildi
hann benda Islendingum á að
læra af dýrkeyptri reynslu
annarra og varna því, að
ómetanlegri náttúruauðlegð
væri fórnað fyrir misskilinn
stundarhag. Þau verðmæti
sem færu forgörðum yrði
aldrei hægt að bæta.
Með nefndum vegi yrði
fuglalífi við Mývatn skaði
gerður. Það sem væri þó ef til
vill enn alvarlegra væri jarð-
fræðileg röskun hans. Veg-
inum væri ætlað að liggja
yfir hraunrennsli, sem væri
í mörgu tilliti hið sérstæð-
asta.
íslendingar skyldu einnig
hafa í huga, að áhugi fyrir
hinni ósnortnu náttúru lands-
ins mundi fara vaxandi.
Hinn almenni ferðamaður
óskaði þess í auknum mæli
að komast burt úr vélamenn-
ingunni og borgunum, og
áhugi vísindamanna væri þeg
ar fyrir hendi. ísland væri
næsti nágranni Noi'ður-
Ameríkumanna í Evrópu.
Mætti gera ráð fyrir aukn-
um fedðamannastraumi þaðan,
með sí lækkandi ferðakostn-
aði og auknum tómstundum.
Náttúrulýti sem vegalagning
yfir hina stórbrotnu hraun-
breiðu hlyti að veró þyrnir í
augum ferðamanna, sem í
framtíðinni heimsæktu Mý-
vatn.
Hér væri ekki um að ræða
að stöðva eðlilega framþró-
un, eða lífskjör fólks á kostn-
áð sérvizku náttúrunnenda.
Fagurt og ósnortið land væri
einnig hægt að meta til fjár,
ef út í þá sálma væri farið.
Norður-Ameríkumenn hefðu
lært af reynslunni, og í Banda
ríkjunum væru allar fram-
kvæmdir, sem yllu meirihátt-
ar náttúruspjöllum, bornar
undir álit náttúruverndar-
deildar innanrikisráðuneytis-
ins.
• Um það leyti sem Fred
Bodsworth dvaldizt í Reykja-
vík var fimmta skáldsaga
hans að koma út samtímis í
þremur löndum. Ein bóka
hans var fyrir nokkrum ár-
um valinn í bókaflokk Read-
ers Digest og seld í milljóna
upplagi.
Bodsworth var um ára bil
blaðamaður' við kanadíska
stórblaðið Toronto Star, og
ritaði þar einkum um stjórn-
mál og efnahagsmál.
Síðar var hann í nokkur ár
við ritstjórn eins þekktasta
tímarits lands síns. Hin síðari
ár hefur hann einkum helga'ð
sig skáldsagnagerð og nátt-
úrukönnun. Um skeið var
Bodsworth forseti fjölmenn-
ustu samtaka náttúruverndar-
manna í Kanada.
Héðan hélt hópur Bods-
worths áleiðis til Evrópu, og
dvelst þar næstu vikur við
fuglaathuganir.
Vegarstæðið, sem um er deilt. Vegurinn kemur neðst á
myndinni og fer um húsasund við Hótel Reykjahlíð, og
síðan milli vatnsins og' Hótel Reynihlíðar, (sem er stærsta
húsið til hægri við hann) og áfram yfir hraunið. Það er sá
vegur, sem er lengst til vinstri. Strikið lengst til hægri er
nálægt því sem Náttúruverndarráð lagði til sem vegastæði.
Þar liggur gamli vegurinn með brekkurótunum ofan við
Hótel Reynihlíð.
Vilja hagnýta perlustein
f NOKKRA áratugi hefur
perlustein (biksteinn) verið hag-
nýttur á margvíslegam hátt, bæði
í byggingariðnaði og efnaiðnaði.
Fyrir um það bil 20 árum hóf-
ust athuganir á gæðum íslenzks
perlusteins og möguleikum á hag
nýtingu hans.
Tómas sál. Tryggvason, jarð-
fræðingur rannsakaði þessi mál
allmikið, en auk hans ýmsir er-
lendir sérfræðingar.
Stærstu perlusteinsnámur, sem
vitað er um hér á landi, er« í
Straumfaxi
seldur til
Afríku
GENGIÐ hefur verið frá samn-
ingum um sölu á Stnaumfaxa
Flugifélags íslands o>g er það
flugfélagið Afric-Air í Suður-
Afríku, sem kaupir vélina. Þetta
sama flugfélag keypti Gullfaxa
á sínum tíma. Með Straumfaxa
fygdu ýmsir vanaihlutir.
Prestahnjúki við Langjökul og
Loðmundarfirði eystra.
Enda þótt tilraunir með
vinnslu sýnishorna, sem tekin
voru á þessum stöðum og reynd,
gæfu viðunandi árangur, varð þó
ekki úr vinnslu, vegna þess, að á
báðurn þessum stöðum þótti flutn
ingskostnaður steinsins til strand
ar og þaðan á markað of mi’kill
til að vinnslan væri nægilega
arðvænleg.
í viðræðum fulltrúa Johns-
Manville Corporation við iðnað-
armálaráðherra, nú nýlega, kom
í ljós hjá fulltrúum félagsins mik
ill áhugi á hugsanlegri hagnýt-
inu perlusteins hér. Johns-Man-
ville Corporation er annar aðal-
eigandi Kísiliðjunnar h.f. og sér
m. a: um sölu kísilgúrsins.
Ýmis notkun perlusteins er
ekki óskyld notkun kísilgúrs og
vinnsla og sala víða á hendi sama
félaigs t. d. hefur Johns-Manville
Corporation perlusteinsvinnslu í
Bretlandj og fær hráefni til henn
ar aðallega á grísku eyjunum í
Miðjarðarhafi.
Sakir þess hve kísilgúrinn er
léttur, þarf mikla kjölfestu í skip
þau, er hann flytja után og er
hugmynd Johns-Manville Cor-
poration að nota perlusteininn
sem kjölfestu.
Mál þetta er nú í athugun á
vegum iðnaðarmálaráðuneytis-
ins. Væntanlega verður stofnað
til frekari rannsókna á jarðlög-
um, þar sem vitað er um perlu-
stein, nú í sumar, með það fyrir
augum að ríkisstjómin geti með
haustinu tekið afstöðu til máls-
ins.
Iðnaðarmálaráðuneytið,
20. júlí 1967.
Keiiingarfjöll
veravellir
Heimdallur F.U.S. efnir í dag til ferðar á
Hveravelli og um Kerlingarfjöll. Lagt verður
af stað frá Valhöll við Suðurgötu kl. 13.30.
Ekið verður til Hveravalla og tjaldað þar og
farið til Kerlingarfjalla á morgun. Þátttaka
tilkynnist í síma 17100 kl. 9—12 í dag.
STAKSTEIMAR
Sportveiði
TÍMINN birtir í gær athyglis-
verða forystugrein um sport-
veiði. Er þar m.a. komizt að orði
á þessa leið:
„Þegar ekið er með vötnum í
nágrenni þéttbýlissvæðanna má
sjá tugi og stundum hundruð
manna við veiðiskap. Ekki er þó -
eftirtekjan oft mikil. En útiver-
an og hreyfingin í tæru fjalla-
loftinu er holl, svo það tapar
enginn, þótt veiðin sé treg.
Sæmilegur fengur er þó tak-
mark þeirra, sem veiðiskap
stunda, og það er margsannað að
auka má fiskisæld í ám og vötn-
um geysilega með klaki og fiski-
rækt.
Líklegt má telja til dæmis að
gera mætti Þingvallavatn að
paradís sportveiðinnar, ef veru-
legt átak yrði gert til að efla
fiskistofninn í vatninu með vís-
indalegum aðgerðum. Þingvalla-
vatn er umlukið fegurstu nátt-
úru landsins, það er skammt frá
aðalþéttbýlissvæðinu.
Það fjármagn, sem til yrði
varið til að auka fiskisæld Þing-
vallavatns, mundi áreiðanlega
fljótt skila sér aftur í meiri afla
og auknum greiðslum fyrir
veiðileyfi sportveiðimanna. Þetta
er mál, sem huga ætti betur að.
Að vísu líta margir svo á, að
sportveiðin sé hinn mesti hé-
gómi og sumir fara hinum háðu-
legustu orðum um þá, sem hana
stunda. Hér er mjög rangur
skilningur á ferð. Veiðiskapur í
fögru umhverfi tengir menn ís-
lenzkri náttúru og laðar til úti-
lífs, sem mörgum innisetumanni
þéttbýlisins er nauðsynlegt.
Úrillir út í veröldina
Alþýðublaðið birtir í gær for-
ystugrein undir fyrirsögninni
„Menntun og jafnrétti". Er þar
m.a. komizt að orði á þessa leið:
„Bezta gróðrarstía fyrir öfga-
stefnur eins og nazisma og
kommúnisma er yngri kynslóðin
og námsfólk, sem telur sig hafa
getu og möguleika til frekara
náms, en fær ekki tækifæri til
að reyna þá hæfileika sína. Við
íslendingar þurfum ekki að
leita út fyrir landsteina til að
finna þessum staðreyndum stað.
Menn, sem kenna þjóðfélaginu
og valdhöfum þess um alla sína
brostnu framtíðardrauma er
fyrst og fremst að finna í for-
ystuliði sömu stjórnmálasamtak-
anna, þ.e. íslenzkra kommún-
ista....“
Stjórnarandstaðan
Bóndi á Norðurlandi kom ný-
lega að tali við blaðið og minnt-
ist á úrslit alþingiskosninganna
11. júní í sumar. Komst hann
m.a. að orði á þessa leið:
— Framsóknarmennirnir í
minni sveit bera sig hörmulega
eftir kosningarnar. Þeir höfðu
almennt gert ráð fyrir að Fram-
sóknarflokkurinn ynni 3-4 þing-
sæti. En eins og kunnugt er
varð niðurstaðan sú að þeir töp-
uðu einu þingsæti og fá nú að-
eins 18 þingsæti á Alþingi.
Framsókna.rflokkurinn er van-
ur því að vera í ríkisstjórn ára-
tugum saman. En nú er að renna
upp þriðja kjörtímabil hans í
stjórnarandstöðu. Þetta lízt
Framsóknarmönnum hér um
slóðir illa á. Þeir segja hrein-
lega að flokkurinn þoli ekki
svona langa stjórnarandstöðu.
Óttast þeir, að margt manna
muni yfirgefa liann. Framsókn-
armenn hér eru margir hverjir
duglegir og athafnasamir menn.
Þeim hefur fallið mjög illa hin
neikvæða og ábyrgðarlausa fram
koma Framsóknarflokksins í
stjórnarandstöðunni.
Þetta sagði bóndinn fyrir norð-
an og munu fleiri slíkar raddir
heyrast úr hinum ýmsu lands-
hlutum um þessar mundir.