Morgunblaðið - 22.07.1967, Blaðsíða 14

14
IfOBGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 1907
{
{
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
{
{
\
\
\
TJtgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjómr: Sigurður Bjarnason frá. Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími I0-H0».
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Sími (22-4-80.
í lausasölu: 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.

\
\
i
\
\
\
\
<
\
\
\
\
\
\
\
\
\
\
I
\
PERSONUD YRKUN
Á HÁSTIGI
f Tm áratugaskeið setti rík
persónudýrkun svip sinn
á stjórnarfarið í forysturíki
kommúnismans, Sovétríkjun-
um. Jósef Stalín var tignaður
sem guð, ekki aðeins af rússn
eskum kommúnistum, heldur
einnig af fylgismönnum sín-
um um víða veröld. Jafnvel
islenzk kommúnistaskáld
ortu honum dýrðaróð og féllu
honum til fóta.
Þessari taumlausu persónu-
dýrkun á Stalín var haldið
við nokkuð fram yfir dauða
hans. En allt í einu urðu
mikil straumhvörf í ’pessum
efnum. Nikita Krúsjeff fletti
ofan af blóðferli Stalíns og
réðist á hina glórulausu per-
sónudýrkun, sem einræðis-
herrann hafði krafizt af
flokksmönnum sínum og
rússnesku. þjóðinni í heild.
Síðan hafa rússneskir komm-
únistar dregið verulega úr
persónudýrkun gagnvart leið
togum sínum.
★
En austur í Asíu hefur Mao
tse tung, leiðtogi kínverskra
kommúnista, tekið upp merki
Stalíns. Undir forystu hans
hefur persónudýrkunin kom-
izt á hástig. Nýjasta dæmið
um það er tímarit kínversku
læknasamtakanna, sem nú
hefur verið fengið það hlut-
verk að syngja hinum mikla
kommúnistaleiðtoga lof og
dýrð. Þessu tímariti er að
sjálfsögðu fyrst og fremst
ætlað að birta vísindalegar
ritgerðir um læknisfræðileg
efni. En frá því hefur verið
skýrt hér í blaðinu, að í 3.
hefti tímaritsins á þessu ári,
er svo að segja allt efni bess
tileinkað Mao tse tung. Þar
eru birt ljóð eftir Mao for-
mann, tilvitnanir í rit hans,
kommúnískar greinar eítír
hann og fréttir af starfsemi
kommúnista undir fyrirsögn-
inni: „Hugsun Mao tse tungs
skín víða.“!
Svona hörmulega hafa kín-
verskir kommúnistar leikið
tímarit lækna sinna.
Hugsandi fólki um allan
hinn frjálsa heim hlýtur að
hrjósa hugur við þessu at-
ferli. Kínverjar eru fjöl-
mennasta þjóð heimsins. Þeir
hafa orðið fyrir því óláni að
kommúnistar hafa náð þar
völdum. Stjórn Rauða Kína
leggur nú á það megin-
áherzlu að framleiða atóm-
sprengjur til þess að skapa
sér stórveldisaðstöðu í heim-
inum. Er nú svo komið að
heimsfriðnum stafar af engu
meiri hætta en útþenslu-
áformum kínverskra komm-
únista.
En Rauða Kína logar að
innan. Hin svokallaða menn-
ingarbylting Mao tse tungs
er vörn hans gegn vaxandi
andspyrnu kínversku þjóðar-
innar gegn stefnu hans.
★
Jósef Stalín var steypt af
stalli. Persónudýrkunin ent-
ist honum skammt fram yfir
andlát hans. Allt bendir til
þess að svipað muni fara fyr-
ir Mao formanni. Skipulag
kommúnismans er að ganga
sér til húðar. Jafnvel rússn-
eskir kommúnistar eru á fjöl-
mörgum sviðum að hverfa
frá kennisetningum Karls
Marx. En hin ofsalega per-
sónudýrkun kommúnista hef-
ur sett ómenningarstimpil á
fjölmennustu þjóðir heims-
ins. Sú staðreynd verður
heldur ekki sniðgengin, að
kommúnistar víðsvegar um
heim, einnig hér á Islandi,
hafa fallið fyrir henni og orð-
ið sér til minnkunar fyrir at-
ferli sitt.
ENDURREISN
SKÁLHOLTS
k llir íslendingar fagna end-
urreisn Skálholts úr þeirri
niðurlægingu, sem þetta forn-
fræga höfuðból og menning-
arsetur hafði verið í um langt
skeið. Myndarleg og svipmik-
il dómkirkja hefur að nýju
risið í Skálholti og staður-
inn hefur að öðru leyti verið
húsaður að nýju með mynd-
arbrag.
En ástæða er til þess að
minna enn einu sinni á það,
nú þegar Skálholtshátíð er
haldin, að endurreisn Skál-
holts er ekki lokið með
byggingu húsa þar. Mestu
máli skiptir, hvernig þetta
höfuðsetur íslenzkrar kirkju
verður notað í framtíð-
inni. Meðan unnið var að
uppbyggingu Skálholts var
almennt gert ráð fyrir því,
að biskupsstóll yrði þar end-
urreistur En úr því hefur
ekki ennþá orðið. Sú stað-
reynd verður ekki sniðgeng-
in, að forystumenn kirkjunn-
ar virðast naumast gera sér
ljóst, til hvers eigi að nota
staðinn. Er það vissulega illa
farið. Deilur hafa risið um
þetta innan kirkjunnar og

UTAN ÚR HEIMI
Hlutíeysi eða bergmál
Ein af afleiðingum deilumál-
anna fyrir botni Miðjarðarhafs
hefur verið sú, að hin svokallaða
hlutleysisstefna indversku stjórn
arinnar hefur sézt í réttu ljósi.
Hlutleysið hefur komið fram í
iþví, að stjórnin í Nýju Delhi
hefur bergmálað allar röksemdir
Egypta og Rússa, hversu mót-
sagnakenndar sem þær hafa ver-
ið og án tillits til þess að hinar
öru breytingar á ástandinu hafa
gert það að verkum, að um ýms-
ar leiðir hefur verið að velja.
Nú eru uppi háværar kröfur um
breytingar á utanríkisstefnu
Indlands, þannig að sagt verði
skilið við hræsni fyrri ára og
hagsmunir landsins verði betur
tryggðir.
Strax á fyrsta fundi Öryggis-
ráðsins um ástandið fyrir botni
Miðjarðarhafs eftir hinn skjóta
brottflutning gæzlusveita SÞ
(24. maí) lýsti indverski fasta-
fulltrúinn yfir eindregnum stuðn
ingi við Egypta, fór fögrum orð-
um um hollustu þeirra við S!Þ
án þess að nefna stuðning ísra-
els við heimssamtökin og lagðist
gegn tillöguim um að ráðið reyndi
að hafa hemil á ofsa Egypta.
iDaginn eftir sagði Chagla utan-
ríkisráðherra, að skiljanlegt
væri að Egyptar hefðu krafizt
•'br o tt f lu t ningar gæzlu sveit anna,
þar sem ísraelsmenn hefðu árás-
aráform á pprjónunum. í aðal-
bækistöðvum SÞ var almennt
talið, að Indverjar hefðu átt
meginþáttinn í því að U Thant
var neyddur til þess að kalla
gæzlusveitirnar burt.
Alvarlegri var þó stuðningur
Xndverja við hafnbann Egypta
á Akabaflóa, sem þeir töldu vera
í landhelgi Egypta og Saudi-
Arabíumanna en ekki alþjóða-
siglingaleið. 27. marz gagnrýndi
„Times of India“ Chagla fyrir að
fylgja í einu og öllu stefnu Nass-
ers forseta og spilla möguleik-
um Indverja á því að gegna hlut
verki sáttasemjara með mjög ein
hliða afstöðu. En stjórnin í Nýju
Delhi lét ekki segjast, þótt af-
staða hennar drægi til muna úr
áhrifum SÞ, en Indverjar hafa
ætíð talið miklu máli skipta að
vegur samtakanna væri sem
mestur.
Eftir að styrjöld ísraelsmanna
og Araba skall á, varð kúvend-
ing á stefnu Indverja. Áður
höfðu þeir beitt sér fyrir því, að
Öryggisráðið hefðist ekkert að
til að koma í veg fyrk styrjöld,
en nú kröfðust þek þess ásamt
Rússum að ráðið léti til skarar
skríða. Indverski fastafulltrúinn
krafðist þess, að komið yrði aft-
ur á því ástandi, sem ríkti áður
en styrjöldin skall á, og fór svo
hörðum orðum um ísraelsmenn,
að annað eins hafði aldrei heyrzt
á fundum ráðsins nema í ræð-
svo virðist sem samkomulag
geti ekki einu sinni orðið um
það, að vígslubiskup sitji í
Skálholti
Hið opinbera, Alþingi og
ríkisstjórn, befur gert vel við
Skálholt. Almenningur i land
inu hefur einnig sýnt mikinn
áhuga á uppbyggingu staðar-
ins. En hiutur kirkjunnar
sjálfrar liggur eftir. Hún
verður fyrr en síðar að gera
sér ljóst, hvaða hlutverki
Skálholt á að þjóna í fram-
tíðinni.
um arabískra fulltrúa. Eftir því
sem sigrar ísraels'manna urðu
stórkostlegri, varð indverski
fulltrúinn svæsnari og svæsnari
í orðalagi, en það eina sem hann
Frú Gandhi
•hafði fram að færa var tillagan
um brottflutning bak við gömlu
vopnahléslínurnar. Meðan þessu
fór fram, tók Indira Gandhi, for-
sætisráðherra, undir orð fasta-
fulltrúans, sagði að stofnun
Israelsríkis væri upptök deil-
un-nar, hældi Nasser á hvert
reipi fyrir „framfarahug" og hét
Egyptum stuðningi.
Að vísu lýsti sendiherra Ind-
lands í Egyptalandi yfir stuðn-
ingi Indverja við Ara'ba á dog-
um Palestínustríðsins og Ind-
verjar greiddu atkvæði gegn
upptöku ísraels í SÞ, en á dög-
um Nehrus var sarnbúð ríkj-
anna færð í vinsamlegt horf,
þótt stjórnmálasambandi væri
aldrei komið á. En stjórnin í
Nýju Delhi hefur ávallt torveld-
að tilraunir til að koma á við-
skiptum og menningarlegum
samskiptum, og ýmis leiðinda-
atvik hafa sett svip sinn á sam-
búð ríkjanna frá upphafi. Þrátt
fyrir það var Nehru alltaf sann-
gjarn í afstöðu sinni gagnvart
ísrael, en það sama verður ekki
sagt um eftirmenn hans, Shastri
og frú Gandhi.
Til þess að útskýra stefnu Ind-
verja gagnvart ísrael nú hefur
á það verið bent, að 50 milljón-
ir Indverja eru Múhameðstrúar
og Indverjum sé nauðsynlegt að
Leikkonon Iienn
Pnppos ntólmæl-
ii einiæði
heisins
Róm, 19. júií. AJP.
GRÍSKA leikkonan Irene Pappas,
sem fræg er fyrir leik sinn í
kvikmyndunum „Elektra" og
„Grikkinn Zorba,“ sagði á blaða-
mannafundi í Róm í dag, að hún
mundi ekki leika í Grikklandi
fyrr en gríska þjóðin endurheimti
frelsi sitt.
Irene Pappas sagði, að hún
hefði ákiveðið að hætta við að
leiikia í kivilkmiynd, sem taka á
í GrMdanidi og Onson Welles á
að leilka í. í síðuisfcu vilku var
ömniur gríslk leikana, Merlina
Mercouri, srvipt borgararétti í
GriBdklandi, þar seim hún hefur
gagnrýnt henforingjasfcjórnina.
I tryggja sér stuðnmg hinna 13
Arábaríkja í Kasmírmálinu. En
þeir sem gagnrýna indversku
stjórnina segja að vinátta við
Araba þurfi ekki að hafa í för
með sér fjandskap við ísrael.
„Hindustan Times“ segir, að
Egyptar hafi neytt Indverja til
að taka upp nokkurs konar
Hallsteinkenningu og slík upp-
gjöf sé lágkúruleg auk þess se*n
hún hækki ekki Indverja í áliti
í Kairó, þar sem litið verði á
stuðning Indverja sem sjáilf-
sagðan hlut. Stærstu blöð Ind-
lands hafa nú krafizt endurskoð-
unar á utanríkisstefnu Indverja.
í febrúar hermdi blaðið
„Diplomatic Observer" í Delhi,
að fjölmargir þingmenn og aðr-
ir stjórnmálamenn á Indlandi
vildu að tekið yrði upp stjórn-
málasamband við ísrael og reynt
yrði að bæta sambúð Araba og
ísraelsmanna. Á það er bent, að
Indverjar og ísraelsmenn hafa
sameiginlegra hagsmuna að
gæta á mörgum sviðum og sam-
vinnu þeirra á milli sé því eðli-
leg. Lýðræði og menning standi
traustum fótum í báðum lönd-
unum og bæði eru þau höfuð-
stöðvar merkra trúarbragða.
’Bæði löndin aðhyllast sósíalisma,
reyna að koma á nýtizkulegu
skipulagi í efnahags'málum og
bæta kjör þegnanna, og bæði
löndin hafi orðið að berjast fyr-
ir sjálfstæði sínu. Hagsmunir
landanna rekist hvergi á, hvorki
í efnahagsmálum né stjórnmál-
um.
Auk þess mundu bæði löndin
hafa mikinn hag af því að sam-
vinna þeirra yrði nánari, í
verzlun, tækniþjálfun og menn-
ingarmálum. En hugarfarsbreyt-
ingar hefur orðið vart meðal
þeirra Indverja, sem hafa gert
sér vonir um að Indland og
ísrael geti orðið bandamenn í
fararbroddi hins „Þriðja heiims“
vegna framferðis Indverja hjá
iSÞ á tveimur undanfÖrnum mán-
uðum. Framferði Indverja hefur
valdið sárum vonbrigðum.
>' ,!■ — — i, I. ni— >■ I— . I 1
Sovézk iiski-
málosýning
Moskvu, 20. júlí (NTB)
MIKIL fiskiðnaðar- og fisk-
veiðisýning verður haldin í
Leningrad í ágúst 1968. Verð
ur sýningin helguð nýjustu
veiðiaðferðum, veiðisvæðum
og aðferðum til að auka fisk-
stofninn, að sögn Alexanders
Ishkovs, fiskimálaráðherra
Sovétríkjanna. Verður sýn-
ingin haldin á bökkum Neva-
fljótsins.
Send hafa verið boð til um
þrjú þúsund erlendra félaga
og 71 stofnunar um að taka
þátt í sýningunni. Hafa ýms-
ir érlendir aðilar nú þegar
tilkynnt aðild.
Ishkov sagði, að á þessu
ári næði heildarafli Sovétríkj
anna 3,3 milljón lestum, og er
það sex sinum meiri afli en
var lagður þar á land fyrir
fimmtíu árum.
Gestum á sýningunni næsta
ár gefst kostur á að kynna
sér nánar nýjustu fiskiskip
Sovétríkjanna og þau rann-
sóknarskip, sem notuð eru til
að fylgjast með göngum fisk-
stofnanna.