Morgunblaðið - 22.07.1967, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 22.07.1967, Blaðsíða 19
MCRCÆ NBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. JÚLÍ 1967 19 Lax með roðsáraveiki. Sveppir taafa sezt í sárin. Þór Guðjónsson, veiðimálastjóri: Roðsáraveíki í laxi Inngangnr Uindanfarin þrjú ár hafa borizit Æréttir til landsins uim sjúkxióm í laxi á írlandi. Hefur þessi sjúk dómur nú borizt til Norðlveistur- Englands ag Waleis ag til Esk- árinnar í Vestur-Sikiatlandi. Eréttir af sjúkdómnum hatfa vakið ótouig hjá veiðibsendum ag stangarveiðimönnum hér á landi, þar sem þeir hafá óittazt, að Ihann gseti borizt til landsins. Þykir ástæða til þess að kynna hér í stuittu máli helztu atriði, sem bunn eru í sambamdi við sijúkdóminn. Upptök sjúkdómsins Hausitið 1964 varð vant við sjúkdóm í laxi í Watervilie-ánni í Rarry-héraði í Suðvestur-ír- lamdi. Varið 1965 breiddist veik- inút til ánna í næsta nágrenni Watervillle. Um haustið var sjúk dómurinn kominn í lax í ám í Cork-toéraði á Suður-írlaindi. Vorið 1966 breiddist sjúkdómur- inn framt til Shannon-árinmar á Vestur-íriandi og Liffey-árinnar á Auistutr-írlandi, en Lififey-éin renniur í gegmum Diubiin. Nú hefuir sjúkdómsins orðið vart í Wales, Norðvestur-Emglandi og í Es'k-ánni í Shotlandi, eins og áður segir. Lengst af hietfur sjúk- dómur þessi verið bajlliaðtur írska laxaveikin, en nú nýlega hiaut toann nýtt naifn, Ulcerative Der- mal Necrosis, og mætti kalla veikina roðsáraveiki á íslenzku. Sjúkdómur líkur rosáraveikinmi toerjaði lax á Bretlandi fyrir um það bil öld. Fisktegundir Sjúbdómsins heÆur fyrst og fremigt orðið vairit í laxi, em einn- ig í urriða, geddu, ef til vill í ál og reyndar ,í fleiri vatnafiisk- um. Af þeim fisktegundium, sem takið haifa sjúkdóminn, er lax- inn verðmætastur, og á homum ihefur otrðið mest tjón af völd- um veikimnar. Sjúbdómselnkenn! Einkenni sjúkdómsins eru sár á roði, einkium á uggum og baki hinna sýbtu fisfca svo og á hlið- unum oig stundum á kviði. Vain- tine J. Blabe, sem lýsir sjúk- dámseimfcenn.um, telur, að fyrsrt verði sáranma vart á sporði og svo á öðrum hlutum lífcamans. Síðár kornna sveppir í sárin, en þau eru oft rúmlega sentimeit- er í þvermál. Sveppaibletrtirnir stækfca síðan örit, og eru þeir cift hringlaga eða sporöskjulaga. Þteir iharðn.a síðar og hrúður myndast, sem verða rjómaigul á liitimn, en þau linastt nokkiuð upp, þegar frá líður, og þegar sýkitur lax gengur í sjó, falla þau af í árósunum. Senmitega gróa sárim, þegar laxinn er kom- inn í sjóiinn. Talið er, að laxarnir sýkisit í árósuraum eða í neðsta hluta ánna. Hafa sýkttiir fiiskar sézt ganga upp í ár. í vikurtiíma halda þeir kyrru fyrir, en síðan hopa þeir niður ána og eru þá hvíitiu blettriirniir orðnir áberandi. Halda. slíkir fiskar sig mieist í lygnurn. Sýkitir fiskar hafa sézt synda á sporðinum með mikimm hlulta líkamans upp úr vatminu. Sjúkdómurinn herjair í laxi á kaildari timum árs, em á siumrin ber lítið á hionum. Brown og Ooilins, sem hafa rannsakað veikina í írlandi, skýra firá því, að faomið geti fynir, að 1% af laxinum í á sé sýkitur í júní em 90% í okltólber. Frásagnir af hlut falli sýktra laxa og ósýktra í ám er mjög mismunamdi frá eimum stað til annans. Er eirfitt að átta sig á slíbu hluitfalli, þar sem himir sýktu fiskar, sem lóna í lygnum, eru mjög áberandi, en heilbrigðiir fiskar balda sig í felum. írsiki sjúkdómafræðing- urinn Stricklaind hefiur gefið upp veiði í nokkrum ám í íir- landi á árinu 1966 og fjöida sýktra fiska, sem vart varð við í þteirn ám. Voru sýkrtu fisfcarnir innan við 2% af heild'artölunni. Orsök Um sjúfcdómisvaldinn er ekki viitað. Eftir fyrstu athugamir á sjúkum fisbum voru uppi get- gátur um, hvaða sjúkdómur væri hér á flerð. Töldu menn til columnaris-veikina, sem er sýkiaveiki, kýlaveiki (furunclos is) og fileira. Við rnánari rann- sóknir hafa fundizt sýklar, sem tali® er, að geti valdið sjúkdóm- um, en sannanir hafa ekbi fiund- iztt fyrir því, hváða sýMar séu hér að verki. Veirur hafa og verið tilnefndar sem sjúkdóms- valdar, em heldur befur þórtt ó- líMegit, að þeim yrði um veik- ina kennt. Varnir Orsök roðsáraveikinnar er ekki þekk't, og því er erfiitt um úitbreiðsilu yeikinnair í ánum hafa Bretar linað á veiðireglum sínum og heimilað að fjarlægja megi með tiltækum ráðum sýkta og dauða laxa. Sbulu slíkir fisk- ar brenndir eða grafnir í leskj- uðu kaiM langt frá ánum og otf- an við hæstu flóðhæð. Rærtt hef- ur verið um að stöðva laxgömg- ur við fiskvegi og hindramir, en slíkar hindranir eru taldar geta valdið meirta tjóni en gagni. Stungið heifur verið upp á að ná laxi lifandi í ánum og sprauta í hann fúkalyfjum og sleppa toomum síðan afltur, en slíkt er ökki talið framkvæmanle'gt í stórum S'til. Óleyfileglt er að flytja lifandi lax út atf sýkitum isvæðum og selja sýktan fisk til miarta'r. Mælt er með, að veiði- menn, sem hafa verið við veiö- ar á sýktum svæðum, sóitthreinisi veiðitæfci og veiðiisrtígvél að veið unum loknum. ÓMeift þykir að ibainna laxveiðar í ám, þar sem veikinnar hetfur orðið vaxt, Vegna þess að fá má þar góða veiði af beilbrigðum fiski. f Englandi eru framkvæmdiir við lækningu sjúkdómsins. Um varn I fjarlægja fisk og við sórtt- ir gegin útbreiðslu hans gegnir hreinsunaraðgerðir í höndum ár sama máli. Til þess að draga úr | eigenda Og samtaka þeinra. Roösáraveikin til íslands? Um möguleika á, að roðlsára- veikin berist til íslandis verður 'ekkert fullyrt að svo sitöddiu. Ef sú tiigáta reynist rétt, að vedkin flytjisit með laxi frá árósi til ár- óss, verðuir að telja frernur ólík- legit, að hún berist hingað, þar sem ekki er vitað um, að lax komi við á Bretlandiseyjum á leið sirini í ísienzkar ár. Etf vedk- in berst með fuglum, eins og menn hafa getið sér til, en talið er þó óseniniilegt, þá gæiti gegnt öðru máli. Þriðji möguieikinn er, að veikin geti bqrizt til lanuds 4ns mieð tækjum og stígvélum stangiaiveiðimanna, Li'tlum vörnum verðlur við komið gegn flutningi roðsára- veikinnar til ísiamds. Að svo stöddu er eina tiltæka vömiin að sóitthrei'nsa tæki og stígvél stangaveiðimanna, sem hafa ver ið við veiðar í löndum, sem veik in finnst í. í því sambandi hefur laindbúnaðarráðuineytið, hinn 20. júní sí'ðasrtliðinn, getfið út að- vörun um að sótthreinsa veiði- tæki og stígvél stangaveiði- manna, sem hafa verið við veið- ar á Írlandi og á Stóra-Breit- Framhald á blls. 20 GROÐURHUSIÐ ÚDÝR BLÚM Nellikur /5.—, Nellikubúnt 50 — Chryanthemum stór 25.— Chryanthemumgreinar 35 — Rósir frá 10— Rósabúnt 40.— Gladiólur 20— Gladiólubúnt 40.— IMÆG BÍLASTÆÐI ANSCOMATIC 326 er ennþá skemmtilegri og auðveldari í notkun. Nú geta allir tekið betri myndir. Svart/ hvítar og lit. Úti og inni, vegna þess að ANSCOPAK filmuhylk ið er lagt í vélina og vélin er tilbúin. Sjálf- virkur ljósmælir still- ir Ijósopið og myndin verður rétt lýst. Aðvör- unarmerki sýnir hvort birtan er næg, eða hvort nota þarf flash kubbinn. Með honum er hægt að taka fjórar myndir, án þess að skipta um kubb. GJAFAKASSA Kr. 1.980.—

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.