Morgunblaðið - 06.09.1967, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. SEPT. 1967
Ekki ástæöa til annars en bjartsýni
og að úr vandamálum rætist
— sagði Ingólfur Jónsson ráðherra
á fundi Stéttarsambandsins
Útdráttur úr ávarpi land-
búnaðarráSherra á aðalfundi
Stéttarsambands bænda sl.
sunnudag.
AÐAXjFUNDUR Stéttarsambands
bænda, var haldinn sl. laugar-
dag og sunnudag, og lauk að-
faranótt mánudags.
Ráðherrann sagði m.a. að síð-
an 1965 hafi árferði farið versn-
andi og tekjux bænda orðið mis-
jafnari en þær voru þá, og í
ýmsum landshlutum hafi bænd-
ur, vegna harðinda og lélegrar
grassprettu, orðið fyrir talsverð-
um áföllum. Ráðherra minnti á,
að árið 1965 hafi bændastéttin,
vegna leiðréttinga á verðgrund-
vellinum í nokkur ár og sæmi-
legs tíðarfars, verið komin að
því, að hafa sambærilegar tekj-
ur viðmdðunarstéttanna, verka-
manna, sjómanna og iðnaðar-
manna.
Tekjur bænda hafa verið mjög
misjafnar eftir landshlutum.
Þannig voru 1965 meðaltekjur
kvæntra bænda í Eyjafjarðar-
sýslu um 258,000,00 kr., en í
þeirri sýslu, sem hafði lægst
meðaltal, aðeins 156,000,00 kr.
Þetta ár voru meðaltekjur verka
manna um 200,000,00 kr., en
landsmeðaltal bænda aðeins inn-
an við þá upphæð.
Litlu búin draga landsmeðal-
talið niður og er líklegt að ýms-
ar jarðir séu þannig, að þær geti
ekki gefið viðunanlegt lifibrauð,
þótt duglegir menn sitji þær.
í>ess vegna þarf athugun að
fara fram á því, hvort ekki er
'hentugra, að gera enn meira af
því en verið hefur, að sameina
litlar jarðir og gera þannig gott
ibýli úr 2-3 smájörðum.
Ráðherra sagði, að það væri
augljóst, að bústærðin ein réði
ekki öllu um tekjur bóndans,
heldur miklu fremur hagsýni og
hagkvæmni í rekstri.
Arður af búpeningi færi eftir
því, hvernig með hann væri far-
ið, ekki aðeins við fóðrun að
vetri til, heldur einnig hvernig
beitilandið væri
áburð. Til viðbótar hefur verið
leitast við að flytja inn þann
áburð, sem þörf er á, s.s. bland-
an áburð og fósfaL
Áburðarverksmiðjan stækkuð.
Framleiðslunni breytt.
Stjórn Áburðarverksmiðjunn-
ar hefur látið fara fram rann-
sóknir og áætlanir um stækkun
verksmiðjunnar og breytingar
á henni, til þess að gera mögu-
legt að framleiða blandaðan
áburð. Gert er ráð fyrir að
þrennskonar blandaður áburð-
ur verði fyrir hendi eftir breyt-
ingarnar. Gert er ráð fyrir, að
breytingu á verksmiðjunni verði
lokið um það leyti, sem virkjun-
in við Búrfell tekur til starfa.
Til þess að svo megi verða þarf
undirbúningi að ljúka í vetur og
útboð að fara fram, svo hefjast
megi handa um framkvæmdirn-
ar á næsta ári.
Þá sagði ráðherra að hey-
kögglaverksmiðjan í Gunnars-
holti hefði vakið athygli og að
framleiðsla hennar væri eftir-
sótt. Á þessu sumri verði fram-
leidd um 500 tonn af heyköggl-
um. Framleiðsluafköst verk-
smiðjunnar gætu verið um 800
tonn, ef unnið væri á þrem vökt-
um. Þar sem slík verksmiðja er
staðsett, þarf að vera fyrir hendi
nægilegt gras og ræktunarmögu-
leikar. Ýmsir hafa rætt um nauð
syn þess að koma upp þesskonar
verksmiðju á Norðurlandi, þar
eð heykögglarnir geymast vel,
eru helmingi ódýrari í flutningi
en hey, og því mjög hentugt að
mynda fóðurbirgðir með þessum
hætti, sem gætu komið landinu
öllu að gagni.
Ráðherrann sagðL að á Hvols-
velli væri grasmjölsverksmiðja,
og ræktun, og væru eigendur
hennar að hugleiða hvort heppi-
legt væri að breyta framleiðsl-
unni í heyköggla.
Kalnefnd og störf hennar
Þá minntist ráð'herra á störf
kalnefndar, aðallega á Norðaust
urlandi og nyrzt á Vestfjörðum.
Minnti hann á að skipuð hefði
verið nefnd til þess að gera at-
hugun á þvL hvernig við þeim
vanda mætti snúast. Mætti búast
við tillögum frá nefndinnL eftir
að hún hefði kynnt sér málið.
með því að ferðast á þá staðL
sem verst hafa orðið úti. Ráð-
herra minnti á að jarðræktar-
lögin heimili fulla greiðslu á
jarðræktarframlagi á endur-
ræktun vegna kals. Væri það út
af fyrir sig mjög þýðingarmik-
ið fyrix bændur. Bændur gætu
einnig fengið uppskeru á kal-
svæði á fyrsta ári með því að sá
höfrum eða kalfræi, sem gæfi
oftast góða raun og væri þýð-
ingarmiikið fóður langt fram eft-
ir hausti.
Þá minnti hann á markaðs-
möguleika fyrir landbúnaðarvör
ur erlendis og taldi nauðsyn-
legt að leita að nýjum leiðum,
í því efni.
Auknar kjötbirgðir í landinu
stöfuðu aðallega af því, eagði
ráðherrann, að Norðmenn tóku
ekki það kjötmagn sem stjórn-
arvöldin höfðu leyft innflutn-
ing á. Bændasamtökin stóðu
gegn því. Mastur hluti af dilka-
kjötinu fer því til Bretlands fyr-
ir tiltölulega lágt verð.
Lítið af mjólkurvörum til út-
flutnings næsta ár.
Það hafa verið og eru uppi
hugmyndir um það, að reyna
að fá betra verð í BretlandL
með því að reyna nýjar leiðir.
Það verður að flytja mikið
kjöt út af þessa árs framleiðslu |
og fer mikill hluti af útflutn-
ingsuppbótunum til þess að
jafna halla af þeirri sölu. Lík-
ur eru til, að litlar mjólkur-
vörur verði fluttar út að þessu
sinni ,og munu útflutningsbæt-
urnar því endast betur en menn
gætu haldið, að lítt athuguðu
má'li. Lækkunin á gærum og
ull skapar nýja erfiðleika og
mun stjórn Stéttasambandsins
gera sér fulla grein fyrir þvt
Ráðherrann taldi mikið at-
riði að samkomulag hafði orð-
ið um verðlag á árinu 1966 og
leiðréttingar á verðlaginu hafi
verið gerðar í veigamiklum at-
riðum undanfarin ár.
Þá minnti hann á, að nú væri
aflatregða og stórkostlegt verð-
fall á útflutningsafurðum þjóð-
arinnar. Af þessu leiddi minnk-
andi þjóðartekjur sem hlyti að
koma við landsmenn alla.
Tekjur þjóðrabúsins minnka
vegna aflatregðu og verðfalls.
Gizkað hefur verið á, að gjald
eyrisöflunin vegna minnkandi
afla og lækkaðs verðlags, gæti
orðið 25% minni á þessu ári,
heldur en var á fyrra ári. Af-
leiðingar af þessu eru augljós-
ar, sagði ráðherrann. Auknar
kröfur hljóta menn að leggja á
hilluna þegar þannig árar. Nú
reynir á hvern þjóðfélagsþegn
að bregðast manniega við erfiS-
leikunum, sem vonast er til að
ekki verði til langframa. Með
aukinni framleiðni og heppi-
legri tilhögun í framleiðslu og
verktækni mætti draga úr þess-
um erfiðleikum og vinna upp
að nokkru leyti það tjón sem
þjóðin verður fyrir vegna slæms
árferðis.
Ráðherrann sagði að lokum,
að íslenzkur landbúnaður hefði
mikla möguleika, verkefnin
væru óteljandi, möguleikar til
ræktunar og uppbyggingar væru
fyrir hendi.
Því væri ekki ástæða til ann-
ars en bjartsýnb þótt nú blési
á móti um sinn. Landbúnaðar-
löggjöfin setn hefur verið auk-
in og endurbætt síðustu árin,
mun reynast bændum bezL þeg
ar mest á reynir.
Þótt nú steðjuðu að erfiðleik-
ar vegna verðfalls og aflaleysis,
stæði þjóðin að ýmsu leyti vel
að vígi, og því væri ekki ástæða
til annars en vona að vel ræt-
ist úr þeim vandamálum, sem að
steðja, sagði Ingólfur Jónsson,
ráðherra að lokum.
Ingólfur Jónsson, ráðherra, heldur ræðu sína á aðalfundi Stétt-
arsambands bænda. Sitjandi við hlið hans sést formaður sam-
bandsins, Gunnar Guðbjartsson.
Fundurinn marki spor í fram-
farabraut bænda stéttarinnar
— sagði formaður Sféttarsambands
bœnda við setningu aðalfundar
Nauðsynlegt að hafa ræktað
land til beitar.
Ráðherrann minnti á, að það
væri ekki langt síðan að bændur
hefðu sett sér það takmark, að
taka allan heyfeng af ræktuðu
landi. Segja mætti, að því tak-
marki væri nú náð að mestu. Nú
væri tími til kominn til þess að
setja sér annað mark, en það
væri að beita búfénu á ræktað
land, a.m.k. vor og haust. Með
því mætti auka arðinn mikið frá
því sem verið hefur.
Ræktimin þarf að aukast mik-
ið, sagði ráðherrann, heyöflun-
in og beitarþolið ræður úrslit-
trm um velfarnað í landbúnaðin-
wn.
Harður vetur og köld vor
undanfarið hafa valdið mönnum
áhyggjum. Fyrningar hafa geng-
iS til þurrðar, og litlu hefur
mátt muna að ekki yrði stórtjón
vegna heyskorts. Lækkun á fóð-
urbæti og aukin notkun hans sl.
vetur mtm hafa átt stærstan
þátt í að heyin þrutu ekki á sl.
vorl Til þess að ræktunin geti
haldið áfram og grasspretta
verði eftir tilkostnaðinum, þarf
jðrðin að fá þann áburð, sem
hentar hverju sinni. Það munu
vera brögð að því, að áburðar-
aotkunin sé ekki alltaf í sam-
iræmi við það sem að gróður-
moldin þarf, til þess að gefa fulla
sprettu.
Ráðherra ræddi um áburðar-
verksmiðjuna og sagði að hún
framleiddi aðeins einhæfan
VIÐ setningu aðalfundar
Stéttarsambands bænda sl.
laugardag, flutti formaður
sambandsins, Gunnar Guð-
bjartsson á Hjarðarfelli ýtar-
lega ræðu, sem ekki er kostur
að birta nema stutt ágrip af
hér.
Formaður gat í upphafi máls
síns ftmdarsamþykkta og ann-
arra mála, er stjórn sarabands-
ins hefði fjallað um á starfsár-
inu og ræddi þar í upphafi um
fóðurbætismálið og er áætlun
um það mál ekki að fullu lokið,
þótt mikið hafi verið að málinu
unnið. Síðan ræddi formaður
um skipulagningu mjólkuríram-
ieiðslunnar og kvað hann niður-
stöðu þess máls vera þá, að meiri
vinnu þyrfti að leggja í það
verkefni áður en því yrði lokið.
Næst vék formaður að skatta-
málum og breytingum á þeim,
sem lítinn árangur hefði borið.
Þá ræddi hann og mikið um lána
mál bænda og skuldamál, og loks
um eignaskiptingu á Bænda-
höllinni.
Næst vék formaður að laga-
breyitingunni um búvöruverð og
afleiðlingar hennar, elhmig að
stjórn sambandsins hefði verið
ásökuð um að hún hefði samið
af stéttinni og bar hann það af
stjórninni, eða fulltrúum hennar
í sexmannanefnd.
Næst kom að þróun fram-
leiðslu landbúnaðarins, samdrátt
í mjólkurframleiðslu og aukn-
ingu á kjötframleiðslu, ennfrenv-
ur sölu innanlands, sem dróst
lítilsháfttar saman.
Þá ræddi Gunnar um útflutn-
ing landbúnaðarvara og hin
margvíslegu vandamál hans, sem
væru margskonar, síðan sölu inn
anlands og þá afkomu bænda á
s.l. ári og horfur í verðlagsmál-
um. Um hið síðastnefnda komst
hann svo að orði:
Afkoma bændanna s.l. ár og
horfur í verðlagsmáium.
Ég sé ekki ástæðu til að rekja
neitó gang verðlagsmálanna á
s.l. árL því ég gerði því máli skii
á framhaldsfundinum í febrúar
í vetur. Ég minni aðeins á að
verðlagið hækkaði í fyrra haust
um 10,48%, sem ætti að vera
ríflega fyrir verðhækkunum
rekstrarvara og taxtahækkunum
kaupgjalds á fyrra árL
Nú liggja fyrir niðursitöður úr
úrtaksathugunum Hagstofu ís-
lands fyrir s.l. ár. Sömuleiðis
niðurstöður frá Búreikninga-
stofunni úr einföldum búreikn-
ingum ársins.
Auk þess hefur Séttarsam-
bandið sjálft fengið skýrslu frá
um 80 bændum eins og fyrri ár.
Niðursitöður þessara úrtaka
hafa verið bornar saman og eru
þær í flestu mjög samhljóða.
Jafnframt þessum úrtökum
hefur Hagstofan lagt fram
skýrslur um sölu kjarnfóðurs og
áburðar á síðasta ári, þ.e. frá 1.
júlí 1966 til 1. júlí 1967. Það er
sama tímabil og venja er að hafa
til samanburðar í þessu efni.
Samkvæmt söluskýrslunum
hafa bændur keypt 40,800 tonn
af erlendu kjarnfóðri á þessu
ári á móti 30,400 tonnum í fyrra
og er aukningin 44,1% og hafa
kaup á erlendu kjarnfóðri auk-
izt um 125,2% frá árinu 1960/
196H.
Innlenda kjarnfóðrið varð aft-
ur á móti aðeins minna, þ.e. síld-
armjöl og annað hliðstætt mjöl
eða 6.634 tonn á móti 7,076 tonn-
um í fyrra eða 6,2%.
Áburðarsalan í ár varð um
21,498 tonn á móti 19,728 tonn-
Framhald á bls. 20