Morgunblaðið - 04.10.1967, Qupperneq 4

4
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. OKT. 1967

IVIAGIMÚSAR
SKIPHOLTI21 SÍMAR 21190
eftir tokun simi 40381 — ■>
S1M11-44-44
Hverfisgotu 103.
Síml eftir lokun 31160.
LITLA
BÍLALEIGAN
Ingólfsstræti 11.
Hagstætt teigugjald.
Bensín innifalið < leigugjaldi.
Sími 14970
BÍLALEIGAM
- VAKUR -
Sundlaugaveg 12. Sími 35135.
Eftir iokun 34936 og 36217.
fJ===»ff//JU£HFAM
lrt£ÍL(HlÆ/ff
RAUOARARSTÍG 31 SÍMI 22022
Flest til raflagna:
Rafmagnsvörur
Heimilstæki
tltvarps- og sjónvarpstæki
(íafmagnsviirubiiöin sf
Suðurlandsbraut 12.
Simi 81670 (næg bílastæði)
AU-ÐVITAÐ
ALLTAF
★ Mega skáld ekki
hafa skoðanir?
„Þ. .S“ skrifar:
„Heiðraði Velvakandi!
Einhver, sem kallar sig Ó. G.,
lýsir þeirri skoðun sinni í dálk-
um þínum sl. sunnudag, að
skáld og rithöfundar eigi „ekki
að reyna að sletta sér fram í
það, sem þeir hafa sýnt, að
þeir hafa ekki hundsvit á.“
Með þessu á hann við „álits-
gerðir“ þeirra um samtíma-
atburði og pólitískar yfirlýs-
ingar, að því er virðist. Segir
hann álit þeirra ekki eiga
„meiri rétt á sér en álit hvers
annars sæmilega menntaðs
borgara". Þetta má vel vera
rétt, en álit þeirra getur þó
verið einhvers virði engu að
síður, — eða hvað? Mjög marg-
ir rithöfundar fyrr og síðar
hafa haft áhuga á stjórnmál-
um, margir þeirra jafnvel ver-
ið virkir og áhrifamiklir stjórn
málamenn. Má nefna mörg
dæmi því til sönnunar og frá
mörgum löndurn, og sé ég ekki,
af hverju rithöfundar mega
ekki skipta sér af stjórnmál-
um, eins og „hver annar sæmi-
lega menntaður borgari".
Það, sem fer sennilega í
taugarnar á Ó. G., er það, að
skoðanir skálda og rithöfunda
á stjórnmálum eru oftast al-
menningi mun kunnari en
skoðanir flestra ánnarra
„sæmilega menntaðra borg-
ara“. Stafar það auðvitað af
frægð þeirra og oft ritfærni.
Mönnum finnst merkilegra að
vita, hvað rithöfundurinn Jón
Jónsson hugsar um stjórnmál
en bókarinn Jón Jónsson.
Hvorn er meira
að marka?
það lagður, hvort meira mark
sé takandi á skoðunum bókar-
ans á stjórnmálum eða skoðun-
um rithöfundarms, Fylgjendur
bókarans mundi segja, að nær
væri að hlusta á hygginn, ró-
lyndan og „sæmilega mennt-
aðan borgara“ en tilfinninga-
ríkan rithöfund og lætur meira
stjórnast af hjartanu en heil-
anum. Fylgismenn rithöfund-
arins segðu aftur á móti, að
meira væri að marka víðlesinn
heimsborgara með átján borga
yfirsýn að baki ,sem þar að
auki legði eyra sitt daglega
þéttingsfast að þjóðarhjartanu,
fyndi hjartaslög lands síns og
gæfi skít í Maromonsgæði, en
einhvern miðlungsborgara,
sem sæi aldrei út fyrir sjónar-
mið munns og maga.
Svona sýnist nú sitt hverjum.
Ég tel, að á báða eigi að hlusta.
Er Ó. G. því e.t.v. samþykkur,
að Sinjavskí og Daníel sitja í
fangelsi fyrir skoðanir sínar?
■£■ Hafa ekki allir vit
á hlutunum?
Ég tek það fram, að ég
álít, að skáldum og rithöfund-
um beri skylda til að segja al-
þjóð skoðun sína, þegar sam-
viskan knýr þá til þess. Þeir
eiga ekki að þegja, finnist
þeim þeix hafa eitthvað áríð-
andi að segja.
Hins vegar kann ég ekki að
meta, þegar einn semur ein-
hverja yfirlýsingu, og síðan
skrifa margir tugir manna eða
jafnvel hundruð undir, oftast
án þess að hugsa. Þó hafa þeir
látið semjanda undirskrifta-
skjalsins hugsa fyrir sig. Og
stundum er ekki víst, að þeir
hafi allir mikið vit á því, sem
um er rætt.
T.d. las ég fróðlega grein í
brezka timaritinu Economist
og aðra í ameríska blaðinu
Time, (að því er mig minnir),
um undirskriftaskjalaflóðið,
sem flæðir yfir bandaríska
menntamenn á hverju ári.
Samkvæmt könnun, höfðu t.d.
mun fleiri „sexologists“, fiðr-
ildafræðingar, bókmenntafræð
ingar og lífefnafræðingar skrif
að undir langt og ítarlegt skjal
um bandarísk utanríkismál en
sagnfræðingar, lögfræðingar
háskólakennarar í stjórnivísind
um og stjórnmálafræðum.
Þetta segir sína sögu.
^ Hvað sagði Karl
Marx um skáldin?
Af því að kommúnistar
hafa um langan aldur misnot-
að skáld málstað sínum til
framdráttar, hafa margir feng-
ið þá meinloku í höfuðið, að
ekkert sé að marka stjórnmála
skoðanir skálda og rithöfunda
yfirleitt. Þetta er náttúrulega
röng ályktun. Notagildi skálda
fyrir kommúnista hefur líka
löngum reynzt tvíeggjað;
stundum hafa þau nefnilega
farið að hugsa um pólitík upp
úr öllu saman og snúizt gegn
uppfræðurum sínum.
En skáldin mættu gjarnan
hafa í huga það, sem Karl
gamli Marx skrrfaði einu sinni
í hreinskilnu bréfi til vinar
síns. Hann sagði (setningin er
skrifuð á ensku og frÖnsku til
skiptis hjá Marx):
„Poets are ali, plus ou moins,
even the best ones, des court-
isanes et il fant les cajoler,
pour les faire chanter.“
Þetta mundi þýða eitthvað
á þessa leið: „Öll skáid, jafn-
vel hin beztu, eru gleðikonur
að meira eða minna leyti, og
það verður að smjaðra fyrir
þeim, til þess að fá þær (þau)
til að syngja."
Þetta sagði r.ú upphafsmað-
ur kommúnismans, og hann
vissi, hvað hann söng. En vita
öll skáld, hvað þau syngja eða
fyrir hvern?
— (Kristinn Andrésson veit
það kannske).
Með kveðju til Ó. G.
Þ. S.“
'k „Sælan fyrir
austan‘*
Kæri Veivakandi!
Hinn 7. sept. sl. birtið þér
greinarstúf undir fyrirsögninni
„Sælan fyrir austan" þar sem
einhver fyrrverandi háseti á
Lagarfossi segir frá. Ég er hon-
um ekki sammála. Grein hans
er rituð með ótilhlýðilegu
orðbragði, ruddaskap og ill-
kvittni í alla staði. Sannleiks-
gildi hennar ekkert. Greinar-
höfundi hefði betur verið kunn
ugt um þessi fornu lífssann-
indi:
Einu sinni kom maður til
Sókratesar og vildi segja sögu
um annan mann, Sókrates
sagði: „Ég tel víst að þú hafir
síjað söguna gegnum hin þrjú
sigti sannleikans, annað sigti
velviljans, hið þriðja sigti
gagnseminnar, og ef það sem
þú villt segja mér er hvorki
satt, gott eða nytsamlegt, þá
geymdu það með sjálfum þér.“
Mín reynsla er sú, eftir
margra ára siglingu á sovézkar
hafnir, að fólkið sem við sjó-
menn kynnumst þar, sé ákaf-
lega alúðlegt og vinsamlegt.
Og þar er gert meira fyrir
sjómenn allra þjóða, en ann-
arsstaðar þekkist. Það er að
vísu ekki í minni höfnum,
margvíslegt upp á að bjóða, en
allssraðar eru sjómannaheim-
ili með lestararstofum, billi-
ardstofum, sjónvarp og sýnd-
ar bíómyhdir og oft dansað.
Einnig vínbar og veitingastof-
ur.
Þar umgengst maður mest
háskólastúkur og pilta, sem
eru að æfa síg á erlendum
málum með því að tala við -út
lenda sjómenn. Máske hefir
greinarhöfundur heldur viljað
haia þar gleðikonur!
Vinsemd og alúð einkennir
þetta fólk. Enginn þarf að
borga fyrirgreiðslu á sjómanna
heimilunum, að undanskyldu
fyrir vín og mat ef þess er
neytt. Sjómannaheimilin út-
vega ókeypis aðgöngumiða á
óperur eða balletta, þau skipu
leggja „sight-seeing“ ferðir,
eða flytja skipverja á bað-
strönd ef þess er óskað. Þeir
eru sóttir að shipshlið í bíl-
um og skilað þangað aftur,
þeim að kostnaðarlausu.
Það sem mér finnst skipta
máli, er það sem snertir mann
persónulega í hvert sinn.
Stjórnarfyrirkomulag þjóða
skiptir mig ekki máli á þess-
um vettvangi. Sinn er siður í
landi hverju og mörgum
gremst að þurfa að beygja sig
undir lög og reglur sem þeir
eru óvanir. En í erlendu ríki
verður aðkomumaður að
semja sig að þeim reglum er
þar gilda. Oft og mörgum sinn
um hafa yfirvöldin séð í gegn
um fingur sér, og gert gott
úr þótt sjómenn hafi brotið
reglur eða fyrirmæli, og mér
er ekki kunnugt um neitt til-
felli úr mínum ferðum, þar
sem menn h'afi verið beittir
valdi að tilefnislausu,
B. Thoroddsen,
skipstjóri á m/s Lagarfoss.
Hér verður enginn dómur á
4ra herbergja íbúð
Til sölu er 4ra herb. íbúð á 4. hæð í háhýsi við
Hátún. Sérhitaveita. Sameiginlegt þvottaherbergi
með fullkominni vélasamstæðu. Vönduð sameign.
Lóð og önnur sameign fullfrágengin.
Upplýsingar gefur Ragnar Tómasson, hdl. í síma
24645 og 24493.
Borðstofusett
Eik — tekk — palisander
Einnig stakir skápar
stök borð og
margar gerðir af stólum.
Húsgögn á 100 ferm.
Útstilling á 2. hæð.
ú(^s

r»a
Sirrvi- 22900 Laugaveg 26