Morgunblaðið - 04.10.1967, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 4. OKT. 1967
11
'I
1
Wernher von Braun í hópi vísindamanna á Kennedyhöfða.
Þetgar Charles Lindiberg
Eftir Wernher
von Braun
(Skrifað samkvœmf
ósk Assodated
Press)
ÞEGAR Sputnik I var
settur á loft, 4. október
1957, var því afreki tek-
ið með tortryggni og efa
semdum, en þær efa-
semdir hafa orðið að
víkja fyrir geimafrek-
um síðustu tíu ára. —
Draumar, sem fáir
hefðu þorað að segja
^fyrir, hafa rætzt og það
í ríkara mæli en nokk-
urn hefði órað fyrir. —
Bandaríkin hafa nú
undirgengizt þá kvöð
að koma manni til
tunglsins á öðrum ára-
tug geimaldar. — Dr.
Wernher von Braun,
forstjóri geimferðastöðv
arinnar í Huntsville,
Alabama, og hrautryðj-
andi geimrannsókna,
gefur hér yfirlit yfir
fyrstu tíu ár geimrann-
sóknanna og bendir á
fimm mikilvæg við-
fangsefni, sem verður
að leysa, ef maðurinn á
að geta lagt undir sig
geiminn.
FYRIR réttuim tíu árum
þaut Sputnik I út í geimínn
og geimöld hófst.
Þessi atlbuxöur túknaði upp-
haf tímabils, þar sem geimur-
inn verður nýtt haf til a-ð
feanna, nýtt sviö, sem maðuff-
inn notar til þess að efla
tæknivísindi, keppa að afrek-
'um fyrir þjóð sína og betra
lífið á jörðinni.
Enda þótt afrek síðasta ára
t'ugarins hafi verið dásam-
leg, þá erum við, engu að
síður rétt að þyrja að vaða
út í þetta nýja haf. ViS erum
rétt kiomnir út úr höfn jarð-
arinnar.
Viðfangsefni framtíðarinn-
ar enu mörg. Engu að síður
eru þau þess virði að takast á
við þau, þar eð möguleilkarn-
ir í geimnum eru tafamarka-
lausir.
Tæknilegar framfarir eru
greinilega lykillinn að yfir-
ráðuím yfir geiímnum. Nú sem
stendur erum við kotmnir á
hátt stig geimtsékni. Þetta
hefur gert okkur mögulegt
að senda menn út í geiminn
í lengri tíma, til þess að
gera rannsóknir utan geim-
farsins.
Við höfum sent mannlausa
hnetti til tungtLsins og reiki-
stjarnanma, og brátt mumum
við senda menn til turuglsins
og koma þeim áslködduðum
til jarðarinnar aftur.
Aðeins með þvi að athuga
höfuðskilyrðin fyrir lífvæn-
legri geimferðaáœtliun getum
við gert sennilegan saman-
burð á borfunum á geim-
rannsóíknum eirus og þær eru
í dag og horfunum eins og
þær voru nokkrum árum áS-
ur en geimöld hófst. Þar eð
gei.miferð'aáætlun er fyrst og
fremst vísindalegt fyrirtæki,
er höfuðskilyrðið nothæfur
og óbrigðull vísindaleigur
grundvöllur.
Sökum hiras geysimikla
starfs, sem unnið hafði verið
á sviði eldflauga og eldflaujga
kerfa, þótti mörguim vísinda-
mönnurn á öndiverðum sjotta
áratu'gnum, sem tími væri
kominn til geimrannsókna.
Þegar tillögur komu fram
uim það, í fullri alvöru og
opiniberlega í Bandarikjun-
um að setja á loft gervi-
hnetti, valkti þetta milkinn á-
huga og ákafar deilur. Sum-
ir efuðust um nauðfeyn þess
að senda gervihnetti eða
geimför með mönnum í út í
geiminn. Miklar efasemdir
ríktu meðal manna, og þá
ekki síðtur áhugaleysi, bæði af
einstalkra manna og opintberir
bálfu.
En smámsaman vaknaði trú
in á hagnýta þýðingu draums
ins um geknrannsóknir.
Hinn 29. júlí 1955, tilkynnti
Eisenhower foriseti þá fyrir-
ætlun Bandarílkjanna, að
hefja geiimöid“ með; því að
setja á loft litla, mannlausa
gervihnetti, sem færu kring-
um jörð, sem þátt Bandaríkj-
anna í jarðeðlisifræðiárimu,
sem fyrirhugað var á tírna-
bilinu frá júli 1957 til des-
ember 1958. Þetta var greini-
lega vísindaleg og tæknileg
áætlun.
Annað skilyrði fyrir raun-
hsefri geimáætlun var að
fastisetja ákveðin verkefni,
sem lokið skyldi á ákveðnum
tíma. Gg tilsikipun forsetans
setti einmitt slíkit tíma-
mark.
flaug siína frægu för til Par-
íisar, held ég ekki, að neinum
hafi dottið í hug, að öigang-
ur hans hafi verið sé einn
að kornast til Parísar. Til-
igangiur hans var að sýna
fram á að æiskileigt væri að
geta kcmizt fljúigandi milli
heimsáíllfann'a'. Hann var svo
fraimsýnn að gera sér ljóst
að bezta aðferðin til þess að
sanna mól sitt, væri að »nellja
sér mark, sem allir könnuð-
ust við. Allir vissu, hvar New
York var og aliLir, hvar París
var. Lindiberg'h ntáði settu
matki og í daig höfum við
loftsam'gönigur, ekki einasba
við París., heldur gletuim við
fflutt farm til Kaupm'anna-
hafnar, póst til Manila og
sk'emmtiferðamenn til Tokyo.
f Apollo-'áætluninni er
tungllið Okikar „París“.
Kennedy heitinn forseti tók
heldiur þann kostinn að nefna
eitthvert mark, sem allir
könnuðust við heldur en
fara að úitskýra á vísinda-
máli rannsóknarefni manns-
ins í geiminum. Maðurinn á
götumni veit, hvað maðurinn
er, hvar tumglið er oig hvenær
áratu'gnum er lokið.
Þriðja skilyrði geimrann-
sókna er nægilegt fjármagn.
Bandaríkin nutu óviðj'afnan-
le'grar efn a'h ags -vel.s æ 1 da r
afl'lan sjötta áratu ginn. Ríkis-
tekjurnar 1957 voru 70 mill-
jarðcir diofllana, en af því fóru
76 miHjónór til geimrann-
.sólbna. Fjármálahliðin var þvi
hvorki þrándur í götu né
Framhald á bls. 24
Dr. Wernher von Braun, forstjóri bandarisku geimrannsóknar
stofnunarinnar (NASA), fylgist meS þvi I hringsjá þegar Sat
urnus-elðflaug er skotið á loft frá Kennedyhöfða.
Gervihnöttur á braut
umhverfis tunglid, k
Luna lt V
Mjúk lending: á tunglinu, k
Luna 9 r
Maður fer út úr geim- W
skipi á braut umhverfis W
jörðu, Voskhod Z
Þriffgja manna geimskip w
á braut umhverfis iörðu, W
Voskhod 1
Fyrsta konan út í geiminn, W
Tereshkova, Vostock 6 r
IYfirborð tunglsins rann-
sakað, Surveyor 3
. Geimför mætast og tengd
J saman úti i geimnum,
1 Gemini 8 og Agena ddflaug.
A „Stefnumót“ í geimnum,
1 Gemini 6 o? 7
H A Fjarskiptahnöttur til
% ^ almennra nota, Early Bird
Hfyndir af Mars, Mariner 4
I'■ ^ Nærmynd af yfirboréi
x tunglsins, Ranger 7
Fyrsti maðurinn Út í & i
geiminn, Gagarin, p I
Vostok 1 f i
Dýrum náð heim eftir W |
geimferð, Belka og Strelka y
Bakhlið tunglsins Ijós-
mynduð, Luna 3
Eldflaug hæfir tunglið, W.
Luna Z V
Gervihnöttur til að fylgj-
ast með kjarnorkuspreng-
ingum, Vela Hotel
A Vel heppnuð könnnn á
1 Vennsi, Mariner 2
Hnöttnr til að sjónvarpa
nm yfir Atiantshafið,
Telstar
Landkönnunarhnöttur,
Samos Z
A Staðarákvörðunarhnöttur,
^ Transit 1B
1 ^ Veðurhnöttur, Tiros 1
1859 I'
1958 MJ Van Allen geislabeltin
Sjónvarpsmyndir ntan úr
geimnum, Explorer 6
IFjarskiptahnöttur,
Projeet Score
Dýr út i geiminn (náðist \
ekki heim aftur)
tíkin Laik»
Gerrihnetti skotið út í |
geiminn, Sputnik 1
[ fundm, Explorer 1

Nokkrir áfangar undanfarins áratugs.