Morgunblaðið - 24.10.1967, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. OKT. 1967
17
ÞÓT'T hvert stórmálið á tfætur
öðru hafi komið til umræðu á
Afþingi síðan þingið var sett
fyrir hálfum mán. er ekki hægt
að segja, að stormasamt hafi ver
ið í þingsölum af þeim sökum,
þótt umiræður hafi verið miklar
um öll þessi mál.
Fyrsta málið, sem kom til
kasta hins nýja Alþingis var
hið umdeilda kjörbréf Stein-
gríms Pálssonar, sem gefið var
út af landsikjörstjórn, samkv.
þeirri ákvörðun hennar að
reikna atkvæði I-listans í
Reykjavik til atkvæða Alþýðu-
bandálagsins við úthlutun upp-
bótarsæta.
Umræðurnar um málið voru
að vísu harla einkennilegar. Af
hálfu talsmanna stjórnarflokk-
anna var lögð áherzla á afstöðu
bæði Þjóðviljans og Magnúsar
Kjartanssonar fyrir kosningarn-
ar og ibent á, að með því að
breyta þeirri afstöðu nú heifði
þessi þingmaður og aðrir, sem
tilheyra hans ihópi innan Alþýðu
bandalagsins framið hrein svik
við kijósendur. Af há'lfu þessara
Alþýðulbandalagsmanna var því
hins vegar haldið fram, að stjórn
aröokkarnir hefðu fyrir kosn-
ingar viðurkennt úrskurð lands-
kjörstjórnar og þess vegna væri
eðlilegt, að kjörbréfið yrði sam-
þykkt.
Hvernig sem menn líta á mál
þetta að öðru leyti, var þó aug-
ljóst, að mjög hallaði á A'lþýðu-
bandalagsmennina í umræðun-
um, og þá sérstaklega Magnús
Kjartansson og hin endanlega
niðurstaða var sú, að Magnús
Kjartansson, alþingismaður, tók
aðra afstöðu til málsins eftir
kosningar en Magnús Kjartans-
son, ritstjóri, tók til málsins fyr-
ir kosningar.
Á þriðja degi þingsins flutti
forsætisráðherra stefnuyfirlýs-
ingu ríkisst'jórnarinnar, svo sem
venja er nú orðin um og var
þessi yfirlýsing ekki sízt mikil-
væg vegna þess, að í henni fö'lst
nýr málefnagrundvöllur, sam-
stjórnar Sjálfstæðisfloikksins og
Alþýðuflokksins. Af eðlilegum
ástæðum hefur athygli manna
fyrst og fremst beinzt að þeim
efnahagsaðgerðum, sem þar voru
boðaðar, en minna hefur farið
fyrir ýmsum öðrum atriðum í
þessari stefnuyfiriýsingu. En
ástæða er til að vekja atlhygli á
þv'í, að rikisstjórnin heitir því
m.a. að hraða endurskoðun
fræðsilukerfisins og sérstaklega
er fram tekið í stefnuyfirlýs-
ingunni að stefna beri að því að
vaxandi hlutfallstala hvers ald-
ursárgangs íslenzkra æsku-
manna stuindi langskólanáim. Er
þetta atriði í yfirlýsingu r'íkis-
stjórnarinnar mjög mikilvægur
árangur þeirra miklu umræðna
sem staðið hafa um skólamálin
að undanförnu.
í yfirlýsingu ríkisstjórnarinn-
ar er einnig rætt um þann mögu
leika, að Alþingi verði gert að
einni málstofu. Þetta kann að
þykja yfirlætislaus yfirlýsing
.við fyrstu sýn, en í henni felst
þó það þýðingarmikla atriði að
ef af þessu verður, er ríkisstjórn
nægi'Iegt að hafa 31 þingmann á
Alþingi en með þeirri deildar-
skiptingu sem nú er, er hauðsyn-
legt að stjórnarmeirihluti hafi
32 þingmenn. Forsætisráðherra
gerði mál þetta að umtalseifni í
upphafi kosningabaráttunnar
sl. vor, og nú er það komið nokk
uð á rekspöl.
Þá má einnig nefna það atriði
í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar, að þjáLfaðir verði inn-
lendir menn sem geti gert til-
lögur um það, hversu hátta skuii
framtíðarskipulagi á vörnum ís-
lands. Þessi liður yfirlýsingar-
innar lætur einnig lítið yfir sér
en getur þó skipt verulegu máli
þegar fram í sækir.
Ekki verður sagt, að þær um-
ræður, sem fylgdu í kjölfar
stefnuyfirlýsingar ríkisstjórnar-
innar haifi verið ýkja uppbyggi-
legar eða merki'legar. Að venju
töluðu leiðtogar stjórnarandstöð
uhnar og kom ekkert nýtt fram
í ræðum þeirra, en sannast
sagna vakti ræða Eysteins Jóns-
sonar við þessa umiræðu svo
og aðrar ræður, sem hann
hefur flutt í þingbyrjun, furðu
þeirra sem á hlýddu, svo gjör-
samlega málefnalausar hafa
þær verið og ekkert annað en
upptugga á því sem málsvarar
Framsóknarflokksins ihafa áður
sagt.
Þriðju stórumræðurnar á
þessum fyrstu döguim þingsins
hófust svo á mánud. sl. viku um
frv. ríkisstjórnarinnar um efna
hagsaðgerðir, en það- er lagt
fram til þess að lögfesta þau
atriði, sem forsætisráðherra
hafði boðað í stefnuyfirlýsingu
sinni og ríkisstjórnin þarf laga-
heimildir till að framkvæma.
Þessar umræður stóðu í 3 daga,
hófust með mjög ítarlegri ræðu
forsætisráðherra, en síðan
fylgdu aðrir í kjölfarið. Ekki
er hægt að segja að margt frétt-
næmt hafi komið fram í þessum
umræðum, einna helzt skarst í
odda milli Magnúsar Kjartans-
sonar og talsmanna stjórnar-
flokkanna, en mikla athygli
vakti ræða Eðvarðs Sigurðsson-
ar, sem var með allt ö ðrum
hætti en ræður annarra stjórn-
arandstkðinga.
Um miðjan dag á miðviku-
dag, síðasta dag umræðnanna,
mátti sjá Hannibal Valdimars-
son ganga til forsætisráðherra,
sem síðan kallaði á Emil Jöns-
son, utanríkisráðherra, og hurfu
ráðherrarnir og iHannibal
skömmu síðar úr þingsölum. Það
kvisaðist fljótt í þinghúsinu, að
þeir væru á fundi með stjórn-
armönnum A'lþýðusambands ís-
lands í flokksíhertoergi Sjálfstæð
isflokksins og að þeim viðræð-
um loknum voru kallaðir sam-
an fundir í þingflokkum st'jórn-
arfl'okkanna.
Það sem síðar gerðist er öllum
kunnugt. Miðstjórn Alþýðusam-
bandsins óskaði viðræðna við
ríkisstjórnina og frestunar á um-
ræðum um málið í þinginu og er
gert ráð fyrir að fjártoagsnefnd
neðri dei'ld'ar fjalli um efnahags
málafrumvarpið næstu 10 daga,
þar til í Ijós kemur, hver niður-
staðan verður af viðræðum rík-
isstjórnarinnar og fulltrúa Al-
þýðusam'bandsins.
Magnús Jónsson, fjármálaráð-
herra, flutti svo fjárlagaræðu
sína sl. fimmtudagskvöld. Ræð-
an var að vanda mjög ítarleg og
af henni Ijóst, að fjármálaráð-
herra, sem hafur nú gegnt starfi
sínu um rúmlega tveggja ára
skeið, býr yfir víðtækri þekk-
ingu á fjármálum ríkisins og
jafnframt að hann hefur haft
frumkvæði að meiri breytingum
í fjármála- og hagsýslustjórn rík
isins en menn hafa almennt gert
sér grein fyrir fram til þessa.
Þingofrsetar voru kjörnir
á fyrstu dögum þingsins
og var Birgir Finnsson end-
unk'jörinn forseti Sameinaðs
þings, en hann gegndi því stanfi
sl. kjörtímabil, og Sigurður
Bjarnason forseti Neðri deildar,
en ihann hafur verið þingforseti
í 11 ár. Nýr deildarforseti var
kjörinn í Efri deild og hlaut þá
kosningu Jónas G. Rafnar, sem
á að baki langan þinmennsku-
feril, eða allt frá 1949, þegar
hann, sem ungur maður, var
kjörinn á þing af Akurayring-
um, en með forsetakjöri er þing-
mönnum mikill sómi sýndur.
Nýliðar í þinginu hafa ekki
látið mikið að sér kveða fram
til þessa. Þó vakti það almenna
athygli, þegar Pétur Benedikts-
son greiddi atkvæði gegn kjör-
bréfi Síeingríms Pálssonar með-
an aðrir þingmenn stj'órnarfloikk
anna sátu hjá við þá atkvæða-
greiðslu og Magnús Kjartansson
helfur hafið Iþátttöku í umræð-
um strax í byrjun þingsins eins
og gamalreyndur þingmaður
væri, þótt ekki séu menn á einu
máli um það, hvort málflutning-
ur hans hafi allúr verið honum
eða þinginu til sóma.
Ein ræða, sem flutt var í um-
ræðunum um efnatoagsmálin
vakti óiS'kipta kátínu þingheims.
Skúli Guðmundsson flutti sem
sé stutta og gagnorða ræðu, þar
sem hann leiddi rök að því að
„niðurgreiðslur" á áfengi og
tóbaki vegna ráðherra og þing-
forseta væri þungbær útgjalda-
liður á ríkissjóði og fremur
ástæða til að ríkið gæfi ráðherr-
um og þingforsetum lýsi, sem
hefði fallið mikið í verði að und
anförnu enda væri það IhoLlt
hei'Isu manna, sem hefðu svo
umfangsmikLum störfum að
gegna.
Nýr varaþingmaður Framsókn.
arfiokksins hefur tekið sæti á A1
þingi myndarbóndinn Guð-
mundur Jónsson á Ási í Vatns-
dal, sem kom inn á þing í stað
Björns Pálssonar og í gær
Guðmundur H. Garðarsson
sæti á Alþingi í fyrsta
skipti. Hann skipaði 10. sæti á
framiboðslista Sjiálfstæðisiflokks-
in-s í Reykjavík við alþingis-
kosningarnar í vor. Kemur hann
inn í stað Jóhanns Hafsteins,
sem verður erlendis næstu 2—3
vikur en annars varamaður
flokksins í Reykjavík, Þorstó'nn
Gíslason, skipstjóri, -gat exki
tekið sæti á Alþingi að þessu
sinni. Styrmir Gunnarsson.
ASOKUNUM SVARAÐ
MIÐVIKUDAGINN 18. oiktóber
birtist í Mbl. grein eftir dr.
Finn Guðmundsson, Grein þessi
var svar við athugasemd, sem
náttúruverndarnefnd Hins ís-
lenzka Náttúrufræðifélags gerði
við ummæli dr. S. Dillon RipLey,
forstjóra Smithsonian stofnunar
innar í Washington, sem höfð
voru eftir honum í bl'öðum og
útvarpi. Sama dag birtist í
Tímanum sams konar svargrein
eftir dr. Guðmund Sigvaidason.
Það var ekki og er ekki ætlun
okkar að stofna tix blaðadeiLna,
en í ri'tsmíðuni sínuim bera
greinarhöfundar okkur svo
þungum sökum, að við teljum
okkur skylt að svara þeim. Þeir
reyna jafnvel að gera nefndina
tortryggnislega í augum al-
mennings, og virðast ekki telja
okkur hafa „víðsni, reynslu né
aðstöðu" til að gera athuga-
semdir við ummæii dr. Ripleys.
Finnur telur ástæðu til „að taka
til nánari athugunar máistað og
málflutning“ nefndarinnar.
Hann telur vinnubrögð hennar
„óverjandi og, að þau skapi
nöldurseggjum tilvalið tækifæri
til að gera mönnum upp skoð-
anir.“ Ókurteisi er í augum
Finns einn ljóðurinn á ráði
nefndarinnár. „Gesti sem dr.
Ripley, ber því að taka með til-
hlýðilegri kurteisi, en ekki með
smásmugulegu nöldri um alger
aukaatriði.“
Greinar þeirra Finns og Guð-
mundar eru efnislega eins og
samhljóða um fl-est. í sumum til-
vikuim er orðalagið jafnvel hið
sama. Það fer því vel á því, að
fjalla um greinar þeirra beggja
saman.
Þeir Finnur og Guðmundur
eru hjartanlega sammála um,
að við höfum ekki vitnað í rétt
ar heimildir í athugasemdum
okkar. Þeir eru hins vegar ekki
sammála um í hvað heimildir
við hefðum átt að viitna. Eins og
þegar er komið fram gerðum
við athugaisemd við ummæli, er
höfð voru eftir dr. Ripley í blöð-
um og ú'tvarpi. Finnuir heldur
því fram, að það sé eikki unnt
að taka ma.rk á slíkum heim-
ildum.
„Þessi vinnubrögð nefndar-
innar eru út af fyrir sig með
öllu óverjandi", segir Finnur
„að hafa ekkert annað fyrir sér
en það sem fréttamenn segja
að dr. Ripley hafi sagzt ætla
að segja við tiltekið tækifæri.“
Hér á Finnur við ræðu, sem
dr. Ripley hélt í hófi að Hótel
Sögu — „en hún var og er eina
örugga heimildin um það, sem
dr. Ripley kiom til íslands til
að segja.“ Um þetta atriði seg-
ir Guðmundur: „Hæpið er að
unnt sé, að gera sömu kröfu til
borðræðu og til vísindalegs fyr-
irlösturs.“
Er við gerðum attougasemdir
ið þau uimmæli dr. Ripleys „áð
hér hefði haidizt náttúrulegt
jafnvægi svo undr-un sætti
vegna skildnings íslendinga á
því fyrr og síðar,“ vakti það
fyrir okkur að fyrirbyggja, að
ummæli þessi yrðu skilin á
þann veg, að ástandið í þess-
um málum væri betra en það
er í raun og veru. Einnig verð-
ur að hafa í huga, að til eru
þeir hagsmunaaðilar á íslandi,
sem sýna of lítinn skilning á
verndun náttúruauðæfa og
telja slíkt skerðingu á hagsmun
um sínum. Við óttuðumst, að
slíkir aðilar kynnu að henda
ummæli dr. Rileys á Lofti og
notá þau sér tii framdráttar.
Það er eitt af meginverkefnum
nefndarinnar að inna að fræðslu
almennings um þessi mál, og
því töldum við það skyidu okk
ar að gera athugasemd við þau
ummæii dr. Ripieys, sem birt-
ustu almenningi, en ekki það
sem hann sagði í þröngum hópi
úti í bæ.
Finnur getur þess réttilega,
að dir. Ripley sé víðföruli mað-
ur. „Það er því ekki óiílklegt
að hann hafi betri aðstöðu til
að gera samanburð á ástandinu
í þessum efnum í hinum ýmsu
hlutum heims en suimir af hin-
um mætu (sic.) mönnum, sem
eiga sæti í náttúruverndar-
nefnd Hins íslenzka Náttúru-
fræðifélags." Guðmundur þræð-
ir sömu slóð, en gengur þeim
,mun iengra." Dr. Ripley er mað-
ur, sem sennilega hefur víðari
sjónarhring — en þorri
íslenzkra náttúrufræðinga og
ummæli hans um ísland
hljóta að mótast af þeim saman-
burði, sem hann er fær að gera
á íslenzkri náttúru, og náttúru
þeirra landa, sem hann þekkir.“
í gnein Finns stendur „dr.
Ripley kom til iandlsins föstu-
daginn 6. þ.m. og ki. 16.09 sama
dag átti hann viðtal við frétta-
menn blaða og útvarps." En dr.
Ripley hafði aldrei komið til
Islands áður.
Tveir nefndarmanna í nátt-
úruverndarnefnd Hins íslenzka
Náttúrufræðiféiags höfðu þá
ánægju að kynnast dr. Ripley
lítillega á meðan á dvöl hans
stóð hér. Framkoma hans ein-
kenndist af ijúfmennsku og
hógværð hins sannmentaða vís
indamanns. Við leyfum okkur
að draga í efa, að honum sé
þægð í þvi, að hann sé talinn
færari um að dæma ástand nátt
úru en ísienzkir náttúrufræð-
ingar, sem margir hverjir hafa
starfað hér árum saman.
Finnur segir það skoðun dr.
Ripleys „að íslendingar hafi öðr
um þjóðum fremur sýnt skiln-
ing á nauðsyn þess að varðveita
jafnvægi náttúrunnair. Þessu er
ég sammála og ég sé ekki, að
þessu verði andmælt með rök-
um.‘
Guðmundur fylgir enn í fót-
spor Finns og segir „Hann (dr.
Ripley) sýnir með mörgum
dæmum, að skilningur feðira okk
ar á nauðsyn þess að viðhaLda
jafnvægi í náttúrunni sé sögu-
legt eindæmis, og hann bend-
ir á, að enn þann dag í dag er
að finna jafnvægi í íslenzkri
náttúru, .sem óvíða sé fyrir
hendi annars staðar.“
f einni málsgrein eftir ofan-
greind ummæii í grein Finns
stendur „en því verður ekki á
móti mælt, að náttúra íslands
er enn tiltölulega óspjölluð, það
sé ekki að litlu leyti okkur sjálf
uim að þakka.“ Hvað varð um
skilningin á jafnvæginu?
Finnur belur, að með athuga-
semdum okkar séurn við að
begða fæti fyrir stofnun alþjóð-
legrar rannsóknarstöðvar í nátt-
úruvísindum á íslandi. Guðmund
ur er auðvitað á sama málL
Þetta er fjarstæða og ekki svara
verð.
Við höfum að sjálfsögðu full-
an áhuga á, að slíkt samstarf
megi takast, en í þeim tilgangi
er þarflaust að rangtúlka eða
breiða yfir staðreyndir um hið
raunverulega ástand. Slíkt sam
starf þarf að byggjast á réttum
forsemdum og skilningi þeirra,
sem að því standa.
Finnur ávítar nefndina fyrir
að sýna dr. Riplev ekki tilhlýði
lega kurteisi. Guðmundur tek-
ur auðvitað í sama streng. Það
hvarflar hins vegar ekki að
okkur, að dr. Ripley misvirði
athugasemdir okkar sem við
höfum þegar þýtt og sent hon-
uim. Við teljum það ekki heldur
neina ókurteisi að leiðrétta um-
mæli, sam að okkar dómi kynnu
að leiða til misskilnings eða
rangtúlkunar, hvort sem að
þeim standa íslendingar eða er-
iendir menn.
Ekki þarf að taka fram, að það
er fjarri náttúruverndarnefnd
Hins íslenzka Náttúrufræðifé-
lags „að andmæla lofsamlegum
uimmælum um ísiand og íslend-
inga“ eins og Finnur vill vera
lá'ta, svo fremi, sem lofið er
verðskuldað.
Það viðist ótrúiegt, að til skuli
vera þeir íslenzkir náttúrufræð
ingar, sem gera sér ekki grein
fyrir þeim geysilegu spjölium
sem orðið hafa á náttúru lands-
ins m.a. vegna handahóíslegrar
meðferðar. Á síðustu árum hef-
ur mikið verið gert til þess að
reyna að glæða skilning manna
á þessari öfugþróun. Hafi þeir
Finnur og Guðmundur talið
þann áróður rangin, hefur sú
skoðun þeirra aldrei komið
fram áður. Þó, er þessi skoð-
anamunur hvorki „alger auka-
atriði“ né „smávægileg óná-
kvæmni" eins og þeir segja.
Skrif Finns og Guðmundar
gegn athugaseindum okkar við
ummælum dr. Ripleys hljóta því
að stafa af því, að þeir hafa
misskilið tilgang okkar með
þeim. Ef þeir telja þörf á frek-
ari umræðum um þetta mái,
erum við reiðubúnir að ræða
v:ð þá á nefndarfund:. en blaða
skrifum hér með iokið af okk-
ar hálfu.
NáUúruverndarnefnd Hins
íslenzka Náti.úrufræðiféiags.
Jón B. Sigurðsson.
Björn Guðbrandsson. .
Eiður Guðnason.
Gestur Guðfinnssn.
Ingvi Þorsteinsson.
Tómas Ilelgason.
Eiain umsækj-
andi um Hóls-
prestakall
UMSÓKN ARFRESTUR um
Hólmapresitakall rann úit hinn
15. þ.m. Einn umsækjandd sótti
um prestakallið og er það Kol
'beinn Þorleifsson, cand. theol.