Morgunblaðið - 15.12.1967, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÍ), FÖSTUDAGUR 15. DES. 1967
3

Konstantín konungur og Anna María drottning — þegar allt lék í lyndi.
Konstantíns konungs
ER síðustu tilraunir til
mótstöðu gegn grísku her-
stjórninni voru bældar nið
uð, virtist augljóst, að liðs
foringjar hliðhollir her-
stjórninni í Aþenu hefðu
komið í veg fyrir gagnbylt
ingu Konstantíns konungs
á síðustu stundu. Gagn-
bylting átti að hefjast kl.
10 fyrir hádegi á miðviku-
dag að ísl. tíma og átti
hinn voldugi þriðji her í
N-Grikklandi að hefja \
hana. En klukkustundu áð-
ur en byltingin var ráð-
Bylting
gerð var herstjórninni
gert viðvart af svikara í
búðum Konstantíns, og
greip hún þegar til sinna
ráða.
ÁreiðanlegaT heimildir
s-kýrðu í dag frá því, sem gerð
ist í Saloniki siærstu borg N-
Griikklandis og í Kavalla í NA-
Grikklandi, þar sem konung-
urinn dvaldist með stuðnings-
her sinum.
Kl. 9 fyrir hádegi þennan
dag fékk herstjórnin þær
fréttir. að tilraun mundi
verða gerð til að steypa henni
af stóli.
Hermenn umkringdu þegar
allar stjórnarbyiggingar i Sal-
oniki, fjarskiptamiðstöðina og
útvarpsstöðina.
Skorið var á allar sima-
línur og N-Grikkland gjör-
samlega einangrað frá öðrum
landshlufu'm. Með þvílikum
ráðstöifunum var byltingar-
mönnum gert ókleift að skora
á konungssinna í Aþenu að
gera upipreisn gegn herforingj
unum.
Á sama tíma fór konungur
flugleiðis frá Kalavlla til
Aþenu með alla fjölskyldu
sína. Hann hélt þegar til út-
varpsistöðvarinnar, þar sem
hann hélt ávarp til þjóðarinn-
ar inn á segulband og hvatti
hana til að veifa sér liðsinni
til að „endurreisa lýðræði og
frelsi". Segulbandsspólan með
ávarpi konungs vaT flutt loff-
leiðis til Larissa í Mið-Grikk-
landi, þar sem flugherinn hef-
ur bækiistöðvar sínar. Þar var
ávarpinu útvarpað á stutt-
bylgjum. f ljós kom síðar, að
ávarpið fór fram hjá flestum
Grikkjum. En seinna, kl. 15 að
ís'l. tima. flugu orrustuiþofuT
yfi Saloniki og dreifðu ávarpi
konungs fjölrituðu í þúsund-
um eintaka yfir bogina.
Þannig fengu borgarbúar
fyrst að vita hvað raunveru-
leg var á seyði.
Ráðherra N-Grikklands,
Dimitrios Patilis, sem er al-
varlega nýrnaveikur, gekk ó-
íslenzkra stangveiðimanna var
haldinn að Hótel Borgarnesi,
laugardaginn 11. nóv. sl.
Formaður landssambandsins,
Guðm. J. Kristjánsson, setti
studduT frá sjúkra'beði, og fór
í einkennistoúninginn og tók
að sér yfirsfjórn þriðja hers-
ins í Saloniki. Hann svipti
George Peridis hershöfðingja
völdum þegar í stað og til-
kynnti í útvarpi að hann hetfði
full tök á atburðarásinini.
Hann fyrirskipaði fyrsta og
öðrum hernum að tengja simai
línur svo hann gæti rætft við
varnarmálaráðuneytáð í Aþenu
og hann mælti svo fyrir, að
sérhveT herrflakkur, sem reyndi
að komast inn í borgdna og
ekki styddi (herstjónina skyldi
stöðvaðuT.
Gagnbyltfing Konstantíns
hafði-farið út um þúfur.
En meðan konungur dvald-
ist í Kavalla reyndu sfuðnings
menn hans að gera sér grein
fyrir hverjir stæðu með þeim
og hverjir væru á móti þeim.
Þá styrktu herforingjarnir i
Aþenu aðstöðu sína með því
að krefjast trúnaðareiða af
iiðsforingjum gríska hersins.
KonungUT og fjölskyldai
hans settust að í Astor hótel-
inu í Kavalla. Hann fór í ein-
kennisbúning marskálks og
tók að sér stjómina, en fregn-
irnar sem honum bÓTust voru
ekki uppörvandi. sízt frá Sal-
oniki. Konungur hafði sagt,
að Saioniki mundi verða sá
staður, sem byltingin yrði
framkvæmd frá, en síðan
ætlaði hann í sigurför til
Aþenu .
í öðru útvarpsávarpi, ör-
væntingarfullu, sagði Konst-
antín, að hann hefði rekið
Papadopoulos, Patakos. Mak-
arezos og Zoitakis úr ríkis-
stjórninni. Herforingjarnir
létu sér fátt um finnast skip-
anir konungs og hvöttu her-
inn í sífellu til að fylkja sér
um herstjórnina. f ávarpi sínu
sagði Konstantín, að allar
deildir hersins í Mið- og Norð-
ur-Grikklandi væru sér hlið-
hollar. Hann gat ekki um her-
atflann í Aþenu, en vonaði, að
hann muni einnig standa með
sér.
Sautján kiukkustundum
fundinn og bauð fundarmenn vel
komna. Minntist hann Sigfúsar
Jónssonar, forstjóra, sem hafði
verið í landssambandinu allt frá
stofnun þess. Risu menn úr sæt-
um í virðingarskyni.
eftir að byltingingartilraunin
var gerð óku skriðdrekar inn
í Saloniki til að styðja her-
menn herstjórnarinnar, sem
einangrað (höfðu borgina. Um-
ferð var stöðvuð og borgar-
búar rekndT inn á íheimili sín.
Biðu þeir þar þolinmóðir eftir
bardögum, sem aldTei hófust.
Á svipuðum tíma varð kon-
ungi ljóst, að byltingartil-
raunin haíði misiheppnasf og
hótf hann þá þegar að undir-
búa brotttför sína. Skýrði hann
konu sinni. Önnu Maríu, og
móður, Friðriku ekkjudrottn-
ingu, frá ákvörðun sinni. Fóru
þau með börn sín tvö og sysf-
ur Konstantíns Iremu, prins-
essu, til Kavalla-tflugvallarins.
Strax og dagaði héldu þau í
einkaflugvél sinni til Rómar.
Framtíð þeirra er ófjós, en
vist þykir að konungshjónin
muni halda til Kaupmanna-
hafnar.
í fylgd með þeim var for-
sætisráðherrann, Konstantín
Kollias, sem stutt hafði bylf-
ingaráflorm konungs.
f Aþenu mynöaði Papa-
dopoulos nýja stjórn og varð
sjálfur forsætisráðherra henn
ar. Varnarmálaráðherrann.
Gregory Spantidakiis, var
sviptur embætti, vegna þess
að hollusta hans við nýju
stjórnina er dregin í efa. Þá
hafa verið handteknir fjöl-
margir hershöfðingjar og liðs-
foringjar, sem grunaðir eru
um þátttöku í byltingarátform-
um Konstantíns.
Ævi Konstantíns
Konstantín Grikkjakonung-
ur fæddist árið 1940, nokkr-
um mánuðum áður en Muss-
olini lýsti yfÍT stríði gegn
Grikkjum. Þegar hann var sjö
ára gamall var því lýst ytfir,
að hann væri erfingi krún-
unnar og hann varð konung-
ur 6. marz 1964 — hinn sjötti
í Lukkuborgardýnasfíunni,
rekur stjórnartíð sína til árs-
ins 1863. Konungstíð Konst-
antíns var óróasöm.
í júlí 1965 neitaði konung-
Fundarstjóri var Óli J. Ólason,
stórkaupm., og fyrrv. formaður
SVFR.
Ritari landssambandsins kann-
aði fulltrúaval, en mættir voru
41 fulltrúi frá félögum víðsvegar
ur Papandreou, forsætisráð-
herra um leyfi tii að fram-
kvæma hreinsanir innan hers
ins, sem aðallega beindust að
hægrisinnuðum öflum. Deila
konungs og Papandreous
vakti mikla eftirtekt og mót-
mælaöldu í Grikklandi og
loks sá Papandreou sér ekki
annað fært en að segja aí sér.
Þá stóð Konstantín and-
spænds tröllauknu vanda-
máli> þar sem var bylting her
foringjanna í april sl. Hann
veigraði sér jafnan við að
skritfa undir ytfirlýsingar
stjórnarinnaT. en lét atf mót-
þróanum, þegar nokkrir borg
arar, þ.ám. Kollias, forsætis-
ráðherra voru teknir i stjórn-
ima.
Grikkland — vagga lýð-
ræðisins — hefur ýmist verið
einveldi eða lýðræði í 140 ár.
Landið varð lýðræði 1828, en
fáum árum siðar var lýst jdir
einveldi og þýzki prinsinn
Ottó settist í konungssæti með
stuðningi rikisstjórna Bret-
lamds, Rússlands og Frakk-
lands.
Uppreisn var gerð gegn kon
ungsstjórninni 1836. Lyktaði
henni þannig, að annar Þjóð-
verji settisf í konungsstól og
tók sér nafnið George I. Naut
hann einmig stuðnings stór-
veldanna þrig.gja.
Grikkir tóku upp lýðræðis-
stjónarskipulag 25. marz 1924.
Ellefu árum sáðar var atftur
tekin upp konungsstjóm og
George II. settist í hásæti.
Síðan hefur landið verið
konungdæmi, nema meðan
hernám Þjóðverja stóð. er
konungsfjölskyldan flýði
land. Stuttu eftir stríð var
gengið tál aitkvæðagreiðslu í
landinu um stjómskipulagið
og stóð ytfir.gnœtfandi meiri-
hluti þjóðarinnar með kon-
ungsdæminu Settist George
n. þá aftur í hásæti. Hann lézt
1. aprfl 1947 og varð þá kon-
ungur Pá.11 bróðix hans. Páll
konungur lézt í marz 1964 og
tók þá sonur hans, Konstan-
tín við völdum, aðeins 24 ára
gamall.
að af landinu.
Formaður L.Í.S. flutti mjög
ítarlega skýrslu um störf stjórn-
ar á liðnu starfsári. Harmaði
hann að breytingartillögur um
lax- og silungsveiðilöggjöfina, er
lágu fyrir síðasta Alþingi, náðu
ekki fram að ganga, þar sem
flest af því var mjög tímabært
og þoldi ekki bið.
Heildarendurskoðun á lax- og
silungsveiðilöggjöfinni væri svo
annað mál. Bæri því að fagna,
að landbúnaðarráðuneytið hefði
nú skipað nefnd til að endur-
Framhald á bls. 12
SIAKSTEINAR
Stríð
Á þessari öld hafa verið háð-
ar tvær heimsstyrjaldir og marg
ar smærri. Á síðustu tveimur
áratugum hefur borið þar hæst
Kóreustyrjöldina og nú stríðið í
Víetnam. Auk þess standa Arab
ar og ísraelsmenn gráir fyrir
járnum frammi fyrir hvor öðr-
um og hafa háð þrjár styrjald-
ir á þremur áratugum. Styrj-
aldir hafa verið háðar til þess
að öðlazt sjálfstæði og ber þar
hæst á síðari árum átökin í Al-
sír. Kalda stríðið miili komm-
únistaríkjanna og vestrænna
þjóða hefur orðið til þess, að
vopnabúnaður þessara þjóða er
mikill og fer sívaxandi. Auk
þess halda smákóngar hér og
þar um heiminn völdum í skjóli
vopnavalds og efla vigbúnað
sinn. Mannkynið hefur á þess-
ari öld einni fært stórkostiegar
fórnir í mannslifum og varið
gífurlegum fjármunum til styrj-
aldarreksturs.
Fátækt
Á sama tima og þetta gerist.
býr meirihluti mannkynsins við
ömurlega fátækt og jafnvel
hungur. Fátæktin og hungrið er
ekki aðeins bundin við hin svo-
nefndu þróunarlönd, þessar þján
ingar er einnig að finna í auð-
ugustu og voldugustu ríkjum
heims. I Bandarikjunum er talið
að um 30 milljónir manna búft
við mikla fátækt og í sumar var
því haldið fram af ábyrgum að-
ilum frammi fyrir einni nefnd
öldungardeildarinnar. að nær-
ingarskortur þekktist í ríkinu
Missisippi. t öllum fjölmennum
ríkjum austan og vestan járn-
tjalds er að finna ömurleg fá-
tækrahverfi og stundum er að-
búnaður fólksins þannig, að
menn hryllir við og trúa vart
sínum eigin augum. Það er ein-
mitt kostur fámennis eins og á
íslandi, að það gerir kleift að
fylgjast svo vel með hverjum
þjóðfélagsþegn, að enginn líðl
mikla neyð. ^
Sameinuðu þjóðirnai
Sameinuðu þjóðirnar voru m.a.
stofnaðar til þess að stuðla að
friði í heiminum og vinna gegn
styrjaldarátökum. í öllum stærri
málum hafa þær reynzt van-
megnugar en þeim hefur tekizt
að leysa ýms smærri deilumál.
í Bandaríkjunum hefur verið
hafin styrjöld gegn fátækt. Hún
á erfitt uppdráttar enda verk-
efnið slikt að það virðist nánast
óleysanlegt. Samt sem áður er
það virðingarvert, að slíkt átak
skuli gert og þyrfti að verja til
þess meiri fjármunum, en þeir
leysa þó ekki allan vanda. Hann
er djúpstæðari en svo. Samein-
uðu þjóðirnar mundu auka veg
sinn mikið, ef þau hæfu nú stór
fellda styrjöld á hendur fátækt
og skorti í heiminum og beittu
í þeirri styrjöld öllum samtaka-
mætti meðlimaþjóða sinna.
Mannkynið mun sjálfsagt seint
hætta að heyja styrjaldir, en
það getur dubbað upp á sam-
vizku sina með því að verja
ekki minna fjármagni til bar-
áttu gegn fátækt og skorti en
það hefur veitt til striðsleikja
og vopnabraks. Smáþjóðir sem
íslendingar mun lítil eða engin
áhrif geta haft á stríðsrekstur
stórveldanna en þær geta látið
rödd samvizkunnar hljóma í höll
þjóðanna.
Breyting á lax- og silungs*
veiðilöggiöfinni nauðsyn
- Frá aðalfundi Landssambands ísl. stangaveiðimanna
AÐALFUNDUR Landssambands