Morgunblaðið - 24.01.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 24. JANÚAR 1968
ÓLAFUR SIGURÐSSON SKRIFAR UM
KVIKMYNDIR
- UTAN UR HEIMI
Framhald af tós. 12
Viktoríustíl. Hún stendur
utan í hæð, skammt þaðan
frá, sem sendiráðsbiístaðimir
eru og er satt að segja farin
að láta á sjá. Klúbburinn
telur þrjú þúsund meðlimi.
Hinum megin við veginn er
nýr bandarískur klúbbur, en
hann nýtur lítils álits“. ,,Þeir
eru rétt að byrja“, segir öldr-
uð kona og bætir við með
stolti „Tanglin hefur starfað
í 102 ár“.
Cricket klúbburinn er enn
þá eldri, 108 ára. Forseti
hans er einn af elztu mönn-
um brezku nýlendunnar, hár
slánalegur Skoti, sem hefur
búið í Suðaustur-Asíu í 46
ár. Adrew Giknour heitir
hann.
Klúbbhúsið er í gömlum
nýlendustíl, þriggja hæða
bygging við grösugt torg í
hjarta borgarinnar. Að húsa-
baki, framan við svalirnar,
eru cricketvöllurinn, tennis-,
rugby- og hockeyvellir.
Um 4.000 Bretar í Singa-
pore leika golf og eftirlætis-
staður þeirra er Gullklúbbur
inn, sem eins og áður sagði
hét konunglegi Gullklúbbur-
inn, áður en sjálfstæðishreyf-
ingin náði til þeirrar íþróttar.
Fólkið heima í Bretlandi
heldur að Singapore sé ekki
annað en golf og síðdegis-
drykkjusamkvæmi", segir
fyrrgreindur Lever, banka-
maðurinn, kátur maður, sem
brúar bilið milli gamla ný-
lendutímans og nútíma kaup-
sýslumannsins. „Vissulega
höfum við golf og fáum okk-
ur kokteil en tímarnir eru
að breytast. Við lifum vel
hérna, betur en þeir, sem
búa í New York og London.
En við vinnum mikið. Asía
á mikla framtíð fyrir sér. Við
erum aðeins í hálfrar annar-
ar klukkustundar fjarlægð
frá Vietnam. Það eitt gefur
okkur nokkuð að hugsa um.“
Að því er eiginkonur varð-
ar eru leiðindi og leti mestu
vandamál þeirra. Fyrir fimm
tiu dollara á mánuði geta
þær haft tvær stúlkur á heim
ilinu og hafa sjálfar ekkert
að gera annað en leika golf
eða tennis, synda og sóla sig,
eða fara til saumakonunnar.
Óbreyttir borgarar jafnt
sem hermenn horfa til þess
tíma með trega. er brezka
herliðið fer burt. „Það verða
endalok sérstaks tímabils“,
segir Gilmor. ,-Unga fólkið
mun aldrei skilja þetta tíma-
bil. Það er verið að dxaga
brezka fánann niður“.
- VIKTORÍUVATN
Framlhald af bls. 10
sinn á litlum opnum báti frá
Ceylon til Austur-Pakistan. Guð
jón harmar það á engan hátt að
yfirgefa heimshöfin í því skyni
að taka upp störf á Viktoríu-
vatni. „Það mun verða ágæt til
breyting að finna ferskt vatn
skvettast framan í andlit sér í
staðinn fyrir saltan sjóinn", sagði
hann í aðalstöðvum FAO í Róm,
áður en hann lagði af stað, „en
Viktoríuvatn er það stórt, að
mér mun finnast ég vera rétt
eins og „úti á sjó“.“ Hann telur
ekki mikla hættu á því, að hon-
um muni finnast lífið leiðinlegt
eða þykja þröngt um sig á þessu
víðáttumikla vatni. „Það nær
yfir 27.000 fermílur og er líkast
hafi“, sagði hann. „Sumir hlut-
ar þess eru ókannaðir og við vit
um lítið um, hvar rif og hættu-
legir klettar kunna að vera.
Hluti af starfi okkar mun verða
að komast að raun um, hvað er
á botninum".
Vatnið er um 200 mílur á lengd
og 150 mílur á breidd og landsýn
hverfur, þegar komið er nokkr-
ar mílur frá landi. Guðjón verð-
ur því að stýra skipi sínu aðal-
lega eftir sól og stjörnum, sök-
um þess að engir radiovitar eru
þarna. Hann mun einnig nota
miðunarstöð skips síns til þess
að taka við hljóðinu frá útvarps
stöðvum í landi og auðvelda sér
þannig siglingar.
Guðjóni mun enn fremur finn
ast hann vera staddur úti á hafi
vegna storma þeirra, sem oft og
skyndilega skella á á Viktoríu-
vatni einkum á trmabilinu frá
apríl til júní og eru ekki kraft-
minni en hafstormar. „Ég hef
heyrt; að þeir geti verið anzi
ílæmir“, sagði hann.
Verkefni Guðjóns verður fólg.
ið í því að kanna vatnið, eink-
um miðbik þess til þess að rann
saka möguleikana á fiskveiðum
þar, komast að raun um, hvaða
fiskveiðiaðferðir eru beztar,
gera „sjókort" af ókönnuðum
svæðum og aðstoða við þjálfun
fiskimanna við vatnið. Bátur
hans er búinn nýtízku útbúnaði
og á að geta beitt ýmsum fisk-
veiðiaðferðum.
„Þetta verður spennandi verk
efni“, sagði Guðjón Illugason
um ferð sína til Vi'ktoríuvatns.
„Ég hlakka sannarlega til þess“.
HAFNARBÍÓ
MAÐURINN FYRIR UTAN
(The Man Outside)
MYND þessi fjallar um njósnir,
eins og raunar fullur helmingur
allra mynda virðist vera þessa
dagana. Að öllum uppruna og
efni tilheyrir hún svokölluðum
„B-myndum“, en er þó nokkru
betri en þær tíðkast.
Myndin fjallar um útsendara
amerísku leyniþjónustunnar,
staðsettan í Berlín, sem er rek-
inn úr vinnunni, vegna mistaka
sem hann á að hafa gert, eftir
25 ára þjónustu.
Sama daginn kemur ti'l hans
minni háttar njósnari, sem vinn-
ur fyrir hvern sem er, og býður
honum að taka þátt í því, að
koma háttsettum rússneskum
njósnara til Bandaríkjanna, þar
sem greiddir muni verða miklir
— Bókmenntaverðl.
Framhald af tós. 13
í þessu tilfelli, þótt það hljóti
að öðru leyti að koma að gagni.
Ég held að það þurfi að breyta
úthlutunarkerfinu og búa bebur
í haginn fyrir okkar höfunda.
Ég vík þá fyrst að kerfinu.
Þvi vil ég láta breyta í veiga-
miklum atriðum.
Ég tel að í hverju landi ætti
að starfa fimm manna bók-
menntanefnd á vegum Norður-
iandaráðs. Hún ætti að velja,
samkvæímt vissum reglum, tvö
skáldrit ár hvert, annað ljóða-
bók hitt óbundið skáldrit. Tveir
nefndarmanna yrðu svo fulltrú-
ar okkar í úthlutunarnefndinni.
Ég vil að árlega verði veitt
tvenn verðlaun, fjárupphæðin
skiptir minna máli, önnur fyrir
ljóðabók, hin fyrir óbundið mál,
(skáldsögur, leikrit, smásögur,
listræna þætti). Ritgerðir,
hversu vel sem þær væru gerð-
ar, komi ekki ti'l greina, aðeins
skáldr-it séu verðlaunuð. Engin
bók komi til álita fyrr en liðnir
séu 12 mánuðir frá útkomudegi,
en elzt mætti 'bókin vera 30 mán-
aða gömul. Greiða mætti atkvæði
um sömu bækur, aðra eða báð-
ar, tvö ár í röð. Ekki ætti sama
land að geta hlotið verðlaun
fyrir Ijóð eða fyrir óbundið mál
'hvort um sig tvö ár í röð og
afhenti því ekki bók til álita í
sömu grein árið eftir áð það hef
ur fengið verðlaunin. En hvor
tveggja verðlaunin ættu að geta
fallið til sama lands sama árið,
en þá yrði það verðlaunalaust
næst.
Nauðsynlegt virðist mér að
efla Menningarsjóð Norðurlanda
svo hressilega, að hann geti
greitt þýðingarlaun og styrkt, ef
á þyrfti að halda útgáfur á viss-
um fjölda verðlaunabókanna i
hverju landi. Mætti gefa viður-
kenndum bókaforlögum kost á
útgáfu þeirra, sumstaðar með
styrk, en annarsstaðar rynni
viss hLuti ágóða í Menningarsjóð
inn. Þessi skipan mála yrði á
höfð til reynslu a.m.k. næstu sex
árin.
Mér er ljóst að margt mætti
telja þessum tillögum mínum
til ágætis, fleira en hér er nefnt.
Ég sé líka á þeim veilur. sem ég
ætla öðrum að finna. Ég varpa
þessum athugasemdum fram í
gamni og alvöru og vænti þess
að fleiri taki til máls.
BÍLAR
Ford Galaxie, nýr og
óskráður.
Daaf ’65, mjög fallegur.
Skoda Combi ’66.
Singer Vouge ’66.
• bílasalq
GUÐMUNDAR
Bergþórufötu 3. Símar 19032, 20070
peningar fyrir að fá að yfir-
heyra hann.
Gengur á ýmsu, en loks fellst
hann á að vera með, ekki vegna
peninganna, heldur af því að
hinn njósnarinn hefur nú verið
drepinn. Einnig er hann farið
að gruna margt um þær sakir
sem hann var borinn og telur
þær kunni að hafa étt uppruna
isinn sjá Rússunum, sem og
reyndist satt vera.
Myndin gerist í London og er
í litum, nokkuð sem ekki hefur
tíðkast í B-myndum. Er hún yf-
irleitt skemmtilega tekin of allt
yfirbragð framleiðslunnar
skemmtilegra en í venjulegri
B-mynd. Söguþráð myndarinn-
ar, sem er mjög flókinn tel ég
ástæðulaust að rekja umfram
það sem þegar hefur verið gert,
Rétt er þó að geta þess að hann
á ekkert skylt við kvikmyndir
eins og Bond myndirnar, That
FYRIR Alþingi liggur nú frum-
varp um verzlunaratvinnu. Efni
fyrstu greinar þess gefur til
kynna, að tilgangurinn sé trygg-
ing góðrar þjónustu í verzlun.
Ennfremur er talið, að kleift
skuli að stunda verzlun sem at-
vinnugrein.
Því miður er frumvarpið
þannig úr garði gert, að það úti-
lokar veitingu verzlunarleyfis til
verulegs hóps manna, sem ein-
mi/tt vegna fagkunnáttu sinnar
er hæfileikum búinn til þess að
veita þjónusbu í verzlun.
Kemur þetta fram í 4. grein
frumvarpsins, en í athugasemd-
um er tekinn af vafi um, hverniig
túlka skuli. I athugasemdum
segir m.a.:
„Gert er ráð fyrir ferns konar
leiðum til að fullnægt sé þekk-
irtgarkröfum til að öðlast verzi-
unarleyfi
1. Háskólaprófi í viðskipta-
fræðum, hagfræði eða lögfræði.
2. Burtfararprófi frá verzlun-
arskóla, sem ráðhera viðurkenn-
ir. eða samsvarandi menntun.
3. Þriggja ára störfum við
verzlun og námskeið í verzlunar-
fræðum að þeim tíma liðnum.
4. Meðan ekki hefur verið
komið á fót námskeiðum eins og
ráðgerð eru undir lið 2, megi
vottorð um starfsreynslu koma
í þess stað.“........
Ákvæði er í fjórðu grein, sem
kveður svo á, að þessar takmark
anir gildi að svo miklu leyti, sem
þær stangist ekki á við ákvæði í
samningum íslands við önnur
ríki. Hafa hinir ábyrgari menn
meðal aðstandenda þessa frum-
varps vonandi sebt þetta ákvæði
vegna þanka um almenn mann-
réttindi. Kann þó ef til annað
að hafa vakað fyrir þeim.
Ég tel fráleibt að takmarka
rétt tæknimenntaðra manna til
þess að starfa á eigin ábyrgð
við jafn víðtæka atvinnugrein,
sem verzlun er, þ.e. að reka
verzlunar.fyrirtæki. Eiga þeir
eigi annars kost en að setjast á
verzlunarskólabekk, jafnvel ung
ir starfsbræður og arftakar í
verkfræðingastétt, sem lærðu
bókfærslu, tungumál og stærð-
fræði í menntaskóla, en sitt fag
og margt um rekstur fyrixtækja
í háskóla, skulu ekki fá verzl-
unarleyfi án enn lengri skóla..
Það mun óhætt að segja, að ef
skort hefur eitthvað áberandi i
verzlun landsmanna undanfarið,
þá hefur það verið vöruþekking
kaupmanna og sér í laigi starfs-
liðs þeirra — þess liðs, sem í
verzlun skyldi skólað. Á sama
tíma hafa komið fram nýir aðil-
M*n trom Istanbul. Arabesque,
og aðrar of sniðugar njósnamynd
ir. Þessi er gerð í fuílri alvöru
og er þar af leiðandi í alvöru
spennandi. Raunar er allur
seinni hluti myndarinnar mjög
spennandi og slakar hvergi á.
Þegar þessar ofsasnjöJlu mynd
ir byrjuðu að koma á markað-
inn er hætt við að ég hefði tek-
ið þær fram yfir mynd eins og
þessa. Eftir nokkur ár af þess-
um ósköpum af sniðugum útbún
aði furðubrögðum, eltingar-
leikum í þyrlum, leynigöngum
o.s.frv. er það þægilegt og geðs-
legt að sjá mynd, þar sem saga
er sögð beint af augum, með
venjulegu fólki, þar sem enginn
brjálæðingur ætlar að ná tök-
um á heiminum, þar sem enginn
fagurleggjaður maður berst ber
hentur við fimm alvopnaða og
sigrar, með öðrum orðum kvik-
mynd, sem er hugsanlegt að
hefði skeð.
Aðalhlutverkið leikur Van
Heflin, leikari sem befur litið
sézt að undanförnu, en er eugu
að síður góður. Misskilji mig
enginn, þessi mynd er ekki lista-
verk, heldur tilbreyting frá
tízku-njósnum, sem svo mjög
tíðkast núna.
ar, sem vegna sérþekkingar hafa
náð árangri í verzlun.
Að sjálfsögðu skal vera regla
i rekstri verzlunarfirma. Á þebta
við um allar atvinnugrein.ar. Má
minna á lagafrumvarp um bók-
hald, sem stefnir að umbótum
í þessu efni. Bókfærsla hlýtux
ætíð að vera hjálpar.tæki, þótt
miki’vægt sé. Grunar mig, að
hæfileikar á ýmsum öðrum svið-
um ha'fi fremur stuðlað að vel-
gengni þeirra, sem til lagasetn-
ingar samkvæmt frumvarpi
þessu hafa hvatt.
Ena.a þótt margir kaupsýslu-
menn fylgist dyggilega með nýj-
unguim og vinni vefl, skortir þá
grundvallarþekkingu í tæknileg-
um efnum, þótt undantekningar
séu einnig margar. Gildir þebta
jafnt um lögfræðinga og þá «em
gengið hafa í verzlunarskóla. Ég
fullyrði, að ýmsar hinna nytsam-
legu nýjunga, sem náð hafa út-
breiðslu til hagsbóta fram-
leiðslufyrirtækja og neytendum,
hafa komið tímabært fram vegna
þess að nú þegar eru að sjálf-
sögðu eins og í þróuðum lönd-
um margir tæknimenn við verzl
un. Reyndar getur verzlunin á
stóru sviði eigi án þeirra verið.
Nú er stefnt að því að mismuna
þeim, sem einna mesta hæfileika
hafa, um að stunda eina höfuð-
atvinnugrein þjóðarinnar, í hag
þeim, er nú sitja að kökunni.
Þetta er jafn fráleitt og að
meina öðrum en stýrimönnum að
gera út skip, eða þá vei/ta verk-
fræðingum einkarétt á verk-
smiðjurekstri. Svo má lengi
telja..
Kröfur, sem gerðar eru til fag-
k'unnáttu þess, sem skera má upp
sjúkling, reikna má út brúar-
mannvirki eða t.d. leggja raf-
lögn í hús og tilheyrandi einka-
rébtur til starfsgreinar, eru til
tryggingar á rétti og þjónustu
við neytandann. Þær kröfur, sem
felast í 4. grein og lýst hefur
verið að framan eru ekki lí’k-
legar til þess að tryggja rétt neyt
andans. Eigi fæ ég séð, að rétt-
læta megi þessar takmarkanir
með tilvísun í einkarétt gildra
skipstjóra til þess að stjórna
skipi, eins og gert er í athuga-
semdum við lagafrumvarp þetta.
Af þessum ástæðum skyldiu
allir aðrir en hinir þrönigsýn-
ustu kaupmenn beita áhrifum
sínum til breytinga á frumvarpi
því, sem nú liggur fyrir hinu háa
Alþingi.
Hvert ætlar þú, unga þjóð?
Sveinn Guðmundsson,
verkfræðingur.
Sími 14226
2ja, 3ja, og 4ra herb. íbúðir óskast til sölu.
Höfum kaupendur með miklar útborganir.
FASTEIGNA OG SKIPASALA
KRISTJÁNS EIRÍKSSONAB,
Laugavegi 27 — Sími 14226.
íbúð óskast til leigu
Góð 3ja—4ra herb. íbúð óskast til leigu strax.
Helzt í Austurbænum. Kjallaraíbúð kemur ekki
til greina. Gæti smíðað eða endurnýjað eldhús-
innréttingu og skápa upp í leigu. Tilboð sendist
afgr. Mbl. merkt: „Hagkvæm viðskipti — 5001“.
Stúdentar frá IVIenntaskól-
anum í Reykjavík 1958
Fundur í Leikhúskjallaranum á morgun, fimmtu-
dag 25. janúar kl. 20.30.
Fundarefni: 10 ára jubileum.
BEKKJARRÁÐ.
Ný einokunarstefna
í verzlunarlöggjöf