Morgunblaðið - 09.02.1968, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1968
Brezk blðð ræða sjóslysin miklu
AÐALFRÉTTIR dagblaða á Bretlandseyjum hafa að undan-
förnu, eins og gefur að skilja, fjallað um hin hörmulegu
sjóslys, sem orðið hafa hér við land og mótmælin, sem borin
hafa verið upp við brezku stjórnina vegna ófullkomins ör-
yggisútbúnaðar um borð í brezkum togurum á Islandsmið-
um. — Hér fer á eftir úrdráttur úr frásögnum nokkurra!
brezkra blaða í samantekt Mbl.
Er hægt að stöðva
ísmyndun?
Þegar togari verður fyr-
ir brotsjó í Norðurhöfum þar
sem hitastig er undir frost-
marki geta 160 tonn af ís
hlaðizt á skipið á 30 sekúnd-
um. Brezkir sérfræðingar,
sem rannsakað hafa þessi
mál, segja að eftir nokkra
slíka brotsjói hljóti skipið
óhjákvæmilega að fara á hlið
ina og sökkva.
Aábrey Halbert, eig'andi fyrir-
tæ!kis í HaltwhLstle í Northumber
land, sem sérbæfir sig í smíði
íseyðingartækja fyrir skip, járn-
brautarlestir og flugvélar, seg-
ir: „Aðeins eitt svar kemiur til
greina — skipin verða að halda
undan strax og ísmyndun
hefst. Við ráðum ekkert við höf-
uðskepnurnar á þessum svæð-
um. Við höfum mánuðum sam-
an starfað mieð vísindamönnum
floitans, togaraeigendum og sjó-
mönnum, til að reyna að sam-
ræma þekkingu okkar í því
skyni að finna lausn á þessu
vandamáli. Að lokum urðum við
að játa fyrir sjálfum ofckur, að
við gátum ekkert gert“.
Rannsiakaðar voru tvær hug-
myndir í þessu skyni. í fyrsta
lagi, að hafa yfirbyggingu tog-
aranna úr samskonar málmi og
notaður er í flugvélavængi.
Milli þila átti síðan að veita
stöðugum straumi íseyðingar-
vökva. í Ijós kom, að hugmynd-
in var óhagnýt sökum þess
hversu geysilega stórum flöt
þurfti að reikna með.
Hin hugmyndin var sú, að
smyrja yfirbyggingu togaranna
og aðra fleti með íseyðingaT-
smurningu. í»essu mótmæltu sjó-
mennirnir vegna þess að öryggi
sjóm'annanna mundi stafa hætta
atf hálkunni, sem með þessum
hætti mundi myndast á þilfari
og í brú.
Togaraeigendur gramir.
A. Roibinson, framfcvæmda-
stjóri fyrirtækisins í Hull, sem
áitti togarann St. Romanus, ásak
aði óábyrga sjómenn fyrir
það á þriðjudagskvöld, að
eyðileggja viljandi öryggisútbún-
að um borð. Robinson, sem sjálf-
ur var tagaraskipstjóri í 22 ár,
skýrði frá eftirfarandi dæmum:
Þrjú björgunaúbelti, sem ný-
lega höfðu verið sett um borð í
einn togarann voru skorin sund-
ur og eyðilögð í fyrstu ferðinni.
Vöfcvastýri í öðru sfcipi var
höggrvið í sundur með exi, er
skipið var statt úti fyrir Flam-
borough Head í svartaþobu.
Trefli sjómanns havfði verið
troðið niður í vökvapípu stýris
á enn öðru skipi, og stýrið þar
með gert óvirkt.
Tækjum að verðmæti 1000 kr.
var fleygt útbyrðis úr togara í
þeirri von að hann yrði að snúa
aftur til hafnar“.
Robinson sagði ennfremur:
„Menn þeir, sem nú fáist á tog-
arana, erú lakari en áður var,
almenn talað. Ég set þetta fram
sem tákn tímanna nú, þegar
ábyrgðarieysi virðist gera vart
við sig í öllum iðngreinum.
Menniirnir mæta drukknir til
skips áður en háldið er úr höfn.
Við höfum reynt ýmislegt til að
hindra þá í að hafa áfengi með
sér um borð, en þeim tefcst það
oftast einhvern veginn. Hins veg
ar legg ég rfka áherzlu á það,
að mikill fjöldi sjómanna stend-
ur frábærlega í stöðu sinni og
vilja efckert samneyti hafa við
þá manngerð, sem ég lýsti áðan“.
Robinson sagði einnig, að ör-
yggisútbúnaður á brezku togur-
unum færi langt fram úr því,
sem krafizt væri í reglugerðum.
En ekki voru allir forstjórar
togarafyrirtækja sammála sjón-
armiðum Robinson. Ritaxi
einnar stærstu togaraútgerðar
í Aberdeen, Ronald Junor,
sagði: „Enginn vafi leikur á því,
að á togarana slæðast lakir sjó-
menn og ábyrgðarlausir, en
langflestir togarasjómennirnir
eru fyrsta flokks menn og ég
trúi því ekki, að þeir mundu
viljandi stofna sdnu eigin líífi í
hættu“.
Hækkun fiskverðs ef . . .
Ef til þess kæmi, að togurun-
um yrði bannað að veiða á Norð
urhöfum þegar vetrarvertíðin
stendur sem hæst og þegar veðr-
in eru hvað verst, mundi það
HULLTOGARINN St. Andro
nicus, systurskip St. Roman-
us, sneri heim til hafnar á
þriðjudag, er sjö óttaslegnir
togarasjómenn neituðu að
halda til veiða. St. Romanus
fórst fyrstur þeirra þriggja
togara, sem farizt hafa við
íslandsstrendur eða í grennd
við ísland á einni viku.
St. Andronieus lagði af stað úr
hötfn á mánudag áleiðis á miðim
við foland, en sneri við, þegar
áhöfnin, 20 menn, kvaxtaði
vegna björgunarbeltanna og
sagði, að þau væru „gömiul og
gagnslaus". Varð síðan dularfull
biluin á raftækjabúnaði skipsins.
Togarinn var skammrt undan
ströndum Englands, þegar fregn-
in barst um afdrif Ross Cleve-
iands.
Ráðstefna
Skipverjar sku/tu þegar í stað
á ráðstefnu og kom þeim saman
um að neita að halda áfram.
Sendu þeir mann á fund skip-
stjórans, Albert Weatftierill, með
þessi skilaboð. Hann kom boðum
til eigenda togarans, Thomas
Hambling & Co., og þeir gáfu
skipun um að togarinn skyldi
snúa til hafnar.
veúða gífurlegt áfall fyrir brezk
an fiskiðnað.
Fiskverðið mundi hækka
mjög og fiskinn yrði að kaupa
frá erlendum keppinautum. At-
vinnuleysi mundi aukast, sumir
mundu verða sér úti um vinnu
í landi og ekki snúa aftur til
fiskveiða. Flestir togaraeigendur
og fulltrúar verkalýðssambanda
eru þar af leiðandi mótfallnir
hugmyndinni. Þeir spyrja:
„Hvernig er hægt að segja fyrir
fárviðrin?“ Þeir benda einnig á,
að þótt til varúðarráðstafana sé
gripið muni sjóslys ætfð verða
brezkum og erlendum skipum að
grandi. Einn togaraeigandinn
sagði: „Skip hafa verið að veið-
um í Norðurhöfum svo öldum
skiptir og öryggisráðstafanir okk
ar jafnast á við þær beztu í
veröldinni, en ef höfuðskepnurn-
ar vilja skip, taka þær það“.
Kanadískir sjómenn stunda
ekki veiðar á úthöfum að vetr-
arlagi, þótt reglugerð banni
þeim það ekki. Fulltrúi kanad-
íska fiskiðna'ðarins í Lundúnum,
M. H. G. Garland, sagði á þriðju-
dag:
„Þótt við stundum ekki veið-
ar á úthöfum á veturna, sam-
kvæmt hefð, þá hafa nokkur
stærri fiskiðnaðarfyrirtæki í
Kanada hafið veiðar að vetrar-
lagi. Hins vegar er ekki hægt
að bera saman veiðar kanad-
ískra og brezkra togara. Við
sendum aldrei togara á íslands-
mið og úthald togara okkar er
stutt. Við stundum fiskvei'ðarn-
ar við okkar eigin strendur".
í gærkvöldi lá togarinn við
festar í höfninni í Hu'U. Þrettán
menn af áhöfninni höfðu vísað á
bug kvörtunum sjö skipsfélaga
sinna og togarinn mun halda á
miðin á ný, þegar aðrir menn
hafa verið ráðnir í þeirra stað.
Skipstjórinn léft mennina sjö
rita nöfn sín í loggbók togarans
og eiga þeir nú yfir höfði sér
málssókn vegna „óhlýðni á hafi
úti“. En þar sem þeir eiga samúð
bongara í Hull óskipta er harla
ólífclegt, að eigenduimir muni
sækja þá til saka.
Er fréttamenn rædldu við
sjömenningana kom í ljós, aö
sumir þeirra höfðlu ekki einu
einu sinni viljað ytfirgefa Hull.
Einn þeirra, Peter Poole ná-
granni frú Lilian Bilocca, sem
mikið hefur verið í fréttum
vegna afskipta sinna atf málefn-
um togarasjómanna í Hull, sagði:
„Við viidum ekki fara. En mienn
irnir á bryggjunni höfðu þegar
ieyst festar. Viö héldum fund
um borð og nofcfcrir af álhöfn-
inní sögðu, að þeir vilidu efcki
haMa átfram. Við vorum allir
ótta'sjegnir vegna afdrffa Rioss
Cievelands. En þegar að þvi
fcom, að skrifa nötfnin í logg-
bókina voru það aðeins sjö
menn', sem þorðu að standa við
orð sín.“
Og Poole sagði ennfremur:
„Ég fer eklki á sjóinn aftur. Ég
vil ekki fara atftur á íslands-
mið“.
Alan Lee frá Hull sagði: „Við
vorum einfaMlega dauðhrædiddr.
Skipstjórinn reyndi að telja í
okkur kjark en við vil'dum ekki
halda átfram.“
David Berry einnig frá Hull
sagði: „Við vorum óttaslegnir.
Ég fer efcfci á sjóinn aftur“.
Og fóstbróðir hans, Ridhard-
son Watson, sagði: „VitaskuM
vorum við hræddir. Við vildum
alls ekki halda átfram. Við viss-
um efcki hvaða skip mundi verða
næst. Ég ætla að fá mér vinnu
MENNIRNIR frá konung-
legu nefndinni fyrir fiski-
menn á úthöfum eru orðnir
vanir þvi að færa slæmar
fréttir. Á síðustu tveimur
vikum hafa þeir barið að
dyrum margra í Hull, —
þeirra, sem misst hafa eigin-
menn og syni á tagurunum
St. Romanus, og Ross Cleve-
land.
En á þriðjudaginn höfðu þessir
menn góðar fregnir að færa og
nú var þeim tekið opnum
örmum. Þeir skýrðu fjöiskyld-
um 18 mianna á togaranuim Notts
Conuty, frá því að áhöfnin væri
nú í öruggum höndum. Togarinn
hafði strandað í íslenzku tfár-
viðri og íslenzkt varðskip hefði
bjargað þeim.
„Hræffileg nótt“.
Sendiimennirnir, Davi'd Mac-
Millan og Miclhael KilMck, börðu
fyrst að dyrum hjá frú Qhrist-
ine Giles. Bróðir foennar Peter
18 ára var á togaranum.
Frú Giles sagði: „Þetta var
hræðileg nótit. Við gátum ekki
sofið og iþorðum ekki að hugsa
um hvað væri að gerast um
borð. Guði sé lotf að þetta er
afstaðið, ég vil aMrei Bfa slíka
nótt aftur. Við Ifoötfum djúpa
samúð með fjölskyMum þeirra,
SCOTTISH Daily Express segir
i forystugrein á miffvikudag um
atburffina á hafinu undanfarna
daga:
„Ungur sjómaður, Harry Edd
om, komst lífs af úr togaranum
Ross Cleveland og skolaði í gúm
bát inn á íslenzkan fjörð, iila
kalinn á fótum. Tveir félagar
hans voru með foonum í gúm-
bátnum. Þeir voru báðir látnir.
Eddom hetfur sjálfur lýst þess
um hryllilegu atbuTðum á ein-
faldan og áhrifaríkan hátt. Saga
hans felur í sér þessa spumingu:
„Hetfur nægilega mikið verið
gert til að útbúa brezka togara
fyrir veiðar á Íslandsmiðum á
í landi núna. Ég var varamiaður
á togaranum St. Romanus í síð-
ustu ferðinni".
Albert Robinson, fram-
kvæmdastjóri eigenda togarans,
sagði: „Ótti mannanna var á-
stæðulaus. Skipstjórinn reyndi
að rökræða við þá, en ekkert
dugði“.
Og skipstjórinn hatfði að k>k-
um þetta til mállanna að leggja:
„Skipið var búið ágætum ör-
yggistækjum. Ég var furðu losit-
inn vegna ótta þeirra, sem var
ástæðulaus og fcannske aðallega
vegna þess að flestir voru þetta
ungir menn og höfðu áður ver-
ið geiglausir".
McMillan og Killick flytja góðar fréttir.
JPeir Hytja Iréttirnar
Hvað á að gera?
sem hafa farizt. Nú vitum við
hvað þær hafa orðið að reyna“.
Unnusta Petens, Lillian Beau
mont, beið heima hjá sér eftir
frekari fregnum. Hún sagði:
„Þegar Peter kemur heim mun-
um við ekki ganga í hjónaband
nema hann fái sér vinnu í landi
Ég vil ekki upplifa þetta aft-
ur.“
Síðar fór McMiIlan í heimsókn
til syrgjandi fjölskyldna álhatfn-
arinnar atf Ross Cleveland. Hann
sagði: „Við höfum reynt að seía
harma þehra. Við reynum að
gera það sem við getum. Frétt-
irnar um að sumir mannanna
séu nú heimtir úr helju hafa
orðið oksor til mikillar gleði. í
tvær vikur höfum við þurft að
færa fregnir um mannslát og
reynt að halda í vonina um
björgun. Hafið er einkenniiegt
og það hlýtur alltaf að vera von.
Það sem mest áhrif hetfur haft
á naig er hugrekki þessara fjöl-
skyMna."
Og McMillan sagði ennfrem-
ur: „Fjölskyldurnar virtust
sætta sig við fréttirnar. Þær lifa
ævin'lega í nokkrum ótta um líf
eiginmanna sinna, feðra og sona.
Fyrir mitt leyti vil éig leggja
áherzlu á að allt verður að gera
og ekkert má spara til að gera
fiskveiðar að öruggari atvinnu
en verið hefur.“
veturna?"
Gagnlaust er að halda því
fram, að hér hatfi um óvenju-
lega ötflugt fiárviðri verið að
ræða. Reyndar er eniginn vatfi á
því.
En það befur verið vitað öld-
um saman að veturnir á íslandi
eru harðir.
Það ætti ekki að þurfa þrjá
togara týnda og einn mann á
opnum gúmbát til að opna auigu
okkar fyrir því sem aflaga fer
í fiskiskipaiflota okkar.
Það verður að gjörtoreyta öllu
uppbótakerfi okkar til að tryggja
að brezki flotinn verði hinn ný-
tízkulegasti í he:.mi.“
Ottaslegnir sjómenn
neita að sigta