Morgunblaðið - 09.02.1968, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 1968
21
Mannfræ&ileg
rannsóknarslöi
— Nokkrar athugasemdir
GREIN í Mbl. d, 28. f.nk með
ofanritaðri fyrirsögn er eiitt af
mörgum raupsamtölum, sem
Jens Pálsson (hér eftir skamm-
st. J.P.) hefur átt við blaðið,
en nú bregður svo við að ekki
er látið sitja við raupið eitt, held
ur brugðið á það ráð að láta
klepra lítilmennskunnar falla á
þaiu störf, sem ég hef unnið í
þágu mannfræði íslendinga. En
nú mun mikið þykja við liggja,
þar sem um heila rannsóknar-
stöð er að ræða.
Áður en ég kem að því atriði,
sem beinlínis miun beint að mér,
þætti mér fróðlegt að fá upp-
lýst hvað eigi að felast í þessari
skilgreiningu á J.P. í upphafi
greinarinnar: „Dr. Jens Pálsson,
eini sérmenntaði mannfræðingur
íslands". Nú veit J.P. eflaust
eftir 18 ára maraþonhlaup að
markinu dr. phil., að enginn nú-
lifandi mannfræðingur miun
telja sig sérmenntaðan á öllum
sviðum mannfræðinnair og á
sumum þeim sviðum eru til ís-
lenzkir mannfræðingar með mun
staðbetri menntun en J.P. hefur.
Það mun varla hafa farið fram
hjá J.P. að allir fram-á-menn í
mannfræðinni hafa sérmenntun
einnig í einhverju öðru fagi en
mannfræði og fer sérgrein þeirra
innan hennar eftir þvi
Vegna uppbelgingsins í sam-
bandi við boð J.P. á alþjóðaráð-
stefnu mannfræðinga í Japan
vil ég sannleikains vegna að það
komi skýrt fram, að öllum mann
fræðingum er boðin þátttaka og
að flytja erindi jafnt á þessari,
sem á öllum undangengnum ráð-
stefnum og ennfremur að undir-
búningsnefnd ráðstefnunnar býð
ur engum „að tata sem fulltrúi
Íslands“ eða nokkurs annars
lands. Nefndin hefur boðið ríkj-
um að senda fulltrúa á ráðstefn-
una, en stjórnarvöld hvers rík-
is ákveða hver fara skuli, ef hún
þekkist boðið. Fulltrúi ákveður
svo, hvort hann ætli að flytja
erindi á ráðstefnunni eða ekki.
iÞá er komið að þeim ummæl-
um, sem sérstaklega er beint að
mér, en þau hljóða svo: „Bein
ein myndu fræða of lítið þótt
aðgangur að sumum þeirra feng-
izt e.t.v. fyrir seinni tíma vís-
indamenn“. Hafi tilgangur J.P.
verið að særa mig þá hefur hon-
um tekizt það fuilkomlega og
veit ég ekki hvers ég á að gjalda,
því á marga lund hef ég þó
greitt götu hans, einkum fram-
an af hinni torsóttu leið hans.
En það verður ekki sagt að „eini
sérmenntaði mannfræðingur ís-
lands“ beri of gott skyn á starf-
semi annarra mannfræðinga og
skal nú athugað nánar hvað ligg
ur að baki þessum dylgjum í
minn garð. — Pyrir mörgum ár-
um fór J.P. fram á það við mig
að fá léð ennþá öbirt rannsókna
blöð mín yfir beinasafnið, eða
þá aðgang að því að gera sömu
rannsóknir og ég var að vinna
að. Þessum tilmælum hafnaði ég
auðvitað og taldi þau þar að
au'ki óþörf, þar sem þegar höfðu
verið birtar allar helztu mæl-
ingar mínar á aðalhluta beina
safnsins.
Til þess að það komi skýrar
fram, hvað J.P. var að fara fram
á er rétt að gera grein fyrir því,
hvernig þetta beinasafn er til
komdð og hver þáttur minn í því
er. Frá því árið 1989, að ég tók
að mér rannsókn beinanna úr
kirkjugarðinum á Skeljastöðum
í Þjórsárdal og til þessa hef ég
unnið að söfnun og rannsókn á
beinum íslendinga. Fyrst dittaði
ég að og rannsakaði þau bein,
sem þegar voru til á þjóðminja-
safnþ aðallega úr heiðni og not-
aði ég þau til samanburðar. við
beinin úr Þjórsérdal. Síðan hef
ég í samstarfi við Þjóðminjasafn
ið tekið að mér varðveizlu og
rannsókn á öllum beinum, sem
þar fal'la til, auk þess hef ég æði
mörg sumur unnið við uppgröft
beinagrinda, bæði á vegum Þjóð-
minjasafnsins og á eigin spýtur.
Þessi söfnun hefur verið með
ákveðið verkefni í huga, sem
krefst talsvert mi'kils beinasafns
og fré ákveðnum tímabilum og
það er ekki fyrr en nú á síðiustu
árum að stærð safnsins frá viss-
um tímabilum er orðið það mik-
ið að hægt er að gera sér vonir
um að sæmilega örugig svör geti
fengizt við sumum þeim spurn-
ingum, er ég hefi í huga. Þeir
sem eitthvað þekkja til þessara
mála vita hve tafsamt verk það
oft getur verið að hreinsa, greina
sundur og líma saman beinabrot,
sem kornið hafa í ljós t.d. í jarð-
ýturuðningi og sem stundum
reynast að vera úr mörgum ein-
staklingum. Þessi margra ára
tómstunda- og sumarfríavinna
mín hefur <511 verið unnin án ann
arar umbunar en þeirrar, sem
áhuginn fyrir starfinu veitir.
Þuð mun nú víst enginn lé mér
það þó að ég á sínum tíma hafi
kinokað mér við að legg'ja
margra ára vinnu að fótum J.P.
segjandi: gjörið svo vei herra,
nú skuluð þér taka við af yðar
alkunnu snilld. — Það hefur
einnig komið í ljós að beinamæl
ingar mínar voru full'komilega
nægjanlegar til samanburðar við
mannamælingar J.P. og honum
jafnvei tekizt að gera sér mat
úr þeim eins og meðal annars
kemur fram í samjtalinu við
hann, þar sem hann-segir: „Rann
sóknir á beinagrindum forfeðra
okkar og nútímafólki geta t.d.
brugðið mdkilsverðu ljósi á upp-
runa íslendinga". Já, skyldi það
ekki! en varla getur það talizt
fréttnæmt á íslandi. En það
mætti segja um innihaldið í
framhaldi setningarinnar, sem er
á þessa lund „og tel ég mig hafa
lagt töluvert af mörkum í þessu
efni“ og dreg ég ekki í efa, að
J.P. telji svo veræ
Það er svo annað mél, að þó
að ég ekki hafi viljað láta J.P.
hnýsast í þann hluta rannsókna
mdnna, sem óunnið er úr, þá
hefur verið unruð úr öðrum verk
efnum en ég hef haft með hönd-
umi, á beinasafninu af öðrum
aðiljum en mér, svo sem á tönn-
um og nýverið hef ég heimilað
Skota afnot af beinasafninu til
nokkurra sérathugana.
Að endingu vil ég svo beina
þeim eindregnu tilmælum. til
J.P. að hann láti nú verða af því
að skila Rannsóknas'tofu Háskól-
ans í líffræðafræði frumgögn-
um próf. Guðmundar Hannesson
ar að mainnamælingum hans og
augnaHtastiga, sem ég hvoru-
tveggja lánaði J.P. fyrir æði
mörgum árum, en miér hefir ekki
tekizt að enduiheimta þrátt fýr-
ir ítrekaðar tilraunir ti'l þess.
Mundi miér þykja miður að þurfa
að beita harðneskjulegum inn-
heimtuaðgerðum.
Reykjavík 81. j.anúar 1988.
Jón Steffensen.
INGÓLFS-CAFÉ
Gömlu dansarnir
í kvöld kl, 9
Hljómsveit JÓIIANNESAR EGGERTSSONAR.
Söngvari GRÉTAR GUÐMUNDSSON.
Aðgöngumiðasala frá kl. 8. — Sími 12826.
GLAUMBÆR
POIMIK OG EIIMAR
leika og syngja.
GLAUMBÆR SM11777
BLADBURÐARFOLK
OSKAST # eftirtalin hverti
Hringbraut frá 37—91 — Lambastaðahverfi
To//ð v/ð afgreibsluna i sima 10100
—HÖTEL BORG—i
Fjölbreyttur matseðill
HAUKUR
MORTHENS
OG HLJÓMSVEIT
SKEMMTA
★
DANSAÐ TIL KL. 1
allan daginn, alla daga.
KLÚBBURINN
ÍTALSKI SALURINN
TRÍfl ELFARS BERG
SÖNGKONA:
IVIJÖLL HÍILM
í BLÓMASAL
RONDÓ TRÍOIÐ
Matur framreiddur frá kl. 7 e.h.
Borðpantanir í síma 85355. — OPIÐ TIL KL. 1.
TEIVtPLARAHÖLLIN
S. G. T.
Spilakeppni
Fyrsta kvöld
af fimm
í k v ö 1 d
kl. 9 stundvíslega.
Heildarverðlaun: Ferð til útlanda með
Gullfossi fyrir tvo (þá slagahæstu).
VALA BÁRA syngur með hljómsveitinni
Dansað til klultkan 1 .
Aðgöngumiðasala frá kl. 8. Sími 20010.
STÓRDANSLEIKUR
verður haldinn í LÍDO í kvöld 9. febrúar.
Tízkusýning,

Jazzballett ofl. _____________n
yiiTuur*'
Hljómsveit ÓLAFS GAUKS ásamt SVANHILDI.
ALLIR VELKOMNIR.
F.II.J.