Morgunblaðið - 10.02.1968, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. FEBRÚAR 1968
Hannes Pétursson. Indriði G. Þorsteinsson.
Johannes Johannesson.
Jón Björnsson.
Thor ' Vilhjalmsson.
Jón úr Vor.
Karl O. Runólfsson.
Sýning opnuð í Bogasalnum
um Grænland hið forna
Margt merkra minja, til dæmis fatnaður frá 14. öld
1 DAG, laugardag, verður opnuð
í Þjóðminjasafninu sýningin
„Grænland hið foraa", þar sem
sýndir eru munir og ýmsar
minjar um búsettu íslenzkra og
grænlenzkra þar í landi frá
landnámi Eiríks rauða. Kristján
Eldjárn þjóðminjavörður sýndi
blaðamönnum sýninguna í gær
og lýsti tildrögum að henni og
sömuleiðis gast kostur á að ræða
við Knud Krogh, safnvörð við
danska Þjóðminjasafnið, sem
mikið hefur unnið við uppgröft
og fornleifarannsóknir á Græn-
landi.
Kristján sagði, að sýning þessi
hefði verið í Kaupmannahöfn í
fyrra og þar sem hefði verið tal-
ið, að hún ætti a'ð mörgu leyti
erindi til íslendinga, hefði verið
óskað eftir að fá hana hingað.
Hann kvaðst vilja þakka það
traust og vinsemd, sem Þjóð-
minjasafnið danska hefði sýnt
með því að ljá íslendingum sýn-
inguna. Hins vegar var ekki að-
staða til að taka við allri sýn-
ingunni, meðal annars varð að
sleppa nákvæmu líkani af Þjóð-
hildarkirkju, sem var á sýning-
unni í Höfn.
Sýningin leiðir fyrst og fremst
fyrir sjónir, hvernig byggðir
hinna fornu Grænlendinga hafa
að öllum likindum verið og er
byggð á fornleifarannsóknum,
sem Danir hafa stundað á Græn-
landi mörg undanfarin ár.
Kjarni sýningarinnar eru ýmsir
merkir hlutir sem fundizt hafa
og umgerðin eru myndir og
margs konar skýringar.
Frægustu munir sýningarinn-
ar eru búningar tveir, kyrtill og
strúthetta. Þeir fundust — og
raunar allmargir fleiri — við
uppgröft í Herjólfsnesi. Hafa
þeir varðveitzt undravel, og að
öllum líkindum vegna þess að á
þeim slóðum fer þeli ekki úr
jörðu, jafnvel svo öldum skipt-
ir. Þjóðminjavörður sagði, að
þessir búningar væru algerlega
einstæðir í öllum heiminum, þar
sem þeir eru hversdagsfatnaður
rétí venjulegs fólks fyrir mörg
hundruð árum, gerðir úr heima-
ofnu grænlenzku vaðmáli, en
sniðnir að nokkru eftir heims-
tízkunni
Á sýningunni er fjöldi minja,
sem tengdar eru vefnaði og
hannyrðum, svo sem vefjar-
steinar, kljásteinar, beinspjöld,
halasnælda, klæðaprjónar og
tvenns konar skæri forn. Þá eru
nokkrir látlausir en fallegir tré-
krossar, sem grafnir voru upp í
Herjólfsnesskirkjugarði. — AU-
margar hauskúpur, sem grafnar
voru upp 1 gar*ðinum við Þjóð-
hildarkirkju, eru á sýningunni
og flestar heillegar.
Krogh, arktitekt og safnvörð-
ur við Þjóðminjasafnið danska,
sem hafði veg og vanda af upp-
greftri Þjóðhildarkirkju og skipu
lagði einnig dönsAu sýninguna,
sýndi síðan blaðamönnum upp-
drátt af Þjóðhildarkirkju og
garðinum umhverfis hana. Hann
sagði, að 1932 hefðu danskir
fornleifafræðingar farið áð leita
að kirkju í Brattahlíð, en ekki
haft. þá árangur sem erfiði. Síð-
an er það árið 1951, að undir-
búin er bygging heimavistar-
skóla í Brattahlíð og var henni
valinn fegursti staður byggðar-
lagsins. Var þá komið niður á
nokkrar hauskúpur og skildist
mönnum að þarna mundi vera
kirkjugarður og eins og síðar
kom í ljós Þj óðhildarkirk j an
sjálf.
Kirkjan hefur verið mjög lítil,
3% m á lengd og 2% að breidd,
og byggð úr timbri og torfi, sér-
staklega ristu, og hefur bygging-
in verið skeifulaga. í kirkju-
garðinum fundust 144 beina-
grindur. Þar af voru 20 af korna
börnum, en hinar allar af full-
orðnu fólki. Nokkur stéttaskipt-
ing virðist hafa ríkt á Græn-
landi hinu forna, hinir tignustu
grafnir i kistum næst kirkjunni,
en óbreyttur almúginn fjær.
Krogh sagði að allt sýndi glögg-
lega, að Grænlendingar hafi ver
ið hraustir í bernsku og æsku og
búið við góðan kost. Hins vegar
hefði meðalaldur verið mjög lág-
ur og varla nokkur náð hærri
aldri en 45 ára. Upp úr þrítugu
megi heita, að fólk taki að
hrynja niður. Af beinagrindun-
um hafa sérfræðingar sann-
færzt um, að gigt hefur herjað
mjög á hina fornu víkinga og
hafi Grænlendingur sem kom-
inn hafi verið um þrítugt oft
verið krókboginn af gigt.
Þá hefur ennfremur komið
fram við rannsóknir, að meðal-
hæð hinna fornu Grænlendinga
hefur verið 170 cm, það er svip-
áð og var við mælingar í Dan-
Framhald á bls; 27
— Listamannalaun
Framhald af bLs. 1
Veitt af nefndinni:
60 þúsund krónur:
Árni Kristjánsson,
Ásmundur Sveinsson,
Brynjólfur Jóhannesson,
Elínborg Lárusdóttir,
Finnur Jónsson,
Guðmundur Böðvarsson,
Guðmundur Daníelsson,
Gunnlaugur Scheving,
Hannes Pétursson,
Indriði G. Þorsteinsson,
Jakob Jóh. Smári,
Jakob Thorarensen,
Jóhann Brietn,
Jóhannes Jóhannesson,
Jóhannes úr Kötlum,
Jón Björnsson,
Jón Engilberts,
Jón Leifs,
Jón úr Vör,
Karl O. Runólfsson,
Kristmann Guðmundsson,
Ólafur Jóh. Sigurðsson,
Ríkarður Jónsson,
Sigurður Þórðarson,
Sigurjón Ólafsson,
Snorri Hjartarson,
Svavar Guðnason,
Thor Vilhjálmsson,
Þorsteinn Jónsson
(Þórir Bergsson),
Þorvaldur Skúlason.
30 þúsund krónur:
Agnar Þórðarson,
Arndís Bjömsdóttir,
Benedikt Gunnarsson,
Bragi Ásgeirsson,
Bragi Sigurjónsson,
Eyþór Stefánsson,
Guðmunda Andrésdóttir,
Guðmundur Elíasson,
Guðmundur Frímann,
Guðmundur Ingi Kristjánsson,
Gu'ðrún Kristinsdóttir,
Gunnar M. Magnúss,
Gunnfríður Jónsdóttir,
Hafsteinn Austmann,
Halidór Stefánsson,
Heiðrekur Guðmundsson,
Jakob Jónasson,
Jakobína Sigurðardóttir,
Jóhann Hjálmarsson,
Enn brotizt inn
í sumnrbústnði
BROTIZT var inn í sumarbú-
staði í Vatnsendalandi síðastlið-
inn miðvikudag. Voru unnar þar
töluverðar skemmdir, hurðir og
gluggar brotnir og snjóað hefur
inn í bústaðinn.
Lögreglan í Kópavogi hefur
enn ekki haft uppi á eigendum
bústaðanna og því eru það til-
mæli hennar að menn, sem eiga
bústaði þar uppfrá hugi að þeim
og láti hana vita hafi einhverj-
ar skemmdir verið unnar á bú-
stöðunum.
Jón Helgason, prófesor,
Jón Nordal,
Jón Þórarinsson,
Jónas Árnason,
Jökull Jakobsson,
Kjartan Guðjónsson,
Kristinn Pétursson, listmálari,
Kristján Davíðsson,
Lárus Pálsson,
Magnús Á. Árnason,
María Markan,
Matthías Johannesen,
Nína Tryggvadóttir,
Oddur Björnsson,
Ólöf Pálsdóttir,
Óskar Aðalsteinn,
Pétur Friðrik Sigurðsson,
Rögnvaldur Sigurjónsson,
Sigfús Halldórsson,
Sigríður Ármann,
Sigurður Sigurðsson,
Sigurjón Jónsson,
Stefán íslandi,
Stefán Júlíusson,
Steinþór Sigurðsson,
Svava Jakobsdóttir,
Sveinn Þórarinsson,
Sverrir Haraldsson, listmálari,
Veturliði Gunnarsson,
Þorgeir Sveinbjamarson,
Þorkell Sigurbjörnsson,
Þorsteinn frá Hamri,
Þorsteinn Valdimarsson,
Þórarinn Guðmundsson,
Þórarinn Jónsson,
Þórleifur Bjarnason,
Þóroddur Guðmundsson,
Þórunn Elfa Magnúsdóttir,
Örlygur Sigur’ðsson.
•
Úthlutunarnefnd listamanna-
launa samþykkti einróma á
fundi 8. febrúar svofellda álykt-
un:
Úthlutunarnefnd listamanna-
launa leyfir sér hér með að
beina eftirfarandi tilmælum til
hins háa Alþingis og hæstvirts
menntamálaráðherra:
1. Úthlutunarnefnd lisfamanna-
launa leggur til, að í heiðurs-
launaflokki listamanna, er
laun þiggja af Alþingi, bæt-
ist þessir þrír listamenn við
þá sjö, sem fyrir eru:
Ásmundur myndhöggvari
Sveinsson,
Jóhannes skáld úr Kötlum,
Jón tónskáld Leifs.
Það er eindregin skoðun
nefndarinnar, að heiðurs-
launaflokki skuli ekki greitt
fé af fjárhæð þeirri, sem
ætluð er nefndinni til úthlut-
unar listamannalauna, heldur
verði ætluð sérstök fjárveit-
ing í þessu skyni.
2. Úthlutunarnefndin minnir á,
að í reglugerð þeirri, sem
hún á áð starfa eftir, er gert
ráð fyrir sérstökum starfs-
styrkjum. Leggur nefndin á-
herzlu á, að brýna nauðsyn
ber til, að starfsstyrkimir
verði sem fyrst að veruleika.

Grænlendingar hinir fornu voru miklir vriðimenn. Þeir veiddu
seli og hvali, ísbirni og hreindýr. Ljósm. Mbl. Sveinn Þormóðss.