Morgunblaðið - 22.02.1968, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1968

Mestu varöar að vel
N orður landsáætlunar
— forystan heima fyrir mun
ekki bregðast, sagði Pálmi
Jónsson í þingræðu
UMRÆÐUR um Norðurlands-
áætlunina var fram haldið á
fundi Sameinaðs alþingis í gær.
Hafa því fyrirspurnirnar verið
til umræðu á þremur fundum
þingsins, og lauk umræðum í
gær, en þá tóku til máls Pálmi
Jónsson, Jón Kjartansson, Jó-
hann Hafstein dómsmálaráð-
herra, Ingvar Gíslason, Björn
Pálsson, Magnús Jónsson fjár-
málaráðherra og Gísli Guð-
mundsson.
Pálmi Jónsson kvaðst vilja
þakka þær-upplýsingar sem kom
ið hefðu fram í svarræðum fjár-
málaráðlherra, einkum þær sem
fælu í sér nýmæli varðandi gerð
Norðurlanidsáætlunarinnar. Væri
í því sambandi vert að minna á
þau ummæli ráðherra, er hnigu
að því, að nú væri ætlunin að
félla inn í þessa áætlunarg'erð
ýmis verkefni, sem biðu á sviði
opinberra framkvæmda, eins og
tjd. í skólamálum, samgön.gumál-
um og heilbríigðismálum. Síðan
sagði Pálmi m.a.:
Tæplega þarf að eyða orðum
að gildi slíkra frámkvæmda.
Menntun æskunnar miðar að þvi
að leggja gull í lófa framtíðar-
innar og greiðum samgöngum
má líkja við lífæðar al'ls at-
'hafnia- og menningarlífs í land-
inu. Þeir, sem hafa séð þau stór-
viriki, sem unnin hafa verið í
samgöngumálum Vestfjarða eftir
Vestf.jarðaáætlun geta sannfærzt
um gildi slíkra iandslhlutaáætl-
ana og ég legg álherzlu á, að ég
tel ávinning að því, að Nörður-
landsáætlun spanni yfir hina
ýmsu þætti í stærri framkvæmd-
um Norðurlands. Hitt er svo
annað mál að allir eru sammála
um, að verkefnin séu brýnust á
sviði ativinnulífsins. Ég hef alltaf
litið svo á, að hlutverk Norður-
landsáætlunar á þesisu sviði væri
að mynda ákveðinn ramma, sem
markaði æskilega þróun í upp-
byggingu atvinniulífsins í þessum
hluta og útvegun fjármagns til
þess að styðja að framigangi
þeirrar þróunar. Það er ailkunna,
að atvinnuástand á Norðurlandi
vestra hefur um langt árabil ver-
ið lakara en annars staðar á land
inu, og ég ætla, að nokkuð liggi
í augum uppi, hvað þar hefur
mestu um valdið. Á þessum ár-
um hefur sjávarafli þorrið ým-
ist alveg eða að verulegu leyti á
miðunum fyrir Norðurlandi.
Nægir að minna á, að sflld hefur
ekki veiðzt í nálægt 20 ár svo að
nokkru nemi á Húnaflóasvæð-
inu.
í byrjun er það þýðinganmest
að efla og treysta þau atvinnu-
fyrirtæki, sem þegar eru ' starf-
andi og nýta þau mannvirki sem
fyrir hendi eru. í því efni er það
e.t.v. nauðsynlegt að auka hrá-
efnisöflun síldar- og fiskiðju-
fyrirtækjanna og ef framJhald
verður á aflaleysi því, sem ég
lýsti hér áðan, eru aðrar leið'.r
til en að flyija hráefnið frá fjar-
lægum miðuim.
Það er vissulega rétt, að áætl-
anagerð án fjármagns, þjónar litl
um tilgangi, en atvinnujöfnunar-
sjóður, sem stofnaður var með
lögum frá 1965, hefur upp á að
bjóða verulegt fjármagn og hef-
ur auk þess víðtækar lánáheim-
ildir, sem ætla verður, að notað-
ar séu, ef ráðizt er í stórverk-
efni á vegum þessarar áætlunar.
Ef séð er fyrir nægilegu fjár-
magni óttast ég ekki það, að for-
ystan heima fyrir bregðist. Hún
mun verða til staðar og nýta þá
möguleika, sem skapazt hafa m.eð
gerð þessarar áætlunar og fjár-
magnsöfluninni.
Ég vil leggja áherzlu á það, að
þangað til þessi áætlun tekur
gildi, myndist ekki neitt tórna-
rúm í því að vinna að því, að
áfram verði tryggður rekstur
þeirra fyrirtækja, sem halda
gangandi atvinnulifinu í þessum
landsihluta og styðja hverja skyn
samlega viðleitni þar til úrbóta.
Vegna þess einnig að bcwrið hef-
ur nolkkuð á óánægju vegna þess
dráttar, sem orðið hefur á gerð
Norðurlandsáætlunar vil ég þó
láta það í ljós, að ég tel, að
mestu varði, að vel sé til hennar
vandað. En þó má nú ekiki undan
dragast, að þeim framkvæmdum
sé hraðað og vil ég ætla og
treysti því, að svo verði þar sem
til þessa starfs hefur nú valizt
sérstakur starfsmaður. Og ég vil
um leið láta sérstaka ánægju
mína í ljós með það, að þessi
starfsmaður er gerkunnugur
vandaimáluim atvinnutííPsins í
sjávarplássum og þorpum á
Norðurlandi og einnig því að
hann skuli staðsettur Norðan-
iands.
Vandamál allrar þjóðarinnar.
Jón Kjartansson sagðist vilja
undirstrika að atvinnuvandamál-
ín á Norðurlandi væri ekki ein-
ungis vandam'ál þess landsfhluta,
heldur og allrar þjóðarinnar.
Hann kvaðst fagna því hversu
vel ríkisstjórnin hefði tekið í
mál Sauðárkrólksbúa um kaup á
stóru fiskiskipi og vonir stæðu
til að það mál næði í höfn í síð-
asta lagi í næsta mánuði. Þá
ræddi Jón um þann möguleika
að koma upp sútunarverksmiðju
annaðlhvort í Húnavatnssýslu
eða Skagafirði og sagði að nú
væri megin hluti gæruiframleiðsl
unnar fluttur óunninn úr landi,
og um heiimingur ullarfram-
leiðslunnar. Þá kvaðst Jón viija
fagna vali á starfmanni þeim er
starfaði að áætlunargerðinni og
einnig því að hann væri staðeett-
ur á Akureyri. Það væri kapps-
mál NorðLendinga að ná • til sín
sem flestar stjórnsýslustofnanir
eða útibúa frá þeim. Að lokum
sagðist Jón vilja vænta þess, að
Norð'urlandis'áætlunin yrði í fram
kvæmd óska'barn sem mikils
mætti af vænta.
Rannsakaðir möguleikar á sút-
unarverksmiðju.
Jó'hann Hafstein dómsmála-
ráðherra sagði, að fyrir nokkru
hefði komið fram álhugi hjá
Sauðarkróks/búum að koma þar
upp fullkominni sútunarverk-
smiðju og hefði verið unnið að
áætiunargerð um það mál. Síðar
hefði svo Iðnaðarmálastofmmin
tekið við þessari rannsókn og
unnið að henni í rúmlegia ár.
Ýtarleg greinargerð hefði síðan
verið l'ögð fram í iðnlþróunar-
ráði, og sú greinargerð lægi nú
fyrir um málið og kæmi þar m.a.
fram hver kostnaður stílkrar.
verksmiðju'byggingaT yrði og
möguleikar á rekstrargrundvelli
hennar. Því miður mœtti segja,
að niðurstöður þessara rann-
vandað
Pálmi Jónsson
sclkna gæfu ekki ástæðu til bjart
sýni.
Síðar hefði svo Jóni Kristjáns-
syni, sem starfaði að áætlunar-
gerð þessari, verið falið að leha
eftir því erlendis hvort erlendir
aðilar hefðu álhuga á að reisa hér
stóra sútunarverksmiiðju í sam-
vinnu við innlenda aðila. Ekki
hefði fengist neitt jákvætt út úr
þeirri könnun ennþá, enda væri
sannleikurinn sá að stórkostleg-
ur samdráttur hefði orðið í sút-
unariðnaði Evrópu að undan-
förnu og væri orsök þess vax-
andi samkeppni frá margs konar
gerviefnum.
Standa verður myndarlega að
áætluninni.
Ingvar Gíslason gagnrýndi
þann seinagang sem hann sagði
að væri á áætlunargerðinni.
Liðnir væru 32 mánuðir frá því
að samkomulag var gert við Al-
þýðusam’band Norðurlands um
gerð hennar, en ekki hefði verið
unnið að henni nemia í um 12
m'ánuði. Full vissa væri fyrir því
að sl'íkar byggðaáætlanir yrðu
til mikils gagns, en til þess að
svo mætti verða yrði að standa
myndarlega að henni.
— Kynsjúkdómar
Framhald af bls. 2
fellum af hundrað, og sums
staðar í heilminum hefur
fyrsta innspýting ekki áíhrif
á fiimmtíu tillfellum af hundr-
að. Beniisilín læknar enn kyn
sjúkdóma, en gefa verður lyf-
ið í stærri skömmtum. Á und
anförnum 17 árum hefur mieð
alskammturiinn s'exfaldazt, og
er það ískyggilega niálægt því
marki, sem miögulegt er pen-
isílíngjöf án þess að valda
sársaiuka. Ef farið verður yfir
þetta mark í framtíðinni,
kann svo að fara að penis-
língrjöf nægi ekki til lækn-
inga, að sögn sérfræðinga.
Jafnvel bjartsýnuistu sérfræð
ingar telja vonlaust að ráða
niðurlögum kynsjúkdóma.
Nökkrar h'elztu ástæðurnar,
sem valdið hafa hinni gífur-
legu aukningu — eins og auk
ið kynlif utan hjónabands,
örari samgöngur og vaixandi
viðnám lekandasýkla gegn
fúkkalyfjum — verða eimn
veigamei'ri í fraimtíðinni en
þær eru þegar orðnar. „Pill-
an“ hefur þegar eytt óttanum
við óviljandi barneignir, sem
áður fyrr stuðlaiði mjög að
þvi að draga úr lauslæú,
sem veldur útbreiðslu fcyn-
sjúkdóma.
Úfcbreiðsla kynsjúkdóma
táknar aið lauslæti hefur auk-
iizt, og læknir við St. Miary’s
Hospital í Paddinigton eegir,
að þeir sem séu mjög laus-
látÍT hljóti að smitast aif ky.n-
Óþarfa barlómur.
Björn Pálsson sagði að auðvit-
að væri það góðra gjald vert að
taka skóla- og vegakerfið inn í
áætlunina, en sanrá seip áður
væri það aðeins aukaatriði. At-
vinnumálin væru aðalatriðið.
Vegakerfið norðanlands væri í
vel viðunandi horfi, og sama
mætti segja um skólakerfið og
það sem á vantaði væri hægt að
vinna upp með öðrum leiðum en
áætlanagerð. Björn kvaðst miklu
fremur kjósa að maður sá er
starfaði að gerð Norðurlands-
áætlunar væri staðsettur í
Reykjavík. Nefnd væri búin að
fjal'la um miátíð og hún hefði haft
aðsetur sitt hér og því eðlilegast
að starfsemin færi fram í
Reykjavík áfram. Þá _kvaðst
Björn ekki vera ýkja hrifinn af
því að þeir menn sem hófu starf-
ið sikyldu ekki vinna það til
enda, en í stað þess væri það
fengið mianni sem hann vissi þau
einu deili á að hann hefði verið
á lista með fjármálaráðlherra við
síðustu Alþingiskosningar. Björn
sagði að vinna yrði að afcvinnu-
málum á skyns-amlegan hátt með
Öflun hráefnis. Maður, sem út-
býtti aurum væri ekki mikil
aðstoð. Þá sagði Björn að til þess
að gagn mætti verða af áætlun-
inni þyrftu sveitarfélögin að
standa fast saman og hverfa frá
margs konar pólitískum sjónar-
miðum sinum. Ennfremur að um
þessi máli væri talað í óþarflega
milklum barlómstóni, ekki þyrfti
annað til að leysa m/álin en fram
tak og kjark og lítilgháttar fjár-
hagslega aðstoð. Bændur á Norð-
urlandi hefðu t.d. alitaf búið vel
og engir ættu meira fé í inn-
lánsdeildum heldur en einmitt
þeir.
Arðbær fyrirtæki fyrir þjóðar-
heildina.
Magnús Jónsson fj'ármáíaráð-
herra ítrekaði fyrri ummæli sín
að áætlunin væri ekiki til þess
ætluð að ríkið færi að reisa fyrir
tæki á Norðurlandi, heldur
til að gefa heildaryfirsýn yfir
vandamálin og rannsaka hvaða
fyrirtæki væri hentugast að reka
til gagns fyrir byggðarlögin og
þjóðarheildina. Framta'kið
miundi verða í höndum heima-
manna. Þá kvaðst ráðlherra vilja
mótmæla því sem fram kom í
ræðu-Björns Pálssonar að starfs-
maður áætlunarinnar hefði ver-
ið settur til starfsins fyrir það
eitt að hann var á lista með ráð-
herra vi’ð kosningar í vor. Ráð-
herra sagði, að starfsmaðurinn
hefði verið skipaður eftir mati
Efnahaigsstofunarinnar, og þá
fyrst og framst á þeim forsiend-
um að hann væri mjög vel kunn-
ugur slíkri áæ'tlanagerð og hefði
m.a. kynnt sér þær erlendis.
Ráðherra kvaðst hinsvegar hafa
stutt það að starflsmaðurinn
hefði aðsetur Norðanlands og
væri það í samræmi við óskir
landslbyggðarinnar.
Gísli Guðmundsson tók að lok-
uim til máls. Sagði hann um-
ræðurnar hafa verið mjög gagn-
legar, og 'benti jafnframt á að
áætlunin þyrfti að fjalla um raf-
orkumál Norðurlands.
Þingmál í gær
í GÆR mæl'ti Eggert G. Þor-
steinsson fyrir frumvarpi um
hækkun á bótum almannatrygg-
inga í neðri deild. Frumvarpið
hefur hlotið afgreiðslu í efri
deild, og var að lokinni ræðu
ráðlherra vísað til 2. umræðu og
heiibrigðis- og félagsmálanefnd-
ar.
Jónas Pétursson mælti fyrir
frumvarpi um búnaðarmálasjóð,
sem landbúnaðarnefnd neðri
deildar flytur. Frumvarpið mið-
ar að því að frarmlengja gjald til
Bændaihallarinnar. Kom fram í
ræðu Jónasar, að rekstur Bænda
hallarinnar hefði skllað arði sem
numið hefði vöxtum af áhvílandi
iánum. Framleiiðislugjaldið, sem
numið hefði %% hefði farið í
afborganir Iána. Nú er gert ráð
fyrir að gjaldið verði lækkað í
Vi%, og sagði Jónas að full þörf
virtist vera á því, til þess að
að ’hægt yrði að standa við
greiðslur á afborgunum.
Lúðvík Jósefsson mælti fyrir
frumvarpi er hann flytur um
Olíuverzlun ríkisins. Miðar frum
varpið að því, að níkið taki í sín-
ar hendur olíuverzlun í land-
inu, bæði í heildarsölu og smá-
sölu. Sagði Lúðvík, að sem stæði
hefðu nú 3 stór ol'iufélög einokun
araðstöðu í olíusölunni, og auik
þess bæri að líta til þess hve
þrefalt dreifingarkerfi væri
kostnaðarsamt.
sjú'kdómum fyrr eða sdðiar. Ef
lauslæti er á lægra stigi fer
hættan á smitun eftir laus-
læti þeirra sem hann eða hún
er í tygj'Uim við. Eftirfcektiar-
vert er, að auknimg kynsjúk-
dómia hefur orðið hvað mest
meðal ungs fólks, einkum
meðal stúlkna. Þetta segja
sérfræðingar að búast hafi
mátt við vegna aukins jatfn-
ræði's kvenna í kynferðismál-
um er stafi af mörgum ástæð
um, allt frá auknu frelsi á
yngra aildursskeiðii, sökum
meiri velmegunar til nýtízku
getnaðarvarna mieðal annars
„pillunnar“.
Hraðari sarmgöngur og auk-
in ferðalög, ekki sízt ungs
fólks er annar þáttur. sem
verður sífellt mikilvægari.
20% þeirra Breta, sem sýkt-
ust af síflis 1966, smi'tuðust
erlendis miðað við 15% árið
áður. Hraðari samgöngur
hafa það líka í för með sér,
að akmenningur smitast fyrr
en ella. Áður fyrr voru ejó-
menn þeir hópur, sem var í
rnestri hættu, og þeir kunna
að hafa breitt út veiikina
þegar þeir komu heim, en að-
eins í næsta nágrenni hafn-
arinnar þar sem þeir á'tfcu
heima. Dæmi er um einn
sjúkling, sem smitaðist af lek
andia á Fídjíeyjum á Kyrra-
hafi, varð var við sjúkdóms-
eimkenmi í New Ybrk og var
mieðlhöndlaður í Londion —
allt á aðeins 72 klukkustund-
um.
Þeir sem atvinnu sinnar
vegna verða að ferðast m.ik-
ið eru oift í mikilli hættu —
meðal annars fllugmehn, fluig-
freyjur, kaupsýslumenn og
vörubifreiðastjórar. Sömu
sögu er að segja um innflytj-
emdur og í styrjöldum hefur
ávallt átt sér sfcað mikil aukn
ing kynsjúkdóma. í Vietnam
er talið að 280 af hverjum
1.000 bandarískum hermönn-
um þar hafi smitazt af kyn-
sjúkdómum.
Þar við bætast læknisfrœði
legar ástæður, og er „pillan"
þeirra helzt. Hver þessi á-
stæða fyr.ir sig gæti verið
mikilvæg. f sameiningu geta
þær valdið því, að kynsjúk-
dómar baldi áfram að aukast
og hafi vaxan'di ábrif á alla
þjóðfélagSþegna í öllum lönd-
um heitmis. Til þess að berj-
ast gegn kynsjúkdómum er
þrennt nauðsynlegt; skýra
fólki frá staðreynduim', ekki
sízt ungu fólki, svo að það
snúi sér til lækningastofnana
ef það smJtast af kynsjúk-
dómum; meðhöndla sjúkling-
ana og hafa upp á þeim, sem
hafa haft kynmök við sjúkl-
ingana, til þess að lækna þá
og hafa hemiil á útbreiðslu
sjúkdómianna.
Horfurnar eru ískyggileg-
ar. „Það mesta sem við get-
um gert okkur vonir um
núna, „segir sérfræðingur
nokkur“, er að balda kyn-
sjúkdómunum í skefjum eins
lengi og mögulegt er- á því
allt'of háa stigi, sem þeir
þegar hafa náð.