Morgunblaðið - 17.07.1968, Side 12

12
MORGUNBLAÐH), MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 196«
JNwgtiitMfiMfr
Útgefandi
Framkvæmdastj óri
Ritstjórar
Ritstj ór narf ulltr tii.
Fréttastjóri
Auglýsingast j óri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald kr 120.00
í lausasölu.
Hf Arvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innaniands.
Kr. 7.00 eintakið.
SKYLD URNAR HVÍLA
A FOR USTUFL OKKI
ÞJÓÐARINNAR
¥ hinni fjölmennu sumarferð
Varðar s.l. sunnudag
flutti Bjarni Benediktsson
forsætisráðherra ræðu, þar
sem hann fjallaði um þau
mál, sem efst hafa verið á
baugi í umræðum manna á
milli síðustu daga og vikur. í
upphafi ræðu sinnar gerði
forsætisráðherra að umtals-
efni starf stjórnmálamanna
og sagði: Stjórnmálamenn
vinna öðrum fremur verk sín
í allra augsýn, og í lýðræðis-
löndum er það eðli málsins,
að þeir sæta stöðugri gagn-
rýni almennings og árásum
andstæðinga. Gömul reynsla
er að öðru hvoru snýst þessi
ófriður, sem umkringir þá, i
allsherjar óánægju, leiða og
vantraust á stjórnmálamönn-
um í heild. Ýmsir hafa á orði
að þvílíkur sviptibylur gengi
nú yfir land okkar. Fátt er
þó heilbrigðum stjórnarhátt-
um og sönnu lýðræði hættu-
Iegra en slík gerningaveður,
■" því að enn hefur ekki það
samfélagsform fundizt, að án
stjórnmálamanna verði kom-
izt. Enda hefur oftast farið
svo, að þeir sem mest hafa
magnað óvild gegn stjórn-
málamönnum, hafa haft í
huga að hrifsa völdin sjálfir
og yfrið oft stjórnað eftir eig-
in geðþótta og án samþykkis
almennings. Þessi er reynsl-
an frá aldaöðli og um hana
eru á okkar dögum fleiri
dæmi en tölu verði á komið.
Stöðug gagnrýni og ólík skoð
anamyndun er aftur á móti
meginkraftur og forsenda
"* frjálslegra og heilbrigðra
stjórnhátta. Enginn sá, sem
gefur sig að stjórnmálum get
ur því vænzt þess að komast
undan aðfinningum“.
Síðar í ræðu sinni drap
Bjami Benediktsson á þær
fullyrðingar stjórnarandstæð
inga, að túlka bæri úrslit for-
- setakosninganna, sem per-
sónulegan ósigur þeirra ráð-
herra, sem veittu stuðning
þeim frambjóðanda, sem ekki
náði kosningu. Hann sagði:
„Það er stolt okkar stjórn-
- kerfis, að í kjörklefanum ræð
ur forsætisráðherra og flokks
formaður ekki meira en hver
annar þjóðfélagsþegn. Sá sem
ekki skilur þetta og hegðar
sér samkvæmt því, hefur
harla lítið erindi í stjórnmála
átök lýðfrjálsrar þjóðar.
Flokksformaður hefur jafn-
litla ástæðu til að firrtast við
það að góðir flokksmenn fara
sínu fram í mannavali, sem
flokkurinn hefur lýst yfir að
hann láti ekki til sín taka,
eins og ráðherra að telja það
málefnalegt vantraust, þó að
meirihluti þjóðarinnar velji
annan en hann kýs í ópóli-
tísku vali manna á milli. Þeir
stjórnmálamenn, sem nú
halda öðru fram, áttu að
segja til um þá skoðun sína
fyrir kosningar. Með því að
halda öðru fram eftir kosn-
ingar en þeir gerðu fyrir þær,
gerðu þeir sjálfa sig einungis
seka um það tvísögli, sem
þykir mesta lýti stjórnmála-
manna“.
í lok ræðu sinnar fjallaði
forsætisráðherra síðan um
viðhorfin framundan og sagði
um þau: „Umfram allt skul-
um við Sjálfstæðismenn nú
sem fyrr, gera okkar til að
þessi stjórnvöld hafi styrk og
þor til að leysa þann mikla
vanda, sem nú blasir við. í
einn stað kemur hvert litið
er, þá sjáum við örðugleika
steðja að: stórfellt, viðvar-
andi og vaxandi verðfall á
afurðum, algera óvissu um
síldveiðar og hafís fyrir landi,
ásamt grasleysi slíku, í blóm-
legustu sveitum, að margfróð
ur áttræður búhöldur segir
annað eins ekki hafa verið
áður um sína daga. Hvernig
fram úr þessum vanda verður
ráðið er enn eigi séð, enda
eigi sýnt hversu umfangsmik
ið það reynist. En víst er að
ef menn láta nú ekki sér-
hagsmuni víkja fyrir alþjóð-
arhag, þá mun illa fara.
Nú er sízt þörf vaxandi
sundrungar, heldur aukins
samstarfs, ekki eingöngu eða
fyrst og fremst um vegtillur
og vegsemdir, heldur um mál
efnalega lausn mikils vanda.
Vel mun ekki til takast, nema
Sjálfstæðismenn staðfesti
samheldni sína og efli flokk
sinn til að fullnægja þeim
skyldum, sem hvíla á forustu
flokki þjóðarinnar þegar í
harðbakkann slær“.
STÓRAUKIÐ
FJÁRMAGN
TIL VEGA
F'ramsóknarmenn skrifa um
*■ þjóðmálin á þann veg,
að þeir treysta því að fortíð-
in hafi gleymzt. Framsóknar-
menn hafa lengi verið í rík-
isstjórn á íslandi. Þá eins og
venjulega í okkar fámenna
Ug/MSML

„Lœröi að meta ísland á
nýjan hátt í þessari ferð
//
— Spjallað við Manfred Hausmann
rithöfund, sem heimsótti Island
í sjötta sinn.
Þjóðverjar hafa öðrum þjóð
um fremur dálæti á íslandi,
og hvergi munu íslendingar
hafa átt tryggari vini í sinni
baráttu fyrir sjálfstæði en
þar. Við hittum í gær einn
farþegann af skemmtiferða-
skipinu Evrópu, dr. Manfred
Hausmann, rithöfund, en hann
sótti nú ísland heim í sjötta
sinn. Hanm er sjötugur að
aldri og er nokkuð þekktur
rithöfundur í Þýzkalandi og
ein bóka hans er frá íslandi.
Heitir hún Absieg von Traum
der Jugend. Við spurðum
hann, hvenær hann hefði skrif
að þá bók.
„Ég skrifaði þá bók 1936.
Hún fjallar um hjón, sem
fara frá Reykjavík til Akur-
eyrar í bíl og er bílstjóri með
í förinmi. Hann heitir Ólafur
Jóhannesson. Konan fellir ást
arhug til Ólafs, og olli það
vissum vandræðum í hjóna-
bandinu, eins og ætfð er, þeg-
ar slíkt gerist. Ólafur veitir
hins vegar ást konunnar ekki
viðtöku, þar sem hann elskar
íslenzka stúlku. Eiginmanmin-
um tekst svo að snúa málum
á þann veg, að konan hverf-
ur aftur til hans. íslenzk nátt-
úra er bakgrunnur sögunnar,
í sínum mikilfengleik.“
„Þú hefur þá þekkt þessa
leið vel?“
„Já, við hjónin fórum hana
í bíl á þessum tima.“
„Er sagan þá um ykkar
för?
Manfred brosti og svaraði:
„Þegar ég skrifa, þarf ég raun
veruleika, eitthvað sem hefur
gerzt. En ekkert í sögunmi
hefur ekki gerzt, en ekkert
er þó í raunveruleikanum
eins og í sögunni."
Og við spurðum hann að
því, af hverju hann kæmi svo
oft hingað til íslands.
„Ég þekki veröldina milli
Islands og Afríku og Jerúsal-
em og Kúbu að auki. En
ekkert land er svo stórt í
augum mínum og ísland, né
jafn fagurt. Fólkið, sérstak-
lega ungu stúlkurnar eru og

Manfred Hausmann.
fyrir mér, hið fegursta í
heimi. Þetta er í sjötta sinn,
sem ég kem hingað, en í dag
lær’ði ég að meta landið á
nýjan hátt, því að leiðsögu-
maður okkar Gunnlaugur
Þórðarson, veitti okur nýja
innsýn í sögu landsins, og
bæði sögu þjóðarinnar og
jarðarinnar.“
„Ertu einn á ferð núna?“
„Nei. Dóttir mín er með
mér í þetta sinm, en kona
Framhald á bls. 5

• la. J
þjóðfélagi var takmarkað fjár
magn til verklegra fram-
kvæmda og annars sem nauð
synlegt hefði verið að veita
fé til. Tíminn gerir vegamál-
in öðru hverju að umtals-
efni og lætur í það skína, að
þau hafi verið vanrækt síð-
ustu árin. Þess ber að geta,
að í tíð núverandi ríkisstjórn
ar hafa verið gerðar ýmsar
stórframkvæmdir í vegamál-
unum, sem ekki þótti fært að
byrja á meðan Framsóknar-
menn fóru með þessi mál.
Til vegamála er varið nú
miklu meira fé, en gert var
í tíð Framsóknarmanna. Á
árinu 1958, síðasta valdaári
Framsóknarmanna, var varið
aðeins 83 millj. króna til vega
og brúagerða í landinu. Þá
var lagður bezínskattur, sem
rann í ríkissjóð, en ekki til
vegaframkvæmda eins og nú.
Þá voru tollar innheimtir af
bifreiðum, bifreiðavarahlut-
um og bifreiðagúmmíi. Öll
þessi gjöld runnu í ríkissjóð,
en ekki til vegaframkvæmda
eins og nú. Þá var mikið tal-
að um stórframkvæmdir í
vegamálum, en látið við það
sitja að tala og skrifa um
málin, án þess að gera nokk-
uð raunhæft.
Núverandi ríkisstjórn hef-
ur gert ráðstafanir til að afla
aukins fjár til vegafram-
kvæmda, þannig að vegafé
hefur aukizt um 600% frá
því sem var 1958. Kostnaður
við vegaframkvæmdir hefur
hins vegar hækkað um 100%.
Af þessu má sjá hve gífurleg
aukning vegafjárins er. Aukn
ingin verður þó meiri í næstu
vegaáætlun, þar sem ráðstaf-
anir hafa verið gerðar til fjár
öflunar til varanlegrar vega-
gerðar. Um leið og Fram-
sóknarmenn tala um lélega
vegi eru þair á móti því að
afla fjár til hraðbrautafram-
kvæmda, eins og fram kom
á síðasta þingi. Framsóknar-
menn lögðu til að tekin yrðu
lán, og við það skyldi búa,
rétt eins og aldrei kæmi að
skuldadögunum eða greiðslu
slíkra lána. Sannleikurinn er
sá, að séu lán tekin til fram-
kvæmda, eins og heilbrigt er
að vissu marki, þarf að
tryggja tekjustofna, sem stað
ið geta undir greiðslum vaxta
og afborgana af lánunum.
Með lögum frá síðasta
þingi um tekjuöflun til vega-
sjóðs var lagður traustur
grundvöllur að framkvæmd
varanlegra vega í landinu.
Þess vegna verður hafizt
handa um varanlega vega-
gerð, þar sem umferðin er
mest. Það situr sízt á þeim,
sem alltaf voru smáir í til-
lögugerð til framkvæmda á
meðan þeir höfðu völdin að
reyna nú að vekja óánægju
með vegaframkvæmdir síð-
ustu ára.
Framsóknarmenn eru blind
ir í eigin sök og treysta því
að almenningur hafi gleymt
aðgerðum þeirra — eða öllu
heldur aðgerðarleysi — í þess
um málum. Um það var skrif
að í Tímanum á síðasta ári,
að á 25 árum, meðan lög um
brúarsjóð voru við líði hafi
ein stór brú verið byggð ár-
lega. Þetta þótti vel að verið
að því er lesa mátti í blaði
Framsóknarmanna. Það mun
hins vegar hafa breytt nokk-
uð viðhorfi lesenda Tímans,
þegar það upplýstist, að
mörg undanfarin ár hafa ver-
ið byggðar 5 stórar brýr á
ári, sem unnt var að gera
vegna stóraukins fjármagns
síðustu árin.
Einnig má minna á margar
stórframkvæmdir, sem gerð-
ar hafa verið í vegamálum á
valdatímabili núverandi ríkis
stjórnar. Má minna á Vest-
fjarðaáætlun, veginn fyrir
Ólafsvíkurenni, Strákagöng í
Siglufjörð, Múlaveg og ýmsar
fleiri stórframkvæmdir, sem
unnið hefur verið að síðustu
árin, vegna þess að fjármagns
til þeirra var aflað.
Auðvitað má á það benda,
að æskilegt væri að gera
meira í vegamálum en gert
hefur verið, og svo mun raun
ar ætíð verða í okkar strjál-
býla landi. En hitt er aðal-
atriðið, að framlög til vega-
framkvæmda og framkvæmd
ir á því sviði hafa stóraukizt
á undanförnum árum, og sízt
af öllu verður núverandi rík-
isstjórn sökum fyrir það að
hafa verið aðgerðarlaus í
þessu efni.