Morgunblaðið - 18.07.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. JÚLÍ 196«
NÍGERÍA - LAND HÖRMUNGANNA
3000 deyja í Biafra á dag
Hinn 6. júlí síðastliðinn var
liðið nákvæmlega eitt ár frá
því,að borgarastyrjöldin í Níger
íu brauzt út. Á þessum tíma
hefur Nígería — stærsta ríki
Afríku — sokkið æ dýpra í
böl styrjaldarinnar og nú er
svo komið að þar hafa fallið
100.000 manns, eða jafnmargir
og á þremur árum í Víetnam-
stríðinu. Sagt er, að 3000 börn
deyji daglega í Biafra, Austur
héraði landsins, af næringar-
skorti og þar muni 2 milljónir
manna láta lífið fyrir lok ágúst
mánaðar berist ekki aðstoð frá
öðrum ríkjum.
í Biafra búa 12-13 milljónir
manna, flestir þeirra eru af
Iboa-kynþætti, en í öðrum hlut
um Nígeríu búa 47 milljónir
Odumegwu Ojukwu, ofursti,
leiðtogi Biaframanna, en hann
var herstjóri Austurhéraðsins
fram til 30. maí 1967, er hann
lýsti yfir sjálfstæði þess.
manna. Norðurhérað landsins
er byggt fóíki af Hausa- og
Fulani-kynþáttum. Löngum
hafa staðið deilur milli íbúa
Norðurhéraðsins og Austurhér
aðsins og þær má rekja til þess
tíma, þegar brezka heimsveldið
ákvað að stofna eitt ríki í Ní-
geríu.
fbúar Norðurhéraðsins eru
múhameðlsitrúar og á fyrstu ár-
um sameínaðs ríkis í Nígeríu,
bægðu þeir erlendum áhrifum
mjög frá lamdi sínu, þeir dróg-
ust aftur úr og lifðu frumstæðu.
lífi, án þess að tileinka sér nú-
támatækni og þekkingu. Öðru
máli gegndi um íbúa Austurhér
aðsins, þeir lögðu sig fram um
að 'kynna sér starfshætti hvíta
mannsins og menningu hans og
almennt tóku þeir krilstna trú.
Brátt kom að því, að Iboar úr
austri fluttu til annarra héraða
ilandsins og tóku þar við trún-
aðarstöðum, hófu verzlun og af
Skipti af fjármálum. íbúar Norð
ur'hér'aðsins lögðu fæð á þessa
aðkomumenn og leyfðu þeim
ekki að setjast að I borgum sín
um, settust Iboar því að í þorp
um utan borgarveggjanna, sem
kölluðust „Sabongaris" eða „út
lendingabúðir“. Ríkti þetta
ástand, þegar Bretar veittu Ní
geríu sjálfetæði árið 1960.
Er Nígéría hafði hlotið sjálf-
stæði fór nokkuð að bera á
því, að íbúar Norðurhéraðsins
neyttu aflsmunar fjölmennisins
og settu lög, er takmörkuðu
réttindi íbúa Austurhéraðsins
og sviptú þá eignum eða störf-
um. Samvinna kynþáttanna var
þó stórátakalaus, þar til árið
1966, en þá kom til blóðugra
átaka milli íbúanna í norðri og
austrL
★ ★ ★
Hinn 15. janúar 1966 gerðu
ungir herforingjar í Nígeriu
byltingu, þeir drápu forsætis-
ráðherrann, Sir Abubakar Taf
ewa Balewa, sem rakti ættir
sínar til lítils kynþáttar í Norð
urhéraðinu, en auk hans voru
myrtir æðstu menn tveggja af
sambandsríkjunum fjórum inn-
an Nígeríu og tólf rosknir her-
foringjar, sem flestir voru úr
Norðurhéraðinu. Við völdum
tók herforingjastjórn og valda-
mestur innan hennar varð Ibo
inn, Johnson Aguiyi-Ironsi, her
foringi. Hann reyndi að auka
FYRRI HLLTI
vald stjórnar sinnar á kostnað
stjórnar einstakra sambands-
ríkja. í fyrstu naut stjórnin vin
sælda, vegna þess hve forverar
hennar voru hataðir, en brátt
kom gamli rígurinn upp á ný
og forystumenn Norðurhéraðs-
ins töldu aðgerðir Aguiyi-Ironsi
beinast gegn sér. Þeir breyttu
um baráttuaðferðir og gerðu
hinn fallna forsætisráðherra að
píslarvætti ofríkis austan-
manna yfir norðanmörnum.
Hugðu íbúar Norðurhéraðsins
á hefndir.
f lok maí 1966 hófust fyrstu
ofsóknirnar gegn Iboum í Norð
urhéraðinu og voru 2000 þeirra
drepnir, en margir sviptir eign
um sínum. Greip um sig mikil
skelfing meðal Iboa og lögðu
margir af stað til Ausfcurhéraðs
ins. En þeir voru hvattir til að
fara hvergi og hugsa fremur
um framtið lands síns en eigin
hag. Voru margir forystumenn
Austurhéraðsins fremstir í
flokki þeirra, sem þessar hvatn
ingar fluttu, meðal þeirra var
Ojukwu, ofursti, núverandi leið
togi Biafra, sem þá var her-
stjóri í Austur-Nígeríu.
Tveimur mánuðum síðar, í
júlí, gripu norðanmenn aftur til
ofbledisverka gegn Iboum, að
þessu sinni innan hersins og
alls staðar í Nígeríu nema í
Austurhéraðinu. Þeir drápuAg
uiyi-Ironsi, herforingja, og um
200 aðra háttsetta samstarfs
menn hans, sem allir voru af
kynþætti Iboa. Að þessu sinni
varð Yakubu Gowon, herfor-
ingi úr Norðurhéraðinu, valda
mestur innan herforingjastjórn
arinnar. Stjórn hans hafði að-
eins setið að völdum í tvo mán-
uði, þegar hroðalegustu átökin
áttu sér stað, 29. september,
átök, sem Iboar eru að hefna
fyrir í stríðinu um þessar mund
ir.
¥ ¥ ¥
29. september, 1966, og dag-
ana þar á eftir voru um 30.000
Iboar drepnir í Norðurhérað-
inu. Þeir voru hundeltir í bæj-
um og sveitum, almennir borg-
arar og nermenn gengu á eftir
þeim, klöppuðu saman höndun-
um og hrópuðu: „Ina Nyamiri“
sem á máli Hausa-manna þýðir:
Hvar eru bölvaðir Iboarnir?
Allir Iboar utan Austurhéraðs
ins voru gripnir ofsalegri skelf
irugu og voru sannfærðir um, að
nú ætti að útrýma þeim öllum.
Þeir tóku sig upp og með bílum,
lestum, flugvélum og fótgang
andi héldu þeir til fornra heim
kynna ætta sinna. Þeir héldu
af stað í skyndi og flestir
þeirra komu slyppir og snauð-
ir inn í Austurhéraðið.
Vegna fjöldadrápanna og
fjöldaflóttans, sem í kjölfar
þeirra fylgdi, byrjuðu leiðtog-
ar Iboanna alvarlega að hugsa
um að slíta tengsl Austurhérað
sirns við sambandsstjórnina í
Nígeríu. Leiðtogi þeirra var
ungi herstjórinn, Odumegwu
Ojukwu, ofursti. Fyrir hönd
Austurhéraðsins setti hann í
upphafi fram kröfur um aukna
sjálfsstjórn og aukna hlutdeild
í tekjunum af hinum auðugu
olíunámum í Nígeríu. Flestar
þeirra eru innan landamæra
Austurhéraðsins og úr þeim
komu meira en 20 milljón tonn
af hráolíu árið 1966. Gjöld er-
lendra olíufélaga til sambands-
stjórnarinnar námu um 4600
Jack Yakubu Gowon, hershöfð-
ingi, forsætisráðherra sam-
bandsstjómar Nígeríu í Lagos.
Hann tók við því embætti eftir
byltinguna í júlí 1967.
milljónum króna af ríkistekj-
um, sem námu um 28 milljörð-
um. Iboarnir notuðu olíulindir-
nar sem tromp í djörfu spili, en
samningar náðust ekki við sam
bandsstjórnina og pólitísk lausn
fannst ekki.
¥ ¥
í maí 1967 fóru Iboar í mikl-
ar mótmælagöngur og kröfðust
sjálfstæðis Austurhéraðsins.
Ráðgefandi þing skipað 300
fulltrúum kom saman til fund-
ar 26. maí í höfuðborg héraðs-
ins Enugu og veitti herstjór-
anum Ojukwu umboð til að lýsa
yfir sjálfstæði Austur-Nigeríu,
sem hér eftir skyldi heita Bi-
afra-lýðveldið. Mótleikur Gow
ons, herforingja, var að til-
kynna breytta skiptingu á land
inu í héröð, þar sem gert var
náð fyrir því, að Nígeríu yrði
skipt í 12 ríki og við skipting-
una yrði tekið mikið tillit til
ættbál'ka. Austur-Nígeríu
Skyldi skipt í þrjú ríki, en að-
eins í einu þeirra yrðu Iboar 1
meirihluta, en fámennari kyn-
þættir u.þ.b. 5 milljónir manna
áttu að stjórna hinum tveimur,
en þar á meðal var landsvæðið
þar sem auðugustu olíulindir
og mikilvægustu hafnarborgir
Austurhéraðsins eru. Sambands
rikið, seim ætlað var Iboum —
East Central — hefði orðið um
lukið 5 öðrum sambandsríkjum.
Þremur dögum síðar — 30.
maí 1967 — lý3ti Ojukwu yfir
sjálfstæði Biafra. Sambands
stjórnin herti enn efnahagsleg-
ar þvinganir gegn Ibounum og
herskip lokuðu höfnum Biafra
til þess að varna því, að olía
yrði flutt út og til að hefta
flutning matvæla og annarra
vista inn í landið. Rúmum mán
uði eftir sjálfstæðisyfirlýsing-
una hóf sambandsherinn árás
sína, hinn 6. júlí 1967, á þrem-
ur vígstöðvum búinn stórskota
liði, sprengjuvörpum og bryn-
vorðum farartækjum, og frá
þeim tíma hefur blóðug borg-
arastyrjöld geisaði í Nígeríu.
¥ ¥ ¥
Þegar her Gowons hófst
handa, höfðu Biafra-menn um
nokkurt skeið treyst her sinn
og orðið sér úti um tvær gaml-
ar bandarískar sprengjuvélar
af gerðinni B-26. Þessar vélar
voru notaðar til þesis að flytja
vopn frá Evrópu. Sambands-
stjórnin réð á þessum tíma
hvorki yfir sprengjuflugvélum
né orrustuþotum. Og þrátt fyr-
ir herútboðið var her hennar
fremur lítilfjörlegur. Árið
1966 skipuðu hann 6 hersveit-
ir eða samtals 11.500 menn, en
aðeins hluti þeirra gat í upp-
hafi tekið þátt í aðgerðunum
gegn Biafra.
Mánuði eftir árásaraðgerðirn
ar urðu leiðtogarnir i Lagos
fyrir miklu áfalli. Herlið Bi-
afra hafði haldið yfir Níger-
fljótið og lagt undir sig Mið-
vesturhéraðið hinn 9. ágúst.
Rúmri viku síðar, eða 18. ág-
úst, hafði herinn náð fram til
vegamóta, ®em eru aðeins i 210
kílómetra fjarlægð frá Lagos,
höfuðstað sambandsstjórnarinn
ar. En þar með var stríðsgæfu
Biaframanna lokið. Tæpum 20
klukkustundum eftir að Mið-
vesturhéraðinu hafði verið gef-
ið nafnið, Benin-lýðveldið, her-
námu sambandshermenn höfuð-
borg þess, 20. september. Bi-
aframenn voru hraktir til baka
yfir Níger-fljótið. Frá þeim
tíma hefur stríðið verið háð á
landssvæði Biafra, þar sem víg
línan hefur færzt fram og til
baka í kringum mikilvægustu
borgirnar.
Sambandisherinn tryggði sér
yfirráð lofthelginnar þegar í
september. f bardögunum beitti
hann sprengjuflugvélum og orr
ustuþotum, sem Sovétríkin og
Tékkóslóvakía létu í té. Fót-
gönguliðar og skriðdrekasveit-
ir sambandsstjórnarinnar hafa
hins vegar átt í miklum erfið-
leikum í sókn sinni í gegnum
þéttan frumskóg Biafra og um
mýrarfiáka. Her Biafra hefur
barizt fremur óskipulega ogoft
ar en einu sinni stráfellt ein-
stakar liðsveitir úr sambands-
hernum með því að ráðast aft-
Kortið til vinstri sýnir skiptingu Nígeríu í fjögur sambandsríki, þessi skipting gilti þar til 27. maí 1967, en þá ákvað sambands-
stjórnin í Lagos, að skipta Nígeríu í 12 sambandsríki, en sú skipting er sýnd á kortinu til hægri. Þegar sú ákvörðun hafði
verið tekin sögðu íbúar Austurhéraðsins sig úr lögum við sambandsstjórnina og mynduðu lýðveldið Biafra 30. maí 1967. Voru
það menn af Ibo-kynþætti, sem beittu sér fyrir þessari ákvörðun, en samkvæmt ákvörðun sambandsstjórnarinnar áttu þeir
að búa í East-Central State sem er umlukið 5 ríkjum. Á kortinu til vinstri eru staðsettir helztu kynþættir, sem Nígeríu byggja.
f Austurhéraðinu eru fjölmennastir Iboar, en í Norðurhéraðinu menn af Hausa- og Fulani-kynnþáttum.