Morgunblaðið - 20.11.1968, Qupperneq 3

MOKGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. NÓV. 1968
3
INHLÖND
— Ný Ijóðabók eftir Hannes Pétursson
Þorkell Sigurbjörnsson
Halldór Haraldsson
Nýtt íslenzkt
verk frumflutt
á tónleikum Sinfóniuhljómsveitarinnar
A NÆSTU tónleikum Sinfóníu-
hljómsveitar íslancLs 21. nóvem-
ber vei'óur frumflutt nýtt ís-
lenzkt verk. I>að heitir „Duttl-
ungar“ fyrir píanó og hljóm-
sveit og er eftir Þorkel Sigur-
bjömsson. Höfundur leikur
sjálfur einleik í verkinu. —
„Duttlungar“ voru samdir í vor
og i sumar og er — eins og höf-
undur segir sjálfur — „ýmis til-
brigði í samleik“.
Þessu næst leikur Halldór
Haraldsson einleik í píanókon-
sert í G-dúr eftir Ravel. Hall-
dór er atkvæðamikill píanóleik-
ari og hefur leikið m. a. áður
með Sinfóníuhljómsveitinni á
sunnudagstónleikum hennar, en
þá lék hann Es-dúr píanókon-
sert Liszts. Konsert Ravels, sem
Halldór leikur að þessu sinni,
er eitt glæsilegasta verk sinnar
tegundar, samið samkvæmt
beiðni Sinfóníuhljómsveitarinn-
ar í Boston fyrir nær fjórum
áratugum. Ravel taldi konsert-
inn betur gerðan en flest ann-
að, sem hann hafði samið. Harrn
er auðugur af litbrigðum, klass-
ískur í formi og notar út í yztu
æsar lipurð hljómsveitar-
manna og einleikarans í fjörugu
hljó'ðfalli.
Lokaverkið á þessum tónleik-
um er 6. sinfónían eftir Tsjaí-
kovský. Þessi sinfónía er þekkt
undir heitinu „patetíska" sin-
fónían, og er ein voldugasta sin-
fónía sögunnar. Tsjaíkovský
áleit hana vera bezta verk sitt.
Sjálfur stjórnaði hann frum-
flutningi hennar viku áður en
hann dó, í októberlok 1893. Und-
irtektir áheyrenda voru nokkuð
dræmar í fyrstu, en ekki leið á
löngu, þar til „patetíska-sin-
fónían“ varð eitt mesta eftirlæt-
ið á sinfóníutónleikum um víða
veröld.
Þetta verða síðustu tónleikar
stjómandans, Sverre Bruland, að
þessu sinni, en hann hverfur nú
aftur að störfum sínum við Sin-
fóníuhljómsveit norska útvarps-
ins. Sinfóníuhljómsveit íslands
vill því nota þetta tækifæri til
að þakka Sverre Bruland fyrir
veru hans hér og samstarf.
KOMIN er út á vegum forlags-
ins Helgafells ný ljóðabók eftir
Hannes Pétursson. Nefnist hún
Innlönd, og er fjórða Ijóðabók
höfundar. Fyrri ljóðabækur hans
eru Kvæði 1955, í sumardölum
1959 og Stund og staðlr 1962.
í Innlöndum eru 50 ljóð, og
skiptist bókin í þrjá kafla. Bók-
i in er prentuð í Víkingsprenti, og
< kápusíða er teiknuð af Ernu
Ragnarsdóttur.
Á kápusiðu segir bókmennta-
ráðunautur Helgafells svo um
bókina:
Langt er síðan að jafn-heil-
steypt ljóðabók hefir komið út
hérlendis, eða bók sem er jafn-
hljóðlátlega sterk að tilfinningu,
jafn-trú í hollustu sinni við per-
sónulega reynslu og eiginlegt hug
! myndalíf.
Engin fyrri ljóðabóka Hannes-
ar Péturssonar sjálfs hefir verið
jafn-samfelld að efni, formi og
áferð, þó að flest eða öll persónu
legustu einkenni hennar megi
líka finna í þeim: innileikann,
| Berlín, 19. nóv.
ÞRJÁTÍU ára gamall Austur-
| Þjóðverji slapp til Vestur-Berlín
hin dýru vígindi, hinar óslitnu
ljóðlínur, samlifun skáldsins við
landið, þörf hans til að vernda
eigin heim fyrir átroðningi ókeyp
is hugmynda.
ar með því að synda eftir á í suð
urhluta borgarinnar. Skýrði lög
j reglan í V-Berlín frá þessu í dag.
Flóttamaðurinn var fluttur í
; sjúkrahús vegna kulda og vos-
I búðar, sem hann hafði orðið fyr
1 ir.
I INNLÖND eru vissulega engu
síður hlutlæg bók og auðug að
skynjunum en hinar fyrri bækur .
; Hannesar Péturssonar, en allt um
j það felur hún í sér samfellt og
heimspekilegt uppgjör við ákaf-
lega nútímalegan vanda og varp-
ar um leið nýrri birtu á skáld-
skap Hannesar til þessa. f kvæði
á fætur kvæði svarar skáldið í
völdum myndum þessari spurn-
ingu: hvað er mitt og hvað ekki
— hvað er einstaklings og hvað
I heimsins?
Leikir í f jörunni
— Fyrsta skáldsaga Jóns Oskars
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA-SKRIFSTOFA
SÍMI 10*100
LEIKIR í fjörunni nefnist nýút-
komin skáldsaga eftir Jón Óskar.
Er það jafnframt fyrsta skáld-
saga höfundar, en áður hafa kom
ið út eftir hann sögur, Mitt and-
lit og þitt 1952, 3 ljóðabækur,
Ferðaþankar og þýdd verk er-
lendra höfunda.
Leikir í fjörunni eru 168 bls.
og skiptast í 32 kafla. Bókin er
gefin út af Bókaútgáfu Helga-
fells, og á kápusíðu bókarinnar
segir bókmenntaráðunautur for
lagsins svo um bókina og höf-
undinn:
Ljóðskáldið Jón Óskar þarf
ekki að kynna, en þetta er hins
vegar fyrsta skáldsaga hans. Áð-
ur hefir hann gefið út smásagna-
safn, Mitt andlit og þitt 1952.
Auk annarra kosta áttu þær sög
ur til að bera sérstakan næmleik,
vandaðan, látlausan stíl og vak
andi raunsæi.
Leikir í fjörunni ber ýmis
sömu einkenni: hún er ljóðræn,
stílhrein og sönn. Að efni og snið
um er þessi skáldsaga uppvaxtar-
saga drengs í sjávarþorpi á þriðja
tug 20. aldar. Sjálfur er staður-
inn: „Lítið þorp og stórt haf, —
náttúran sem blasir alls staðar
við, óendanleg víðátta, smæð
mannanna, stórfengleiki, dauði,
þorp snautt að list en ríkt að
náttúru ...“ — Drengurinn er of
urlítið frábrugðinn öðrum í þorp
inu að því leyti, að hann er lít-
Jón Óskar.
ið gefinn fyrir erfiðisvinnu og
tregur til snúninga. Tónlist verð
ur yndi hans. Hann lærir á org-
el, en það þykir hvorki karl-
mannleg iðja né líkleg til af-
komu. Þorpið er öll veröld
drengsins, en samt stendur hann
svolítið utan við hana og þess
vegna er skynjun hans vökulli.
Það ber tækni höfundar og list-
rænum trúverðugleik glöggt
vitni, hve eðlilega skynjun drengs
ins afmarkar veröld sögunnar.
Bernskuástir, leikir, brek. Lág-
reist þorp, fábreytt lífsgæði, lög
málsbundin myndskipti náttúr-
unnar. Á hinn bóginn þrotlaus
barátta fólksins við hafið, sem
skapar lífi þess áhættu eg drama
tískt inntak. — En þessi veröld
er óðum að breytast. Eins og
bernska drengsins er öll, þegar
sögunni lýkur, er sá "heimur, sem
hún varðveitir svo dyggilega,
horfinn sýnum. Inn í hljóðláta
tilveru drengsins berast þegar öld
ur nýrra tíma, vélbátarnir koma,
stjórnmálabarátta hefst, það ger
ast örlagarík verkföll. Úti í
heimi dregur til stórtíðinda, sem
finna hljómgrunn í þorpinu. En
í raun og veru hefir mannlíf
þorpsins aldrei verið jafnfábreytt
og yfirborð þess. Það býr yfir
frumstæðum ógnum, sem smám
saman vitrast skilningi drengs-
ins: hatri, losta, afbrýðisemi, of-
beldi.
HUSGflGNAVERZLUN KRISTJANS SIGGEIRSSONAR HF. LAUGAVEG113, SIM113879
Finnska glervaran „iittala" fæst
aðeins hjó okkur. Mikið úrval af
glösum, könnum, vösum, skólum,
öskubökkum, óvaxtasettum og
listmunum o. fl.
Lítið inn, þegar þér eigið leið
um Lougaveginn!
STAKSTEINAR
Verkeíni fyrir
æskufólk
Starfsemi samtaka, er nefna
sig Tengla, hefur vakið vaxandi
og verðskuldaða athygli á und-
anfömum vikum. Raunar hafa
samtök þessi starfað um nokk-
urt skeið, en hljótt hefur verið
um það starf þar til nú. Sam-
tökin Tenglar hafa tekið sér
það verkefni fyrir hendur að
rjúfa félagslega einangrun geð-
veiks fólks og um leið hefur
þeim tekizt að breyta mjög al-
mennum viðhorfum fólks til
slikra sjúkdóma. Athyglisverð-
ast við starf Tengla er þó tví-
mælalaust það, að hér er ekki
á ferðinni miðaldra fólk eða
þaðan af eldra, heldur er hér
um að ræða komungt fólk úr
framhaldsskólum og háskólan-
um. Fyrst í stað var starfsemin
einskorðuð við nemendur í
Menntaskólanum í Reykjavík,
en siðan hafa fleiri gengið til
liðs við þá og eftir því, sem
upphafsmennirnir hafa lokið
stúdentsprófi og hafið háskóla-
nám, hefur starfsemi Tengla
einnig tengt anga sína inn í þá
menntastofnun. Hér verður
starfsemi Tengla ekki gerð að
frekara umræðuefni að ,sinni,
enda þótt hún verðskuldi það
vissulega. Á hitt er rétt að
benda, að Tenglar hafa með
starfsemi sinni vakið athygli á
fjölmörgum óleystum verkefn-
um, sem krefjast nýrra og ó-
þreyttra starfskrafta. í því sam
bandi má t.d. benda á áfengis-
sjúklingana, sem ráfa heimilis-
lausir um götur höfuðborgarinn
ar og eiga sjaldnast höfði sínu
að halla nokkurs staðar. Sam-
tökin Vernd hafa unnið mikið
og gott starf meðal þessa fólks
en vissulega mundu þau samtök
taka feginshendi æskufólki, sem
vildi leggja á sig nokkurt starf
í frístundum til þess að sinna
ógæfusömum samborgurum.
Félagsstarf er
heilbrigt
Það er enginn vafi á þvi að
þátttaka í félagsstarfi er skóla-
nemendum holl reynsla. Á það
bæði við um nemendur í fram-
haldsskólum og háskóla. Þó
mun reynsla flestra vera sú að
þegar í háskóla er komið breyt-
ist félagslífið töluvert frá því
sem var í framhaldsskólunum,
gömul kunningjatengsl rofna að
töluverðu leyti en til nýrra er
stofnað. Jafnframt er ekki jafn
víðtækt félagslíf í háskólanum
eins og í framhaldsskólunum og
það er með töluvert öðrum
hætti. Oft vill það einnig verða
svo, að félagsstarfinu er haldið
uppi af tiltölulega fámennum
hóp manna. Þess vegna er því
varpað fram hér, hvort t.d. í
Háskóla íslands séu ekki mikl-
ir ónotaðir starfskraftar, sem að
gagni mættu koma í ýmis kon-
ar sjálfboðaliðavinnu á félags-
Iegum vettvangi, sem störfuðu
líkt og Tenglar að því að rjúfa
einangrun t.d. áfengissjúklinga
og margra annarra, sem við
vandkvæði eiga að stríða. Há-
skólastúdentar eru orðnir
þroskaðir og velmenntaðir og
hafa allt til brunns að bera, sem
til þarf í sjálfboðaliðastarf sem
það, er Tenglar hafa haft frum-
kvæði um og þar með sett fag-
urt fordæmi fyrir aðra. Engum
efa er bundið, að það er mikil
þörf slíkra starfskrafta að marg
víslegum líknarmálum. Nú á
timum heyrist mest í því unga
fólki, sem einhver afskipti hef-
ur af pólitík, en félagslegt starf
í þágu geðsjúklinga, vangef-
inna, fávita, áfengissjúklinga
og annarra slikra aðila mundi
vissulega bera meiri ávöxt fyr-
ir hvern þann einstakling úr
hópi æskufólks, sem tæki sér
slíkt starf fyrir hendur. Verk-
efnin eru óþrjótandi og þau
bíða þess að óþreytt æskufólk
taki til hendi.