Morgunblaðið - 11.12.1968, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 11. DESEMBER 1968
Hver vill kaupa dánarbú 3ja BÚR-togara
fyrir 64 milljónir?
- EFTIR TRYGGVA ÓFEIGSSON
ÉG síkrifaði greinarkorn í Morg-
unblaðið 9. október sl. og bair
fram þá spurningu hver vildi
kaupa BÚR-togarann Þorkel
mána fyrir 34 miilij. kr. Það er
ekki að sjá á avari Þorsteiins Arn-
alds í Morgunblaðinu 17. októ-
ber, að nokkur hafi viljað ger-
ast kaupaindi. Nú spyr ég: Hver
villl kaupa dánarbú 3ja BÚR-tog-
ara á 64 millj., en það er sú
upphæð sem reikningar BÚR
sýna, og aundurliðast þannig
samkvæmt reikningum Reykja-
víkurborgar Ms. 302:
Bv. Slkúli Magnússon
kr. 14.160.65.1,—
Bv. Þortsteinn Ingólfsson
kr. 29.809.179.—
Bv. Pétur Halldórsson
kr. 20.249.259,—
Samtals kr. 64.299.049.—
Þegar togarar BÚR lönduðu mest
allra á brezkum markaði, en
togarar h.f. Júpiters og h.f. Marz
aldrei.
Ósannindi Þorteins Amalds um
löndun BÚR-togara í Reykjavík.
Árum saman lönduðu BÚR-
togarar í Bretlandi — auðvitað
með styrk frá útsvarsgreiðend-
um í Reykjavík. — Þá var etoki
verið að hugsa um verkalýðinn
í höfuðstaðnium. Við hjá h.f.
Júpiter ag h jí. Marz höfum
aldreiíklæðst neinum verkalýðs-
atvinnuleysiis sigurkufli, enda
aldrei fengið styrk af útsvörum
bæjarbúa eins og BÚR. Þó var
það nú svo, að togarar h.f. Júpi-
ters og Marz lönduðu einigöngu
í íslenzkum höfnum á þeim ár-
um, langmest í Reykjiavík. Þor-
steinn Arnalds treystir að þetta
sá nú gleymlt. Hann segir: „Það
er hagmunajónarmið Tryggva
Ófeigssonar að lianda erelndis.
Eins og kunnugt er, verður Bæj-
arútgerðin að gæta atvinnusjón-
armiðsins". Mi'kil hiuiganfarsbreyt
ing sáðan á Dawson-tímabilinu,
þegar togarar BÚR lönduðu
mest a/llra á brezkum markaði,
en togarar h.f. Júpiters og Marz
aldrei. Ég held nú sannast að
segja, að enginn talki Þorstein
Arnalds alvarlega, þegar hann
er nú að reyna að íklæðast ein-
hverjum skrautlhjúpi yfir heima-
löndunum togara BÚR, til þess
er forsagan of nærri nútíman-
um, eða hvað segir ársstoýrisla
BÚR frá fyrri tíð, um þetta at-
riði? Orðrétt upptekið úr skýrslu
BÚR:
„Vegna vöntunar á mönnum
var ekki unnt að gera skipin út
til saltfiskveiða nema að litlu
leyti. Var gerð tilraun til þess
að ráða á skipin færeyska sjó-
menn, svo unnrt væri að fram-
leiða meira af saitfiski og harð-
fiski, því fólk vantaði einnig
tilfinnanlega í landi við harð-
fi'Skframleiðsluna. Leyfi stjórnar
valdanna fékkst fyrir ráðningu
Færeyinganna, en sjómannasam-
tökin komu í veg fyrir, að Fær-
eyingar gætu starfað á Skipun-
um. Var því neyðsrt til þess að
leggja aflann í frystihúsin með
þeim árangri, að útgerðin féklk
lægra verð fyrir fiskinn oig af-
koma skipanna og Bæjarútgerð-
arinnar í heild því mikllu lakari,
aúk þess sem það leiddi til þess,
að eitt skipanna gat ekki stund-
að veiðar um lengri tíma“.
Samkvæmt eiigin umsögn, sem
að framan greinir, var vinnuafl
fyrir hendi í frystúðnaðinum
þegar þetta er ritað, en þá hét
það bara neyð að nota það,
Viðskipti BÚR við Hafnarsjóð
valda miiljónatapi
í Morgumblaðinu hinn 22. nóv.
sl. er yfirlit yfir hækkun er-
lendra skulda borgarinnar vegna
síðustu gengisbreytingar. Þar er
meðal annars Skýrt frá því, að
skuldir Hafnarsjóðs Reykjavík-
urhafnar hækki um ca. 17 millj.
Eklki gat BÚR staðið utan við
það að valda Hafnansjóði miilj-
ónatapi. En samkvæmt reikning-
um Hafnarsjóðs er svo að sjá, að
BÚR hafi notið þar allt anm-
arra viðskiptakjara, en ailir aðr-
ir. Verður ekki annað séð en
gjöM sín til Hafnarsjóðs hafi
BÚR greitt með víxllium sl. 4 ár.
Þannig er víxilskuld BÚR við
Hafnarsjóð í árslok 1904 kr. 860
þúsund, 1965 1.360 þúsund, 1966
2.270 þúsund og í ánsloik 1967 kr.
3.040.000.00,—
í árslok 1907 jafngildir dkuld
BÚR við Hafnarsjóð £ ca.
22300-0-0 með þáverandi gengi.
En fyrir þessa sömu pundaupp-
hæð þanf Haifnarsjóður með nú-
verandi gemgi að greiða ca.
kr. 4.685.000.00. Gengistap Hafn-
arsjóðs á slkuld BÚR er því ca.
kr. 1.646.000.00, sé aðeins miðað
við síðustu gengisbreytingu.
Öðruivísi hefir innheimtuað-
ferð Hafnarsjóðs verið gagn-
vart fyrirtækjunum h.f. Júpiter
og h.f. Marz. En hvar er það,
sem hin kalda loppa BÚR reynir
ekki að seilast inn í bæjarfyrir-
tækin.
Skaðsamlegt leyfisveitingafyrir-
komulag. Stórfellt gjaldeyristjón
í grein Þorsteins ArnaMs frá
2. okt. sl. segir frá því þegar bv.
Júpiter var neitað um sölu á ís-
vörðum fiski í Bretlandi í febrú-
ar 1964, enda lá þá mikið við,
því í greininni segir: „ ... .en þá
voru menn betur á verði og með
því að hafa samband við um-
ooðsmenn ag brezka togaraeig-
endafélagið tókst að koma í veg
fyrir söluna, svo að skipið varð
frá að hvertfa".
Það var ekki lítið á sig leggj-
andi til að svo mætti fara.
Alrangt er að brezka togara-
félagið hafi staðið á móti sölu
skipsins, en ekki er nú úr vegi
að athuga nánar hvað mikið lá
við til að útiloka sölu bv. Júpi-
ters í Bretlandi í febrúar 1964,
og sjá hvaða fótfestu fram-
kvæmdastjóri BÚR hetfir í þeisisu
til'viki.
Á fyrsta ársfjórðungi 1964
(sem og aðra) var heim-
ilt að nota £ 450.000-0-0.
Þennan ársfjórðung voru notuð
£ 259.818-0-0 eða 57.74%. í fe-
brúarmlánuði þessa ársfjórðungs
ieyfði samningurinn að nota al'lt
að £ 180.000-0-0, en notuð voru
£ 64.187-0-0 eða 35,66%. í
þessum mánuði voru því ónotuð
£ 115.813-0-0 atf því ónýtitist í
mánaðarlók £ 58.567-0-0, en
mismunurinn £ 57.246-0-0 mátti
yfirfæra til marzmánaðiar. í
marzmánuði voru hinsvegar ekki
notuð nema £ 48.388-0-0. Þax
með ónýttust £ 131.015-0-0 þar
með það sem yfiríært var frá
febrúarmánuði, svo óhætt hefði
verið að nata heimildina í febrú-
armánuði rtil fulls. En það tókst
að koma í veg fyri rsölu bv.
Júpiters. Var það aðalatriðið?
Nálkvæmlega það sama endur-
tók sig árið 1905. Bv. Júpiter var
neitað u mieyfi til sölu í Bret-
landi í febrúarmánuði. Af söllu-
kvótanum þann mánuð voru
ónotuð £ 59.707-0-0 þar af fóru
forgörðum (eins og F.f.B. orðar
það) £ 19.891-0-0 í llok febrúar,
en yfirfærtt var til marzmiánaðiar
£ 38.816-0-0. Heimiílt var að norta
í marzmánuði £ 174.176-0-0, en
notuð voru £ 92.594-0-0, þar með
ónýttust £ 81.582-0-0; þar með
fór það sem yfirfært var frá fe-
brúarmánuði. Samia ánægjulega
útikoman ag árið 1964.
Raunverullega segir riáðstötfun
sölúkvótans fyrir fyrstu árstfjórð
umgana áranna 1964 og 1965 og
reyndar alla tíð síðan 1901, að
samkvæmt marti Þorsteins Arn-
alds og hans nóta, var betra að
gera söluheimildina samltovæmt
samningum frá 16. nóiv 1056
ónýta, en að gefa fyrirtækjum
eins og h.f. Júpiter ag h.f. Marz
heimild til að nota hamai.
Samanber eftirfarandi skýrslu:
Niðurlagisorð Þorsteins Arn-
alds í Morguriblaðinu 17. akt.
eru þessi með áberandi letri:
„Bœjarútgerðin er etoki stofmuð
til höfuðs togararekstri einstakíl-
inga. Bæjarútgerð Reykjavíkur
er stofnuð til atvinnuöryggis
íbúa borgarinnar og sem hvati í
viðskipta- og atvinnuilífi borgar-
innar“. Ekki slkortir nú mállskrúð
ið og lýðskrumið. Aitvinmuörygg-
ið til handa landiverkafólki frysti
húsaiðmaðarims hei’tir að vísu
öðru nafni í ársSkýrslu BÚR, þar
e reitthvað minnst á neyðarráð-
stafanir, en orðrétt segir: „Var
því neyðst til þess að leggja atfl-
ann í frystihúsin með þeim
árangri að útgerðin fékk lægra
verð fyrir fiskinn og afkoma
skipanna og Bæjarútgerðarinmar
í heild mkilu lakari o.s.frv.“ Nú
er neyðin orðin að hvata.
Viðskiptahvatinn er viður-
kenning á tveggja rmánaða
ógreiddum vinnulaunum að upp-
hæð kr. 1.2 millj. til Togaraaf-
greiðisllunnar h.f. og sem að dómi
Þorsteins ArnaMs er alils etoki
umtalsvert, en sem þýðir raun-
verullega að hans marti, að verfka-
mönmum beri ekki a ðfá laun sín
greidd fyrr en eftir tvo mán-
uði, nema Togaraafigreiðdlan h.f.
eigi að leggja BÚR til rekstrar-
fé. Afhenda Hafnarsjóði ár eftir
ár víxileyðúblöð í 3tað greiðslu
á reiikningum Hafnarsjóðs. Merg
sjúga borgarbúa í gegnum Borg-
ansjóð — sem ekki virðist hafa
komist hjá því að greiða óreiðu-
skuMir BÚR — um síðustu 4ra~
mót um sem næat 140
milljónir ikróna. Þetta heitir á
máli Þorsteims Arnalds viðskipta
hvaJti. En hvenær er mælirinn
fluMur? ÆtLar borganstjórn að
haida áfram að auea tugum
milljóna í þessa botnilausu hít.
Árið 1904 voru það kr. 14.9
millj, 1965 15.3 millj., 1906 10.7
millj., 1967 26,8 millj.. 1968?
Hvað verður spumingar-
merkið 1968 miargar milljón-
ir? Á sama tíma eru togarar
hLuta'félaga auglýstir til uppboðs
tiil þess að styrkja BÚR.
f grein sini segir Þorsteinn
Arnalds að h.f. J'úpiter og h.f.
M)arz hafi notið sama srtyrks atf
opimberu fé og BÚR, en hann
gleymir aðeins þeim 140 miillj.
9em Borgarsjóður hefir þegar
lagt BÚR til, en sem einikaút-
gerð togara og aðrir hafa orðið
að greiða í Borgarsjóðimn.
Með islílkum málflutnimgi er
aðeins eitt hugsanlegt.
Markmið BÚR virðist vera að
koma allri eirikaútgerð togara
undir hamarinn, og gala svo sigri
hrósandi: BÚR eitt hefir staðið
af sér alla samókppni, þar með
sézt atorka otokar og ágæti. Það
fyrnist yfir að Borgarsjóður
reitti atf skattgreiðendum, en
týndi úr kassa sínum notokrum
hundruðum milljóna .króna, tiL
þess að við mærttum samna ágæti
okkar, og upplifa sigurhátíðina.
Notkun sölukvóta í Bretlandi
(samkvæmt Parísarsamningi
15. nóv. 1956 til 15. nóv. 1966): ÓnotaS:
1903: £ 996.888-0-0 = 55.38% £ 803.112-0-0 = 44.62%
1,964: — 11104.361-0-0 = 04.69— — 636.649-0-0 = 35.31—
1905: — 1082.979-0-0 = 00.18— — 717.021-0-0 = 39.84—
1966 til 15/11.: — 800.688-0-0 = 50.84— — 774.312-0-0 = 49.16—
Alls: £ 4045.206-0-0 = 58.00 % £2930.094-0-0 = 42.00%
Ofanritað er tekið upp úr vikubréfum F.Í.B.
Höium opnoð leikfanguverzlun
AÐ HÁTÚNI 4. — Úrval Ieikfanga.
GLUGGAÞJÓNUSTAN,
Hátúni 4 A. — Sími 12880.
Tryggvi Ófeigsson.