Morgunblaðið - 08.03.1969, Blaðsíða 8

8
MORGUNBCAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1969.
Bætt skipan þjóðhátíðahalds
Tillögur Æskulýössambands Islands
U M nokkurt skeið hefur
Æskulýðssamband Islands
unnið að tillögugerð um
bætta skipan þjóðhátíðar-
halds í landinu. Þessar tillög-
ur voru birtar fyrir skömmu
og fara þær hér á eftir í
heild ásamt greinargerð fyr-
ir þeim:
I. AÐDRAGANDI
Á 5. þingi sínu vorið 1967
samþykkti Æskulýðssamband Is-
lands ávarp til íslenzku þjóðar-
innar. I því sagði m.a.:
„ísland hefur nú í rúman ald-
arfjórðung verið í alfaraleið og
einangrun þjóðarinnar er liðin
tíð. Bendir þróun undanfarinna
ára ákveðið til þess, að samstarf
þjó'ðanna muni stóraukast á
komandi árum. Þessari þróun
fagna fulltrúar landssamtaka
£~skunnar og hvetja ákveðið til
aukinnar þátttöku íslands í al-
þjóðlegri samvinnu og samhjálp
þjóðanna. Samhliða því er hvatt
til eflingar þjóðarvitundar og
varðveizlu þjóðlegra sérkenna,
eða aðlögunar þar sem svo á við.
Á þessari stund skal minnzt á
tvö atriði:
I fyrsta lagi, að íslenzkt þjóð-
hátíðarhald hefur ekki þá reisn
né þann þokka, sem vera
skyldi."
Og áfram segir:
„Fulltrúar íslenzku æskulýðs-
samtakanna hvetja þjóðhátíðar-
nefndir til að vanda undirbún-
ing þjóðhátíðarhaldanna og þær
stefni jafnframt.að því að þjóð-
hátíðin verðT fjölbreytt, þannig
að húrt beri ekki sama svip ár-
um saman.
Hvetja almenning til að leggja
sitt af mörkum á komandi árum,
þannig að íslenzk þjóðhátíð
verði þáttur í að efla heilbrigða
þjó’ðerniskennd og verða lands-
mönnum til sannrar ánægju.“
í niðurlagskafla ávarpsins
segir:
„Fulltrúar æskulýðssamtak-
anna á sameiginlegum vettvangi
þeirra, þingi ÆSÍ, samþykkja:
að ÆSl stofni þjóðhátíðamefnd
ungs fólks, sem setji fram hug-
myndir um NÝJA ÞJÓÐHÁTÍÐ
fyrir aldarfjórðungsafmæli lýð-
veldisins 1969, og verði nefnd-
inni ætlað að móta blæ þjóð-
hátíðarhalds í framtíðinni.“
n. NEFND SKIPUÐ
Síðastliðið haust skipaði stjórn
Æskulýðssambands íslands því
nefnd 6 ungra manna og kvenna
til tillögugerðar um bætta skip-
an þjóðhátíðarhalds í landinu. I
nefndinni áttu þessi sæti:
Baldur Guðlaugsson, stud. jur.,
formaður; Guðmundur Þorgeirs-
son, stud. med.; Arnfinnur Jóns-
son, kennari; Baldvin Jónsson,
fulltrúi; Borghildur Einarsdótt-
ir, stud phil. og Höskuldur Þrá-
insson, stud. philol.
Nefndin hóf störf sín á því að
senda út bréf til allra þeirra að-
ila í landinu, sem hafa með
höndum umsjón hátíðahaldanna
17. júní ár hvert, og var þar
skýrt frá skipan nefndarinnar og
tilgangi. Þess var farið á leit að
þeir sendu svör við nokkrum
spurningum, svo sem við því
hvenær þjóðhátíðarundirbúning-
ur hæfist og hverjir önnuðust
hann, hversu margir sæktu há-
tíðahöldin og hvaða aldursflokk-
ar helzt. Enn fremur var beðið
um hátíðadagskrá síðustu þriggja
ára og leitað eftir helztu gagn-
rýni á ríkjandi tilhögun. Mörg
svör bárust og kynnti nefndin
sér efni þeirra.
Fram til þess tíma hafði nefnd-
in ætlað, að unnt yrði að gera
allsherjardrög að hátíðadagskrá,
sem einstakir framkvæmdaaðil-
ar hefðu síðan að leiðarljósi.
En nefndin sá brátt, að slíkt var
óvinnandi sökum breytilegra
aðstæ'ðna frá einum stað til ann-
ars, auk þess sem það hlaut að
teljast óæskilegt að færa hátíða-
höldin í sama búning um gjör-
vallt landið. Því var horfið frá
ofangreindri upplýsingasöfnun.
Nefndin var frá upphafi sam-
mála um að dagskrártilhögun
17. júní og framferði þjóðhátíð-
argesta víða um land væru yfir-
leitt lítt til þess fallin að efla
þjóðarvitund Islendinga.
III. TILLÖGUR
Tillögur nefndarinnar til úr-
bóta eru þessir:
Skipuð verði nefnd, Lands-
nefnd þjó'ðhátíðarhalds, sem hafi
á hendi yfirumsjón með fram-
kvæmd hátíðahaldanna.
Helztu störf nefndarmnaT
verði þessi:
1. Að velja hátíðahöldunum
ákveðið stef ár hvert.
Sem dæmi um stef má nefna:
Einstakir þættir sjálfstæðis-
baráttunnar, Saga Alþingis,
Kristnitaka (Siðaskiptin),
Sturlungaöldin, Þróun list-
greina á íslandi, Saga atvinnu
hátta o.s.frv.
2. Að hafa umsjón með kynn-
ingu fjölmiðlunartækja á stefi
hátíðahaldanna hverju sinni.
3. Að standa árlega fyrir sam-
keppni um gerð þjóðhátí’ðar-
lags og Ijóðs, sem kynnt verði
nokkru fyrir hátíðina og
verði það einkennislag og
ljóð hennar.
4. Að beita sér árlega fyrir sam-
keppni um gerð þjóðhátíðar-
merkis, sem selt verði um
land allt.
5. Að efna árlega til ritgerða-
samkeppni meðal fólks á
aldrinum 16—25 ára um stef
hátfðahaldanna. Lengd rit-
smíðanna verði settar skorð-
ur.
Rétt þykir að ítreka enn, að
með þeirri samræmingu þjóð-
hátíðarhaldanna, sem hér er
nefnd er ekki fyrirhugað að
veita hátíðahöldunum um allt
land í einn og sama farveg. Það
er hugmynd nefndarinnar að út-
færsla á stefi hátíðahaldanna
verði einungis einn af fleiri dag-
skrárliðum á hverjum sta'ð, þann-
ig að ríkjandi venjur haldist í
hvívetna. I annan stað gerir
nefndin ráð fyrir, að stef hátíða-
haldanna verði ætíð svo víðtæk,
að einstakir framkvæmdaaðilar
Framhald á bls. 20
Höskuldur Þráinsson, torm. Stúdentará&s:
Ömagar, auönuleys-
ingjar, flóttamenn ?
Þessi vnisamlegu heiti og nokk
ur fleiri eru íslenzku skólafólki
valin í grein Kristjáns Halldórs-
sonar, kennara, í Mbl. laugar-
daginn 1. marz. Ég tel víst, að
slíkar nafngiftir séu annaðhvort
sprottnar af vanþekkingu, mis-
skilningi eða augnabliks geðs-
hræringu. Því vif ég benda á
nokkur atriði, sem varpað gætu
ljósi á sumt af því, sem K.H.
(Kristján Halldórsson) gefur í
skyn í grein sinni. Því miður
er stundum dálítið örðugt að
átta sig á, hvað K.H. er að fara
Ýmist kallar hann fræðslu-
kerfið „gróðrarstíu fyrir auðnu
leysingja og flóttamenn" og há-
skólastúdenta „ómaga“ og „ofalin
dekurbörn" eða þá hann fer stór
um orðum um það aðstöðuleysi,
sem íslenzkt skólafólk búi við
og þá ekki sízt háskólastúdent-
ar. Um skeið er honum mikið
niðri fyrir vegna þess, að „hóp-
ur íslenzkra manna með háskóla
próf og sérfræðingamenntun“ ger
ist föðurlandssvikarar með því
að setjast að erlendis, svo að
íslenzk þjóð fái ekki notið mennt-
unnar þeirra. Skömmu síðar tal
ar hann um „háskólahobby ...,
hobby, sem hefur ekkert eða ó-
verulegt gildi fyrir íslenzkt þjóð
fé'lag." — Þrátt fyrir þetta ætla
ég að reyna að fikra mig áfram
um myrkviðinn og vænti þess,
að mér verði fyrirgefið, ef ég
kynni að villast af leið.
Flestum skynsömum nútíma-
mönnum er ljóst, hvers virði góð
menntun er fyrir einstaklinginn
og þjóðfélagið. Þess vegna hafa
allar menningarþjóðir lagt kapp
á að auðvelda þegnum sínum að
gang að þeirri menntun, sem þeir
óska. Þetta er meðal annars gert
með námslánum, námsstyrkjum
eða námslaunum, ef það mætti
verða til þess, að enginn verði
vegna fjárhagsörðugleika að
hætta við að hefja nám, heldur
hafi allir jöfn tækifæri, eins og
vera ber í 'lýðræðislandi. Stefnt
er að því að tryggja með fjár-
hagslegum stuðningi, að efnileg-
ir menn geti ekkert síður átt
þess kost að stunda framhalds-
nám, þótt faðir þeirra sé fátæk-
ur verkamaður en þótt hann væri
einhver nýríkur njóli. Það er
þessi aðstoð, sem fáein nátttröll
í hverju landi kalla ölmusu og
þá er henn.ar þurfa með ómaga
og auðnuleysingja. Þeim nátttröll
um er ekki Ijóst grundvallarait-
riðið í námsaðstoð: Sé námsmanni
með fjárhagslegum stuðningi gert
kleift að gefa sig að námi sínu
af heilum huga, getur hann að
öðru jöfnu 'lokið því á skemmri
tíma en ella, og auk þess verð-
ur menntun hans að því skapd
traustari og betri. Menntun hans
kemur þjóðfélaginu því fyrr og
betur að notum, og með því end-
urgreiðir hann þjóð sinni fljótt
og vel þann kostnað, sem hún
varð að bera af skólagöngu hans.
Þurfi námsmaðurinn hins vegar
að hafa sifelldar áhyggjur af lífs
afkomu sinni og stunda vinnu
með skólanum, hlýtur skólaganga
hans óhjákvæmilega að dragast
á langinn, m/enntun hans verður
þar með miklu dýrari fyrir þjóðífé
Framhald á bls. 20
VESTMANNAEYJAR!
VESTMANNAEYJAR!
þjúðmAlaverkefni næstu ára
SJÁVARÚTVEGSMÁL
Laugardaginn 8. marz verður haldin ráðstefna um „Sjávarútvegsmál“ og hefst hún
kl. 15.00 í samkomuhúsinu.
Frummælandi: Matthías Bjarnason, alþingismaður.
Sunnudaginn 9. marz verður haldinn ALMENNUR FULLTRÚARÁÐSFUNDUR Sjálf-
stæðisfélaganna í Vestmannaeyjum, þar sem Steinar Berg Björnsson mun halda
erindi: „AFSTAÐA UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA TIL ÞJÓÐMÁLANNA.“
Fundurinn hefst kl. 16.00 í samkomuhúsinu.
Eyverjar F.U.S.
Samband ungra Sjálfstæðismanna