Morgunblaðið - 15.05.1969, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 1969
13
Pétur SigurBsson i útvarpsumrœðunum í gœrkvöldi:
Örofa samstaða um fyrirkomu-
lag lífeyrissjóðs
— Sjómenn hafa sýnt meiri skilning
á vanda þjóðarinnar en sumir
stjórnmálamenn
í RÆÐU sinni í útvarpsum-
ræðunum í gærkvöldi fjall-
aði Pétur Sigurðsson (S)
m.a. um yfirstandandi kjara-
samninga og sagði, að bæði
með samþykktum síðasta
ASÍ—þings og eins með til-
boði því, sem samninganefnd
verkalýðsfélaganna gerði fyr
ir nokkrum dögum væri
sýnd sú viðurkenning á stað-
reyndum, sem endanlega
mundu leiða til samnings-
gerðar.
Pétur Sigurðsson kvaðst
vilja fullyrða, að um þær
kröfur, sem verkalýðssam-
tökin hefðu gert um fyrir-
komulag lífeyrissjóðs væri
órofa samstaða og kæmi þó
til viðbótar skilningur þess-
ara aðila á því, að viður-
kennd fyrirtæki, sem þegar
hafa lífeyrissjóði fyrir starfs-
fólk sitt fái að halda því fyr-
irkomulagi.
Meginefni ræðu Péturs Sig
urðssonar fjallaði um kjör
sjómanna og það sem í þeim
efnum hefur gerzt að undan-
förnu og fer sá kafli ræðunn-
ar hér á eftir:
í kjölfar gengisfæfck'unar voru
gerðar ýmsar hliðarráðstafanir
og meðal þeirra voru ákvæði í
lögum, um breytingu á samn-
ingsbumdnum hlutaskiptum sjó-
manna.
Bæði Sjómannasamband ís-
lands og samtök yfirmanna mót-
mæltu þessari ákvörðun og ósk-
aði Sjómannasambandið, sem
var með samninga sína bundna
eftir því, a'ð ákvæði væru sett
inn í lögin þess efnis, að kjara-
samningum milli útvegsmanna
og sjómanna, sem samkvæmt
ákvæðum þeirra var ætlað að
gilda til ársloka 1969, væri heim
ilt að segja upp án fyrirvara eft-
ir gildistöku laganna. Varð Al-
þingi við þessari ósk, en samtek
yfirmanna höfðu þegar fyrir
gengislækkunina tekið ákvörð-
un um uppsögn sinna samninga.
í umræðum sem urðu hér á
hæstvirtu Aliþingi um mál þetta,
sagði ég m.a. með leyfi hr. for-
seta:
„Það sem vekur athygli mína
■ annars vegar á þeim umræðum,
sem ég hef átt við sjómenm og
hinis vegar ræður sumra hátt-
virtra stj órnaranidstæðimga hér á
Alþki'gi, er, að þótt báðdr þessir
aðilar séu á móti fyrsta kafla
frumvarpsims, sem fjallar um
skerðingu hlutaskipta, þá viður-
kenn'a sjómenn, með fáum und-
antekningum, þanm mikla efna-
bagsvamda, sem við stöndum
frammi fyrir, en hv. stjómar-
andstæðinigar vilja helzt láta í
það skína, að við haran verði
ráðið með stöðvun tertubotnainin
flutninrgs og fleiri sambærileg-
um aðgerðuim, og máski, eins og
suirnÍT hafa tæpt á, smávægilegri
gengisilækkun, einhvern tima í ó
kominmi framtíð, þegar efna-
hagsráðstöfun eins og stöðvun
þessa inin.flutniin'gs, hefur náð til-
gangi sínuim og haft sín áhrif á
gamg efn aíh a g smál anin.a.
Maður skyldi þó ætla, að skiln
ingur sjómaninisinis á þessum
vandamáluim ætti elkki að vera
meiri en þeirra stjórnmálamanna,
sem fengið hafa allar þær upp-
lýsin'gar, um stöðu, horfur og á-
ætlanir í þessum málum, ekki
síður en ríkisstjórnin sjálf og
stuðninigsfl'okkar hennar.
En af hverju skyldi skilningur
sjómannsins vera þessuim mönn-
um svo miklu fremri?
Skyldi sú þekking ekki vera
fengin af biiturri reynsliu þeirra,
siem fyrstir urðu fyrir , áföl/lun-
uim, þeir sem á tveimur árum
hafa misst allit að heliming launa I stéttir, launþeigar, eins og aðrir,
tekna sinna, meðlan að stárarl hafa haldið öllu sínu, og þá
Pétur Sigurðsson
kannski eiklki sízt þeir, sem á sín-
uim tíma náðu. íram launaihækk-
unum á grundvelli mikilla, tíma
bundinna tekna sildveiðisjó-
manna? Ég geri ráð fyrir, að svo
sé.
Á hinu var tæplega von, að
vitneskja laegi fyrir öllum þorra
íslenzkra fi.'kiimanna, að með
þessari nýju gengiisSkráningu og
að óbreyttuim hlutaskiptum
hefði kjarabót sjómanna orðið
svo milkil, að engin von var til
þess, a Iðaðrir kaupþegahópar
myndu una slíkri misanunun,
au'k þe-s sem gengisfeilingin
hefði þá orðíð að vera miklu stór
kostlegri, ef hún hefði átt að ná
tilgangi sínum, og skapa útgerð-
inni eðlilegan rekstrargrundvöll.
Hafandi þetta í huga og einnig
það, að stór hluti þeirra sjó-
manna, sem við þessi lög áttu
að búa, voru enn fjarverandí á
fjarlægum miðum, þá var ekki
nema eðlilegt að sum stéttarfé-
lög sjómanna yrðu síðlbúin með
kröfur sínar, eða ekki fyrr en
um miðjan janúarmánuð.
Önnur voru bráðlátari og
höfðu sum yfirmannafélögin þeg
ar boðað verkföll á þeim tíma.
Mör.gum þótti ærinn sá tími,
sem í samninga þessa fór, og var
það ekki að ófyrirsynju með hið
geigvænlega atvinnuleysi síðasta
vetrar blasadi við augum.
Enginn vafi er á því að samn-
ingar þeir, sem fulltrúar undir-
manna gerðu hafa m.a. mótaaft
af þeirri staðreynd, enda áskil-
inn réttur af þeirra hendi til
sameiginlegra samninga með öðr
um aðildarfélögum A.S.Í. varð-
andi kröfuna um vísitölubætur
á laun.
Við þessa samninga vildu yf-
irmenr. ekki una og felldu sátta
tillögu þá, sem fram var bor-
in á grundvelli undirmannasamn
inganna.
Fulltrúar yfirmanna lýstu því
yfir, að málin stæðu þá, eins og
þegar samningaviðræður hófust,
Með það í hugia og að eðlileg
vertíð hefði átt að vera hafin,
atvinnuleysið og efnahagsástand
ið í þjóðfélaginu, taldi ríkisstjóm
in og stuðningsflokkar hernnar að
við svo búið mætti ekki standa
heldur yrði að leysa þessa deilu,
sem svo var gert með lögum frá
Alþingi stuttu síðar.
Það voru fleiri en stjómarsinn
ar, hér á Alþingi sem töldu að
slik lausn væri, því miður, tíma
bær, sjálfur forseti Alþýðusam-
bands íslands var sama sinnis.
Manndómur og menntun
íslenzku þjdðarinnar
mun margfalda þjóðarauðinn á
nœstu áratugum
sagði Eyjólfur Konráð Jónsson
í útvarpsumrceðunum í gœrkvöldi
„Það er manndómur og
menntun íslenzku þjóðarinu-
ar, sem á næsta áratugnum
mun margfalda þjóðarauðinn
»g bæta lífskjörin jafnt og
þétt, ef menn þora að fást við
viðfangsefni, sem v>ð blasa
um land allt frá Siglufirði til
Suðurnesja“, sagði Eyjólfur
Konráð Jónsson í lok ræðu
sinnar í útvarpsumræðunum
í gærkvöld en frásögn af
henni fer hér á eftir:
Eyjólfur Konráð Jónsson (S)
hóf ræðu sína á því að segja, að
af rétt væri, að g'l'ögigt væri gests
augað ætti hann að hafa sæmi-
lega aðstöðu till þess að rneta
störfin á Alþingi, þar s©m hann
hefði nok'krum sinnuim tekið
sæti á þingi sem varamaður.
Hér í þessairi stofnun er mikið
itarfað og með öðrutm hætti en
menn í'á hugmynd uim er þeir
líta inn á þingfundi, sem stund-
um eru fáliðaðiir, sagði ræðu-
maður, og ég hef fyrir satt að
starfshættir Alþingiis séu milklu
betri n.ú en áður var. Störf Al-
þingis mótast mjög af miála-
miðlun en ekki má misslkilja
það seim s'koðanaleysi þing-
manna. Deilur og skoðanaskipti
hafa oft átit sér stað áður að
tjaldabaki. Ungur Framisóiknar-
maður, sem hér átti sæti um
keið í vetur saigði, að 'kynsilóð
sem borið hefur hita og þunga
dagsins að undanförnu hefði
lagt drápslkliyfj a>r á æsku'lýðinn
og lífsBtarf unga fóllksins yrði að
losa sig við þosa ógnarbyrði.
Ég hef aMrei heyrt aðra eins
ósvífni, vanþakklæti og vantrú
á ísilenzíka æsku og dómgreind
hennar. Okkur hefuT verið skil-
að í hendur landi ótæmandi tæki
færa, sem breytt hefur verið úr
fátæku landi í ríkt liand, efna-
hagslegar framfarir hafa orðið
gífurlegar og algjör umsikipti í
menningarlieigiuim efnuim.
Síðan sa.gði Eyjólfur Konráð
Jónsson:
„Við heyrum því sibundum
haldilð fram, að ríkisstjórn ís-
lands sé ekki nægilega sterk
stjórn, hún ráði ekki við vanda-
málin og geri jafnvel ekki til-
raun till að ráða við þau. En
hvert er einkenni veilkrar sitjórn
ar og hvert einkenni hinna
sterku. Eru stjórnirnar í einræð
isríkjunum stei'kar stjórnir? Er
það sterkt stjórnarfar, þar sem
borgararnir fá eikki að ta'ka þátt
í stj'órnarstörfum, þar sem hinar
ýmsu stofnanir þjóðfélagsins eru
firrtar áhrifuim og vöMuim. Eru
i'tjórnirnar í hýfrjálsu ríkjunum
síerkar stjórnir, þar eem borgar-
arnir hafa ekkii þroska til að
láta málefnin til sín táka? Var
stjórnarfarið sterkt hér á fslandi,
þegar al'lt byggðist á boðuim oig
bönnum, höftum og þvingunum?
Þessum spurningum svarar auð
.vitað hver fyrir sig. Mín skoð-
un er sú, að það stjórnarfar eitt
sé sterkt, sem getur þolað það
að eftirláta borgurunum sem
fullkomnast frelsL Ég veit raun-
ar, að vinstri sinnar í öllum
flokkum telja að stjórnarherram
ir eigi í ríkum mæli að hlutast
Eyjólfur Konráð Jónsson
þess að alþýðan hafi ekki þroska
og manndóm til að stýra mál-
efnum sínum sjálf. Það er þar
sem skilur á milli þeirra og okk-
ar, sem aðhyllumst hugsjónir
sj álf stæðisstef nunnar.
Fyrir einum eða tveimur ára
tugum voru átök oft illvíg hér-
lendis. Menn skirrðust ekki við
að beita vægðarlaust verkfalls-
vopni, þótt í andstöðu væri við
hagsmuni þjóðarimnar allrar. Og
svo rammt kvað að átökum fyr-
til um hátterni borgaranna vegna ir tveimux áratugum, að ógnað
var sjálfu lýðræðinu, er hindra
átti störf löggjafarsamkundunn-
ar með ofbeldi.
Það var 30. marz 1949 sem
íslendingar stigu það gæfuríka
spor að taka þátt í samtökum
lýðfrjálsra þjóða til varnar frels-
inu. Og þegar við lítum yfir það
sem áunnizt hefur má ekki
gleyma utanríkismálunum, mikil
vægustu málum smáþjóðar, sem
varðveita vill frelsi sitt, og í
þeim málum hefur svo vel til
tekizt, að við íslendingar búum
ekki við minna öryggi en þeir
sem m áttu-gai'tir eru, og njótum
virðingar og álits á alþjóðavett-
vangi, til jafns við hvaða þjóð
sem ei.
En þótt það sé gleggsti vott-
urinn um menningarstig einnar
þjóðar að hún þolir frjálsræðið,
er hinu ekki að leyna að stund-
um gleymum við því hverjum
við eigum einna mest að þakka
í þessu efni: Rithöfunduim okk-
ar, skálöuim og öðrum lista- og
vísindamönnuim og ekki er það
vanzalaust, að á verðbólgutím-
um skuli hin svokölluðu heið-
urtslaun til okkar helztu hugs-
uða hafa verið skert sem hækk-
unum verðlags nemur“.
Eyjólfur Konráð Jónsson sagði
síðan, að eftir góðæri undanfar-
inna ára hefðu áföllin komið og
kann-ski mætti segja að við hefð
um að sumu leyti haft gott af
þeim, því að unga þjóð þarf að
aga. Ríkisstjórn og Alþingi gerðu
nauðsynlegar ráðstafanir, sem e£
til vill hafa verið harðneskju-
legar en hvergi þó gengið lengra
en nauðsynlegt var. Og mér seg
ir svo hugui' að þegar stjóm-
málasaga þessara ára verður
skrifuð síðar verði það talið nú-
verandi ríkisstjórn til hróss,
hvernig hún hefur haldið á mál-
um.
FRÁ UTVARPSUMRÆÐUNSJM
- / GÆRKVÖLDI
HÉR fer á eftir frásögn af
ræðum talsmanna Alþýðu-
flokks, Framsóknarflokks og
kommúnisla í útvarpsuinræð
unum í gærkvöldi:
Lúðvík Jósepsson (K) sagði,
að Alþýðubandalagsmenin hefðu
árum saman lagt til að komið
yrði skipuilagi á fjárfestingar-
málin og inn- og útflutniingsverzl
unina. Ennfremur hefðu þeir gert
tillögur um endiurnýjum togaxa-
fl'Otamis og bátaflotans og um
stuðning við fiskvinnsluna og
uppbygginigu iðnaðarinis. Jafn-
framt hefðu þeir lagt til að land-
búnaðurinn yrði skipulagður í
samræmi við markaðsaðstæður
og þarfir þjóðairinmar. Ræðumað-
ur sagði að AHþýðubanidalagið
vildi taka upp gjörbreytta stefnu
í lánamálum, og ríkisrekstur á
olíuverzlumdnni. Með hliðsjón af
þessu sagði Lúðvík, er það ail-
ramgt að ekki sé til önmur stefna
en stjórnarstefraam.
Verkföllin í ár eru ekkert
gamanimál fyrir hinn vinnandi
manm. En áform stjórnarinnar
um kauplækkum hlutu að leiða
til þessara átaka við alla lauma-
menn landsins, en þau átök
hljóta að leiða til efnahagslegs
hruns. Eiigi að koma í veg fyrir
þetta verður að skipta um stjóm
arstefnu og þess vegna er höfuð-
nauðisyn að efla hinm nýja stjórn
málaflokk, Alþýðu'bandalagið.
Ólafur Jóhannesson (F) hóf
mál sitt með því að lýsa samúð
sinni með núv. ríkisstjóm, er
sæti eims og sauðkind föst í
bjargi og kæmist hvorki upp né
niður. Síðan vék hanm að því, er
hann sagði ríkisstjórnina hafa
ætlað að gera: Hún ætlaði að
afnema uppbætur og niðurgreiðsl
ur, þótt þær séu nú í stærri stíl
en áður þekktist. Hún ætlaði að
létta greiðslubyrðina gagnvart
útlöndum, en nú er svo komið,
að skuldasöfnunin stofnar sjálf-
stæði íslands í hættu. Hún ætl-
aði að stöðva verðbólguna, en
dýrtíðin hefur vaxið ár frá árL
Sagði þirigmaðurinn, að stundum
hefðu að vísu verið að verki ó-
viðráðanleg öfl eins og aflabresl
ur og lækkandi verð útflutnings-
afurða, en miklu þyngra vægi
þó ráðleysi ríkisstjórnarinmar.
Ættu lífskjör hér á landi að get®
farið batnandi, þótt slíkt gerðist
Franiliald á bls. 19