Morgunblaðið - 18.05.1969, Page 8

8
MOHGUN’B'LA.ÐIÐ, SIJNNUDAGUR 18. MAÍ 1960
Skortur á fjármunum, skortur
á húsnæði, skortur á mðnnum
eru vandkvœði Háskólans í framkvœmd
Rœtt við nýkjörinn rektor, prófessor
Magnús Má Lárusson
Frettamaður Mbl. hitti nýkjör
inn rektor, Magnús Má Lárus-
aon, prófessor, að máli og átti
við hann viðtal það, er hér fer
á eftir:
— Hvernig leggst rektorsem-
bættið í þig, prófessor Magnús?
— Það leggst bara sæmilega í
mig. Að sjálfsögðu er þetta eitt-
hvert vanþakklátasta embætti
landsitos Það eru svo mangvís-
legar kröfur, sem erfitt er að
fullnægja, en ég vona að sam-
vinna við kennara og stúdenta
verði ánægjuleg og góð.
— Nú liggur það fyrir, að stú-
dentar þeir, sem þátt taka í
rektorskjöri, stóðu einhuga að
kjöri þínu. Ég má kaninski spyrja
hver afstaða þín sé til hlut-
deildar stúdenta í stjónn Há-
dkólans.
— Hingað til hefur hún verið
vinsamleg og ég skil vel óróann
í unga fólkinu nú í dag, því að á
margan hátt virðist mér þjóðfé-
lagið gera meiri kröfur til unga
fólksins nú heldur en t.d. fyrir
stríð. Það er ekki nema von, að
ungir menn, sem hafa notið
menntunar og eru fullir af þrótti,
vilji láta til sín taka, ekki sízt
þar sem þeir verða jú skattborg-
arar 16 ára gamlir.
— Teldir þú æskilegt, að stú-
dentar fengju frtkari hlutdeild
í stjórn Háákólans en nú er?
— Það getur verið mál til at-
huguinar. Því fylgir í raun og
veru rr.iklu meiri ábyrgð en stú-
dentar gera sér almennt ljóst,
og einn annmarkr er á því. Harun
er sá, að stúdentamir koma og
fara, dveljast tiltölulega skamrna
stund innan veggja háskólans,
sleppa svo laiusir og liðugir und
an ábyrgðinni, sem hins vegar
fylgir kennaraliðinu, meðan
kennararnir eru í starfi.
— Svo við snúum okkur að
máleínum Háskólans. Hvaða
verkefni telurðu þar brýnust í
náinni framtíð?
— Verkefnin em auðvitað
eins mörg og hægt er að
hugsa upp, en hins vegar er þá
það vanalega gamla kvalræði,
sem eru peningar bæku-r og hús
næði og það er í raun og veru
mjög djarft fyrir 200 þúsund
manins að halda uppi sjálfstæðu
samfélagi og sjálfstæðum há-
skóla. Það er dýrt.
— Stundum er rætt um það,
að núverandi háskólakenmarar
hafi ekki aðstöðu til að gefa sig
að rannsóknium eins og skyldi,
hvað segir þú um það?
— Það er svo i nútímanum, að
menn hafa svo mörgum verkefn-
um að sinna í einu, ekki sizt hér
hjá okkur í fámemninu. Eftir því
sem ég hef kynrzt lífinu ann-
ars staðar, þá hafa menn þar
meira næði og meiri möguleika
af þeinri ástæðu, að að baki
þeim standa fjölmennari þjóðfé-
lög. Einstaklingur hér, hvar svo
sem hanm er staddur í stétt, verð
ur að vinna tiltölulega miklu
meira en t.d. hjá fnændþjóðum-
um. Hins vegar er það reynd í
sambandi við háskólakenmara, að
í raun og veru þurfurn við á
tvennis konar háskólakenmur-
um að halda. Við þurfum að fá
og hafa kemnara af guðs náð og
við þurfum að hafa háskóla-
kenmara, sem stunda grundvall-
arrannsókni,-. Þetta tvenmt þarf
ekki endilega að tara saman, af
því að manngerðirnar eru svo
margvíslegar. Ég tel að hinn
góði kennari, sem getur örvað
nemendurma, eigi jafn mikinn til
verurétt inman Háskólans, einis
og sá, sem leggur drjúgan skerf
til grundvallarranmsókna. Þetta
er ekki eingöngu mitt eigið sjóm
armið. T.d. er það nú mjög svo
á dagskrá í Bandaríkjumum, þar
sem hingað til hefur gilt regl-
an: publish or perish, lauslega
þýtt: framleiddu næga prent-
svertu, ella verðurðu skorinn á
háls.
— Nú er Háskóli fslands í
flesturn atriðum sniðinn eftir Há
skólanum í Kaupmanmahöfn,
eins og kunnugt er. Á síðari ár-
um hefur gætt tilhneigingar til
breytingar í þá átt að beina Há-
Skólanum meira í líkingu við það
sem t d. tíðkast í Svíþjóð og
Bandarí'kjunum. Hvert er þitt
viðhorf í þessu efni?
— Ég tel þetta á margan hátt
afskaplega eðlilegt. Við þurfum
ekki endilega að vera bundnir
við eitt form fremur en annað,
við verðum, vegna sérstöðu okk
ar á allan hátt, að finna smám
saman fram til þess forms, sem
okkur hentar bezí. Við stöndum
í þakkanákuld við Hafnarhá
skóla, og við getum ekki afneit-
að þeinri staðreyr.d, að Háskóli
íslands, rétt eins og Háskólinm í
Osló, eru dætur Hásíkólams í
Kaupmannahöfn — og t.d. á öld-
inini, sem leið, þá er mjög
Skemmtilegt að minmast þess,
þegar PrestaSkólinn var hér
stofnaður, þegar Læknaskólinn
var stofnaður, og svo eftix alda-
mótin Lagaskólinm þá nutu þess-
ir embættismannaskólar fulls
stuðnings háskólaráðs í Kaup-
mammalböfn. Ýmislegt gott er hér
enn varðveitt, rétt eins og í Osló
til að mynda í sambandi við
doktorspróf, þá tíðkast það ekki
hér, ek!ki í Noregi og ekki í Dam-
mörku að vera með skæting i
garð doktorsefnisins, svo eitt
dæmi sé tekið.
— Þú nefndir áðan, að hér
vantaði fé, húsnæði og kenn
ara. Viltu eða geturðu á þessu
stigi nefnt til hvers þú teldir
brýnast að fá fjárveitingu
og hvaða húsmæði þú teldir
hrýnast, að yrði fyrst byggt, og
hvaða kennslugreinar þú teldir
helzt vanta?
— Þessari spurningu ætla ég
mér ekki að svara á þessari
stundu. Það eru fleiri aðilar, sem
þar eiga hlut að máli, en að
rmörgu getur veiið minmisstæð
myndin í AlþýðufcJaðimu 1. apríl
s.l., því að í henni fólst töluvert
mikill saninleilkur.
— Stundum er rætt um það,
að sérstakár fræðigreinar eigi
Háskólinn að leggja stund á öll-
um öðruim fremur Hvað vilt þú
segja um það rrtál9
— Vitanlega eru fræðigreinar,
sem íslendinigar hafa samkvæmt
sínium frumbuTðarrétti beztu og
helztu skilyrði til þess að stunda
og jafnvel má á þeim gnumd-
velli hugsa sér aðrar auknar
nýjar kennslugteinar. En fá-
mennið skapar okkur ákveðna
erfiðleika í því sambandi að
veita kenmurunium sæmilegan að
búnað á allan hátt. Oft og tíð-
um er það svo, að við komumst
efcki hjá því að nýta menm, sem
verða að öðru leyti að vera í
fullum störfum til þess að geta
séð sér farborða.
— Nú hefur rektor heimild
til þess að vera umdanþeginm
kennsluskyldu, ratnlkv. nýjium
lögum, sem samþykkt vonu fyr-
ir skömmu á Alþingi. Hefur þú
hugsað þér að notfæra þér þetta
ákvæði?
— Ég er ekki til fulls búinm
að taka afstöðu til þessa vanda-
máls, en ef þú vilt persónulegt
álit mitt á því lét ég það uppi
í Vettvamgi Stúdentaráðs Há-
skóla íslands.
— >ú vildir kanmski gjöra
svo vel og endurtaka það hér.
— Það er svo. Rektorinm er
forseti háskólaráðs, málsvari
stofnunarinnar út á við, en jafn-
framt er hann prófessor, og að
loiknu rektorsstaifi heldur hann
áfram sem prófessor. Þá er
spurningin þessi, hvernig er hag
anlegast að varðveita hið líf-
ræna samband við nemenduma
og til þeirra vetður ennfremur
að taka eitthvert tillit, en er ég
tók við kjöri, þá minmtist ég
þess, að við værum hér, hefðum
universitas, em með þeirri breyt-
ingu, sem 'hefur orðið á lögum
háðkólans, og kom þá til fram-
kvæmda í fynsta sinn, þennan
dag, þá erum við líka nú á góðri
leið að verða corporatio, kenn-
arar og stúdentar, og afleiðing
af kjörháttum er sú, að rektor-
irun er eirmiig málsvari stúdenta
auk kennaranna þegar því er að
dkipta.
— Er efcki hætta á því fyrir
■háskóla, sem eí staðsettur á
eyju út á miðju Atlantshafi, að
hann einangrist frá öðruim vís-
indastofnunum í heiminum.
— Sú hætta er alltaf fyrir
hendi og getur í raun og veru
verið fyrir hendi. hvar sem er.
Við hofum nú i tækninni að-
stöðu til að sigrast á fjarlægð-
unum, en sa sdgur er orðinn
nofcfcuð dýnkeyptur. Það er í
raun og veru þannig í dag, að
jafnvel prófessorum, sem eru í
þriðja hæsta laui.aflokki ríkis-
ins, er sem stendur ókleift und-
ir venjulegum kringumstæðum
að ferðast jafnvel til næstu ná-
grannalanda, hvað þá lengra
vegna kostnaðarins.
— En þú telur, að bæði ken.n
arar og stúdentar hefðu gott af
því að dveljast eitthvað við aðra
háskóla.
— Það er að mir.ni hyggju skil
yrði til þess, að sjóndeildar-
hringurinin vikkx, að stúdentair
kynnist öðrum staðtháttum, sjái
aðra lifnaðarháttu, kynnist öðr-
um möninium. Og kenimurunum er
hið sama nauðsynlegt.
— Mig lamgar tii að spyrja þig
aðeins nánar um starfsaðstöðu
manna hér við háskólann, en
stumdum er rætt um, að hún sé
ekki sem skyldi. Hvert er þitt
álit á þeim efnum?
— Mitt álit er það, að starfs-
aðstaða sé ekki sem skyldi, og
stafar það einfaldlega af þvi að
húsnæði Háskólars er spnumgið í
dag. Þaranig, að allt til skamms
tíma voru deildarforsetar, sem
áttu hvergi höfði sínu að halla
hér inman stofmunarinnar og
gengi með sina skrifstofu í tösk
unini og gera jafnvel enm. Að
vísu rættist úr í bili með til-
komu Árnagarðs, en það bil er
heldur en ekki mjótt, því að eft-
ir árið er sama öngþveitið kom-
ið á nýjan leik og í raum og
veru eru deildirnar í svo örri
þróun, að það er ákaflega örð-
ugt að ráða fram úr byggingar-
málum og hætta á, að tíminm
hlaupi frá mamni Hitt er svo
enn fremur, að rnemn almemrat,
bæði innan Háskólans og utan
hans, óska eftir fieiri námsbraut
um, eftir mánara sambandi við at
vimnuvegina til að mynda. Þetta
er gott, og ágætar hugmyndir
uppi í þessu sambandi, en vand
kvæðin í framkvæmd hins vegar
þessi: skortur á fjármunum
skortur á húsnæði og skortur á
mömnum. Ennfremur ber þess að
gæta að þeir sem stunda nám
eiga vitaskuld einhvern rétt á
því að námi loknu að fá störf
við sitt hæfi. Þróunin er svo
ör, að þessi mál eru mjög brýn
til úrlauanar ein3 skjótt og verða
má í frumdráttum, en það eru
margir aðilar, sem hér eiga hlut
að máli og það þarf að atbuga
þetta allt með gát og forsjá.
Skipaviðgerðir — MÝJASTA TÆKMI
Allar skipaviðgerðir okkar fara fram
nýjustu tækni á nýju tækniverkstæði.
Slippur fyrir öll skip upp í 700 lestir.
Mjög góð og ódýr þjónusta.
nýtízku slipp með
Föreyjaskipasmiðastöðin í Færeyjum
Sími 14 eða 18.
Kvöldvinna
Stúdentar eða fólk með sambærilega menntun óskast til út-
breiðslustarfa. Vinnutími kl. 18—21. Þeir, sem áhuga hefðu
á starfinu, leggi nöfn sín ásamt upplýsingum um aldur, mennt-
un og atvinnu inn á afgreiðslu blaðsins fyrir 21. þ. m., merkt:
„Kvöldvinna — 2499".
Samkeppni
Listahátíð í Reykjavík efnir til samkeppni um gerð og útlit
merkis fyrir hátíðina. Útboðsskilmálar eru afhentir í Norræna
húsinu milli k! 9 og 4 alla daga.
Þátttaka er öllum heimil.
Tillögum sé skilað fyrir þann 16. júní n.k.
Ein verðlaun verða veitt að upphæð kr. 25 þúsund.
DÓMNEFND.
Magnús Már Lárusson