Morgunblaðið - 18.05.1969, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 18.05.1969, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1«. MAÍ 1999 17 Gunnar Gunnars- son áttræður Gunnar Gunnarsson verður ætíð talinn á meðal fremtsu af- reksmannia íslands. Hann var af igóðu bergi brotinn en átti um margt erfiða æsku. Honum hlotn aðist ekki hér á landi sú ment- lun, sem hugur hans stóð til. Ekk ert var þó fjær skaplyndi hans en láta hugfallast. >ess vegna hélt hann til Danmerkur og afl- aði sér þar mennitunar, þroska Við löndun úr togara í Reykjavíkurhöfn, iREYKJAVÍKURBRÉF --------Laugardagur 17. maí- og frama. Gunnar gerðist einn fremsti rithöfundur á danska tungu og hlaut mikl'a frægð ekki einungis þar í landi, heldur og a.m.k. á meðal allra germanskra þjóða. Á árunum um 1930 mátti sjá bækur hans hvarvetna skipa heiðuirssess beztu bókabúða í ÍÞýzkalandi. Á ísilanidi sættj hann um skeið misjöfnum dóm- uim en er nú fyrir löngu viður- feenndur sem einn ágætasti son- ur þjóðairiiinn'ar. Rit hans miuniu í heiðri höfð á meðan norræn menning helst. Og fyrir hugskots sjónum samtímamainna sinna: „Hann stendur sem hreistinnar heilaga mynd og hreinskilnin klöppuð úr bergi" Ingólfur Jónsson sextugur Ingólfiur Jónsson er borinn og barnfæddur Rangæingur. Enn un ir hanm sér bezt í heimabyggð sinni. Þær munu fáar helgarn- ar, sem hanin ekur ekki austur yfir fjall, helzt til þess að dvelja uim nætursafkir á HielMiu. Hainin miá og teljast upphafisnnaður byggðar þar og vann sitt fyrsta stórvirki með því að koma fótunum und- ir kaupfélagið Þór, sem tryggt hefur frjálslega verzlunarhætti í húniu söguifræga héraði. Odda- verja. Ingólfur hefur niú verið þingmaður nær 27 ár. Nær helm- ing þessa tíma hefur hanin gegnt ráðherraembætti. Ingólfur er nú búinn að vera landbún- aðarráðherra hátt á tíunda ár samfleytt og hefur skipað þá stöðu mieð þeiim ágætum, að lerugi miun verða ti'l vitoað. Hann eir miálaifylgj amaður mikifl'l einn hinrn miesti, sem Allþingi hefuT setið þeniman mamnsaldurí í því fetst að hann er málefmalegur maður flestuim fremuir. Persónu- legt naigg og metnaður eru fjarri skapi hams og trufla aldrei mat hanis á því, með hverjum hætti han.j mesta huigðarmáli, velfarm- aði íslenzfcra bænda, verði bezt borgið. Þess vegna hefur hann gert þeim meira gagn en nokkur annar núlifandi íslendingur. „Eins og að koma í aðra veröld“ Siðast liðimn þriðjudag, hinn 13. maí birtist hér í blaðinu við- tal við Jóhann Pétursson, vita- vörð í Hornbjargi. Þar segir hann m.a.: „Hér ríkir ennþá sannkallað- ur heimskautavetur, og ég þarf ekki nema að fara um 20 metra frá vitanum til að komast í haf- ísinn. Og svo vill einmitt til, að ég er mýkominn úr vorveðrinu í Reykjavík, og það getur enginn ókunnugur ímyndað sér viðbrigð in að koma aftur hingað á norð- urslóðir. Þetta er eins og að koma í aðra veröld, — já, öld- ungis óskyldan heim. Ég ræddi við 2—300 manns meðan ég var fyrir sunrnan um hafísinn, en aðeins örfáir af öll- um þeim, sem ég átti tal við, vissu að það hafði verið hafís við strenduir fslands. Skrítin reynsla fyrir mann, sem ekki hefur annað fyrir augunum flesta máruuði vetrar“. Víst er vom að vitaverðinum blöskri þessi vanþekking. Hafís- fregnir eru stöðugt birtar í blöð- um, útvarpi og sjónvarpi. Sum- ir sjónvarpsmenn hafa m.a. lagt sig sérstaklega fram um að brýna fyrir mönnum hafíshætt- una og gert sér svo tíðrætt um hana, að ýmsum hefur þótt nóg um. í vetur var hér og haldin fjölmenn, margumrædd hafísráð- stefina. Engu að síður er árang- urinn þessi, að einunigis örfáir af 2—300 manns virðast hafa gert sér grein fyrir nálægð „landsins forna fjanda“ við strendur þess. Hvað skyldi þá vera um vitneskju um þær stað- reyndir, sem síður eru bersýni- legar, og jafimvel heilir flokkar leggja kapp á að dylja fyrir mömmum? Slíkt er ærið íhugun- arefni og lýsir einum helzta veikleika lýðræðisins, þeim, að allt of margir láta sig engu skipta og hirða ekki um þær staðreyndir, er velfarnaðui þeirra kann þó að velta á. Sjón er sö«u ríkari Lýsing Jóhanns vitavarðar á hmum tiveimur óilíku veröldum, hér syðra og þar morður frá, er einnig harla íhugunarverð. Við Reykvíkingar höfum raunar not ið fagurs vorveðurs síðustu vikur, en þó hefur okkur þótt grænka heldur seint. Enda er imikill munur að koma um þess- ar mundir frá okkar slóðum til næstu suðlægari landa. Sá, er þetta ritar, þurfti fyrir síðustu helgi að bregða sér suður á bóg- inn. Þar var ólíkt um að litast. Jafiruskjótt og flugvélin lenti, blasti við hinn fagri græni lit- ur, sem hitar Islendingum um hjartarætur, ætíð þegar þeirsjá hann fyrst á vorin. Þeir, sem þau lönd byggja, eiga flestir erf- itt með að átta sig á aðstæðum hér á landi. Þeim mun meira er um það vert að áhrifamiklir menn erlendir kynnist landi okk ar. Á síðari árum hefiuir orðið á þessu mikil breyting, yfirleitt með þeim afleiðingum, að þeir, sem hér hafa dvalið og kynnst öllum aðstæðum, eru okkur vel- viljaðir, enda mun skilningsbetri á okkar hagi en hinir, sem með öllu eru ókunnugir. Auðvitað getum við efeki vænzt þess, að þótt menn dvelji hér um sinn, þá taki þeir frekar ástfóstri við land oklkar en við við þeirra, þó að við höfum atf þeim niókfeur kynini. M'uniurinn er þó sá, að laind ofefear er flestuim öðrum ólífet og mörg- uim þýkiir nokkuð uim vertf að kynnast þjóð, sem býr í þessu harðbýla, mikilfenglega og ofeikuir hjartifiölgna landi. Ýmsurn þeirra vaxa örðugleikarnir í aug uim, pó að þeir hafi reynzt okk- ur til hvatningar, enda höfum við með aukinni þekkingu lært, að hér eru margar auðlindir, sem við verðum að leggja kapp á að hagnýta þjóðinni til heilla. Rækjiim vináttu góðra manna Gott er að eiga góðan að, seg- ir gamalt íslenzkt orðtak. Því fer fjarri, að við fslendingar höfum áttað okkur á, hversu mikilvægt það er að njóta vin- áttu sem flestra þeirra, er hér í landi dveljast af ólíkum ástæð- um. Sá, er þetta ritar, hittd á dögunum af tilviljun tvo menin, sinn í hvoru lagi, er báðir höfðu dvalið hér á stríðsárun- um. Annar, einn helzti fjármála- maður í Kanada, hafði verið skipherra á kanadísku skipi, sem um skeið hafði verið hér við strendur og hafði gaman af að ryfja upp dvöl sína hér, t.d. komu á Hótel Borg, þótt hann kynntist fáum íslendingum per- sónulega. Himn var nú orðinn aðalritstjóri tveggja áhrifamestu bl'aða í Bretlandi, Tiimes og Sun- day Times. Hann hafði verið hér sem major í brezka fótgöngulið- iniu, h.u.b. ársbil, frá 1940 til 1941, og kunni ýmsar sögur að segja af dvöl sinni. T.d. hafði hann ásamt nokkrum liðsmönn- uim verið senidur uim hlávetur fót gangandi frá Akureyri til Reykjavíkur. Þeir félagar báru með sér tjöld, er þeir gistu í að næturlagi, og höfðu einhvers staðar á leiðinni orðið veðuir- fastir í fjögur dægur sökum of- viðris. Báðir báru þessir menn hlýjan hug til landsina og létu uppi löngun til að koma hing- að einhvern tíma aftur. Úr gildi slíkra kynma er ekki of mikið gerandi, en þau þurfa engan veginn að vera þýðingarlaus. A. m.k. er mikillsvert, að áhrifa- miklir menm beri ekki kala til landsins og fólksins sem það byggir. En gætum við þess svo sem vent væri uim þá, sem emn dveljast hér af sameiginlegri nauðsyn þjóðar sinnar og okk- ar? Ekki þarf annað en að varpa þeinri spumingu fram Svarið er því miður of augljóst. Tilgaingslífið er að tala um land- kynningu og verja til henniar verulegu fé, ef vanrækt er að nota auðveldustu tækifærin og þau, er mestum úrslitum geta ráðið. Rektoraskipti Nú í vikunni vair kosinn nýr háskólarektor, og varð Magnús Már Lárusson prófessor fyrir kjöri. Hanm mun taka við starfi sínu á næsta hausti, en nú þeg- ar má ósba honiuim tiíl ham- imgju tnieð sitt vamidasaima starf. Magrnús Már er maður yifirflætisl'aus, en medkur fræði- maðuir í íslenzikri sögu, þó að sikrif hans séu trúlega fæst við alþýðuskap. Hann hvarf frá kennslu í kirkjusögu og flutti sig á milli deilda, vafalaust vegna þess að hugur hans hefur mjög beinst að almennri könn- uin á sögu íslands. Þar er hanin firóðleikssjór og kann skil á mörgum fræðum, sem flestum þykja heldur óaðgengileg. Un- un er að hlýða á hann, þegar honum tekst upp að segja frá nannsóknum sínum. Starf háskóla rektors verður fyrirsjáanlega vandasamt næstu ár, og ekki spillir það fyrir rektor að hafa verið kennari í tveim deildum. Háskói irm er í önum vexti oig er eðlilegt, að margt þurfi þar breytiinga við. órói stúdenta hef ur orðið til vandræða í mörg- um löndum. Vonandi bera ís- lenzkir stúdentar gæfu til þess að vairast þau víti, sem víða hafa orðið. Þau eru ekki til fyr- irmyndar heldur til varnaðar. Ár- mann Snævarr fráfarandi rekt- or á vafalaust mikinn þátt i því, að betur hefur farið hér en við ýmsa stærri og öfiugri háskóla. Hér hafa og allir lagst á þá sveilf að láta stúdentum eftir veruleg áhrif á stjónn Háskól- ans. Vonandi skilja þeir að vandi fylgir þeirri vegsemd. Ár- mann Snævanr er í senn lipur maður, góðviljaður og fylginn sér. Enda sér þess merki í þeim miklu umbótum, sem á skólani- um hafa orðið í hans rektors- tíð. Þær lýsa sér ekki einungis í aukinu áhrifavaldi stúdenta heldur mjög bættum starfsskil- yrðuim roangra deifllda sfeólains, ag elflinigu hans yfiirflieitt. Eng- inn vandi er að benda á að margt skortir enn, svo hlýtur ætíð að vera á miklum breyt- ingatímum. Því ber miklu frem- ur að fagrna, sem áunnist hefur, og það er býsna mikið, þegar of- an í kjöliinn er skoðað. „Haiin á það iiini“ Ólafur Jóhannesson prófessor er maður dagfarsprúður og hýt- ur virðingar allra þeirra, sem til hans þekkja. En jafnvel hinium grandvöruistu möninum getuir yf- irsézt. Frumhlaup Ólafs í garð fréttamanna sjónvarpsins er lítt skiljanlegt frá svo gerhuguluim manni. Sök sér er, þótt hann skammi ráðherra. Til þess eru þeir. Þeirra skylda er m.a. sú að vera viðbúnir árásuim, þótt ó- saningjarniar séu, enda kippa þeir sér yfirleitt ekki upp við nokk- urt orðaskak. Gagnrýni á opin- bera stairsfimenin er einireig eðli- leg, en hátiuin Ólafis Jólhainiraea- sonar í garð séra Emils Björns- sonar er vægast sagt óviður- kvæmileg. Hiren 13. maí la/uk prófessorinn grein í Tímanum á þennan veg: „En þegar ég hef tíma til mun ég e.t.v. ræða sérstaklega við sjálfan fréttastjórann, séra Em- il Björresson. Haren á það inni.“ Þessi orð verða trauðlega skil- in nema á einn veg frá manni, sem sjálfur stefnir að því að komast til æðstu valda í land- inu. í þeim lýsa sér ekki þeir eiginleikar ólafs Jóhannessorear, sem memin hingað til hafa þekkt, heldur starfshættir, sem sýnaist vera ssungrónir þeim flokki, er Ólafuir nú hefúr gerzt formaður í. Tvískipt eðli Framsókrearmenn hafa löng- um tamið sér einskonar per- sónuklofiming. Margir þeirra eru hinir Ijúfustu menn í daglegri umgeregnii en umhverfast þegar þeir komast í stjórnmálabar- áttu. Þeir telja sér áskapað að vera við völd á íslandi og telja það náreast brjóta á móti nátt- úrunnar lögum, að svo skuli ekki vera að staðaldri. Þess vegna svifast þeir einskis til þess að ryðjast til valda og telja sér flest meðöl heimil í þeim tifligangi. Fyrir nokkrum árum lét grandvar þingbóndi í Framsóknarflokknum uppi við sessunauit sin.n á Alþiiregi, að það væri sjálfsagt og eðli málsins samkvæmt að bregða frá sann- leikanum í stjórnmálaumræðum. Honum hafði auðsjáanlega ver- ið irenrætt, að ósanniindin væru þar lögheimilt vopn. Svona tal- aði maður, sem í daglegu lífi má ekki vamm sitt vita. Þvílík- ar aðfarir eru til skaða og skammar fyrir sjálft lýðræðið. Þær eiga og ekki sízt sinn þátt í því, að aUt of margir láta það fara fyrir ofan garð og neðan hjá sér, sem sagt er á opinberum vettvangi. f þeim hugsunarhætti er m.a. að ieitia orsakarerea tifl þess einkerenilega fyrirbæris, sem vita vörðurinn á Hornbjargi lýsti og fyrr í þessu Reýkjavíkuribréfi var vitnað tifl. Aflllt otf margir fiáta augljósar staðreyndir fram hjá sér fiara af því, að þeir telja sig ekki hafa færi á að meta sjálf- ir, hvað er satt og hvað efeiki, en vanbreysta firéttamönnum og stjórnmálamönnum af því að oí mangir þeirra hafa brugðizt skyldu sinni.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.