Morgunblaðið - 30.07.1969, Blaðsíða 15

M
MORGUiNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. JÚLÍ 1-960
ís
Á slóðum Hrafna-Flóka
Á síðaata áratuig hafa verið
lagðir vegir til landdhlu'ta, sem
öldiuim saman hafa búið við
mikla einanigrun vegna erfiðra
saimigangnia á landi. Á þesisuim
svæðum hafa landsmemn þvl ó-
bunna stigu að kamna, og margt
fagurt og sérkennilegt að sjá og
sfeoða. í þessu spjalli aetla ég
að gera nofefera grein fyrir einu
slífeu svæði, en það er Vestur-
B arðastrand asýsla, suðurkjálki
Vestfjarða, vestan Vatnisfjarðar
og sunnam Axnarfjarðar. Fyrst
mun ég þó víkja nokfeuð að sýsl-
umni í heild og austursveitum
hennar.
Barðastrandasýslan er öll á
langvaginn, eins og raunar fleiri
sýslur á ofekar hálenda landi,
en það sem verra er, það vant-
ar næstum í hana miðpartinn.
Þar gamga mdklir fj allaskagar
suður úr Vestfjarðahálendinu,
víðast brattir niður að þröng-
um fjörðum og umdirlendi haria
lítið. Byggð hefur því ætíð ver-
ið þar afar strjál, en mú er svo
bomið að Múlafhreppur er nær
allur í eyði.
Tveir austuistu breppar sýsl-
unnar, Geirdalshreppur og
Reyfehólasveit, eru blómlegar
sveitir og víða er þar fagusrt,
t.d. á Reykjamesinu. Þær hafa
einnig verið all lengi í vegar-
sambandi og eiga tilvalda mið-
stöð til sunarferðalaga, hið vin-
sæla sumahhótel Bjarkarlund.
Tveir sæmilegir fjallvegir,
Steinadalsheiði upp af Gilsfjarð-
arbotni til Kollafjarðar og
Tröllatungulheiði norður úr
Geiradal til Stein gr ímsf j arðar.
algjörlega afræktur eftir að far
ið var að leggja hinn nýja veg
meðfram ströndinni. Sá vegur
lengir leiðina um 15—20 km en
er ætlað að leysa vandamál snjó
þyngslanna á vetrum. En kunn-
ugir telja, að hann muni síður
en svo gera það, jafnvel aufea
þau, flestir virðast á þeirri skoð
un, að þessi vegarlagnimg sé eitt
meiriháittar glappaiSkot, jafnvel
þeir, sem vinna að henni. Gg
þá er komið að aðalefninu, Vest-
ursýslunni.
Vestur-Barðastrandasýsla er
ekfci víðlend og gróðursæl get-
ur hún naumast talizt, mestur
hlutd hennar fjallendi og undir-
lendi Sfeorið við nögl. Þó er þar
laið firania surniar alf feigursitlu igrbð-
urvinjum landsins og eina stór-
kostlegustu náttúnusmíð þesss.
Fagur þótti Hrafna-Flóka Vatns
fjörðurinn fyrir nær 11 öldum
og hann er það ennþá, skóigi
vaxinn milli fjalls og fjöru og
veiðisæld hefur haldizt í vatn-
inu í dalnum. Vestan fjaxðarins
hefst Barðaströndin, fríð sveit
og búsældarleg og all fjölsetin.
Siglunes- og Skorarhlíðar, að-
skildar af hæstu sjávarhömrum
landsins, Stálfjalli (650 m,)
ganga hrikabrattar í sjó fram
vestan sveitarinnar, en svo telk-
ur við ein fegusta perla ís
lenzkra sveita, Rauðasandurinn,
iðjagrænn grððurreituir í Skjóli
hamrafjalla, bryddaður ljósum
söndum. Samt jaðrar þar við
landauðn, sjálft höfuðbólið Saur
bær í eyði og kirkjan fokin.
Vestan við Brekkna'hlíð er
eyðibýlið Keflavík í þröngu dal
Flókalundur.
skapa möguleika til skemmtileigr
ar hrinigferðar um miðhluta
Strandasýslu, og um leið til
könniunarferðar um Norður-
Strandir, um Bjarnarfjörð og
Reykjafjörð til Norðurfjarðar
(naumast fært mjög lágum bíl-
um).
Vegurinn norður Þorskafjarð
arheiði býður einnig upp á
skemmtilegar ferðir um innan-
vert ísafjarðardjúp til tveggja
átta, sunnan þess um Mjóafjörð
til Ögurs eða norður um Langa-
dalsströnd til Melgraseyrar og
Kaldalónis, þar sem Drangajök-
ull teygir Skriðjökulstuingu nið-
ur undir sjó. Með því að sæta
ferðum Djúpbátsis frá Melgras
eyri eða Ögri til ísafjarðar er
hægt að gera úr þessu hrinig-
ferð um Vestfirði.
En leiðin frá Kinnarstöðum í
Þónskafirði til Vatnsfjarðar er
löng og þreytandi, og auk þess
illfær á feöflum. Sá vegur ber
eitt leiðasta einkenni íslenzkrar
vegagerðar, afar lélega fram
ræslu sums staðar er hann þver-
Skorinn af lækjuim en á öðrum
stöðum verður hann að laakjar-
farvegi í úrkomutíð. Illræmd-
asti kafliinn er þó þinigmanna-
heiðin, enda hefur hann verið
verpi og svo tekur við einn
mesti hamravegigur veraldar,
fyrst Keflavíkurbjarg og vestur
af því Látrabjiang, uim 14 km á
lengd og hæsti tindurinn 440 m
yfir hafflötinn. Fagrir gróður-
rindar sflcreyta bergstallana og
þarna er enigin landauðn því að
íbúarnir, bjargfu'glinn, skipta
milljómum.
Norður við þennan fjallaskaga
er Patreksfjarðarflóinn yzt og
inn úr honuim 2 firðir, Patreks-
fjörður og Tálknafjörður, að-
Skildir af hrikalegum hamra-
sfeaga, Táibna. Inn i sbagann
utanverðan ganga 3 litlar víkur,
Látravík, Breiðavík og Kollsvik
(Útvíkur). Bjargtangar balda
vörð um þær að sunnan en
Blakiksnesi að norðan. Þetta er
vestasta byggðarlag íslands.
Nokkrir smádalir ganiga til
suðurs frá Patreksfirði. Þeirra
m-estur er Örlygshöfn (Miklidal-
ur), vestast, en innar er Sauð-
lauksdalur, fallega gróinn og
hlýlegur hið innra. Þar sat
klerkurinn Björn Halldórsson,
sá er einna fyrstur ræktaðd kart
öflur á voru landi og lét hlaða
garðinn Ranglát til vamar sand
foki frá eyrinni Sandodda, þar
sem nú er flugvöllur.
Patrebsfjarðarkaupstaður, fjöl
mennasta byggðarlag sýslunnar
og höfuðstaði.ir hennar, tyllir
sér utan í grýttri fjallshlíð norð-
an fjarðarins, gott dærni um ó-
heppilegt staðarval fyrir slíkt
þéttbýli, enda er yfirleitt harla
lítið um undirlendi við þennan
fjörð. Tálknafjörður ber aftur á
móti annan og betri svip, því
að í kring um hann er nær sam-
felldur gróðurkragi og töluvert
undirlendi norðan hans. Þar er
kauptúnið Sveinseyri í skjóli
við víðlenda, gróna eyri, sem
skapar staðnum ákjósanleg hafn
arSkylyrðL Þar er einniig tölu-
verður jarðhiti og að öllu sam-
anlögðu ákjósanlegur staður fyr
ir þéttbýli.
Norðan við hrikalegan fjalla-
Skaga (Kópanes) er einn svip-
mesti fjörður landsins, Amar-
fjörður, girtur þverhnýptuim
hamtrafjöllum á alla vegu en
undirlendi á hann lítið. Sú var
tíðin að sjávarútvegur stóð und
ir blómlegu mannlífi í kring um
þennan fjörð, en nú er sú byggð
að mestu í auðn. Bíldudalskaup-
tún stendur á snotru nesi sunn-
an fjarðar, framan við kjarri
vaxinn dal, og má sá staður
muna sinn fífil fegri. Utar sker-
ast djúpir og aðkrepptir, tveir
þeir vestustu, Fífustaðadalur
og Selárdalur, einna víðlendast-
ir. I þeim síðamefnda er kirkju-
staður með langa og merka sögu
að baki.
Innar er Arnarfjörðurinn klof
inn af hálendum skaga. Um
hann liggja sýslutmörk og því
verður suðurálman Suðurfirð-
ir, aðeins tekin með í þessa lýs-
ingu. Hún greinist innst í 4
litla firði, Fossfjörð, Reykjar
fjörð, Trostansfjörð og Geir-
þjófsfjörð. Hinum síðast nefnda
er við brugðið fyrir fegurð en
ekká er akfært þangað. Þar lauk
barmsögu útlagans Gísla Súrs-
sonar við Einhamar. Vonandi
verður þessi unaðsreitur alfrið-
aður, líka fyrir Skógræktinni.
Á hálendinu ofan við þessa
firði eru Hornatær, rismifelir
tindar er setja svip á umhverfið.
Þá hefur verið lýst í stórum
dráttum helztu byggðarlögum
þessa afskekkta landshluta, sem
um aldir bjó við mikið torieiði
á landi enda voru fjallvegirnir
þá mældir í roðskóm, hversu
mörg pör af slí’kum fótabúnaði
færu í að ganga þá. En nú er
öldin önnur, það er orðið akfært
til allra byggðarlaga og þeir veg
ir eru yfirleitt góðir, a.m.k. er
enginn verri en veguinrn þang-
að að austan, Þann veg er líka
hægt að losna við að aka nema
aðra leiðina með því að fara sjó-
leiðina frá Stykkishólmi til
Brjánslækjar með flóabátnum
Baldri. Flutningageta hans er
eins og stendur mjög takmörfouð
og eftirspurnin mikil en í ráði
er að lengja hann næsta vetur
til að auka flutningagetuna og
einnig má telja líklegt að ferð-
um hans verði fjölgað.
Þetta hérað hefur einnig eign-
ast tilvalda ferðamiðstöð en það
er Flófealundur gisti- og veit-
ingastaður Barðstrendingafé-
lagsins í Vatnisfirði, veit ég fáa
slíka staði á landinu eins vel í
sveit setta eða í jafn aðlaðandi
umihverfi. Vil ég nú að lokum
leggja nokkur drög að ferðaá-
ætlun um þessi byggðarlög, og
miða þá fyrst við þá, er hafa
miðferðis tjöld og viðlegubúnað.
Við erum þá stödd í Flóka-
lundi, þar sem Vestfjaxðaleið
sveigir inn Pennudal, norður
um Hellusfcarð og Dynjandis-
heiði til Axnarfjarðar, en Pat-
refesfjarðaxvegur liggur áfram
vestur ströndina. Morgunfaguxt
er á þessuim slóðum og því til
valið að eyða árdegisstundun-
um í að skoða umhverfið en
halda síðan í átt til Brjánslækj-
ar, heimsækja Flókatóptir og
Brandagil (steingervingar).
Margt ber fagurt fyrir auigu á
leiðinni vestur Barðaströndina,
Gísli Guimundsson'
hægt er að heimisækja sundlauig-
ina hjá félagsheimilinu Birkimel
og akfært er allia leið vestur að
bænum Siglunesi. Hjá bænum
Haukabergi er haldið norður yf-
ir Kleifaheiði og komið niðuæ að
botni Ósafjarðar, en svo nefn-
ist innsti hluti Patreksfjarð-
ar, og síðan út með honium sunn-
an. Aðeins innan við bæirnn Hval
sbex tökum við Rauðasandsveg
til vinstri, suður yfir Skersfjall,
um Mjósund og niður Bjarngötu
dal til Rauðasands. Leiðin niður
þessa þröngu og bröttu dal-
skoru er vandasöm og naúmiast
fæir mjöig iláiglum íbíllum. Þarma
borgar sig að hafa náttstað á þess
um fagra stað og eyða því sem eft
ir lifir dagis til að skoða sig um.
Forvitnilegt er t.d. að heim-
sækja Skor, hvaðan Eggert Ól-
afsson lagði upp í sína hinztu
reisu, en það er vel stundar
gangur frá vegarenda hjá bæn-
um Melanesi.
Næsta dag er farið norður
yfir fjiallið aftur og síðan út með
firðinum með flugvöllinn á
hægri hönd en mynni Sauðlauiks
dals til vinstri. Framundan geng
ur Hafnarmúli þverbrattur fram
í fjörðinn og hefur vegurinn
verið ristur þar í skriðumar all
hátt yfir sjó en er alveg hættu-
laius. Þaðan er mikið útsýni og
utan við múlann opnast dalur-
inn, sem ber nafnið Örlygshöfn,
ljósir sandar við sjóinn en fag-
urt graslendi innar og myndar-
leg býli. Hjá bænum Hnjóti
sveigir vegurinn vestur yfir dal-
inn og þar í hlíðarfæti eru kross
götur, þar greinast vegir í Út-
víkur. Hægri ■áknan liggur út til
Gjögra (þar er verzlun), þaðan
um Hænuvíkurakriður til Hænu-
vífeur og yfir Hænuvíburháls til
Kollsvíkur. Vinstri álman ská-
Sker hlíðina upp á Hafnarfjiall
og síðan suður það. Þá sést nið-
ur í Breiðuvík og er hliðarvegur
þangað. No’kkru sunnar er ann
ar hliðarvegur suður á Brunna-
hæð á Látrabjargi (þar er
Gvendiarbrunnur) og mun nú fær
flestum bílum. Niður af fjallinu
liggur vegurinn um Látradal að
Hvallátrum í Látravík. Þaðan er
akfært suður víkina, fyrir
Brunnanúp að vitanium á Bjarg-
töngum, vesturenda Látrabjargs
og vestuxodda fslands. Mik-
ilfenglegt er þar um að litast
og imairga fýsir sjálfsagt að
ganga eitthvað austur bjarg-
brúnina, sem er algróin. En við-
sjárverf er graslendið á brún-
inni, því að þar hefur lundinn
sína neðönjarðarbyggð.
Frá þessum stórfenglega stað
er ekin sama leið til baka að
vegamótunum við Ósafjarðar-
botn og svo út með firðinum að
norðan til Patreksfjarðarfcaup-
staðar. Nálægt suðurjaðri byggð
arinnar er vegur til hægri inn
Mikladul og yfir fjallið til
Tálknafjarðar. í nágrenni Sveinis
eyrar er nóg af góðum tjald-
stæðum og þá ekki síður utar
með firðinum. Sundla/ug er í
kauptúninu og önnur, nokfeuð
frumstæðari en afar vinsæl, er
nálægt kirkjustaðnum Stóra-
Laugardal, utar með. firðinum.
Þriðja dagimn liggur leiðin svo
norður yfir fjallveginn Hálfdán
til Bíldudals við Arnarfjörð. Er
þá bezt að byrja á því að aka
út í Ketildali til Selárdals og
síðan sömu leið til baka. Vegur-
inn er frekar stirður og sein-
farinn en fær öllum bílum og
vissulega er ferðin þess virði að
fara hana í góðu veðri. Svo er
haldið frá Bíldudal inn Suður-
firði, um Fossifjöirt? og Reykijiax-
fjörð til Trostansfjarðar. Þar er
gróðursnautt en hrikafagurt um
hverfi, Hornatær á aðra hönd
en Lónfell á hima og firnavítt
útsýni. Og ekfci er það minna er
bailia tefeur suður af, mður um
Þwerdiail og Peningisdiail til Plóika-
lundar. Sést þá vítt um Breiða-
fjörð til Klofnings og Snæ-
fellsnesfjalla.
Þeir, sem ekki hafa viðlegu-
búnað en gista í Flókalundi geta
skipt þessari ferð í tvær dag-
leiðir, farið annan daginn til
Rauðasands og Bjargtanga en
hinn um firðina. Myndi ég þá
telja heppilegra að snúa þeirri
ferð við, fara fyrst norður um
Helluskarð til Arnarfjarðar og
þaðan suður um Tálknafjörð og
Patreksfjörð, því að það myndi
auka tilbreytnina. Einnig yrði
það fólk að nesta sig í ferðirnar,
því að veitingasala er hvergi
nema í Flókalundi. Tel ég miig
nú hafa gert þessu landssvæðí
all góð skil og óska öllum, sem
þangað leggja leið sína, góðrar
ferðar.
Indáánar
i vígahug
Brasilía, 28. júlí. NTB.
GAVlOS-indíánar í Brasilíu eru
í vígahug og drepa alla hvíta
menn sem verða á vegi þeirra,
þar sem nýlega sóttu hvítir gull
grafarar inn á yfirráðasvæði
þeirra og misþyrmdu höfðingja
þeirra.
Þrír hvítir menn voru myrtir
fyrir þremur vifcum í fylkinu
Para og fréttir í dag herma að
indíánar hafi ráðizt á þorp nokk-
urt í aðeins nokkurra kílómetra
fjarlægð frá höfuðborginni Brasi
líu. Tveir hvítir menn vonu j
drepnir í árásinni, en öðrum
þorpsbúum tókst að flýja til ná-
lægra herbúða. ^