Morgunblaðið - 31.12.1969, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. DES. 1069
„Hylla skal um eilífð alla
andann forna og konungboma.
Minning þeirra, er afrek unnu,
yljar þeim, sem verkin skil]a.“
D. St.
— Áramót
Framhald af bls. 15
aðra álíka galdra í fjármála-
heiminum. Eigi skal um það
rætt hér, en hann hafði um
það bíl gert kraftaverk á
sínum tíma, að bregða beizli
á Þjórsá. Fyrir lágu áaetl-
anir um stórvirkjun í Þjórsá
fyrir tilstilli þessa skáldjöf-
urs fyrir fyrri heimsstyrj-
öld, en sá darraðardans,
ásamt tæknibreytingum og
nývísindum þess tíma drógu
tauma úr hendi skáldsins.
Fjörutíu árum síðar varð
„skáld-verkið“ að veruleika.
Þann 1. október 1969 var
„straum-dagur“ álbræðslu í
Straumsvík, þegar orkan úr
regin-veldi Þjórsár breytir
aðfluttum jarðefnum jafn-
vel frá fjarstu stöðum í
gulls ígildi til útflutnings
frá íslandi. Kommúnistar
hrökkva í kút, þegar slíkir
atburðir gerast, en fólkið
lyftir höfðinu hærra. Loks-
ins var þá virkjað aflið, —
von um ' meira fæðist og
nærist.
Fríverzlun
er framtak
„Lítil þjóð, sem átt í vök
að verjast, — vertu ei við
sjálfa þig að berjast“ —
segir skáldið. Það er eins
og þjóðin litla sé farin að
átta sig. Hún vill ekki ein-
angra sig. Fyrir jólahátíð-
ina ákvað Alþingi með 34
atkvæðum gegn 7, að ísland
skyldi gerast aðili að frí-
verzlunarsamtökum Evrópu.
Hvað felst í því? Að við
ætlum að vera menn með
mönnum, en einangrast eigi.
Bezt væri, að deilur féllu
nú niður, en Éudð 1970 upp-
hæfist af nýjum móði, fram-
faravilja og framtaksafli
þessarar litlu þjóðar, þegar
hún hafði haft áræði og
kjark til þess að skipa
sér á bekk með iðn-
væðingarþjóðum í frjálsum
viðskiptum.
Tillögur um nýjar siða-
reglur verðlagsmála hefir
ríkisstjómin lagt fyrir Al-
þingi. Haftapostulamir telja
hið nýja fmmvarp ríkis-
stjórnarinnar um verðlags-
mál afglöp. Eftir stendur að
gera úttekt á þeirra eigin
haftakerfi. Mun þá margt
ófagurt í ljós koma. En
frelsið heldur innreið sína
með fríverzlun og nýjum
háttum. Lærast mun, að
litla þjóð á ekki að hefta,
heldur að búa henni þau
sköp, að hún geti fullnýtt
ágaeti þegna sinna í frjáls-
ræði og óþvinguðum sam-
skiptum við aðrar þjóðir.
Iðnvæðingar-
áform mótast
Sagt mun verða, að árið
1969 marki ný spor í at-
vinnusögu landsins. Þá var
„straumdagur" stóriðju á ís-
landi, tímamót þeirra við-
burða, þegar fallvatnið í
stærstu á landsins hætti að
belja óbeizlað til sjávar.
Annað kom líka til. Iðn-
þróunarmöguleikar landsins
komu fram á sjónarsviðið
og hlutu viðurkenningu.
Aldrei var það ætlun
þeirra, sem reyndu af van-
efnum að byggja upp ís-
lenzkan iðnað að varpa rýrð
á nokkra aðra atvinnu-
grein. Fremur fór fyrir
brjóst frumherjanna, að
aðrir tóku þá tæpast alvar-
lega.
Vissulega er sjávarútveg-
ur á íslandi sterkasta aflið
og verður það. Þegar öðrum
atvinnugreinum hefir vegn-
að vel, er það vegna þess
að vel hefir veiðzt. Fjár-
streymi útvegsins magnar
viðskipti og veltu, eflir
þjómusfustarfsemi og örvar
almenna velmegun.
Sumir tala um landbúnað
og hrista höfuðið. Það ætti
enginn að gera. Það er rétt,
að við búum við nyrstu höf,
en landið væri ekki land
sjálfstæðrar þjóðar án land-
búnaðar. Það er erfitt að
raflýsa það, leggja síma og
vegi, — en þetta hefir verið
gert og því verður áfram
haldið.
Ég nefni þessa frumat-
vinnuvegi okkar fyrst, þeg-
ar ég tala um iðnþróun til
þess að leggja áherzlu á,
að hvorki einn eða annar
atvinnuvegur er þess megn-
ugur, sem til þarf, án ann-
ars.
Iðmaði á Islandi á ekki að
vaxa fiskur um hrygg án
skilnings og viðurkenningar
á gildi annarra atvinnu-
greina. Með samstillt-
um átökum getum við
komizt áleiðis. Iðnaður
á íslandi er ungviði. í æsku-
sprotanum eru möguleikar.
Þetta er almemningur farinn
að skilja, einmitt nú. Þess
vegna leyfi ég mér að segja,
að árið, sem er að kveðja,
hafi mótað iðnvæðingar-
áform og sé ár nýrra við-
horfa í íslenzkum iðnaði,
sem marka mimu framtíðar-
stefnu þessarar atvinnu-
greinar á næstu tímum.
Stjórnarráð
*
Islands
Þann 16. maí 1969 voru
samþykkt á Alþingi lög um
Stjómarráð íslands, og
skyldu þau öðlast gildi 1.
janúar 1970. Nú er að því
komið, að þessi lög korni til
framkvæmda. Vissulega var
ekki gustur um þessa laga-
setningu á Alþingi og sum-
um fannst hún ef til vill
óþörf.
Forsætisráðherra, dr.
Bjami Benediktsson, flutti
um það tillögu til þings-
ályktunar árið 1958, þá í
stjórnarandstöðu, að nauð-
syn bæri til þess að setja
ný lög um Stjómarráðið.
Að þessu var síðan unnið af
fæmm og góðum mönnum,
en ekki komst frumvarp í
böndin fyrr en um það bil
áratug síðar.
Nú vill svo til, að sam-
tímis því, að þessi nýja lög-
gjöf tekur gildi, hefir kom-
ið út mjög merkilegt rit
Agnars Kl. Jónssonar, am-
bassadors, um Stjómarráðís
lands frá 1904 til 1964. Þar
má lesa, hvemig handahófið
á síðari árum hefir ríkt um
ráðuneytaskipan, sem mikil
þörf var úr að bæta.
Landsstjóm mótast ekki
af lagabókstaf, heldur því,
hvemig stjómað er. Engu
að síður þarf um þessi mál
að hafa ramma, sem hvorki
skekkist né skælist. Á nú-
verandi ríkisstjóm verða
ekki verulegar breytingar,
vegna hinnar nýju löggjaf-
ar, en þó athyglisverðar.
Ráðuneyti ern ákveðin
þrettán að tölu, og skal
hvert ráðuneyti óskipt lagt
til eins og sama ráðherra.
Auk þessa em sambærileg
við ráðuneyti fjárlaga- og
hagsýslustofnun og ríkis-
endurskoðun. Af þessari
fastmótuðu verkaskiptingu
leiðir nokkra verkaskipt-
ingu milli ráðherra. Stofnað
er t.d. heilbrigðis- og trygg-
ingarmálaráðuneyti, en
tveir ráðherrar hafa gegnt
þessum málum. Nú verður
það einn og sami ráðherra,
sem þeim mun gegna.
Iðnaður og orkumál
falla saman í eitt og sama
ráðuneyti. Samgöngumál
verða öll á einum og sama
stað, hvort sem þau eru á
sjó, á landi eða í lofti, eða
snerta vita, hafnir, póst,
síma, fjarskipti eða annað
slíkt.
Slík löggjöf skiptir að
sjálfsögðu ekki sköpum. En
hún höfðar til skynsamlegia
stjórnarhátta og vinnu-
bragða. Sérhvert ríki verður
að hafa stjómhætti, sem eru
frambærilegir, ef vel á að
vera.
Minnt var á hið merka
ritverk Agnars Kl. Jónsson-
ar um Stjórnarráð íslands
í sextíu ár. Þar er sjór af
fróðleik, safn af vitneskju
um marga afbragðsgóða
starfsmenn, embættismenn,
sem of oft er munað eftir
á þann veg einan að hnjóða
í þá. Ber að þakka miklum
rithöfundi og fróðum með
afbrigðum einstakt verk um
Stjómarráð íslands.
Stjórnmála-
flokkar
Á þessu ári hefir enn orð-
ið til einn nýr stjómmála-
flokkur svokallaðra vinstri
Á NÆSTA ári mun Reykja-
víkurborg verja 2,4 milljón-
um króna til þess að stuðla
að sumardvöl barna utan
borgarinnar, sagði Magnús
L. Sveinsson, borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins, í ræðu
á fundi borgarstjómar sl.
fimmtudag. Borgarfulltrúinn
sagði ennfremur:
SVO virðiist, saim(livæ®rut skýrsl-
'uim, sem börmiuim hiaifi frekiar
fadkikað tvö síðusbu árimt, sam
divalig ihiafa í suimiar'búð'um, sieim
sltafar e. t. v. aif því aið fófflk
hieifur efcki hiaifit einis rúim fjiár-
ráð ag áður.
Rétt er aið benidla á, aið K.F.U.
M. og K. voru niú fiyrar stulttu,
að fiesta toaiuip á 21 viminiuisíkjála
finá Bónflellsvirtajium, seim mota á
seim suimiarbúiðiir oig er giert náð
fiyrir alð þeir veðli klominir til
flullna nöta naesita sutmiar. Mieð
þeim setti nioklkiuir aiufcnimig á suim
— Runtal
Framhald af bls. 13
bild smíðað eina 30 þúsiund oiflnai.
Runtal oflniar enu smíðaiðir í
möngluim lönidium, mieð eiinlklai-
leyifli ifirá Sviss, og ísflieinizlkia fyrir-
tæfciniu [heflur tefldzt svo vel alð
Ibaigræiðia Sfcarfsemi siinini að firam-
leiðslam bér er ódýnari en víðlast
a/nmars staðar. T. d. um þriðjunigi
ódýnari em í Dammörióu. Aðlild
fslamid's alð EFTA é efldki alð
breyta mieiiniu þar mim, þar siem
EFTA lörndSm miega elklki fflytjia
hánigiað einikaieyfiisvönu gem edmm-
ig er flnaimffieiidtd ‘hiér á lamidá. Imm-
fiMitniilnigiur flná þedm fcemmr því
efltíki tifl gneánia. Himis vegar fær
ísllenZka fyrirtælkilð aið sij'áiMsiögtðu
dkfci að ffliytrjia últ til þeimna
EFTA lamidla siem Anamleiða ofln-
ania sjéfllf. — Uppsetnimiglu á sým-
iinigiuinmá anmiaiðiist Aiuglýsámiga-
þjómiuisitiain.
marrna og frjálslyndra. Tæt-
ingur er í sumum eldri
flokkum, sem eftir standa.
Alþýðubandalagið fékk sína
„ummyndun“, en reyndar
vita fæstir, hvort um flokk
eða mörg flokksbrot er að
ræða. Framsóknarflokkur-
inn afrekar nú einna helzt
í „hjáisetu“ og þykir
tæpast stór í sniðum.
Það eru reyndar alvarleg
mistök, hvernig þessum
gamla bændaflokki hefur á
síðasta áratug verið stefnt
til yfirboðs í óforsjálli
kröfugerð, en utanveltu í
djarfhuga framfarasókn
þjóðarinniar.
Sjálfstæðisflokkurinn mun
á fimmta áratugnum höfða
til sömu hugsjóna og fyrr:
atorku einstaklinganna og
gagnkvæms skilnings stétt-
anna. Hinn ferski og þrótt-
mikli blær, sem jafnan hef-
ir ríkt innan vébanda flokks
ins og einkenndi ekki hvað
sízt Landsfund Sjálfstæðis-
manna á fertugasta starfsári
flokksins, mun halda áfram
að endumæra þenraan höf-
uðflokk þjóðarinniar því
afli, sem honum er nauðsyn
til þess að vera pólitísk
kjölfesta þjóðarinnar.
Það sé ósk mín um þessi
aramót, að Sj'álfstæðisf'lokkn
um auðnist allt í senn að
vera lífræmn í samtíð, glögg-
skyggn á reynslu liðiras tíma
með hugsjónir helgaðar
framtíð. Landsmönnum öll-
um óska ég árs og friðar.
arbúðúim verða., þó að Miuti aif
þessuTn húsuim fccnmd í stað eldird
suimiairbúða, siam efcki veirðta nýtt
air áflraim.
Ég tel eðlilleglt að Félaigistmiáflia-
ffláð íái tiláögiu AlþýðiulbainidiaOiaigis-
ins varðaimdi þetta mál til ait-
hiuigruimar. Elmmfirieimiuir sáðaata fláð
tálllögiuimmar, gem gierir ráð fiyrir
að ihiiðisitaeð fijárhiagisiaðshoð sé
veitt þedm floreldruim, seim fcomnia
■bönnaiim símiuim á einfaaisiuimar-
d'valarlh/eiimiilM útá á laimdi og láitdin
er í té þeiim fléfliagsaðilum í
Reyfcjiaivílk, er sumiardiviaillairlhieiim-
ili refca.
Rétt er að vefcja aflhiyigífi á þvá,
að þj óðlkárkj ain ag K.F.U.M. ag
K., sem nefca gumiari3Úðir á 8
sböðurn uitan Reyfcjavfikur, njóltia
efldki sityrikis finá Reýkijavikiurbioing
oig relka búiðiimar (balialaiugt, þó
diagigijöldiin séu svipiuð oig Ihijá
öðrum.
Saimlkvæmit tálfllögiu Alþýðu-
bairadialia@smamna væri farið imm
á nýja brauit með srtyricveibimiðti
tii eiinfaasiumardivafliairihie'imdla. Nú
vil ég efldki IhaiLdia því flnam, að
hœigrt sé að slá þyí flöstu, að mieð
því væni tefloim upp römg steiflnia.
Eklki firakar en ég tneysti miér tiiR
að fiuflllyrða að rétit sé að fiara i'ntn
á þeasia bnaiuit. Ég tel að þetta
mál þiurtfli mijög að flhiuga ag það
verði að athrugia það gaiumgæifi-
1-ega firá ölluim IhMðium. Veiga-
mikið atriðli í þessiu méli er t. d.
aflllur aðlbúnaður barmia á þessuim
eimtoahleimilium.. Og m. a. þymflti
að Miggja fiyrir með bvaðia hæltti
eftirliit yrði mieð þessum biedm-
iflum.
Bezta auglýsingablaðið
2,4 milljónir til
sumardvalar barna
— utan borgarinnar