Morgunblaðið - 01.07.1970, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 01.07.1970, Blaðsíða 10
10 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1970 BÓKMENNTIR - - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR BÓKMENNTIR - LISTIR Listahátíð Frá hljómleiku m Sinfóníuhljómsveitar íslands ÞESS var getið á aunmudaiginin var, að eiginiega hefðu fjórar tónlistarhátíðir verið haldmar samtímis í s.l. viku: 10. norræna kirkjutónlistarmótið og íslenzk tónlistarhátíð, auk norraennar tónlistarhátíðar og loks þeirrar alþjóðlegu, sem hófst á laiugar- dag3kvöldið í Laugairdalshöll- inmi. Undirritaður komst ekki til að heyra söngkvöld Edith Tallaug, en á þriðjudagskvöld var í Nonr- æna húsinu skemmtilegt dag- skráratriði, sem kallaðist „And- stæður". Þar kepptu þeir á vixl um hylli áheyrenda þeir Kjell Bækkelund og jazz-píanistinn Bengt Hal'lberg. Bæfekeluind lék wokkuir vei samin verk af ýmsum stílteg- undum frá Handel Chacomnu til Allegro barbaro eftir Bartók — og andstæður þess voru meir eða minna ,,impróvíseraður“ leikur þeirra Hailbergs og Jóns Sigurðs- sonar, bassa og Guðmundar Steingrímssonar, trommur. Þesisi lei'kur þeirra af fingrum fram var líka af ýmsum stíltegumd- um. Skemmtilegasti viðburður- inn úr þeirri áttinni var undir lokin, þá léku þeir ekki út frá neinu fyrirframákveðnu stefi eða lagi. Þeir „spiluðu sig áfram“ upp í töluvert viðburðarfka tón- smíð, sem varð þaroa til á stund- imni, og tók Jón Sigurðsson þá mikið af ábyrgðinni á sig með prýði. Að lokum negldu þeir Bække- lund og Hallberg niður eina prelúdíu eftir Gershwin fjórhent, og voru alveg ófáanlegir til að Listahátíð leika aukanúmer, þrátt fyrir hatrammar tilraunir áheyrenda. Kvöldið eftir töfruðu hjónin Rut Tellefsen og Kjell Bække- lund fram norska rómantík í öllu sínu veldi. Frúin flutti ljóð eftir Wildenivey, en Bækkelund lék prýðilegt úrval af píanótón- smíðum Griegs og laðaði fram dyggilega öll hin mairgvíslegu geðbrigði þessara þekktu smá- smíða. Hann sýndi líka eftir- minnilega, að þetta eru aðeins smásmíðar hvað tímalengd snert- ir, mettuð rómantísk augnablik. Á fimmtudagskvöld var vísna- kvöld Kristínair Halkola í Norr- æna húsinu. Eero Ojanen, „bezti jazz-píanisti Finnlands", eins og ungfrúin kynnti hann, og var hann líka höfudur nokkurra lag- anna, (m.a. eins, sem féll strax í góðan jarðveg og hét „united Fruie“, texti Pablo Neruda). Þetta vísnakvöld hefði sjálf- aaigt motið sín betuir í öðrum húsakynmum, óformlegar, því að sitthvað vantaði á tækni túlk- unarinnar, og tómahljóðið var óþarflega áberandi í svona kon- sertuppstillingu. Áhrifamesta atriði norrænu tónlistarhátíðarinnar var eflaust sýnáng Cu'lílíberg-ballettsimis í Þjóðleikhúsinu. Þetta eru miklir virtúósar í limaburði og áreið- anlega. á heimsmælikvarða, með þau Niklas Ek og Lenu Wenner- gren í fatrarbroddi. Músíkin var atf segulbandi — og það eitt lækkair nokkuð risið á kvöldinu í heild, ef efcki er beinlínis um segulbandamúsík að ræða. Birgit Cullberg samdi dansana í „Evridís er dáin“ og „Rómeó og Júlía", en Donya Feuer í ,,Love“ og gat viðvaninigsaugað ekki annað greimt, en að þar væru ágætar listasmíðiar, sem ekki voru einskorðaðar við eiin- stök stílbrigði. Fjórða tónlistairhátíðin, sú al- þjóðlega, er sá hluti Listahátíðar í Reykjavík, sem menn munu hafa beðið etftir af einna mestri eftirvæntingu. Hún hófst á lauig- ardagskvöld. Svo sem kunnugt er hefur Sin- fóníuihljómsveitin nú verið stækkuð upp í eðlilega meðal- stærð sinfóníuihljómsveitar, og hefur Wodiczko brýnt þar Ijá- ina handa öðrum sláttumönnum. Laugardalshöllin var útbúin til að hýsa tvenna sinfóniutónleika, en af einhverjum misskilningi seldist ekki nema á aðra þá tón- leika, svo að flytja varð hljórn- sveitin.a aftu-r vestur í Háskóla- bíó fyrir þá síðari. Það virðist hafa heppnazt nokk- uð vel að gera íþróttahöllina að tónleikasal, tónar 3kila sér ótrufl- aðir út í yztu afkima heninar. Samt mætti gera betur, e.t.v. hafa meiri fláa á hliðarveggjum sviðsins og reyna að losna við „þuirrahlj óðið“. Uri Segal hét stjómandi tón- leikamna í Laugardalshö 11 i n n i. „Corsair" forleikuir Berlioz var í upphafi efnisskrárinmar, og virtist stjórnandinn ekki full- komlega sáttur við verkið, „VIÐ horfum á kvikmynd, og þarna birtist borgin á einmi nakinmi og fátæklegri stumdu simmi sem er ægileg einis og öll nekt . . .“ Þamnig byrjar Pasolini ljóð sitt „Úr veraldlegum ljóðum“ sem ég rakst á nýlaga í gömlum Birtingi í þýðingu Thors Vil- hjálmssonar. Þótti mór ekki óviðeigandi að hefja vangavelt- ur um „Teorema", kvikmynd Pasolinis, sem Laugarásbíó sýnir um þessar mundir, á þessari til- vitnun. Að vísu birtir Pasolini okkur ekki borgina sjálfa í þeirri mynd, em tekur í þess stað fyrir hvórju isvo sem það ‘var að kenma. Að Mkindum var hon- um eitthvað órótt í þessu eftir- væntingar andrúmslofti. Þessi óstyrfcur fylgdi stjórnandanum áfiram í 5. píanókomsert Beet- hovens, og átti hann erfitt með að „fylgja“ einleikaa'anum af nógu hrífandi sanintfæringu. Einleikarinn var Vladimir Asih- keniazy. Hraðaval hans var hóf- saimlegt, og það var aðdáainlegt jafnvægi himis stranga og höfð- inglega aga og skáldlegs sveigj- anleika. Hann beindi athygli á- heyramdams ekki að tæknilegum yfirburðuim sínum, heldur verk- inu sjálfu, eins og hinir áhrifa- mestu túlkendur eru einir færir um að gera. í Brahms tilbrigðumum um stef Haydns, sem á eftir fylgdi, fór stjómandinn, Segal, loks að ,jsklríða úr Skelinni“, en það var í „Eldfugli" Stravinskys, sem hamn tók loks sjáltfúr flugið. Hann örvaði hljómsveitina til glæsilegra átaka við litríka radd skrána. Þvi miður var „gamli drauig- urinn“, óeinimgin í samstiWingu, eina einingu borgarinnar — yfirstéttarfjölskyldu í Mílanó, sem hann atfklæðir fyrir augum okkar ám þess að nokkrum vöirn- um verði við komið. Nekt hewn- ar „er ægileg eins og öl:l nekt“. Að háttum sannfærðs marxista leitast hann við að sannfæra okkur um innihaldsleysið í lífi auðfjölskyldunnar, lýsir lífsleið- aniunn og hvað þurfi til að vekjia einstaklinga slikrar fjölskyldu af blekkingasvefni. En það væri harla vel sloppið, ef hægt væri að afgreiða „Teorema“ sem einungis póli- tíska mynd. Til þess er hún þó allt of áberandi meðal tréblás- aranina þetta kvöld, höfðatalain ein nægir því miður ekki til að gera hljómsiveitina að raunveru- legri „hátíðahhljómsveit“. Væri nú ekki hægt að nota reynsluna frá þeissari „hátíðar- hljómsveit" til að stíga sporið til fulds — stækka hina reglulegu startfandi hljómsveit, hækka laun mianpa um heilming, svo að þau verði saimbærilag við það, sem þau eru í hljómisveitum smábæja í nágrannailöndunum, og gera þá jatfntframt sömu krötf- uir til einistafclinganna og þar eru geirðar? Nú held ég, að allir séu farnir að ðkilja það, að það verð ur aildrei haldin hér alþ^óðlieg listahátíð án duglegrar sintfóníu- hljómsveitair, sem uppfyllir al- þjóðlegar kröfur. Hann hét víst Prómeþeus sá, sem færði fornum Grikkjum eld og menningu. Á mánudaigskvöld ið vair það maður að nani Daniel Barenboim, sem kom með sam- bærilegan eld hingað. Hann stjórmaði siðari hátíðartónleikum Sinfóniuhljómisveitar íslands og var það táknrænt, að hann hóf tónleikama með forleik Beethov- ens að „Prómeþeusarballiettin- um“. Fiðlusmillimgurimn Itzhak Perl- man lék síðan einleikinn í Fiðlu- konsert TsjaikovSkýs, og var ekki aðeins unuti að heyra svo vold- ugam og óskeikulan leik fiðlu- snillingsin.s, heldur einnig að fylgjast með hinni nánu sam- vinnu bogams og tónsprotans. Þessi konsert hefur vissuliega alltof flókin og margbrotin. Fyrst og fremst er hún symbólsk, en ádeila heniniar er á auðstéttina og kirkjubáknið í heimalandi höfundar. Þetta er títt viðfangB- efni í myndum Pasolinis, sem telur þetta tvennt aiugsýni- lega þann dragbít þjóðfélagsins, sem verði að eyða. Efni Teorema er eitthvað á þessa leið. Gest ber að garði hjá Paolo-fjölskyldunni í Mílainó. Þetta ea' útlendingur — unigur í Laugardalshöll heyrzt oft héi' — en aldrei svona magnaður. Sjöuoda sin.fómía Beet'hovens kynnti undir meiri eldi frá stjórnaindanium — og þandi hairm hverja taug hljómsveitairinnar, svo að stuniduim lá viö að brysti. Svona galdramaður hefði áneið- anlega verið brenndur hér, etf hann hefði verið á ferð mokfcr- um öldum fyrr! Það var flott að sjá hljóm- sveitima baðaða í ljósum sjón- varpsmamna, en efcki veit ég, hve mönnum hefur verið þægi- legt að spila með þessa ljóskast- ara framan í sig. Einihver maður með myndavél tók að sér aið trufla u.þ.b. he'lmimg tónleika- gesta með iðju simni á meðam viðkvæmasti og skáldlegasti þáttur sinifóníunnar var lieikimn. Píanósnillinigurinn Aáhkenazy þurfti að koma vitiniu fyrir þennian mann, áður en hamn spillti öllu verkinu. Er ekki full mikil tilætliumansemi innfæddra hér, að þessi listaimaður, sem betf ur svo oft fært okkur góðar gjaf ir listair sinrnar og hefur beint svo ógleymanlega brautuim ann- arra jatfndngja sinna hingað, skuli líka þurfa að standa í því að keninia mannasiði? Háskólabíó var troðfuillt og ætlaði fagnaðarlátum seint að linna. Ekki vildi stjórnandinin eigna sér allain heiðuirinin, held- ur beindi lófatakinu til hljóm- sveitarinniar, enda átti hún lilka mikið lof Skilið fyrir að hatfa gert sitt bezta. maður og fríður sýnum. Harun hefur strax mikil áhrif á alla einstafclinga fjölskyldunnar — karlimenmina tvo og koniu rnar þrjár —, sem öll laðast að hon- um kynferðislega. Gesturinm þjómar þeim öillum á þeim girund- velli með dularfullu og næst- um vorkunnsömu brosi á vör. Dvöl gestsins á beimilimu veæður fyllimg í lífstóm þessa yfirstétt- arfóllks, en þagar hanm yfirgefúr Framhald á hls. 20 Þorkell Sigurbjörnsson skrifar um: TÓNLIST Þorkell Sigurbjörnsson. Björn Vignir Sigurpálsson: Kvikmyndir „Teorema“-hneyksl- ið í Mílanó V V5'!4' . Þjónustustúlkan lætur grafa sig lifandi.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.