Morgunblaðið - 01.07.1970, Blaðsíða 15

MORG UNTBL.AÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1970
15
STXANDUBNGJAN öll vestan
Slkjálfandaflóa er næsta sæbrött
og 'hrikaleg við fyrstu sýn, en
hugþekk o.g aðlaðandi þegar bet-
ur er að gáð. Yfirleitt er torfarið
með strönidinni og þurfa menn
því að sæta sjávarföllum til þess
að komast leiðar sinnar. Þarna
við flóann innanverðan eru Nátt
faravíkur. Naustavík er þeirra
kunnust og bezt fallin til land-
töku, —• mun hinn þekkti land-
niámamalður Náttfari hafi setzt
þar að til að byrja með, enda
verið björgulegt urn að litast á
þeirrar tíðar mælikvarða, ef að
IJkinduim lætur. Enn þann dag i
dag er þarna mikið fuglalíf, þó
noíklkuð sé það á undanhaldi hin
síðari ár. Það er alls staðar sama
sagan þar sem byggðir fara í
eyði, að fuglalífinu hrakar, varg
urinn nær yfirlhöndinni í ein-
hverri mynd. Víknafjöllin eru
mjög stflhrein og tíguleg, ekki
siízt í hæfilegri fjarlægð, línur
þeirra hið efra sérstaklega mjúk
ar og fara vel við bliáan himin
og bleik s'ký. Fjallgarðurinn er
talin.n hæstur í nánd við Kota-
hnjúk eða lítið eitt sunnar og
vestar, — 1210 metrar yfir sjó.
Flesta vetur eru þaraa fanna.lög
geysileg, sem leggja kollhúfur
við s>ólinni fram eftir sumri,
enda jölkulmyndanir hér og
hvar, er gera ýmist að hæfcka
eða liælklka, frá ári til árs, — eftir
því hversu viðrar. Gróðulítil eru
fjöll þessi ofan til, en þó verður
þar „lífs“ vart á stöfcu stað. En
þegar neðar dregur eru sauð-
fjárhagar afburða góðir, því
ávallt grær jafnharðan og snjó
leysir.
Ef einhverjir væru sem lang-
aði ti.1 að kynnast Víkunum nán-
ar, gætu þeir tekið sér stutta
gönguferð og fýlgzt með mér í
huganum um stund.
Við erum stödd í svokölluð-
um Krók, þar sem S’kjáilfanda-
fljót fellur til sjávar og Litlu-
fjörubjarg rís eins og veggur,
þverthniípt og voldug't í svimandi
hæð. Dýjaveitur og smá lækir
seitla fram af brúninni, en stein-
ar falla öðru hvoru með þung-
um, hvæsandi dyn niður í brim-
sorfið fjörugrjótið og brotna þar
í þúsund miola. Ef til viill hefur
það verið hérna, sem dauðaslys
varð fyrir löngu síðan, er steinn
féll í höfuð manni, sem var á
ferð á þessum s'lóðuim, og dó
hann samstundis eftir því sem
talið er. Angan háfjallagróðurs
berst að vitum ofan úr Litlu-
fjörutorfu, þar eru kindur á beit
og virðast una hag sínum vel,
en suður a.f torfunni ofanverðri
blasa við snarbrattir klettafláar,
illfærir mönnuim og raunar sauð
kindum líka, því öðru hvoru
hafa þær hrapað þar til bana.
Tveir menn hafa þó farið þessa
leið svo vitað sé, bátðir í sömu
erinduim, þ.e. að bjarga kindum
frá hungurdauða, en slítot er
ekki heiglum hent. Nokkrir
bjargfuglar sveiima hátt í lofU
og lýsa óánægju sinni yfir þess-
ari heimisókn okkar mannanna,
— þeir eru að hugsa um aleigu
sína, hálfvaxna unga, sem kúra
á sýlluim víðls vegar í bjarginu og
gægjast fram úr hreiðrunum til
þess a.ð sjá betur niður fyrir
sig.
Næ t erum við stödd í flæðar-
miáli, — llítil bára rís og það
svarra^ í fíngerðri möl við út-
sogið. Á grynninguim þarna norð
ur af ósnum hvolfdi bát eigi aíls
fyrir löngu og var það hreinasta
guðs milidi a.ð fólkið, seim á hon-
um var skyldi kiomasf lífs af.
Nú er næstum komin háfjara
og straumurinn í ósnum orðinn
ákaflega stríður. í einni svipan
hverfur hugurinn meira en 40
ár aftur í tímann. Lítill drengur
stendur sunnan á Rófu-taglinu
ásamt tveirn eldri brœðrum sín-
um. Verið er að ferja fráfærna-
löm'b yfir og er síðaisti farmur-,
inn á leiðinni, Sár jarmur heyr-
Náttfaravikur — Naustavík
Valtýr Guðmundsson Sandi:
Gönguf erð í Náttf aravík
isit og í sömu andrá stekkur eitt
lambið ú'tbyrðis. Straum.kastið
hrífur það með sér eiras og ör-
skot og ber til hafs, en menn-
irnir þreyta kappróður á eftir.
Það brýtur í ósnum norðanverð-
um og hér er teflt á tæpasta vað,
því ek'ki er einu ainni borð fyrir
báru, hvað þá .meir, svo mjög
er pramimstoelin hllaðin, enda
vætlar inn yfir borðlsitotokinn
þegar lamibinu er kippt upp í
með snöggu handtaki, — og
praimimanum snúið við, rétt inn-
an við brotið. Mitoiil furða var
reiðgötur liggja hlið við h.lið 16
eða 18 talsins. Þögult og glöggt
vitni lestaferða út í Królk. Þarna
austur af var farið í selin s-em
kallað var, en er nú aflagt fyrir
löngu. Við storeiðumst norður af
.sæbarðri flösinni og Hellisvíkin
tekur við. Fyrir alimörgum ár-
um var stór marsvínavaða rekin
hér á land, — nýttist meginið af
aflanum, og er mér ekki kunnugt
uim að neinum hafi orðið meint
af. Beint upp af víkinni er hellir
skuggalegur undir bergið, eða
inn í það og á þar að hafa verið
m.enjar í helli sínum, — gull-
kista ein á að vera þar geymd
og svo vandlega um hana búið
imeð grjótgarði þvert yfir hell-
inn, að engum hefur tekizt gið
Ihöradla þaran mi'kla fjánsjóð.
Elkki er sitaður þessi fýsilegur til
gistingar, en þó hefur verið dval
ið þar náttlangt af mennskum
manni. Bóndi nokkur framan úr
Kinn var hér eitt sinn á ferð í
stórvilðri og feikna brimi, annað
hvort að hausti til eða snemma
vetrar. Komst hann hvorki aftur
eða fram og varð að láta fyrir
J/ stál
um
hvað árarnar þoldu þegar tveir
Iharðfengir menn lögðu á þær af
öllu sínu a,fli. Litlu móðurleys-
ingjarnir döfnuðu vel á hinum
kjarnmiklu beitilöndum vestan
fljóts og um haustið urðu þau
sízt minni en dilkarnir af Reykja
heiði.
Við nemum staðar á Hellisflös
og litumst u.m. Skjálfandaflói
blasir við, spegilsléttur og glamp
andi í sólskiningu og Tjörnesið
hililir uppi við sjóndeildarhring
í norðauis’tri, en hægur andvari
leggur leið sína sunnan yfir
baklka Lónalands þar sem fornar
heiimkynni trölla fyrr á tíð en
þau eru orðin að steini fyrir
l'öngu. Fóru þau til aðdrátta norð
ur í Fjörðu, að taiið er, á hval-
fjöru eða eitthvað því um lí'kt,
ef óg man rétt, urðu heldur seint
á ferð, döguðu uppi úti á fjörð-
unum og sjást þess mertoi enn í
dag. Karlinn er farinn að láta
raoklkuð á sjá, en kerlingin stend-
ur af sér öll veður, úr hvaða
átt sem þau blása, einnig löðr-
unga úthafsins, sem oft éru ærið
þungir, — hún kann líklega ekki
aið skammast sín. Þesisi heiðurs-
hjón skildu eftir sig notokrar
berasit í hellinum um nóttina, en
hélt síðan leiðar sinnar er birti
af degi. Trúlega hefur vistin
reynzt toaldsöim þarna beint á
imóti hafáttinni og særotoinu.
Háar dyngjur af niðurföllnu
grjóti eru að vestanverðu í vík-
inni, sérstaklega neðan við gjá
eina hrikalega eða klettaskoru,
sem gengur Skáhallt upp í hamra
vegginn, — allt upp undir fjall's-
brún. Gjá þessi er næsta óárenni
leg ti.l uppgöngu, en þó er talið
að einn maður hafi farið hana
og var hann að stytta sér leið við
fjárisimölun. Torsótt mun upp-
Frá Björgum í Kinn.
gangan hafa orðið því að leið
þessa fór hann aldrei framar.
Ferðin morður fjörurnar sæk-
ist nokkuð vel, enda sæmilega
gott undir fæti norður að Stór-
urð. Nclkkrar teistur synda mak-
indalega út með landinu og hóp-
ur æðarfugla sætoir eftir æti í
djúp hafsins. Klungur og stór-
grýti tekur við, — sum björgin
tveir til þrir metrar í þvermál
eru leitoföng Ægis þegar hann
missir stjórn á skapi sínu. Marg-
ir eiga spor sín hér, ýmist létt
eða þung, — ósýnileg að vísu en
spor eigi að síður. Þungfærir
bændur og sjógarpar með dráps-
klyfjar á baki — og einnig létt-
fættir unglingar til sto-emmtana-
haldg fram í Aðaldal eða Kinn,
fótgangandi þrjátíu kílómetra
vegaleragd til og frá — en slepp-
um því.
Við skulum staðnœmast við
Forvaðann. Hér varð slys í mínu
minni. Fjóra menn tók út í for-
aðsbriimi að haustlagi og drukkn
uðu tveir þeirra, en hinir tveir
nálðu landi og gátu sagt frá at-
burðu.m. Kvæðið Brimsog, sem
birtist í fslendingi litlu síðar
mun hafa verið gert af því til-
efni. — Hér stöldrum' við ektoi
lengi og smátt og smátt skýrist
niðurinn í Purká og von bráða.r
fetum vi’ð okkur yfir brúna, sem
titrar undir fótuim okkar eins
og þaninn hörpustrengur. Götu-
slóðanu.m upp Kotakamb er gef-
ið auga og einhver lætur í ljós
undrun sína yfir því að nokkur
rnaður skuli hafa getað borið
þar upp þungar byrðar af nauð-
synjavörum og jafnvel húsavið,
— en staðreyndirnar verða eklki
hratotar, því alð eyðibýlið Kot eða
Kotamýrar er hér stutt frá til
þess að gera. Bærinn hefur senni
lega aldrei látið mikið yfir sér
uppi við brekkurótina í raklend-
um þúfnakarga suður og upp
með ánni og máski fennt í kaf á
vetrum. En eigi að síður bjó þar
fólk, sem hryggðist og gladdisí,
lúðist og hvíldist, sigraðist á erf
iðleikum hins daglega lífs og
hlakkaði til vorsins, s-em aldrei
gleymir að fcoma við á Kotadal.
Náttfaralækur glettist til við
fætur okkar og kietturinn Nátt-
fari stendur vörðinn í sínum
gula kufli eins og hann hefur
ætíð gert frá því að sögur hófust.
Einlhver toofi virðist hafa staðið
hér áður fyrr, lítilis háttar
geymslupláss eða þess háttar.
Fjaran út með Vegghiömrunum
er raokkuð löng og er launhált í
skarfakálinu, — en Naustavílk
toemur í ljós á sínum tíma og
reisulegt steinhús blasir við, —
autt og yfirgefið í skrúðgrænu
túninu. Sjóbúðir hafa staðið hér
á bakkanum, enda útræði fyrr á
tímuim, þótt höfnin sé eklki góð.
Til er sögn um það, að þegdr
sjóemenn störfuðu hér að afla sín
um á kvöldin þegar dimmt var
orðið, kæmi álfkona út úr hamr-
inum beint upp af lendingunni
og lýsti þeim er við fisikinn
unnu. Ljósið eða blysið bar hún
fyrir sér svo eigi sé í andlit
henni þvi
„fegurð hjrífur hugann meira
ef hjúpuí$ er,
svo anátnn gruni ennþá fleirra
en augað sér.“
Þestsu hélt svo áfram len.gi en svo
koim forvitnin til sögunnar og
sjómenn hlupu í átt til konunn-
ar til þesis að sjá betur. Kom þá
gráskeggjaður karl í ljóis og rak
stúlkunni kinnhest. Hvarf þá
allt í sömu andrá, — og máttu
sjómenn gera að feng sínum í
myrkrinu eftirleiðis ef svo bar
undir því ljósið sást aldrei fram-
ar né heldur konan, sem á því
hélt.
Gatan upp frá lendingunni er
brött og seinfarin. Eftir henni
var þó flutt allt byggingarefni í
þetta vandaða steinlhús, ýmist
borið eða reitt á hestum, — og
Framhald á bls. 20