Morgunblaðið - 10.07.1970, Blaðsíða 15

MORGUN'BLA.ÐIÐ. FÖSTUDAGUR 10. JÚLÍ 1970
15
Lynn Heinzerling:
I>jarmað að Asíu-
mönnum 1 A-Afríku
Þrátt fyrir brezk vegabréf
komast þeir ekki til Bretlands
Nairobi, Kenya —
Associated Press
A skiltinu fyrir utan verzl-
unina stendur: „Komið inn og
fáið moskítónet, álnavöru,
höfuðklúta, hatta, belti, hár,
kjóla, hvers kyns hnappa,
rennilása, tvinna, borða, háls
men, brjóstnælur o.s.frv." Og
mikiu meira en þetta er inn-
an dyra.
Þetta er hin dásamlega og
kynlega veröld Basarstrætis
í Nairobi þar sem Indverjar
og Pakistanir selja allt frá
zebradýrshúð.um til lyfja við
magasári. En nú er skuggi yf-
ir viðskiptalífinu þarna, sem
venjulega hefur verið iðandi.
Meira en fjórum tugum
Asíukaupmanna við Basar-
stræti hefur verið skipað að
loka verzlunum sínum fyrir
næstu áramót. Þegar hefur
sumum verzlunum verið lok-
að. Aðrar í nærliggjandi göt-
um, hafa fengið hinn sama,
kaldrifjaða boðskap frá
stjórn Kenya. Það hefur
nefnilega verið ákveðið, að
viðskipti við Basarstræti
skuli rekin af Afríkumönn-
um.
Sömu atburðir eru að ger-
ast í öðrum borgum og bæj-
um Kenya og nágranna-
ríkinu Uganda. Meðal Asíu-
manna í Tanzaníu gætir þeg-
ar nokkurs uggs.
Þeir, sem málið snertir, eru
Asíumenn sem kusu að halda
hinu brezka vegabréfi sínu
fremur en að gerast borgar-
ar í Kenya og Uganda, er
löndin öðluðust sjálfstæði.
Þá er einnig verið að segja
upp Asíumönnum í stöðum
skrifstofumanna, opinberra
starfsmanna, viðgerðarmöran-
um o.fl. Afríkumenn eiga að
taka við störfum þeirra.
Hér er um að ræða hreyf-
ingu þá, sem uppi er um gjörv
aLla Afrílku þess efnis að
fleiri Afiríkumenn komist í
bein tengsl við viðskiptalífið,
ávöxbuim ajálfsbæÖLsfans varðli
dreift jafnar. Aðeiins þeim iðju
ins jafnar. Aðeins þeim iðju-
höldum, verkfræðingum og
öðru sérmenntuðu fólki, svo
og því, sem kosið hefur ríkis-
borgararétt við sjálfstæði er
hlíft. Hins vegar kann röð-
in að koma að þeim síðar.
Það eru á milli 50,000 og
60,000 Asíumenn í Kenya,
sem hafa brezk vegabréf. Um
40,000 til viðbótar eru í Ug-
anda. Margir þeirra eru af-
komendur þeirra 32,000 Asíu
manna, sem brezk nýlenduyf
irvöld fluttu til Austur
Afríku tiil þess að leggja
Kenya-Uganda járnbrautar-
línuna 1895.
Þeir hafa nú komizt að því,
að brezka vegabréfið þeirra
veitir þeim ekki sjálfkrafa að
gang til Bretlands. Brezka
stjórnin, sem stóð andspænis
mikilli andspyrnu gegn tak-
markalausum innflutningi
fólks frá Samveldislöndun-
um, ákvað að aðeins 1,500
Asíubúum frá Austur-
Afríku skyldi veitt landvist
árlega í Bretlandi. Þessari
tölu var þegar náð á fyrsta
ársfjórðungi þessa árs.
Meira en 5,000 brezkir
Asíumenn -í Kenya hafa sótt
um innflytjendaleyfi og þús-
undir til viðbótar munu brátt
missa vinnu sína og reynast
ókleift að fá atvinnuleyfi.
Þrábt fyrir miklar deilur í
Bretlandi um innflytjendur
frá Samveldislöndunum, hef-
ur brezka stjórnin ekki vilj-
að hækka „kvótann" fyrir
Austur-Afríku úr 1,500 menn
á ári.
íhaldsþingmaðurinn Enoch
Powell frá Wolverhampton,
jomo Kenyatta, forseti Kenya ávarpar landsmenn sína á fjöldafundi. Undir stjóm hans
verður Asíumönnum með brezk vegabréf dvölin í landinu æ erfiðari.
sem mjög er andvígur ótak-
mörkuðum innflutningi fólks
frá SamveldLslöndiunium, sagði
nýlega í kosningaræðu: „Sá
timi mun koma að fjórðungur
þessarar og annárra borga,
meira að segja London sjálfr
ar, verður byggður lituðu
fólki. Á meðan þessi þróun
er að gerast flytjast um
130,000 innfæddir Bretar úr
landi á ári hverju. í allri
sögu okkar hefur ekkert
þessu líkt gerzt. Þetta hefur
í för með sér hættu á þræt-
um, ofbeldi og blóðbaði, líkt
og á sér stað í Ameríku og
verður til þess að bæta
skæðu vopni í vopnabúr
stjórnleysisins.“
Tæknimálaráðherrann í
stjórn Wilsons, Anthony
Wedgewood Benn, kallaði
þessi ummæli Powells
„óþverra og kynþáttahaturs-
áróður“, og bætti við: „Fáni
kynþáttahatursins, sem dreg-
inm hefur verið að húni í Wol
verhampton, er nú tekinn að
líkjast þeim, sem blakti fyrir
aldarfjórðungi yfir Dachau
og Belsen."
En ásókn Asíumanna frá
Austur-Afr.íku til Bretl'a-nds
hefur síður en svo minnkað.
Mótmæli hafa verið höfð
uppi við skrifstofur umboðs-
manns Hennar hátignar bæði
í Nairobi og Kampala. Asíu-
menn hafa haldið flugleið-
is til London í örvæntingu
án þess að hafa nauðsynleg
leyfi, aðeins til þess að vera
sendir aftur til baka með
fyrstu vél eða að vera hneppt
ir í varðhald. Sumum hefur
verið smyglað yfir Ermasund
frá meginlandinu.
Fyrir skömmu komst upp
um smyglarahring á flugvell-
inum 'í London. Hreinsunar-
maður einn af Asíukyni var
sakfelldur fyrir að hafa
hjálpað Asíumönnum til þess
að komast óséðir framhjá út-
lendingaeftirlitinu. Hann tók
á móti Asíumönnum, sem
komu án nauðsynlegra skil-
ríkja, fór með þá inn á sal-
erni og klæddi þá þar í hvíta
vinnugalla hreinsunarmanna
flugvallarins. Þannig gátu
hinir nýkomnu farið um flug-
Framhald af bls. 21
Þar stendur hníf-
urinn 1 kúnni....
I UPPHAFÍ VAR DULARFULL
GATA
Stebbi sitúdemt ætlar til niáimis í Stoikk-
hólmii, veginia þesa að við Hásfoóla ís-
lamds er sú nlámiggreiin, sem hanin hygigst
leiggija sitund á, efcki til.
Láglmainkisikio.sitnaðiUT Stebba við nám
á fyrsta ári er 220 þúsiund (saimikvæmt
úbreiiknimgi Námisimaininiaráðsinis í Stoikk-
hiólimi og áætlun Stúeinibasamtakainina
sænisfcu).
Stebbi vinmiur siér inin 50 þúaumd kr.
yfir suimiarið. Hainn fœr 70 þúsuind í lán
á fyrsita ári. Sbe'bbi á því saimiainlagt 120
þúsunid. Hann á því eftir að útvega 100
þúsiund til að geta framfleytt sér og
kootað nám sitt.
Gátan er því þesud:
Hvar á Stebbi að fá þessi 100 þúsund?
í ATTINA að svari
Hin allra menkustu og lang ítarlegusitiu
svör við þessari flókimu gátu má finina
víða í stórfróðLagum greiimuim og ræðum
meninitaimáLaráiðhierra.
Sannaisita svarjð við þessari gátu er
þó það, að eimu aðilarrair s©m Stebbi
getur Leitað til um fjárhagtsaðstoð eru
pabbi og maimimia eða ættmgjarniir.
Nú vill sivo til, að foreldrar Stebba
Stúdients eru ósik'öp venjulegt laiuniafólk,
sem á sivo til eniga penimga aflogu, hvað
þá 100 þúsiuind kr.
Hvað gteriist þá? — Jú, það er í raun-
innii ofur einfalt: Stebba er algjörlega
yarmað, að halda utan til námis.
Þarf því niakkurn að unidra, þó að
Stebbi hafi kiomizt að efitirfarainidi niður-
stöðu:
Nám ísiemzikra isitúdlenita erlendis, er
forréttinidi þeirra, sam eiga rikar fjöl-
skyldur að.
Þesis má geta hér til fróðlieiks, að fyr-
ir stuttu Las Stebbi grein í dagblaðs-
miynd eininii. Greiiniin var efitir sjálfan
meninitaimáiaráðherrann. Þar mátti finna
klauisiu lika þesisari:
„Það er aliger ramgtúLfeuin að haldia því
fram að háslkólaniám erlemdiis sé einika-
eiign hinnia rítou.“
Gladdi þetta Steibba mijöig og fyllti
hanin niýrri von, uim að þrátt fyrir allt
vænu honium etokd allar bjargir bamniað-
ar. En ... þeitta stóra EN seim enigin
haldlaus orð fó breytt, þó að eittlhvað sé
fullyrt balki brotnu, ef það á sér ekki
stoð í ratumveruleikaniutm .. a'ð óbreyttu
ástanidi kamst Stebbi eklki út.
ÞEYST UM RITVÖLLINN
— Af hverju borðiar fólkið etoki köto-
ur ef það er svamigt?, spurði drottndmgiin.
— Jú, það get ég sagt þér, svaraði
luklkuriddarinn og brostii viðslkiptalega.
Það er vegna þess, að það borðar svo
mitoið af bótoviti úr ösikiuiniuim.
Síðam beizlaðd hann Stóra sannleik
og geysiUst fram á ritvöllinm méð slík-
um jóreyk, að ryki sló í augu sak-
leysinigj'a, en hófaslögin diynija enn í
hluistuim amniarra:
„Á íslandi hafa allir jafinian rétt til
hvaða ruáms sem er.“
Fór nú rididiarinn víða uim dagblöð og
fjölmiðla. Var prúðm.ennisfca hans oig
eðallyndi margrómað, enda séttu aðeims
að h'Orauim vondir menin og stúdentar.
Því allir vita að stiúderatar eru hinar örg-
usltu blóðsugur á þjóðarlíbamanuim og
sumir halda því fraim í alvöru, að þeir
borði jafinivel smáböm.
— Eru þeir svona svaragir, spurði
koraa eiin sem ekki bafði fylgzt mieð
miálunuim.
— Nei, þetta er bara matvendnii í
þeim, svaraði drottningin.
Raran niú uipp sá daigur er riddarinn
kom heim úr krasisferðinnii. Var hann
hylitur af heiimaimönm.uim. Hnieglgjaði þá
Stóri saniraLeikur hátt og snjiallt, enda
sfeepnan alvitur og virðist stoilja
maraniaimál. Var hairan síðan tieymdiur á
stall og fióðraðiur frjálsiiega á vafndngs-
viði og fléttiuim. Má búast við, að hann
verði járnaiður mieð haiusitiiniu og . ..
AFTUR UM STEBBA STUDENT
Sagan uim Steiblba stúdenit sem rakin
var hér í upphafi, er því mifður ektoert
einsdæmi. Stór hluti íslenzlkra stúdenta
er í nákivæmlega somiu aðistöðu og
Stebbi. Þeir Lesa sömu rangtúlkanimar
í blöðunum. Horfa upp á sama óaétt-
lætið. Eru beittir saima ramglætinu.
Það er því engin furða að stúdemtar
fari að ókyrrast. Því miður hefur sú
orðið rauinin, að hLuiti alimieranings er
mótfallinn réttinidiaibaráttiu þeirra og
heldur að stúdlentar séu að heimita eiin-
hver sérréttindii. Þetta er fyrst og
fremst að kienna fjölmi’ðlum landsinis og
stúdentum sjálfum.
Fordómar fólkls geign stúderatum eru
aðataga tilkominiir vegraa þeiss, að stúd-
entar hafa ekki gert nóg af því að
skýra málstað sinin og dagblöðin hafa
ranlgfært kröfur þeirra á báða bóga.
Araraað hvort þagað kröfiur þeirra í hel
eða blásið út simáatriði í pólitískium til-
gainigi, í stað þesis að kynna vandann á
breiðum girundivelli.
Um þa’ð mál er ófþarfi að þræta, að
eiras og ástandið er í dag, er nám er-
lenidis eintoaeign hiniraa ríkiu. Þessa full-
yrðingu byggi ég á eigin reynslu. Það
er anzi hart alð þurfa að horfa upp á
það, að beztu vinir mianins, sem huig
h'öfðu á því að hef ja mám erlendis, verði
að sitja heirna og toorraast ektoi út, vegma
þess að þeir hafa ekld mægiLaga fjár-
sberka aðiila á bak við siig.
Það er etoki atðallega með hagsmuni
sjálfra sín fyrir auigum, sem margir ís-
Lenztoir stúderatar erLendis móbmæla þar
við sendiráðm, heldur í mörgum tilvik-
um vegnia þeirra, sem hrvergi komiast og
verðá að sitja heimia,
Raniglætið í þessum efniurn er svo
sláandi, að það er saimia hvar í flokki
stúdlenitar sitanda, þá ofbýéur þeim mis-
réttið svoi, að þedr rísa upp og samiedn-
ast í mótmœlum sírauim, um þau mál
er varða haig=miuni þeirra beirat og
skdpta einhverjiu máli.
Sá miaður, sem ekki fylgist með í
þassari siðfer'ðistagu valkmánigu ofbýður
réttlætiskennd sirarai.
Þeir miernn eru þó jafnvel enn verri
og ríkari í þeim keriinigin, sem reyna að
troða perséniulagri pólitík og öfgastefn-
um inm í þessa hreyfinigiu, fordómum
síraum og kreddium til framdráittar.
Þeir geta klofið iranian frá og eru því
verri en þeir, sem niorpa aðigerðarlaius-
ir utan við.
Ef allt situr við það isamia í haust og
ekfei verður breytirag til batnaðar, er
öruggt mál, að réttlætistilfinnimig stúd-
eraba mun lyfta þeim upp sem eiinium
mianind, til aukimiraar barátbu, um þaiu mál
er varða stúdenita oig niámismienn beint
og skipta einhverju móli.
Réttlæti og jiafnir möguleikar til náms
fyrir alla, eru orð, sem stúdentar vilja
gera að veruleika.
Hrafn Gunnlaugsson.