Morgunblaðið - 06.11.1970, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. NÓVEM'RER 1970
15

Goðæri í
útvegi
sj avar-
skammvinn
Setningarræða Sverris Júlíus
* *
sonar á aðalfundi L.I.U.
í Vestmannaeyjum í gær
Ég vil fyrir hönd stjórnar
Landssambands ísl. útvegs-
manna bjóða ykkur velkomna á
31. aðalfund samtakanna.
AÐALFIINDUR í
VESTMANNAEYJUM
Þetta er í fyrsta sinn, sem
aðalfundurinn er haldinn utan
aðsetursstaðar skrifstofu sam-
bandsins, Reykjavik. Á síðasta
aðalfundi buðu fulltrúar Út-
vegsbændafélags Vestmanna-
eyja, að næsti aðalfundur yrði
haldinn hér í Vestmannaeyjum.
Fyrir það boð vil ég færa for-
ráðamönnúm félagsins og félags
mönnum í heild þakkir. Einnig
þakka ég þá miklu fyrirhöfn,
sem þið Vestmannaeyingar haf-
ið á ykkur lagt vegna þessa
fundar. Við, sem hér erum, eig-
um eftir að sjá, að mikið starf
hefur verið lagt af mörkum til
þess að taka á móti svo mörg-
um gestum sem hér eru sam-
an komnir. Ég lýsi ánægju minni
ýfir því, að í fyrsta sinn, sem
brugðið er út af þeirri venju
að halda aðalfundinn í Reykja-
vík, þá eru það Vestmannaeyj-
ár, sem við gistum. Þá vil ég
bera þá ósk fram, að heimsókn
in verði Útvegsbændafélaginu
hér til uppörvunar og til að
áuka samheldni útvegsmanna
hér í Vestmannaeyjum. Einnig
vonast ég til þess, að fundurinn
verði okkur öllum til ánægju
og auki samheldni og samtaka-
mátt útvegsmanna um land allt.
SfÐASTI AÐALFUNDUR
Ég tel rétt að víkja að nokkr
um ályktunum, sem síðasti aðal
fundur gerði, en mun engan veg
inn hafa það tæmandi yfirlit,
heldur aðeins drepa á nokkrar
þeirra. Ég vil þó benda á, að i
heild hafa ályktanir síðasta að-
alfundar fengið afgreiðslu hjá
stjórn samtakanna og verið
sendar þeim aðilum, er leita
varð til um framgang þeirra
mála, er þær fjölluðu um. Að
vísu er þessum málum ekki öll
um lokið, en í skýrslu stjórnar
innar, er lögð verður fram síð-
ar á fundinum, eru upplýsing-
ar um afdrif ýmsra þeirra og
önnur störf sambandsstjórnar
innar á starfsárinu. Einnig hef-
ur sambandsmeðlimum verið í
umburðarbréfum gefnar upplýs
ingar um framvindu ýmissa
mála, bæði þeirra, er ályktanir
voru gerðar um á síðasta aðal-
fundi, og um ýmis hagsmuna-
mál, er varða útvegsmenn og
stjórnin hefur haft afskipti af
á starfsárinu.
f framhaldi af þessu vil ég
geta þess, að á síðasta aðal-
fundi var samþykkt lagabreyt-
ing, er fól það í sér, að L.Í.Ú.
gengi i Vinnuveitendasamband
fslands. Þessi samþykkt kom til
framkvæmda í júlimánuði s.l.
Nokkrir útvegsmenn eru í
í stjórn Vinnuveitendasambands-
Ins, en formaður L.Í.Ú. er í
framkvæmdastjöm þess. Við
samningaumræður, er fram fóru
á s.l. vori á hinum almenna
vinnumarkaði, bauð Vinnuveit-
endasambandið L.Í.Ú. að hafa
fulltrúa við þær umræður, og
tók Kristján Ragnarsson þátt í
þeim fyrir okkar hönd. Að þeim
samningum mun ég vikja síðar.
BREYTINGAR A
STARFSMANNAHALDI OG
SJÓMANNALÖGUM
Á síðasta aðalfundi var sam-
þykkt að breyta starfsmanna-
haldi samtakanna, samkvæmt
þeirri samþykkt, ákvað fram-
kvæmdaráð L.Í.Ú. hinn 31. marz
s.l., að Sigurður H. Egilsson
yrði framvegis forstjóri samtak
anna, Kristján Ragnarsson,
framkvæmdastjóri bátadeildar
og Gunnar I. Hafsteinsson
skrifstofustjóri samtakanna.
Það er álit mitt, að skipu-
lagsbreyting sú, sem hér hefur
verið gerð sé mjög til bóta og
það ásamt fleiru, skapi festu í
starfsemi Landssambandsins.
Á undanförnum aðalfundum
hafa verið samþykktar tillögur
um að fela stjórn samtakanna
að vinna að breytingu á sjó-
mannalögunum varðandi
greiðsluskyldu útvegsmanna
vegna slysa- og veikindabóta til
sjómanna. Á siðasta aðalfundi
var rætt lagafrumvarp um þetta
efni og í þeim anda, er samtök-
in geta sætt sig við. Frumvarp-
ið var flutt á síðasta Alþingi
og varð að lögum. Mál þetta er
nú í höndum Tryggingarstofn-
unar ríkisins. Tillögur hafa bor
izt frá stofnuninni um iðgjalda
greiðslur, en þetta er ekki enn
komið til framkvæmda. Væntan
lega verður nánar skýrt frá
þessu máli nú á þessum fundi.
Ég tel ekki nauðsyn á að
rekja frekar þær samþykktir, er
gerðar voru á síðasta aðalfundi.
En í framhaldi af þessu vil ég
lesa hér ályktun síðasta aðal-
fundar, því þótt hún hafi verið
gerð um þetta leyti í fyrra,
virðist mér hún að flestu leyti
geta átt við nú, og höfða að
verulegu leyti til þeirra verk-
efna, sem framundan eru i bar-
áttu samtakanna nú á næstu
mánuðum.
efnahagsmAlaAlyktun
SlÐASTA AÐALFUNDAR
Tillagan er svohljóðandi:
„Aðalfundur L.I.Ú., hald-
inn í Reykjavik 26.-—28. nóv-
ember 1969 telur að gengis-
breytingin, sem gerð var í
nóvembermánuði í fyrra og
setning laga um ráðstafanir í
sjávarútvegi vegna gengis-
breytingarinnar í árslokin
hafi verið óhjákvæmilegar til
þess að koma í veg fyrir
stöðvun sjávarútvegsins
vegna aflabrests og verð-
hruns á sjávarafurðum á er-
lendum mörkuðum.
Þessi áföll voru svo stór-
felld, að útflutningsandvirði
sjávarafurða á árinu 1968
minnkaði um helming frá því
sem áður hafði verið.
Telur fundurinn að nú sé
sannað, að þessar ráðstafanir
hafi á þessu ári, sem nú er
að ljúka, orðið til að bjarga
útflutningsframleiðslunni og
þar með afstýrt þjóðarvoða.
Að sjálfsögðu var ekki unnt
að ná þessum árangri, nema
með ráðstöfunum í efnahags-
málum, sem viðurkenndu þá
kjaraskerðingu, sem verðfall
og aflabrestur hlutu að hafa
í för með sér, en sem mundi
þó hafa orðið miklu meiri, ef
ekki hefði verið gripið til
þessara ráðstafana.
Þótt síldveiðin hafi brugðizt
hrapalegar á þessu ári en
nokkurn tíma áður, hafa
þorskveiðar gengið betur en
undanfarin ár og sumar aðrar
greinar sjávarútvegsins, svo
sem loðnuveiðar, humarveið-
ar og rækjuveiðar. Einnig
eru horfur um verð á helztu
útflutningsafurðum nú betri
en um þetta leyti í fyrra.
Hins vegar hvila þungir
skuldabaggar á útgerðinni
vegna tapreksturs undanfar-
inna ára og gengistaps á er-
lendum skuldum vegna ný-
bygginga, sem ekki verður
undir risið, nema með nýjum
lánum til langs tíma. Það er
þvi augljóst, að ekki er unnt
að verða við frekari kröfum
um aukin útgjöld sjávarút-
vegsins.
Kjarasamningar voru gerð-
ir við sjómenn í s.l. febrúar-
mánuði. Útvegsmenn töldu þá,
að leystur væri allur ágrein-
ingur, sem reis milli þeirra
og bátasjómanna. vegna setn-
ingar laganna um ráðstafanir
í sjávarútvegi vegna gengis-
breytingarinnar i nóvember í
fyrra og séu þvi samnings-
uppsagnir nú ótímabærar og
komu þær útvegsmönnum á
óvart. Telur fundurinn, að
kjaradeila nú, í byrjun vetr-
arvertíðar milli útvegsmanna
og bátasjómanna myndi stofna
atvinnu og afkomu þúsunda
manna á sjó og landi í tví-
sýnu og torvelda rekstur út-
gerðarinnar í framtiðinni. Sú
breyting, sem orðið hefir til
batnaðar á aflabrögðum á öðr
um veiðum en síldveiðum, og
bætt viðskiptakjör, ætti að
veita svigrúm til að hækka
verð á ferskum fiski veru-
lega frá núgildandi verði,
þrátt fyrir mikla hækkun á
vinnslukostnaði, sem stafar
m.a. af hækkun kaupgjalds
í krónutölu. Hækkun fisk-
verðs er sameiginlegt hags-
munamál sjómanna og útgerð-
armanna.
Telur fundurinn nauðsyn-
legt, að Verðlagsráð sjávarút
vegsins ákveði ferskfiskverð
svo fljótt sem verða má, svo
að það liggi ljóst fyrir um
hve mikla hækkun verður að
ræða.
Fundurinn vekur athygli á
þvi, að aukin útgjöld útflutn
ingsframleiðslunnar, sem stafa
af ótímabærum kauphækkun-
um, leiða til aukinnar dýrtíð-
ar og gera um leið að engu
þær kjarabætur, sem sjómenn
og útgerðarmenn fá hverju
sinni við hækkun fiskverðs
og síðast en ekki sízt kiþpa
fótum undan starfsgrundvelli
sjávarútvegsins og girða fyr-
ir endurnýjun togaraflotans
og þeirrar stærðar fiskibáta,
sem bezt henta til þorksveiða
og nauðsynleg er til að
tryggja hráefnaöflun til fisk-
vinnslustöðvanna."
KJARASAMNINGARNIR I
SUMAR
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að miklar almennaf
kauphækkanir hafa orðið á
þessu ári. Eins og ég hefi áð-
ur vikið að, voru samtök okkar
ekki aðili að þessum kauphækk
unum. En þar eð til stóð að sam
tökin tengdust nánar Vinnuveit
endasamtökunum, fylgdist full-
trúi L.l.Ú. með samningsviðræð
um.
Um það var enginn ágreining
ur, að vegna þess bata, sem orð
ið hafði á verðlagi sjávarafurða
erlendis óg vegna aukins afla-
fengs á árinu 1969 og það sem
af var árinu 1970, frá því að
aflabrögð og verðlag útflutn
ingsafurða komst niður í hinn
djúpa öldudal á árunum 1967
og 1968, þegar útflutningsverð-
mæti lækkaði um hart nær 50%
miðað við árin á undan, og ráð
stafanir höfðu verið gerðar til
þess að mæta þessum áföllum,
ráðstafanir er báru þann ávöxt,
að verulegur bati hafði orðið
og launþegar almennt höfðu tek
ið á sig kjaraskerðingu til þess
m.a. að reyna að forða frá dyr
um þjóðarinnar átvinnuleysis-
vofunni og þeim hörmungum, er
af atvinnuleysi leiðir, þá voru
eins og ég segi allir sammála
um, að talsverðar kjarabætur
ættu að koma í hlut launþega
almennt. Ágreiningur stóð hins
vegar um það, hversu miklar
kauphækkanir mættu verða.
Frá sjónarmiði atvinnurekenda
máttu þær ekki verða svo mikl
ar, að endanlegur kaupmáttur
launa rýrnaði óeðlilega og at-
vinnufyrirtækin kæmust von
bráðar í greiðsluþrot.
Ágreiningur þessi leiddi til
verkfalla síðastliðið vor, er
stóðu víða um mánaðartíma og
sums staðar lengur.
1 samningaviðræðum var sýnt
fram á það af sérfræðingum,
að 10 til 12% grunnkaupshækk
un væri hagkvæmust fyrir laun
þega, því að þá yrði verðhækk
un nauðsynja hófleg. Þannig
yrði kaupmáttaraukning launa
með 10% og áhrifum þeim, er
fylgdu 9% ,en með 12% launa-
hækkun yrði kaupmáttaraukn-
ing 10.6%. Samingar þessir end
uðu á mun hærri tölu eins og
kunnugt er, eða samkvæmt út-
reikningum Hagstofu Islands
þýddu samningar þeir, er gerð-
ir voru s.l. or 17.5% launa-
hækkun og vísitalan „sett í sam
band“ á alla launaflokka og
með því er kjarabreytingunni
stefnt í mikla hættu, verðbólgu
bálið brennir upp óeðlilega stór
an hluta af hækkuninni, það er
hærri hlutur rennur úr í verð-
lagið, eins og við sjáum glögg
dæmi um siðustu vikurnar, og
að minum skilningi verðúr ekki
komizt hjá að gera ráðstafanir
til að hindra að rekstur at-
vinnufyrirtækja stöðvist og að
forða því að atvinnuleysi hefji
aftur innreið sína í þjóðfélagið.
Ég hefi hér minnst á kaup-
samninga frá í vor. 1 kjölfar
þeirra hefir svo farið, að hinar
ýmsu stéttir og starfsgreinar
hafa síðan, liggur mér við að
segja, hrifsað til sín stærri bita
af kökunni en efnahagskerfið
þolir. Þetta leiðir svo til gagn-
ráðstafana. Er þetta ekki vitn-
isburður um hversu óstöðugt
efnahagsástand okkar er ,og að
mikið vantar enn á, að for-
svarsmenn hinna ýmsu starfs-
greina hafi nægilega vel opin
augu fyrir þvi, hvað sé umbjóð-
endum þeirra fyrir beztu, nema
að það sé máske svo, að næst-
um öll þjóðin vilji framhald-
andi verðbólgu með þeim fórn-
um, sem hún verður að taka á
sig, þegar grípa verður til úr-
ræða, svo sem engisfellinrtar
eða ráðstafana sem hafa svlpað-
ar verkanir, svo að atvinnuveg
irnir stöðvist ekki.
Nú er fyrirsjáanlegt, að al-
mennar kaupbreytingar munu I
byrjun næsta árs nema yfir
30% hækkun frá í vor. Nú má
spyrja, sáu atvinnurekendur
þetta ekki fyrir, og hvi gerðu
þeir þessa samninga? Vissulega
sáu þeir það fyrir og bentu
ótrauðir á það. Þeir sömdu af
sér, eins og þeir hafa vissulega
oft orðið að gera til þess að
forða bæði sér og þjóðarskút-
unni frá enn stærri fórnum. Það
eru margir sem lá þeim það í
dag, en mitt mat er, að annarra
kosta hafi ekki verið völ.
UPPSAGNIR
BÁTAKJARASAMNINGA UM
S.L. ÁRAMÓT
Þegar við mættum á siðasta
aðalfundi lá það fyrir, að flest
sjómannafélögin höfðu sagt upp
kjarasamningum við útvegs-
menn. Ég tel ekki ástæðu til
þess að rekja gang þeirra mála
nú, eða þær niðurstöður, er
fengust við þær samningsgerðir,
þar sem í skýrslu stjórnarinn-
ar, sem lögð verður fram hér á
eftir, er greinargerð um þau
mál. Ég vil þó undirstrika, að
samningum var lokið á gamlárs
dag og var það mikið fagnaðar
efni, bæði fyrir sjómenn og út
vegsmenn, að þannig var á mál
Sverrir Júlíusson.
um þessum haldið, að vetrarver
tið gat hafizt á eðlilegum tíma,
og leyfi ég mér að vekja sér-
staklega athygli á því, að vetr-
araflinn hjá bátaflotanum ar
um 20% meiri en árið á und-
an, og má án efa þakka það
m.a. því, að á síðustu vetrarver
tíð urðu engar vinnustöðvanir
til þess að hindra sjósókn.
Frá sjónarmiði útvegsmanna
var einnig litið svo á, að sá
ágreiningur, sem upp reis
vegna frádráttar á kostnaðar-
hlutdeild útgerðarinnar, er lög
festur var undir árslok 1968
með lögum um ráðstafanir
vegna gengisskráningar ís-
lenzku krónunnar, væri endan-
lega úr sögunni og framundan
væri einlæg samstaða fulltrúa
sjómanna og útvegsmanna í
Verðlagsráði sjávarútvegsins um
að bæta kjör þessara aðila með
fiskverðsbreytingum eftir þvi
sem markaður á erlendum vett-
vangi gefur tilefni til hverju
sinni.
Það er því mikið undrunar-
efni okkur útvegsmönnum, að
nú síðustu daga bárust Lands-
sambandinu uppsagnir á gild-
andi kjarasamningum milli sjó-
mannafélaganna og útvegs-
mannafélaganna, og einnig frá
Farmanna- og fiskimannasam-
bandinu.
Ég hefi svo oft áður lýst skoð
unum minum á þeim skiptum,
sem eru milli þessara aðila, og
mun þess vegna ekki fara að
ræða það nú, vil aðeins segja
við sjómannasamtökin, að ef
það er sjónarmið að veiðiskip-
in verði ver útbúin en nú tíðk-
ast, bæði hvað tækjabúnað og
veiðarfæri snertir, þá ætti þetta
sjónarmið rétt á sér, að öðrum
kosti ekki. Kjarabætur sjó-
manna geta ekki komið á ann-
an hátt en með hækkandi fisk-
verði, og þar eiga útvegsmenn
og sjómenn samleið. Útvegs-
menn verða að standa sameinað
ir sem ein heild um að gengið
verði frá samningum í byrjun
vetrarvertíðar og að hefjá ekki
vertíð fyrr en frá þeim hefur
verið gengið.
MIKILL VERTÍðARAFLI
Síðasta vetrarvertið var hin
hagstæðasta, sem komið hefir
siðan 1964. Fyrstu fjóra mánuð-
ina jókst bátafalinn um 46. þús.
tonn á svæðinu frá Hornafirði
til Isafjarðardjúps, og afli tog-
aranna jókst um 4 þús. tonn. I
vertíðarlok var talið að bolfisk
aflinn hafi aukizt um 20% bæði
hjá bátum og togurum, nokkuð
Framhald á bls. 17