Morgunblaðið - 18.11.1970, Blaðsíða 14

14
MORiGUN’BLíAÐIÐ, MIÐVTKUDAGUR 18. NÓVEMTBBR 1970

Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúí Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Askriflargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasólu 12.00 kr. eintakið.
ÁKVÖRÐUN
RÍKISSTJÓRNARINNAR
Díkisstjórnin hefur ákveðið
að auka niðurgreiðslur
frá því sem fyrirhugað var,
þaninig að hækkun vísitölunn
ar hinn 1. desember n.k.
verði að fuMu greidd niður.
Þessi ákvörðun ríkisstj órnar-,
innar leiðir til þess, að ekki
verður um neina frestun að
ræða á vísitöluuppbótum
láunþega fyrr en á næsta ári
eða 1. marz n.k. og hugsan-
legt er, að sú frestun muni
ekki nema fullum 2 vísitölu-
stigum eins og um hefur ver-
ið rætt til þessa.
Ríkisstjórninni er kleift
að gera þetta m.a. vegna þess,
að það aðhald, sem haft hef-
ur verið með verðhækkunum
að undanfömu veldur því, að
vísitalan hefur ekki hækkað
jafn mikið og talið var, þeg-
ar tillögur ríkisstjómarinnar
vom lagðar fyrir Alþingi.
Sýnir þetta eitt, hve mark-
laust hjal stjómarandstæð-
inga um óeðlilegar verð-
hækkanir í október, hefur
verið.
Magnús Jónsson, fjármála-
ráðherra, gerði grein fyrir
þessu máli á Alþingi í fyrra-
dag og sagði, að þessar ráð-
stafanir mundu leiða til
beinnar kaupmáttaraukning-
ar á næstu mánuðum. Má
gera ráð fyrir, að kaupmátt-
araukningin nemi um 19%
frá maíbyrjun. Frestun á
greiðslu tveggja vísitölu-
stiga til næsta hausts hefur
verið umdeildasta atriðið í til
lögum ríkisstjómarinnar um
ráðstafanir til þess að hamla
geign verðbólgunni. Verka-
lýðssamtök og verkalýðsfor-
irngjar hafa gefið margvísleg-
ar yfirlýsingar um, að með
því væru samningar brotnir
og óvirtir. Með yfirlýsingu
fjármálaráðherra á Alþingi í
fyrradag hefur þessum ásteyt
ingarsteini verið mtt úr vegi
um sinn a.m.k. og verður
fróðlegt að sjá hver viðbrögð
verkalýðssamtakanna verða.
Sígarettur og kransæðasjúkdómar
Á undanfömum árum hefur
•** það orðið æ Ijósara, eftir
því sem rannsóknum hefur
fleygt fram, að beint sam-
band er á milli sígarettu-
reykinga og heilsutjóns og
dauðsfalla. Hafa ábyrgir
læknar skorað á fól'k að taka
tillit ti'l þessarar staðreynd-
ar og hætta sígarettureyking-
um.
Læknablaðið hefur nýlega
birt greimargerð eftir erlenda
lækna, þar sem m.a. er fjall-
að um kransæðasjúkdóma og
reykingar. Þar segir svo m.a.:
„Rannsóknum á dauðsföllum
ber saman um, að dauði af
völdum kransæðasjúkdóma
er tíðari hjá sígarettureyk-
ingamönnum en þeim, sem
reykja ekki; að aukning
dauðsfalla helzt í hendur við
aukna sígarettuneyzlu, að
dauðsföll verða færri hjá
þeim, sem hætta að reykja
en þeim, sem ekki gera það.
Dánartíðni vegna kransæða-
sjúkdóma er hærri hjá þeim,
sem reykja ofan í sig, og
Hörmungar
Drá Pakistan berast ill tíð-
indi. Talið er nú, að um
hálf milljón manna hafi far-
izt þar í miklu flóði. Á þriðju
milljón manna hafa misst
heimili sín. Ástandið í land-
inu er geigvænlegt. Sums
staðar eru ógrafin líkin fleiri
'en þeir, sem lifandi eru. Mik-
iil hætta er talin á drepsótt.
þeim, sem hefja reykingar
ungir að árum. Vegna tíðni
kransæðasjúkdóma veldur
hin litla hlutfallslega aukning
á dauðsföllum í hópi reyk-
in'garmanna umfram þá sem
deyja vegna kransæðasjúk-
dóma og reykja ekki, því, að
miklu fleiri og yngri deyja
af völdum kransæðasjúk-
dóma og sígarettureykinga,
en lungnakrabbameins.“
Læknablaðið skýrir einnig
frá því, að læknar í Englandi
og Wales á aldrinum 35—64
ára hafi farið í sígarettubind-
indi í stórum stíl. Hjá þeim
hefur orðið 6% minni dauðs-
fallatíðni af völdum hjarta-
og æðasjúkdóma á árunum
1953—1957 og 1961—1965 á
sama tíma og aukning um
10% af sömu sjúkdómum hef-
ur orðið hjá karlmönnum í
sömu aldursflokkum í öllu
landinu, að því er Lækna-
blaðið segir. Þessar upplýs-
ingar ættu að verða nokkurt
íhugunarefni öllum þeim,
sem sígarettur reykja.
í Pakistan
Þessar hörmungar eru slíkar,
að við íslendingar getum tæp
ast skynjað hvað þarna er á
ferðinni. Til aMrar hamingju
höfum við verið lausir við
slíkar náttúruhamfarir.
En sú staðreynd leggur okk
ur skyldur á herðar. Hjálpar-
starf við bágstaddar þjóðir
og fátækt fólk fer nú vax-
SJÓNARMIÐ
EFTIR ELLERT B. SCHRAM
’ í GREIN minni hér í Mbl. fyrir hálfum
mánuði, setti ég fram þá skoðun, að
skapa þyrfti einstaklingnum aukið svig-
. rúm og sýna honum meiri titlitiseani, til
" aðlögunar breyttu og flóknu þjóð'félagi.
Þrátt fyrir að þær hugleiðingar mínar,
um tilveru manneskjunnar í nútíma-
« þjóðfélagi, vaeru efnahagskenningum
" að mestu óviðkomandi, þá tókst ein-
hverjum að túlka orð mín svo, að nú
væri loks fundinm kapiitalisti i röðum
« SjálfstæðiSmanna og búast mætti við
" nýrri baráttu fyrir „lögmáli frumskóg-
arins“, undir merki einkaframtaksins.
Enda þótt enginn skyldi afneita koist-
J um kapitalismans, þá geta víst flestiir
viðurkennt, að það hagkerfi hefur fyrir
« löngu verið lagt tiil hliðar og hefur
" reyndar aldrei átt sér tilveru uppi á ís-
landi. Leifar þess getum við helzt fund-
ið í höfuðvígi jafnaðarmennskunnar, í
Svíþjóð, þar sem auðlhringar blómstra
" sem fyrr, þrátt fyrir áratuga valdaferii
sósíaldemóikrata.
—★—
‘ En af þessu tilefni vild'i ég leyfa mér
að vekja athygli á því fjaðrafoki, sem
orðið hefur á Bretlandseyj um vegna
fjárlagafrumvarps íhaldsmanna þar og
I þeirra sjónarmiða, sem að baki því
" hggja.
Ihaldsmenn segja, að nú sé kominn
tími til að víkja af braut jafnaðar-
■ mennskunnair en haga fjármálapóli'tik
" ríkisins í samræmi við þá staðreynd, að
efnahagur fólks sé misjafn; án tillits
til þess, hvort fólik þurfi á peningunum
J að halda; leggja niður opinbera styrki
og mðurgreiðslur en láta borgarana
sjálfa á'kveða útlát sín og neyzlu í sam-
ræmi vöð efnahag; hjálpa þeim, sem
J hjálpar eru þurfi, en hvetja aðra til
eigin frumkvæðis og framtaks.
Það skal ósagt látið, hvort viðleitni
íhaldsmannanna brezku, beri árangur í
samræmi við vonir þeirra, eða hvort
hér sé réttum ráðum beðtt. En óneitan-
lega eru hér dregnar skýrarii línur í
k framkvæmd hugmyndafræðinnar og
r kjósendum boðnir gleggri valkostir en
algengt er í hinum vestræna stjórnmála-
heimi.
k —★—
r Þessi skýra stefnumótun hlýtur að
vekja athygli hér á landi, bæði vegna
óljóss skoðanamunar flokkanna til
L vinstri, en enn freikar vegna vaxandi
f viðleitni í röðum Sjálfstæðismanna, til
að gera hlut einstaklingsins meiri í
þessu þjóðfélagi.
« Að sönnu er sú viðleitni andsvar við
' hinni hugsunarlauBU þróun, við þeirri
hvimleiðu tillhneiging>u, að alla skuli
________________________________
steypa í sama mót, að enginn megi bera
meir úr býtum en annar. Það er flatn-
eskjupólití'kin, sem hér hefur verið alls-
ráðandi.
Merki hennar má víða greina.
Launamismunur hefur hér sífellt orð-
ið minni og kjarasamningar við opin-
bera starísmenn beinlínds þannig úr
garði gerðir til Skamms tíma. Háskóla-
menntaðir menn eru að vakna upp við
þann vonda draum, að nám þeirra sé
ekki metið sem skyldi. Tryggingum og
fjölskyldubótum er deilt samvizikusam-
lega út til þegnanna, án tiliits til þesa,
hvort þeir þurfd á aðstoðinni, styrkjun-
um að halda eða ekki. Skattstiginn og
álagning opinberra gjalda er við það
miðuð, að þvi meir, sem viðkomandi ber
úr býtum, þvi meir skal af honuim tek-
ið. Atvinnurekstraráhætta er einskis
metin, en aðstöðuigjöld lögð á, án ttllits
til taps eða gróða. Svo mætti áfram
telja.
—★—
Jafnaðarstefnan er göfug mannrétt-
indahugsjón, sem aldrei skyldi lasta. Öll
viljum við jafnfrétti og bræðraiag.
En þegar á allt er li-tið, verður ekki á
leiðinni til fyriirhe'iltna landsins að viður-
kenna vissar staðreyndir — menntun,
hæfileika, sjálfsbjargarviðleitni, frum-
kvæði og dugnað? Getum við nokkurn
tíma gert meiri kröfur till þjóðfélagsins
en við gerum til sjálfra okkar? Verður
því ek'ki í þjóðfélagsuppbyggingunni að
veita mönnum tækifæri, hvetja þá til
dáða — og launa þeim að verð'leikum?
Auðvitað á enginn að gjalda þess,
vegna vanhéilsu, örorku, aldurs eða
vinnuskorts, að hann standi höllum fæti
í lífsbaráttunni. Saimfélagið ber ábyrgð
á velferð hvers einstaklings. En félagis-
leg samhjálp má aldrei verða til þess, að
sljóvga sjálfsbjargarviaieitni eitnstakl-
ingsins, heldur til að auka vdlja hans til
heilbrilgðrar lífsbaráttu.
Greiðslur fjölskyldubóta og reyndar
tryggingakerfið almennt er gott dæmi
um þá flatneskj upólitík, sem ég hef gert
að umtalsefni. Þar er um að ræða tæki
hins opinbera, samfélagsins, til að hjálpa
þeim, sem hjálpar eru þurfi — og alls
góðs er maklegt. En þetta gerki hefur
fyrir löngu mdlsst sjónar á tilgangi sín-
um. Bótum eins og fjölskyldubótum er
í vaxandi mæli deilt út til allra, án til-
lits til þess, hvort bótanna sé þörf eða
ekki.
Um þá pólitík hefur síðan verið sleg-
in s'kjaldborg í nafni hugsjónanna, og
aliri efnislegrd gagnrýni hafnað með
vandlætingu. Kjarni málsims er hins
vegar sá, að við fyrsta tækifæri, eigum
við að hætta að ákalla heilagar kýr og
viðurkenna, að mannréttindíi eru ekki
fólgin í hugsjónum, heldur í réttri og
raunhæfri útfærslu þeirra.
„Sjáðu landið þitt“
Ný bók eftir Magnús
Magnússon, ritstjóra
KOMIN er út miý bók eftir
M'agnús Magnússon, fynrveraindi
ritstjóira. Nefnisit húm „Sjáðu
landið þi'tt“. Enu þa-r frásagnir
frá liiðnium áruim, ferðalþættir
í samfylgd margra þjóðtoumnra
'manina og margs kiomar fróðlejlk-
ur uim land og þjóð í samtíð oig
fortíð.
Á 'kápiusíiðiu seg'ir meðail ann-
ars: „Magniús Magmiússon, rit-
stjóri, bltaðama'ð'ur ag rifhöf-
undur hefur verilð einm, láit-
ríkasti persómuleiiki á sviði ís-
leinzkra þjóðmáda og bókim'eirmta
uim langt skeið. Blað hans Stonm-
ur blés ferskum aodblæ hredn-
slkilmi og óvægni imm á svið stjórn
mála, og sj ál.fiur var hamin lengi
'kemmdur við þanm stoirm. Hamin
vair óhilí'fimin og hreimslkilinn á
ritvelliniuim, ekiki síður við sjáltf-
am siig en aðira. Á síðastliðn'u
ári kom út etftir hann bók, sem
valkti verðstotádaða atlhygli,
„Syndugur maðuir segir firá.“
Útgefaindi er ísafoM'airprem't-
smiðja hf.
Magnús Magnússon
andi og spyrja má, hvocrt ekki
sé tími til kominn að koma
betra skipulagi á þessi mál
hér. Þjóðkirkjan og Rauði
krosisinn hafa annazt safnan-
ir við og við en þær gefa
mismunandi mikla fjármuni
í aðra hönd. Þörfin á hjálp-
arstarfi er hins vegar mjög
brýn allt árið um krinig. Nú
er hún tiil staðar í Pakistan,
fyrir nokkrum vikum var
það í Amman og þar áður í
Biafra. Rætt hefur verið um
að hinar efnaðri þjóðir gefi
1% af þjóðartekjum sínum
til aðstoðar við þróunarlönd-
in en hví ekki að fj ölmennir
starfshópar taki upp þann sið
að gefa árlega ákveðin hluta
teknia sininia til hjálparstarfs?