Morgunblaðið - 23.01.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1971
15
Miklar stefnubreýt-
ingar í Norður-Kóreu
Kim II Sung er nú hættur við
að „frelsa4í S-Kóreu og hefur
gert bróður sinn að ,krónprins6
London — FWF
PÓLLAND er ekki eina
kommúnistaríkið, sem um
þessar mundir á við efna-
hags- og stjórnmálavanda-
mál að glíma. Hinum meg-
in hnattarins komust N-
Kóreumenn að því, að for-
sætisráðherra þeirra, Kim
II Sung, sagði í ræðu á 5.
flokksþinginu í Pyongyang
nýverið, að land þeirra
gæti ekki lengur rekið
ákafa þróunarstefnu í
efnahagsmálum og unnið
að skæruherferð í þeim til-
gangi að „frelsa“ Suður-
Kóreu í einni og sömu
andránni.
Þessi tvö takmörk hafa sett
svip sinn á stjórnmál í N-
Kóreu frá því í byrjun s.l.
áratugar. 1961 hleypti Kim
II Sung af stokkunum hinni
miklu Sjö ára áætlun, sem
gerði ráð fyrir 18% efna-
hagsvexti. Framleiðslan jókst,
en þá tók Kim einnig upp á
því að „frelsa“ Suður-Kóreu.
Skæruliðar og sérstakar
áhlaupssveitir voru sendar
yfir vopnlausa beltið, sem
skilur að Kóreuríkin tvö,
mikil hervæðing hófst I N-
Kóreu og landið var búið
undir styrjöld. Þar kom að, að
hermálin tóku til sín 30% af
fjárlögum ríkisins.
Kommúnistaflokkurinn hélt
því fram, að undir leiðsögn
Kim II Sung, væri hægt að
ná bæði hinu efnahagslega og
hernaðarlega markmiði í senn.
En svo fór, að framleiðslan
dróst saman, útflutningsverzl
un minnkaði og i lok áratugs
arins var hagvöxturinn aðeins
orðinn 3-4%. Hins vegar hvatti
þetta allt S-Kóreumenn til
dáða, og þar jókst framleiðsl-
an mikið, en skæruliðar Kims
voru jafnan handsamaðir af
her landsins. Á meðan gerðist
það i N-Kóreu, að andstæð-
ingar stjórnarinnar þar
voru kallaðir „endurskoðun-
arsinnar", „hægrisinnar" og
og „hentistefnumenn". Marg-
ir þeir, sem til þekkja, telja
að andstaðan hafi fyrst og
fremst verið fólgin í því, að
sumir háttsettir menn í N-
Kóreu hafi talið, að Kim
hafi ráðizt í of mikið i einu.
Nú hefur Kim, og það er
svo sem ekki nýmæli í heimi
kommúnismans, stolið vopn-
unum úr höndum andstæðinga
sinna. Á flokksþinginu í nóv-
ember lýsti hann því yfir, að
S-Kóreumenn yrðu að
„frelsa" sig sjálfir, og jafn-
framt því, að N-Kóera mundi
aðeins „styðja" félagana i
suðri. Hér er um að ræða at
hyglisvert fráhvarf frá hinni
áður margyfirlýstu stefnu N-
Kóreu, að landið stefndi
beint að því að „frelsa" S-
Kóreu undir leiðsögn Kims.
Sem viðauka við hina nýju
stefnu sína gagnvart S-
Kóreu lýsi Kim því einnig
yfir á flokksþinginu, að út-
gjöld til hermála hefðu
reynzt ríkinu of þungur
baggi. I nýrri efnahagsáætl-
un, sem lögð var fyrir flokks-
þingið var því lýst yfir, að á
hinum fyrri árum endurher
væðingarinnar hefðu sumar
lykiliðngreinar landsins, svo
sem framleiðsla rafmagns
og koia, ekki getað náð þvi
marki, sem þeim var sett.
ÓGNUN „ENDURSKOÐUN-
ARSINNA"
Hin nýja Sex ára áætlun
er því að mörgu leyti raun-
hæfari en fyrri efnahags-
áætlun, sem hófst snemma á
sl. áratug. Ljóst er að of
nærri hefur verið gengið
efnahagnum. Það sem meira
er, svo sem Kim skýrði
flokksþinginu frá, mun
N-Kórea nú ekki reyna að
keppa við þróaðri lönd í
framleiðslu hergagna. Al-
mennt séð hefur því Fimmta
flokksþingið lagt aðaláherzl-
una á þróun efnahagsmála
fremur en baráttu gegn S-
Kóreu og slagorðin frá 1961
— Sameiningu Kóreu.
Hins vegar hefur það
gerzt í valdsstjórnarefna-
hagskerfi því, sem N-Kórea
býr við, þar sem pólitík ræð
ur öllu, að breyting stefnu
flokksins jafngildir því, að
Kim hafi tekið til greina
a.m.k. sumar athugasemda
„endurskoðunarsinna“ varð-
andi efnahagsvöxtinn. Þetta
bendir einnig til þess,
að „endurskoðunarsinnarn-
ir“, sem hafa orðið fyrir
miklu aðkasti i blöðum í N-
Kóreu, hafi haft á réttu að
standa að sumu leyti a.m.k.
Að hve miklu leyti hefur Kim
þá aðlagað sig hinni póli-
tísku ógnun, sem felst i hinni
nýju flokksstefnu?
I fyrsta lagi ber að gæta
þess, að jafnvel þótt borið sé
saman við önnur kommúnista
ríki, hafa öryggismál N-
Kóreu ávallt verið mjög
„þétt“. 1 25 ár hefur Kim, sem
forsætisráðherra og aðalritari
flokksins, hreinsað þá, sem
drógu taum Kínverja eða
Sovétmanna úr stjórnmála-
ráði flokksins. Um miðjan sl.
áratug var svo komið, að að-
stöðu hans virtist á engan
hátt ógnað.
Nú virðist hinsvegar svo,
með Flokksþinginu og þrátt
fyrir fyrri hreinsanir, hafi
Kirrí enn hert tök sín á
flokknum. Af 172 meðlimum
miðstjórnarinnar, sem kjörnir
voru á flokksþinginu, eru
hvorki meira né minna en 118
nýir fulltrúar, allir taldir
ákafir stuðningsmenn Kim II
Sung.
Á hinn bóginn sýnist sem
nokkur rök hnígi að því, að
staða Kims sé ekki eins sterk
og virðist, og má m.a. marka
það af hinum skyndilega og
mikla uppgangi bróður hans,
Kim Yong Ju, 48 ára, 1
flokknum, en sá uppgangur
bendir til þess að N-Kóreu-
menn reiði sig mjög á
persónulega leiðtoga. Á
flokksþinginu 1961 var hinn
yngri Kim nr. 47 á listanum
yfir fulltrúa í miðstjórninni.
Hann er nú kominn í sjötta
sæti, og á þannig sæti í hinni
allsráðandi stjórnmálanefnd,
sem skipuð er 11 mönnum.
Tveir nánir samstarfsmenn
Kims yngra, sem fara með
áróðursmál og innanríkismál
í flokksstjórninni, hafa einn-
ig verið skipaðir í stjórn-
málanefndina.
AÐ GERA ANDSTÖÐUNA
AÐ ENGU
Það, sem meira er um vert,
er að Kim yngri var settur
yfir öryggismál ríkisins árið
1969 og hefur þvi miklar
valdastöður bæði innan rík-
isins og flokksins. Þar sem
þeir fjórir menn, sem næstir
koma Kim II Sung í stjórn-
málanefndinni, eru allt aldr-
aðir menn, og ekki er á þá
litið sem hugsanlega eftir
menn forsætisráðherrans, er
röðin nánast komin að Kim
yngra í þeim efnum. Sú at-
höfn að hefja hann til slíkra
valda kann- þvi að vera til-
raun til þess að draga
úr andstöðu hugmyndafræði
legra andstæðinga Kim II
Sung með þvi að stokka
þannig upp spilin bæði í
flokknum og hjá ríkinu.
Hins vegar ber þess að gæta
svo sem menn mega muna
frá dögum Malenkovs í Sovét
rikjunum, að hinir útvöldu
valdaerfingjar vinna ekki
ávallt baráttuna um völdin.
Sú staðreynd stendur eftir sem
áður, að efnahagur N-Kóreu
Kini II Sung
— hefur söðlað um.
er staðnaður og að ekki hef-
ur tekizt að ná settu marki,
hvorki i efnahagslegu eða
stjórnmálalegu tilliti. Á síð
asta flokksþingi hélt Kim II
Sung áfram árásum á „endur-
skoðunarsinna", sem reiðu-
búnir væru til „að láta und
an heimsvaldastefnu Banda-
ríkjanna" og óttuðust bar-
áttu. En ekkert getur breytt
þeirri staðreynd að S-Kórea
er nú tiltölulega öflugra land
í öllu tilliti en N-Kórea, öf-
ugt við það, sem var fyrir
10 árum eða svo. Á þessu
verður Kim að bera ábyrgð,
og margir innan flokksins
hljóta að gera sér grein fyr
ir því.
Sé litið á flokksþingið I
heild munu „endurskoðunar-
sinnar“ þeir, sem eru í and-
stöðu við Kim, naumast vera
ánægðir þótt hann hafi breytt
um stefnu í efnahagsmálun
um. Hvort persónuleg stjóm
Kims og bróður hans geta
gert þessi öfl óvirk, er ekki
hægt að spá neinu um. Meira
að segja stjórn með hreins-
unum hefur sín takmörk. Þvi
er svo farið í kommúnista-
ríkjunum, jafnt og lýðræðis
ríkjum, að naumast er mögu-
legt að „hálfreka" leiðtoga,
sem ber er orðinn að því, að
stefna hans hefur mistekizt.
Forum VVorld Features -
Öll réttindi áskilin
Borgarmál
eftir Birgi fsl. Gunnarsson
ÞAÐ er eilnfit dieiliiuiefini í sitjónnmáliuim,
hversu langit h'ið opiinibera eiigi að teygja
sig nlðuir í vasa borganamna eftlr fjár-
maignii tlil ýmis koniar siameiigWegrar
þjónustu. 1 raun viðuirkienna aillllir, að
skatta þurfi að innheimita i einhverjum
mælli, en ágreániinguiriinn er um það,
hversu liangt eiigi að garaga. Það er íbug-
uniarefnii, að þegar ágrednánigur verður
í borgarsitjóm um heilidanf járhseð stoaitta,
eru það Vinstri flokikiarnlir, sem viilja
auikna sikattbyrði á bomgarbúa.
Borgarsjóðuríinn er h'inn sameigWegi
sjóður borgarbúa, sem flie.stlir lieggja eifct-
hvað af mörtkum ttitt. Affiir Reykvíkingar
hafla aif því milkíla hagsmiuni, hvemiig
þVí fé er ráðsitatfað, sem í borgansjóð-
mn fer. Þarfimar eru mamgar og því
eðllilegt, að deilit sé um, hvermig verja
e'igi því fjármagni, sem fiiil ráðsfcöfunar
er hverju siinni.
Eitt atigenigaisita ádeiliuefni um ráðstöf-
un fjármagnis borgafinnar er, að otf stór
hluifii fafi til reksfurs, en of iitiillfl hiuitd
ttit uppbygginigar. Réfct er það að rekst-
ursútgjöldiin hæklka ár frá ári. 1 spjattii
uim borgarraáii fyrir háifium mániuði hér
I blaðiiniu sýnidli ég fmam á, að hinn eig-
inttegi sikfifsitofluikositnaður borgairinnar
hafur hliufcfaffiisiliega lœkkað undanfiarin
ár. En hvers vegna hækJka þá reksfcurs-
ú'tgjöLdlin? VerðbóJigan hefur auðvifcað
sín áhfitf þar á, en umiflram annað aiuk-
ast reksfcursgj öldin vegna auikinnar þjón
uistu við borgarbúa.
Hver er þessi auikna þjónuisfca? Við
skuttiuim lífca á notokur dæmí urn autona
þjómuisfcu borgarinnar á sl. tveimur ár-
um.
Við stoöla borgarinnar hefur vefið
teklið i notkun mi'kið af nýju húsnæði.
Þar má meflna tvö ný íþrótJtahús, þ. e.
við ÁM ta mýrar.siköla og Árbæjarskóia og
hið þfiðja er nær tM'búið, þ. e. við Voga-
skóla. Nýtt kennsiluhúsnæðd hefur bætzt
við í Árbæjamskólia, Ármúiaskóla,
Hvassaileifiisskóla, Vogaskóla og Bmeið-
holltsskóla. Hér er um að ræða auikna
þjóniustiu Við ný hvemfi auto þess, sem
ölll starfsaðstaða heflur vefið bæfct í
þeiim elidfi skólium sem að ofan greinir,
enda er auikming stoólahúsnæðiisins mun
me'ifi en nemiendatfjöligun i borginni.
LeitovöMium hefiur fjöllgað milkið á
þessu tímabilli, en í borginnd eru nú 107
l'eikveMir af ýmsum gerðum og á árinu
1970 bæfitust 8 ný lieiksvæð'i Við. Önrííur
skiputtögð útlivisitiansvæði aiutoast á ári
hverju. Storúðigafðar og graisblefctiir, sem
þarfnast hirðingar eru nú um 139 hetot-
arar að flaitanmáli og juikiust uim 26
hetobara á Sl. tveim/ur árum.
Starf að æskiulýðsmáiium eykst með
ári hverju. Árið 1969 sefcti Reykjavítour-
borg á stofn æskuttýðSiheim ittiið í Tóna-
bæ og þar er mú umnið að endurbótum,
sem gera eiiga húsið befcra tii fjölbreyti-
legra æstouiýðssitarfls en nú er. Margs
konar önnur sesWillýðssitarfisemi hefur
autoizt, t.d. í Sailfcvík, í Fossvogl og á
fliéiri sfiöðum. Sfcuðniinguir borgarinnar
Við hin Ærjálsu æskuiýðsfélög eykst og
ár frá áfi.
Þjómusfca borgarimmar í heiilibriigðis-
málium heflur mitoið auikizt á undanförn-
uim áruim. I árSlok 1968 var Bargarspít-
aliimn fcekinn í nottoun og með honum
varð mikil breyfcing í héilllbfigðismálum
borgafinnar. Reytkjavikurborg hefiui
með fcilllkomiu þeimar sfcofinunar fardð
inn á ný svið beilbrigð'ismála, sem borg-
in Sinmifci eklki áður og má þar nefna
geðdéilld Borgarspí'talans, sem jafniframt
heflur úfcibú í Hvitabandshúsinu við
Skðlavörðuistiíig. Nýjasita déiid Borgar-
spítallians er svo mefmd gjörgæzludeild,
sem fcetoin var í notkiun á sl. ári. Hlufc-
verk þeinrar deilldar er að annasfc mjög
véitoa sjúkliiniga, t.d. effcir uppslkurð eða
skynd’iteg, alvarleg sjúkdómsáföffl, eins
og t.d. hj artatilllfeMi. Hér er um að ræða
nýjuimg í spiitaHaretosfcri á Islandi. Borg-
arspl'talánm er nú einn stærsfci vimmu-
sfcaður borgairinnar, þar sem vimna um
400 manns að heillbrigðisþjómusfcu fyrir
borgarbúa.
Þanniig mæfcfci áfram tettja og drepa á
mörg fllieiiri svi'ð borgarsfcarfsemiimnar og
sýna tfram á a/utona þjónusfiu á fliestum
sViðum. Hér hefur þó ektoi verið talið
það svið, sem þjón/ustan hefiur auikizt
mest á að umdamiförn/u. Það eru félags-
máffiin og vei'ða þau gerð að umfcalsefni
síðar.
Hveir ný stofnun, sem borgin byrjar
starfirækslu á, og öffl autondmg á starfs-
þáfctmm, sem fyrdr ©ru, kal'lar að sjálf-
sögðu á autoið starfsllið og því aukim
retosfcu/rsú'tgjöM. Það þarf þvi engan að
uindra, þófct retastiursútgjöld borgarsjóðs
vaxi með jafinmi'toi'fflii þjónuisbuautonámigu
ag hér hefur arðið umdamfarim ár.