Morgunblaðið - 28.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aöstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 12,00 kr. eintakið.
TOGARADEILAN OG FYRIRHEIT
RÍKISSTJÓRNARINNAR
TVTú er ljóst, að kjaradeilu
’ bátasjómanna, bæði und-
irmanna og yfirmanna er að
mestu lokið. Samningarnir
hafa verið samþykktir í flest-
um sjómannafélögunum og
yfirmenn hafa einnig sam-
þykkt þá. Hins vegar stendur
verkfall yfirmanna á togara-
flotanum enn, þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir til þess
að ná samkomulagi og togara-
flotinn er allur bundinn við
bryggju.
í umræðum á Alþingi sl.
fimmtudag, skýrði Eggert G.
Þorsteinsson, sjávarútvegs-
ráðherra, frá því, að ríkis-
stjómin hefði af sinni hálfu
gefið ákveðin fyrirheit, ef
það mætti verða til þess að
leysa togaradeiluna. í fyrsta
lagi hefur ríkisstjórnin lofað
að beita sér fyrir því, að sá
hluti, sem tekinn er af brúttó
verðmæti afla við sölu er-
lendis áður en til hlutaskipta
kemur, verði lækkaður um
6% eða úr 22% í 16%. Þetta
er sambærileg lækkun og var
gerð fyrir rúmu ári á þeim
hlut, sem tekinn er af óskipt-
um afla, sem landað er hér
heima, en þá var sá hlutur
lækkaður úr 17% í 11%. I
öðru lagi hefur ríkisstjórnin
heitið því að beita sér fyrir
breytingum á fæðispeningum
til sjómanna, sem samið var
um í fyrra. í þriðja lagi hef-
ur ríkisstjórnin látið í ljós þá
skoðun, að það sé óréttlátt að
taka af togaraflotanum í fæð-
ispeningasjóð, sem eingöngu
rennur til bátaflotans, þar
sem samið hafði verið um
frítt fæði um borð í togurun-
um, áður en fæðispeninga-
greiðslur komu til á bátaflot-
anum. Hefur ríkisstjómin
heitið því, að beita sér fyrir
breytingu á þessari skipan
mála, eða endurgreiðslu til
togaranna.
Þessi fyrirheit ríkisstjórn-
arinnar eru bundin því skil-
yrði, að þau geti orðið þáttur
í lausn togaradeilunnar. Þrátt
fyrir þennan atbeina ríkis-
stjómarinnar hefur ekki enn
tekizt að ná samkomulagi og
ber að harma það. Togara-
verkfallið hefur nú staðið of
lengi og valdið ómældu tjóni.
Frystihúsin skortir hráefni og
mikil eftirspum er eftir ís-
lenzkum fiski á erlendum
markaði og þá sérstaklega
Bandaríkjamarkaði. Þess
vegna er þess að vænta, að
góðviljaðir menn á báða
bóga taki nú af skarið og leiði
þessa deilu til lykta, enda er
með þeim fyrirheitum, sem
ríkisstjórnin hefur gefið,
gengið verulega til móts við
kröfur yfirmanna.
Kaupum geirfuglinn
Á fimmtudaginn kemur
verður boðinn upp hjá
Sothby í Lundúnum síðasti
uppstoppaði geirfuglinn, sem
vitað er um á almennum
markaði í veröldinni. Er tal-
ið, að tilboð í hann muni
nerna I átt á þriðju milljón
króna. Nokkur félagasamtök
hafa nú ákveðið að beita sér
fyrir skyndisöfnun til þess að
kaupa fuglinn hingað til
lands, og hefur þessi söfnun
þegar hlotið óvenjugóðar
undirtektir.
Talið er, að tveir síðustu
geirfuglamir hafi verið
drepnir í Eldey árið 1844, en
það vom enskir vísindamenn,
sem komu hingað til lands
rúmum áratug síðar og söfn-
uðu saman upplýsingum og
gögnum um þá ferð. Þeir
ræddu m.a. við alla þá, sem
þátt tóku í ferðinni út í Eld-
ey 1844. Þeim eigum við að
þakka að frásögn af þessari
ferð og örlögum síðustu geir-
fuglana hefur geymzt.
Til þess að nægilegt fé
siafnist fyrir næsta fimmtu-
dag til að festa kaup á geir-
fuglinum, þarf að safnast
sem svarar 12—15 krónum á
hvert mannsbarn á landinu.
Það er ekki mikið átak, ef
rnenn sameinast um að ná
þessu rnarki. Er ástæða til að
hvetja almenning til almennr
ar þátttöku í þessari söfnun.
Frjáls útvarpsrekstur?
Alþýðublaðið hefur
í furðulegt
komizt
uppnám
vegna hugmyndar, sem Jó-
hann Hafstein varpaði fram
á Alþingi á dögunum, er hann
beindi því til þingmanna,
hvort ástæða væri ul að af-
nema einkarétt Ríkisútvarps-
ins á rekstri hljóðvarps og
sjónvarps en hafa opinn
möguleika til þess að veita
öðrum aðilum heimild til
slíkrar starfsemi. Benti for-
sætisráðherra á, að tæknileg-
ar framfarir hefðu orðið það
miklar og myndu verða það
miklar á næstu árum, að
eðlilegt gæti verið að hafa
slíka heimild í lögum.
Jóhann Hjálmarsson
SKoðAN|
LJOÐABÆKUR
í ÓDÝRUM ÚTGÁFUM
LJÓÐABÓKAÚTGÁFA Alimenna bóka-
félagsine hefur undanfarin þrjú ár
beinst inn á þá braut að gefa út sam-
stæðar ljóðabækur, bókaflokk, sem
myndar heild og vrrðist eiinfeum stefint
að því að koma á framfæri í ódýrum
handhægium útgáfum ljóðuim ungra
skálda og byrjenda á sviði skáldskapar.
Nókkrar undantekningar hafa þó verið
gerðar: Mj allhvítarkistan eftir Jón úr
Vör, 1968, og Þytur á þekju eftir Jón
Jóharanesson og Kvæði Ezra Pounds í
þýðingu Kristins Björnissonar, 1970.
Þessar bækur eru snyrtilega gefnar út
og hafa líklega náð því takmarki sínu
að ná til lesenda, sem ekki hafa mikil
fjárráð. En um útlilt þeirra má bæta
við, að einhæfnin er of augljós. Kápu-
teikning Kristínar Þorfeelsdóttur er
laglega gerð, en ekki svo heiliandi að
nota megi hana ár eftir ár með fá-
einum tilbrigðum. Gaman væri að fá
spánnýja kápumynd, að minnisita kosti
árliega.
Þessar aðfininsllur varða aðeins ytra
form bókanna. Eins og fyrr segir er
engin skömm að fráganigi þeirra. Aftur
á móti hlýtur suimum að koma það á
óvart, að sjá hlið við hlið í sama
bókaflokki akáld einis og Ezra Pound
og Jón Jóhannesson. Er það sænska aka-
demían, sem ræðuir þeissu? En bók
eftir þriðja skáidið kom líka út í flokkn
um á liðmu ári: Nóvember eftir sfeáld
innan við tvítugt, Láruis Má Þorsteins-
son.
Á HÖGGSTOKKI
MORGUNVERÐARINS
Nóvemiber er efelki f y r inflenðarmi k il
bók. Lárus Már Þorsteinsson virðisit
engu að síður hafa metnað til að verða
skáld. Það er ljóst af fnuimsmíð hans,
að hann hefur kynnt sér nútíma Ijóð-
list og tileinkað sér vinniubrögð nokk-
uirra skálda. Hann er djarflegur í Ijóð-
um sínum og fyrir bregður skemmtileg-
um súrreallíSkum myindum. Bók hans er
ekfei stofublóm, heldur óður ungs
manns um heiminin. Það er mikið talað
í bókinni um berfætt böm og hún lýsir
margs konar vanda atómaldar. Skáldið
hefur áhyggjur af samtíð sinni, en er
um leið bam hennar, tal:ar hennar rómi.
Með athyglisverðum ljóðum í bókinni
er Án þín, en þar er hið súrnealíska 31ík-
ingamál í eðlilegu samhengi og fram
kemur hæfiieiki skáldsins til að skapa
ljóðrænt andrúmsloft, sem er hlaðið
umgæðislegri dull:
Nóttin, ljóshærður himin/n handa minna.
Sorgin, bláeygður skuggi bernsku þininar
risavaxinn
og ber við líkkistu Guðs.
Fjarlægðin, fullvissan græfcur
í hjarta mér.
Von min, bundin von þinnt
vilja himinsins
og handa minna.
Af gljáfægðu yfirborði verundar þinnair
ieitar staðlauis hugur minn
og stefndr
að grunniflietinium
þar sem ást þín grær og miun gróa.
Von mín bundin von þinni
vilja himinsins
og handa minma.
Því án þín er
svefninn svefn
og dauðinn dauði.
VEGIR DRAUMSINS
Heiimskrinigla virðist nú ætla sér að
fara að dæmi Allmenna bókaifélagsins og
gefa út ljóðabækur í einföildiu og ódýru
formi. Á síðastliðnu ári komu eftir-
taldar ljóðabækur út hjá forlaginu, sem
heita má að séu samstæðar, gerð þeirra
er með lífeum hætti: Laufþytur eftir
Sigríði Einars frá Munaðarnesi, Kross-
götur eftir Baldur Óskarsson, Töf eftir
Baldur Ragnarsson og Við hvítan samd
eftir Áslaugu á Heygum (síðastnefnda
bókin er reyndar í stævra broti og
myndskreytt).
Sigríður Einars frá Munaðamesi er
elst þeirra skálda, sem eiga v'erk í þess-
um nýja bókaflokki Heimskringki.
Ilftir Sigríði hafa áður komið út tvær
ljóðabaekur: Kveður í runni, 1930 og
Miíli lækjar og ár, 1958. Sigríður Einars
þýddi snemma prósaljóð eftir norska
skáldið Sigbjörn Obsfcfelder og hefur
ort í anda hans, en hún verður þó að
teljast hefðbundin í viðhorfum sínum,
að fáeinium tilraunum slepptum. Jón úr
Vör hefúr sagt uim fyrstu bók Sigríðar,
að í henni hafi verið nýr tónn, sem
smerti ung Skáld.
Séu ljóð þeirra Lárusar Más Þor-
steinssonar og Sigríðar Eimans borin
saman feemur í Ijós að mangt skilur þau
að. Ljóð Lárusar eru „óhreim“, fuUL af
nýjum og stundum torræðum myndum,
en Sigríður gerir sér far um að orða
hugsanir sínar á skýran hátt. Hún er
fulltrúi einifalldleika í túlkum og ljóð
heninar eru oft kvenliega viðkvæm, hik-
andi og varkár í afstöðu sinni til tii-
veruninar. Eins og ljóð ObStfelders
minna þau á draum. En niáttúruiskynjun
Sigríðar er upprunaleg og hin mynd-
ræna hlið ljóða hennar lyftir þeim yfir
hversdagsleikann. í lokaljóði Lauifþyts
yrkir hún uim vegi draumsins:
Umandi blóm
bíeikar og rauðar rósir
vaxa á veguim draumsina.
Blá fiðrildi
gul og græn
flögra uim loftið
bera við hvít ský.
Ljósþræðir morgunsólar
brofcna í daggarauga
á Maríustakknum.
Létt hvít ský
líða hægt
um loftin blá.
í draumi mínutn
sigli ég með þeim
út í birtu nýs monguns.
Alþýðublaðið telur að þetta
é „ grundvallarbrot á þeirri
neginreglu“, sem fylgt hafi
rerið hér á landi. Er ekki
LUgsanlegt, ao „meginregl-

um“ megi brejrta? Hvers
vegna skyldu menin ekki
ræða slíkar hugmyndir sem
þessar og vega kosti þeirra
og ókositi? En viðbrögð Al-
þýðublaðsins eru viðbrögð
afturhalds, þeirra afla, setn
bregðasit jafnian ókvæða við,
þegar nýjum hugmyndum
er varpað fram.