Morgunblaðið - 20.05.1971, Page 16

Morgunblaðið - 20.05.1971, Page 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. MAl 1971 Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik. Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson. Ritstjórar Matthías Johannessen. Eyjóifur Konráð Jónsson. Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson. Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson. Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson. Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson. Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstraeti 6, sími 10-100 Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80. Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands. 1 lausasölu 12,00 kr. eintakið. UNGT FÓLK OG NÝ VIÐFANGSEFNI IFið hverjar kosningar geng- " ur jafnan fjöldi nýrra kjósenda að kjörborðinu í fyrsta sinn. Þessum yngstu kjósendum fjölgar jafnt og þétt, og aldrei fyrr hefur svo stór hópur ungs fólks átt kost á að neyta kosningarétt- ar og nú. Stjórnmálaflokk- arnir reyna jafnan með ýms- um hætti að koma sjónarmið um sínum á framfæri við þetta unga fólk, enda er þar um að tefla óplægðan akur af þeirra hálfu. Það er þó ljóst, að megin gagnrýnin á stjórnmálaflokk- ana undanfarin ár hefur ein- mitt komið frá ungu fólki. Fjölmargt ungt fólk hefur tekið verulegan þátt í störf- um stjómmálaflokka og unn- ið þar að breytingum og nýj- um vinnubrögðum. Á hinn bóginn hafa stórir hópar ungs fólks staðið utan allra flokka og stjórnmálasamtaka. í aug- um margra eru stjómmála- flokkamir keimlíkar stofnan- ir og þeir sjá ekki gmndvall- ar skoðanamismun milli ein- stakra flokka. Af eðlilegum ástæðum verða stjórnmála- umræður marklitlar í hugum þessa fólks. Hvort sem þetta er rétt mat eða ekki, stendur þetta fólk á krossgötum, þeg- ar dregur að kosningum og stjómmálaflokkamir hefja baráttuna um atkvæði þess. En hvort sem unga fólkið hefur skipað sér í raðir ein- hverra stjómmálaflokka eða ekki, blasa fjölbreytileg við- fangsefni þjóðfélagsins við því sem öðmm. Stöðugt fleiri ungmenni leggja nú stund á langskólanám, ýmist í háskól- um eða sérskólum. Menntun- in er undirstaða lífsstarfs hvers einstaklings og því er það frumskylda þjóðfélagsins að tryggja öllum jafnan rétt og aðstöðu til náms. Eins og nú er ástatt er landsmönnum þó mjög mismunað í þessu efni. Þannig á fjöldi ungs fólks í hinum dreifðu byggð- um landsins ekki kost á lang- skólanámi vegna búsetu sinn- ar. Til þess að útrýma þessu misrétti verður á næstu ár- um að hefja stórsókn til efl- ingar skólakerfinu úti á lands byggðinni. Á undanförnum ámm hafa verið gerð stór átök til þess að auka námslán til náms- manna heima og erlendis. Það er á hinn bóginn orðið augljóst, að skuldabagginn verður orðin þungur, þegar námi loks lýkur. Þess vegna hafa nú komið fram raddir um námsstyrki eða námslaun. Nú er það einnig svo, að fjöl- margir, sem horfið hafa frá námi af einhverjum ástæð- um, óska síðar að komast inn í skólakerfið til að afla sér aukinnar menntunar. Það er augljóst, að þjóðfélagið verð- ur með einum eða öðrum hætti að koma til móts við þessar óskir. Enda á skóla- kerfið ekki einungis að vera fyrir æskuna, heldur fólkið í landinu. Unga fólkið hefur einnig við önnur viðfangsefni að glíma, þegar það ræðst í heimilisstofnun og íbúða- kaup. íbúðir í eigu fólksins sjálfs em homsteinar efna- hagslegs sjálfstæðis borgar- anna. Þess vegna er það ein höfuðskylda þjóðfélagsins að búa svo um hnútana, að ungu fólki sé kleift að eignast sín- ar íbúðir, án þess að það sé firrt lífshamingjunni vegna óhóflegs strits. Ungar konur æskja þess nú í æ ríkara mæli en áður var að taka þátt í störfum þjóðfélagsins utan heimilisins. Þetta er þróun, sem átt hefur sér stað um nokkurn tíma og verður vafa laust hraðari á næstu árum en verið hefur til þessa. Þetta kallar á ýmis konar aðgerðir eins og t.a.m. fjölgun barna- heimila. Öll þessi viðfangsefni og raunar miklu fleiri blasa við ungu fólki í dag. En þetta unga fólk er leitandi og hef- ur hug og vilja til þess að koma fram með nýjar og ferskar hugmyndir. Margar nýstárlegar hugmyndir eiga þó oft og tíðum erfitt upp- dráttar í fyrstu, og ef til vill hafa stjómmálaflokkamir verið of lokaðir fyrir nýjum hreyfingum og hugmyndum ungs fólks. Stjómmálaflokk- ur verður á hverjum tíma að vera opinn og frjáls um- ræðuvettvangur, því að ein- mitt innan vébanda stjórn- málaflokka eiga straumar nýs tíma að koma fram. En unga fólkið hugsar ekki einungis um eigin hagsmuni, heldur hefur það hug á að vinna að betra þjóðfélagi, þar sem einstaklingamir geta notið og þroskað hæfileika sína á jafnréttisgrundvelli. Síaukin áherzla er því lögð á aukið lýðræði, þátttöku og hlutdeild almennings í stjórn un atvinnufyrirtækja, mann- helgi og frelsi einstakling- anna til orðs og athafna. Muskie? Miklar sveiflur í bandarískum stjórnmálum EDMUND Muskie, öld- ungadeildarmaður, nýtur enn mestra vinsælda með- al bandarískra kjósenda þeirra leiðtoga Demókrata- flokksins, sem koma til greina í forsetaframboð á næsta ári. En þrátt fyrir hagstæðar skoðanakannan- ir að undanförnu fer varla á milli mála, að Muskie hefur lækkað í áliti: hann þykir hikandi og óákveð- inn. Sá maður, sem verð- ur áreiðanlega mest fylgzt með í bandarískum stjórn- málum fram til forseta- kosninganna, er Edward Kennedy. Opinberlega neitar Kenne- dy því, að hann -keppi eftir forsetaframboði. Otskýring- ar hans í einkaviðræðum á ríkjandi stjórnmálaástandi gefa þó sterklega til kynna, að hann kunni að vera að endurskoða afstöðu sina. Mat hans á ástandinu er eitthvað á þessa leið: Bandarisk stjórnmál eru komin á nýtt stig, sem er furðulega sveiflukennt. Það sést meðal annars á miklum áhuga meðal almennings á ping-pong-þíðunni svoköll- uðu í samskiptunum við Kín- verja þrátt fyrir harð- vítugan áróður, sem hef- ur verið rekinn gegn kín- versku kommúnistastjórn- inni í meira en 20 ár, upp- haflega fyrir atbeina Ric- hard Nixons meðal annarra. Mótmæli fyrrverandi her- manna gegn Víetnam-stríð- inu hafa hlotið mikia samúð meðal almennings, og þetta sýnir hvernig viðhorf geta breytzt á örfáum vikum, seg- ir Kennedy. NÆGUR TÍMI. Kennedy telur að „rót- grónir" foringjar repúbli'k- ana og demókrata, Nixon annars vegar og Muskie og Hubert Humphrey hins veg- ar, elti stöðugt almennings- álitið í stað þess að móta það með meiri djörfung. Stjórn- málamaður, sem hefur hug á að stíga fram á sjónarsviðið og móta almenningsálitið í stað þess að fylgja þvi, að minnsta kosti í orði kveðnu, hefur enn nægan tima til stefnu. Hann hefði líka nægan tíma til stefnu, þótt hann biði þangað til barátt- an fyrir forsetakosning- amar hefst formlega í janú- ar næstkomandi. Þetta er grundvallarforsenda Kenne- dys, að því er fram kemur í einkaviðræðum við hann um stjómmálaástandið. Kennedy játar, að það hafi verið mistök hjá sér að halda fyrir forsetakosn- ingarnar 1968, að Nixon tæk- ist að nota til sigurs óánægju almennings með Vi- etnam-striðið vegna þess hve herskár hann hafði verið í afstöðu sinni til striðsins. En að þessu sinni telur Kennedy, að Nixon takist ekki að nota friðarhorfur í stríðinu til þess að tryggja sér endur- kosningu. Ástæðan sé sú, að þótt almenningur sé ánægður með heimkvaðningu her- manna frá Víetnam, hafi rétt- arhöldin gegn Calley og aðr- ir atburðir að undanfömu gert striðið að siðgæðismáli. Þess verði vart i vaxandi mæli, að spurt sé hvort það sé rétt að hafa herlið í Indó- Kennedy Muskie Kína, hvort það lýsi nokkru siðgæði að sprengja upp þorp eins og fótgönguliðar á borð við Calley lautinant í My Lai 1968. MCGOVERN HJÁLPAR. Eini forystumaðurinn úr hópi demókrata, sem í svip- inn stenzt þetta siðgœðislega próf, er George MeGovem, öldungadeildarmaður frá Suð- ur-Dakota, og eini maðurinn sem hefur opinberlega gefið kost á sér til forsetaframboðs 1972. Hann er bandamaður Kennedys og gaf kost á sér sem friðarframbjóðanda á flokksþinginu alræmda í Chieago sem nokkurs konar staðgengill Robert Kenne- dys, sem hafði verið myrtur nokkrum vikum áður. En áhrif McGovern rista ekki djúpt. Unga fólkið er ánægt með það sem hann segir, en foreldrar þess, millistéttar- fólkið, þekkir hann aðeins að orðspori. En McGovern vinn- ur Kennedy mikið gagn með því að vera yfirlýstur þátt- takandi í kapphlaupinu, því að hann dregur tii sín friðar- sinna úr herbúðum Humphr- eys og Muskies. McGovem gæti látið Kennedy taka við baráttu sinni á næsta ári ef hann breytti um skoðun. Aðstaða Kennedys er vita- skuld ennþá veik að mörgu leyti. Hann var sviptur stöðu sinni í þingflokknum. Fólk hefur enn ekki gleymt bifreiðarslysinu, sem varð Mary Jo Kopechne að bana, en vel getur verið að farið sé að fymast yfir það vegna breyttra siðgæðishugmynda. RÓTTÆKARI STEFNA. Þar sem Kennedy gegn- ir engum ábyrgðarstöðum lengur í flokki sínum hefur hann tekið upp róttæk- ari stefnu. Til dæmis klæddist hann gömlum fötum, meðal annars stormjakka Johns bróður síns úr stríðinu, og rabbaði í þrjá tíma við andstæðinga stríðsins hjá þinghúsinu. Áður hafði hafði hann verið við kvöldverð sem demókrat- ar efndu til fjársöfnunar, en leiddist og fór. Afstaða hans til helztu mála gerir aðstöðu hans sterka. Hann beitti sér fyrir bættum samskiptum við kínversku kommúnista- stjórnina löngu á undan Nixon. Hann hefur borið fyr- ir brjósti velferð flóttamanna í Indó-Kína í fimm ár, síðan 1967, þegar þjáning þeirra var ekki mikið atriði í stjórn málabaráttunni. Blökku- menn, fólk af mexíkönskum uppruna og Indíánar dýrka Kennedy meir en nokkum annian stjómmálamann. — Vegna írsks uppruna sins nýtur hann stuðnings „hörðu hattanna" svököiluðu, það er hvítra verkamanna sem eru ekki eins hrifnir af Nixon og Spiro T. Agnew varaforseta og þeir voru fyrir nokkrum mán- uðum vegna verðbólgunn- ar og atvinnuleysis. Enn sem komið er beinir Nixon forseti skeytum sínum að Muskie, og er það áreið- lega hyggileg ráðstöfun. Stefnan er sú að dreifa at- hyglinni frá Humphrey og Framh. á bls. 22 Humplirey

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.