Morgunblaðið - 20.05.1971, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. MAÍ 1971
17
ÞÓTT Búrfellsvirkjun sé nú
vel á veg komin, er ljóst, að
íslendingar geta ekki látið
staðar numið í virkjimarmál-
um, heldur verður að halda
áfram á þeirri hraut stór-
virkjana, sem mörkuð var
með hyggingu Búrfellsvirkj-
unar og samningum um ál-
verið í Straumsvík.
Morgunblaðið hefur snúið
sér til dr. Jóhannesar Nor-
dals, Seðlabankastjóra, sem
er formaður stjórnar Lands-
virkjunar og rætt við hann
um næstu virkjunarfram-
kvæmdir Landsvirkjunar og
almenn viðhorf í orkusölu-
málum, en dr. Jóhannes Nor-
dal er nýlega kominn úr
stuttri ferð vestur um haf,
þar sem hann kynnti sér
lánsmöguleika og viðhorf til
orkusölu.
verSi byggðar meS stuttu milli-
biili, þar sem þær eru nálægt
hvor annarri og hægt að nota
mikið af sameiginlegri aðstöðu
við byggingu þeirra.
— Við hvora virkjunina verð-
ur hafizt handa fyrst?
— Enn sem komið er, hafa
engar ákvarðanir verið teknar
um það í hvora virkj ui%na verð-
ur ráðizt fyrst. Segja má, að
þessar virkjanir séu ótrúlega lik
ar bæði að þvi er varðar stærð
og heildarkostnað. Er nú lögð
mikil áherzla á það, að verk-
fræðideild Landsvirkjunar l'júki
athugunum sínum á samanburði
þessara virkjana sem fyrst, svo
hægt verði að taka ákvörðun
um áframhaldandi verkfræðileg-
an undirbúning þei-rrar virkjun-
ar, sem valin verður.
— Hver verður kostnaður við
þessar virkjunarframkvæmdir?
— Enn þá er ekki búið að
fara endanlega yfir kostnaðar-
áætlanir ráðgjafaverkfræðinga
og samræma þær, en það lítur
út fyrir, að hvor virkjunin um
Hrauneyjafoss.
Dr. Jóhannes Nordal í viðtali við Morgunblaöið:
Framkvæmdir við nýja
stórvirkjun næsta vor
Vatnsorkan fyllilega samkeppnisfær við aðra
aflgjafa næsta áratuginn
— Á síðasta þingi voru sam-
þykkt lög, sem heimila Lands-
virkjun að ráðast í byggingu
tveggja nýrra raforkuvera, seg-
ir dr. Jóhannes Nordal, annað
við Hrauneyjafossa, en hitt við
Sigöldu i Tungnaá. Ráðunautar
Landsvirkjunar við virkjunina
við Hrauneyjafoss eru Harza Int
ernational og verkfræðistofa Sig-
urðar Thoroddsens og við Sig-
ölduvirkjun eru það Electro-watt
og Vifkir h.f. Þetta þýðir, að
eins mikið af verkfræðilegum
undirbúningi og mögulegt er,
verður unninn af íslenzkum verk
fræðingum hér heima. Þessar
virkjanir eru mjög 1-ikar, bæði
að stærð og fyrirkom-ulagi, enda
nýta þær sama vatn og eru að-
eins með nokkurra kilómetra
millibili í Tungnaá. Áætl-unin
gerir ráð fyrir, að vélarafl
Hrauneyjafossvirkjunar verði
160 MW, en Sigölduvirkjunar
150 MW, en hugsanlegt er, að
þessu verði eitthvað breytt til
hækkunar í endanlegri hönnun.
Þetta mundi þýða, að þessar
tvær virkjanir mundu u.þ.b. tvö-
falda aflið I vatnsaflsstöðvu-m
Landsvifkjunar.
— Hvenær má vænta þess, að
íramkvæmdir við þessar nýju
stórvirkjanir hefjist?
— Stefnt er að þvi, að hægt
verði að hefja framkvæmdir við
fyrri virkjunina vorið 1972. Til
þess að ná því markmi'ði þarf
að taka um það ákvörðun um
mitt þetta ár, i hvora virkjunina
verður ráðizt fyrst, þannig, að
hægt verði að hefja endanlegan
verkfræðilegan undirbúning og
gerð útboðsgagna. Útboð gæti
þá farið fram snemma árs 1972
og framkvæmdir hæfust um vor
ið. Takist þetta, ætti virkjunin
að geta verið fullgerð í síðasta
lagi sumarið 1975. Að sjálfsögðu
verður að semja um fjáröflun og
framkvæmdir hvorrar virkjunar
innar fyrir sig, en það ætti að
vera raunhæft að stefna að því
að hefja framkvæmdir við síð-
ari virkjunina u.þ.b. tveimur ár
um síðar, en það er að mörgu
ieyti hagkvæmt, að virkjanirnar
sig muni kosta nálægt 3.000
milljónum króna að meðtöldum
vöxtum á byggingartímanum og
háspennulínu tii Reykjavikur.
— Og hvernig verður þess
fjár aflað?
— Strax og nýju lögin um
þessar virkja-nir höfðu verið sam
þykkt, var ákveðið að hefja
Jóhannes Nordal.
formlegar viðræður við Alþjóða-
bankann og dvaldist ég þar í
nokkra daga í byrjun þessa mán
aðar. Það skiptir miklu máli fyr
ir íslendinga, að það takist að
fá lán hjá Alþjóðabankanum til
þessara framkvæmda, þar sem
lán hans eru ti'l lengri tíma og
með hagstæðari vöxtum en fá-
anleg eru á frjálsum markaði.
Eftir þessar fyrstu viðræður
verður að sjálísögðu ekkert full
yrt um það, hvort lán fæst hjá
bankanum, en óhætt er að segja,
að Eifstaða bankans til þessara
framkvæmda sé jákvæð, og mun
sendinefnd frá bankanum koma
hingað til lands síðar í sumar
til að kanna áætlanir Lands-
virkjunar nánar. En í framhaldi
af þvi, má búast við, að afstaða
bankans skýrist. Það er hins
vegar ljóst, að Alþjóðabankinn
mun leggja mikla áherzlu á, að
fjármagn fáist til virkjunarfram
kvæmdanna annars staðar einn-
ig, og að framlag af hálfu Is-
lendinga sjálfra verði verulegt
— Hver er afstaða Alþjóða-
bankans almennt til iánveitinga
til Islands um þessar mundir?
— Stefna Alþjóðabankans hef-
ur á undanförnum árum miðað í
vaxandi mæli að því, að aðstoða
þróunarlöndin, en hætta lánveit-
ingum ti-1 landa, sem hafa jafn-
miklar þjóðartekjur á mann og
íslendingar. Á hinn bóginn
viðurkenna stjórnendur Allþjóða-
bankans, að ýmsar framkvæmd
ir hér á landi geti verið þess eðl
is að i þær verði ekki hægt að
ráðast, nema með aðstoð bank-
ans. Eftir þær athuganir, sem
bankinn héfur gert á möguleik-
um til iðnþróunar á íslandi á
undanförnum árum, hefur hann
sannfærzt um, að orkufrekur iðn
aður, er byggist á hinni hag-
kvæmu vatnsorku landsins, hljóti
að eiga þar miklu hlutverki að
gegna. Ein-nig er ljóst, að hér
er um að ræða framkvæmdir,
sem eru svo f jármagnsfrekar, að
erfitt getur reynzt fyrir smáþjóð
eins og Islendinga að ráðast í
þær, nema aðstoð bankans komi
til.
— Hver eru viðhorfin til orku
sölu á alþjóðlegum vettvangi n-ú?
— Ég notaði tækifærið, sagði
Jóhannes Nordal, í för minni til
Bandarikjanna til að kanna eft-
ir föngum áli-t manna á sam-
keppnisaðstöðu Islendinga að
þvi er varðar áframhaddandi
uppbyggingu orkufreks iðnaðar.
Það kom mjög eindregið fram i
þessum viðræðum, sem ég átti
við ýmsa aðila, að skoðanir
manna varðandi þróun orku-
verðs á allra næstu árum, hafa
breytzt mjög verulega á síðast
liðnu ári og jafn-vel á síðustu
mánuðum. Virðast hér fyrst og
fremst vera um þr jár orsakir að
ræða. 1 fyrsta lagi hefur hin
mikla hækkun á oliuverði, sem
nýlega hefur verið samið um
milli olíufélaganna og helztu
framleiðslulandanna haft mjög
mikil áhrif, enda er olía
lang mikilvægasti orkugjafi í
heiminum í dag. Eru áhrif þess-
arar hækkunar þó varla nema
að litlu leyti komin fram ennþá.
1 öðru lagi hafa skoðanir manna
varðandi framleiðslukostnað á
kjarnorku breytzt mjög að und-
anförnu. Þau kjarnorkuver, sem
reist hafa verið, hafa flest
reynzt miklu dýrari en áætlað
var og ýmis tæknileg vandamál
hafa kornið upp sem menn höfðu
ekki séð fyrir, þótt flestir séu
ennþá sannfærðir um, að kjarn-
orkan eigi með timanum eftir að
verða jafnódýr og hagkvæmustu
vatnsvirkjanir. Á það þó auð-
sjáanlega mun lengra í land en
áður var talið. 1 þriðja lagi hef-
ur svo hin vaxandi áherzla sem
hvarvetn-a er lögð á umhverfis-
vernd, haft þau áhrif að hækka
framleiðslukostnað af flestum
tegundum orku, þar sem strang-
ari kröfur eru gerðar til hvers
konar varúðarráðstafana gegn
mengun og um staðsetningu
mannvirkja lengra í burtu frá
markaðssvæðunum á óhagkvæm-
ari stöðum en áður tiðkaðist.
Ailt bendir þetta til þess, að
vatnsoi’kan hér á landi verði
Vopnafirði, 19. maí.
NÝLEGA var nýrri sjónvarps-
endurvarpsstöð komið upp hér í
héraðinu. Svo virðist sem stöð
þessi hafi frekar verið sett upp
til þess að sýnast en til þess að
bæta myndina á skermi Vopn-
firðinga, því að samkvæmt upp-
lýsingum frá ýmsiun aðilum hér í
nágrenninu hafa engar breyting-
ar orðið til batnaðar á sjónvarps-
myndinni eftir að nýja stöðin
komst í gagnið. Áður notuðust
Vopnfirðingar við endurvarps-
stöðina á Gagnheiði.
í viðtali við fólk á nokkrum
bæjum í Vopnafirði komu eftir-
farandi staðreyn-dir í ljós: Við
tilkomu nýju endurvarpsstöðv-
arirxnar varð engin breyting á
sjónvarpsmyndinn-i á Strandhöfn,
en þar sást áður vel frá Gagn-
heiði. Á Hauksstöðum í Vestur-
árdal sézt ekkert; á Burstafelli,
fyllilega samkeppnisfær sem afl
gjafi fyrir margs konar orku-
frekan iðnað a.m.k. næstu.10 ár-
in.
— Hvert verður svo næsta
skrefið í þessum málum?
— Sá orkufreki iðnaður, sem
fyrst og fremst virðist vera um
að ræða, eins og nú standa sa-k-
ir, er annars vegar álbræðslur
en hins vegar framl-eiðsla á ýmis
konar málmblendi, sem notað er
í stálframleiðsl-u. Á þessu stigi
málsins eru ekki hafnar neinar
raimverulegar samnin-gaviðræð-
ur um orkusölu til iðnaðar frá
þessurn næstu virkjunu-m. Hi-ns
vegar hefur verið unnið að söfn
un upplýsinga frá fyrirtækju-m,
er áhuga kynnu að hafa í þess-
um efnum, og er stefnt að því,
að unnt verði að marka ákveðna
stefnu i þessum málum með
haustinu, svo hægt verði að
leggja tillögur um nýja orku-
sölusamninga fyrir rikisstjórn og
Alþingi næsta vetur, segir dr.
Jóhannes Nordal að lokum.
fremst í Hofsárdal hefur ekki
verið keypt sjónvarp vegna
slæmrar reynslu í þorpinu; á
Vatnsdalsgerði sem er rétt við
stöðina, hefur sjónvarpsmyndin
batnað mjög lítið, á Refsstöð-
um sést mjög illa og þó er bær-
inn beint á móti endurvarps-
stöðinni, á Ásbrandsstöðum
hefur engin breyting orðið við
tilkomu nýju stöðvarir-nar og á
Krossavik sést sæmilega, en þó
ekki skýrt.
Vopnfirðingar eru sem von er
mjög óánægðir með hi-na nýju
stöð og furða sig á því hvera
vegna jafn lítil stöð var sett upp
úr því að verið var að leggja
í þennan kostnað á annað borð.
Því hljóta Vopnfirðingar að
álykta sem svo að stöðin hafi
fyrst og fremst verið reist til
þess að sýnast. — FréttaritarL
S j ón var psendurvarps-
stöðin reynist illa