Morgunblaðið - 17.07.1971, Blaðsíða 1

28 síður og poppblað (4 síður)
157. tbl. 58. árg, LAUGARDAGUR 17. JtJLÍ 1971 Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Moskva fagnar utanríkis-
stefnu ísl. stj órnarinnar
Hver á að
sjá um
varnir
íslands?
VESTRÆN talöð, okki siat á hin-
um Norðurl’öndunum, hafa skrif
að mikið um stjórnarskiptán á
Islandi og mest um utan-rílkis-
málastefnu nýju stjórna-rinnar.
I leiðara Berling-ske Tidende, seg
ir m.a.
„Island hefur eng-ar eigin varn
ir, jafnvel ekki he-imavarnarlið.
Það hefur verið skylda NATO að
sjá íslandi fyrir varnarliði, nán
ar tiltekið skylda Bandarííkjanna,
sem með næsta óamerískri hlé-
drægni hefur haft orrustuílug-
sveit í Keflavík. Keflavík er jafn
framt eina alþjóðfega flugstöð
landsiins. Ef reka á Banda-
rífcjamen-nána frá Keflavík með
uppsögn varnarsamningsins,
verða íslendingar að spyrja
sjáifa sig um hver eigi að verja
landið."
Berlingske Tidende, fjallar
einni-g u-m landhelgismálið og seg
i-r: ,,{>að er skliljanlegt að land
sem fær meira en 90 prósént af
útflutnin-gsafurðum með fiskveið
urn, sku-li vilja hafa hin auðugu
fi-skimið fyrir sig, en þorska-
stríðið víð Bretland hefði þó átt
að sannfæra hugsandi ís-lend-
inga um að einhliða ákvörðun
um fiskveiðitakmörk er ektoi tek
in án stjórnmálaiegra og við-
Framh. á bls. 17
TELJA HANA MIKIÐ AFALL FYRIR ATLANTS-
HAFSBANDALAGIÐ - VESTRÆNIR BANDA-
MENN ERU ÁHYGGJUFULLIR
0 MIKIL ánægja ríkir í Moskvu með hina nýju ríkisstjórn íslands og þá sérstaklega ut-
anríkisstefnu hennar, sem Sovétríkin telja, að muni mjög veikja styrk Atlantshafs-
bandalagsins. Sagt er, að herstöðin í Keflaví k, eða „stríðsstöðin“, eins og hún er kölluð,
hafi hingað til verið traust víghreiður banda rísku herstjórnarinnar og mikil ógnun við
sjálfstæði íslands. Þá er og sagt, að íslenzka þjóðin hafi lengi beðið þess dags, er hún gæti
varpað af sér þessu oki. Telur Moskva að þes si ákvörðun íslenzku ríkisstjórnarinnar veiki
mjög Atlantshafsbandalagið, þar sem „það h efur nú misst mikilvægan hlekk í hernaðar-
keðju sinni“.
0 Eins og áður hefur komið fram í fréttum eru vestrænir handamenn íslands ekki eins
hrifnir og hafa lýst þungum áhyggjum vegna stefnu stjórnarinnar, sérstaklega þeirri
ákvörðun, að varnarliðið skuli hverfa úr landi. Stjórnmálafréttaritarar AP hafa bent á, að
ísland hafi síður en svo orðið minna mikilvægt með tilkomu nýrri og fullkomnari vopna,
eins og margir vilji halda fram. Það sé þvert á móti mjög mikilvægt að vita, hvar þessi
vopn séu hverju sinni, og til þeirra teljast kafbátar og herskip Sovétríkjanna, búin lang-
drægum kjarnorkueldflaugum, sem fari í stöðugt vaxandi mæli um Atlantshafið,
0 Blöð á Norðurlöndunum hafa mikið skrifað um varnir Islands. Kemur fram hjá þeim,
að þau líti ekki einu sinni á það sem h ugsanlegan möguleika að landið verði látið
varnarlaust og velta því mjög fyrir sér, hvort ísland ætli að koma upp eigin her, eða hvaða
leið eigi að fara til að fylla upp í skarðið se m myndast, þegar varnarliðið fer. Þau benda
á, að Sovétríkin séu nú að færa sína fremstu víglínu á móts við Færeyjar og Island og
með brottför varnarliðsins frá íslandi myndist skarð í varnarkeðju Norður-Evrópu, sem
geti orðið hættulegt. Telja þau að þessi ráð stöfun geti verið hættuleg, ekki aðeins Islandi
heldur allri Norður-Evrópu, öllum hinum fr jálsa heimi.
0 Jafnvel vinstri blöðin telja auðsjáanlegt, að engum geti dottið í hug að láta ísland
verða eftirlits- og varnarlaust. Þau segja, að bæði Bandaríkjamenn og íslendingar muni
sjálfsagt gráta þurrum tárum yfir aðskilnað inum, en menn hljóti að gera ráð fyrir að
herstöðin verði rekin þar áfram sem liður í varnarkeðju Bandaríkjanna og NATO. Hvort
það verði íslendingar sjálfir eða eitthvert annað NATO-land, sem það gerir, skipti ekki
máli.
TASS um
utanríkis-
stefnuna:
í FBÉTTASKEYTI, sem rússn
eska fréttastofa-n TASS sendi út
í dag, seg-ir orðrétt-:
Hin nýja ríkisstjóm ísilands,
sem mynduð var eftir alþin-gis-
kosni-ngar í júli, hefur kynint
stefnuskrá sína. Þar segir að
stjómin hy-ggist endurskoða
„varnarsamninginn" sem gerður
hafi verið við Bandarikin, óg
loka hi-nni stóru bandarisku her- ■
stöð á Islandi.
Áróðursmenn NATO kliifa si-
fellt á þvi við íslendi-nga að
bandaríska flotastöðin sent er
fyrir utan Keflavik, sé nauðsyn-
leg fyrir vamir eyjarinnar. 1
raun og veru er þessi ba-ndaríska
herstöð, sem er eitt af vl-ghredðr-
um bandarísku herstjómarinnar
á Norður-Atlantshafi, ógnun við
sjálfe-tæði landsins og hefu-r
valdið sivaxandi spennu.
íslenzka þjóðin hefur lengi
kra-fizt þess að þessari herstöð
Bandaríkjanna og NATO verði
lokað, og hinir óvelkomnu er-
lendu verndarar, reknir úr landi.
Það eru þessa-r kröfur sem
endurspeglast i s-tjórnarstefnu
nýju rikisstjórnari-nnar se-m er
undir forystu prófesso-rs Ólafs
Jóhannes-sonar. Samkvæmt yfir-
lýsingunni verður ís-land áfram
aði’li að NATO, en það hyggst
Framliald á bls. 17
Ferð Nixons til Kína:
„þáttaskil í skiptum þjóða“
Undirtektir víðast hvar góðar
Uögn í Moskvu,
gremja á Formósu
SÚ ákvörðun Richards Nix-
ons, forseta Bandaríkjanna,
Nixon
að fara í heimsókn til kín-
verska Alþýðulýðveldisins
hefur vakið heimsathygli.
Viðbrögð eru á ýmsa lund,
en ákvörðun forsetans hefur
yfirleitt fengið ágætan hljóm-
grunn í Vestur-Evrópu,
Bandaríkjunum og fjölmörg-
um Asíulöndum. Stjórn For-
mósu hefur aftur á móti lát-
ið í ljós ósvikna gremju og
sent frá sér harðorð mótmæli
og því er spáð, að undirtekt-
ir verði dræmar í Moskvu.
Nixon tilkynnti um hið
fyrirhugaða ferðalag í stuttri
ræðu, sem hann hélt til
bandarísku þjóðarinnar í
sjónvarpi í nótt. Hann kvaðst
fara þessa ferð til að freista
þess að bæta samskipti ríkj-
anna tveggja. Hann sagði, að
Henry Kissinger, sérlegur
ráðgjafi sinn, hefði farið með
leynd til Peking 9.—11. júlí,
þegar hann var á ferð í Asíu
á dögunum, og hefði Kissing-
er rætt við Chou En Lai, for-
sætisráðherra Kína. Hefði sá
síðarnefndi boðið Bandaríkja-
forseta að koma í heimsókn
þangað og hefði boðið verið
þegið. Ekki er ákveðið hve-
nær Nixon fer, en það verð-
ur fyrir maí á næsta ári.
Nixon sagðist vilja fyrirbyggja
alia mistúlkun á þessari ákvörð-
un sinni með því að lýsa þvi yf-
ir, að heimsóknin yrði alls ekki
á kostnað gamalla og- gróinna
vinaþjóða Bandaríkjamanna.
Hann minnt.i á að hann hefði
margsinnis tjáð þá skoðun sína
að óhugsandi væri að tryggja
varanlegan frið í heimtnum án
þátttöku Kína með sinar 750
milljónir íbúa og því hefði hann
afráðið að leggja fram sinn
skerf til að bæta samskipti þjóð
anna tveggja. Hann sagðist og
telja að allar þjóðir heims myndu
hagnast á því að betri tengsl
tækjust með Kína og Bandarikj-
iinum. Með þær hugsjónir að
vegarnesti héldi hann í heimsókn
sína, sannfærður um að slíkt
yrði mannkyni öllu og óhornum
kynslóðum til heilla.
Kínverskar fréttastofur sögðu
frá heiim-sókn Bandarikjaforseta
í morg-u-n og var heldur vinsam-
le-gt hljöS í þeim frásögnu-m. Þar
kom þó fátt eitt f-ram nema að
Chou En Lai, forsætisráðherra
hefði boðið Nixon að koma og
hann þekkzt boðið. Vitað væri að
Bandaríikjaforseti hefði um all-
langt skeið haft hug á því að
hitta kí-nverska leiðtoga að máli.
GREMdA Á FORMÓSU
Fréttiirnar um heimsókn Nix-
ons vöktu gremj-u á Formósu og
kom stjómin þar saman til
skyndifundar, þegar Nixon hafði
haldið ræðu sína. Stjórnmáia-
fréttaritarar segja þetta mesta á-
fal Formósu-stjörnar, siðan
Sjang Kai Sje-k varð að hopa frá
meginlandi Kina árið 1946. Ekki
ber fréttum saman u,m, hvort Nix
on haf-i tilkyn-nt stjórn Formósu
um ásetning sinn, áður en hann
fl-utti ræðuna. Stjórnin sendi
bandarísku stjórninni samstund-
is harðorð mótmæli og nokkru
síðar var birt ítarlegri yfirlýs-
Framh. á bls. 19
Mao