Morgunblaðið - 08.08.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. ÁGÚST 1971
17
Kjartan Thors
Kjartan Thors, sem. lézt nú í
vilkunnii, var einm af atkvæða-
mestu íorys.tuimðmn'U(m atvinmu
rekenda hér á lamidi um margra
áratuiga stoeið. Hanin stóð ávallt
dygigan vðrð um blómlegan at-
vinnurekstur í lanidiiniu og
igleymidi etoki þedm skyldium at-
vinniurekandans að búa svo uim
hnútana, að laiunþegar fengju
sdnn hluta hagmaðarins. Hann
var alinm upp I þeim anda að
hagsmuinir laumþega og atvinnu
rekenda færu samam og sameig-
inilegt átak eitt gæti eflt atvimmu
reksitiurinm og bætt lífskjör allra.
En vinisæMir reyndi hanm aldrei
ajð kaupa sér með því að falliast
á krðfur, sem hamn taMi órau.n-
hæfar eða beimlllíniis hættulegar
heiibrigiðum atvinmurekstrL
Kjartam Thors bar uppeMi
síns góða æstouiheimilis fagurt
vitni, eims og þau Thors-systkim
ÖBL Rætur áttu þau í sterkum
slkjólgóðum stofinium, Mýrri um-
hyggju göfuigrar og kjarkmikilíl-
ar móður og stórhug þess ein-
stæða framkvæmdamanns, sem
Thor Jemsen var.
Thor Jemsen og synir hans
etofnuðu stærsta útgerðarfé
lag Isliendinga af óvemjulegum
dugnaði og framsýni. Til þess og
Frá Mývatni. Ljósm.: Smorri Snorrason,
Reykjavíkurbréf
-----Laugardagur 7. ágúst-
anmars atvimmurekstrar þeirra
feðga sóttu mörg islenzk heim-
ili bjðrg sirna og bjartsýni. Saga
Thors Jensens og sona hams er
sérstakur kapituli í þjóðarsög-
umni. 1 því starfd tók Kjartan
Thors mitoinn þátt og toomu þá
vel i ljós manmikostir haes og
hæfffleikar. Hann var léttur í
lumd, en alvörumaður umdir
niðri, traustur í starfi og vinur
vina sinma. Á hanm hlóðuist marg
vísleg trúnaðarstörf. Hanm var
fyrsti formaður Landssamband.s
ísilenzkra útvegsmamna, um langt
árabi'l formaður Félags ís-
lenzkra botnvörpuskipaeigenda
og loks formaður Vimmiuveitenda
sambands Islamds um 35 ára
skeiið. Með fjöibreyttum störf-
um sinium mum hamm sjálfur
haMa á loft m'inningu sinmi og
merki ættar simmar — og er þar
emgu við að bæta.
Góður fulltrúi
Leiklist á Isl.andi hefur stað-
ið með mifcMm blóma. Fólk hef-
ur sýmt henmi mikinm áhuga,
ekki sízt verkum íslenzkra höf-
urnda. Islenzk leitolist er á góðri
þroskabrauit, og er þess að
vænta að mýjum áföngum verði
máð, sem telja megi markve.rða í
miemmingarlífi okkar. Á síðustu
tveimur áratuguim hafa leikhús-
in í höfiuðstaðnium orðið að at-
vinmuleikhúsum og tid þeirra
hafa ráðizt þeir kraftar sem áð-
ur voru burðarstoðir áhuga-
manna í leiklistarlifi bæjarinis.
Úti á landsfoyggðinni fer fram
aJHöflug og fjölskrúðuig leitolist-
arstarfsemi, sem ástæða er til að
hlú að og veita alla þá aðstoð
sem nauðsynleg er.
Hlutverk leitoMstar er margvís
íegt. 1 leikhúsum hlustar þjóð-
in á þróttmikið íslenzkt tumgu-
tak, þar á að hljóma fegurst mál
far í landimiu. Aulk þesis bregð-
ur leikhúsið oft upp myndum af
þjóðlífinu, sem samtímanum er
hollt að skoða. Þanmig geta leik
húsin í senm verið hol ábemd-
img og góð skemmtiuin.
Ástæðan tii þess, að þetta er
nú rifjað upp, er sú, að sá mað-
ur sem situr í öndvegi íslemzkra
leitoara, BrymjöMur Jóhammes-
son, hefur nýlega haldið upp á
75 ára afimæli sitt. Hanm hefiur
orðið umgum leiltourum hvatmimig
og leiðsögn. Leitogleði hans hef-
ur verið smitamdi. Hún er arfiur
firá þeim tíma þegar menm létou
sér og öðrum til ánægju, en ektoi
ábata.
Islendimgar hafa mitoimm áhuga
á leikhúsi. Þei.r upplifa sýning-
ar af áfiergju og eru þakklátir
þeim sam þar leggja hönd á plóg
inn. Að vísu ber nú talsvert á
því að ýmisir komi á leiksýming-
ar með logairitma, eins og
Nóbelsskáldið hefur bemit á, og
þurfa að einbeita sér að gæða-
mati, meðan á sýndmgum stemd-
ur, og geta því ekki notið þeirr-
ar reynislu sem leikhúsim miðla.
En þó tekst leikurum eins og
Brynjólfii oftast að haMa ölLum
við efnið, og hefur hann gefið Is-
iendingum fleiri sérkenndiegar
persómur en flestir leikarar aðrir.
Fyrir það og brautryðjandastarf
hans er ástæða til að þakka.
Meðan menn Leggja siig eftir
listimmi með hugarfari Brymjóllfls
Jóhannes'sonar, er engin hætta á
því að þeiim verði fótaskorbur á
háLum fjölum leikli'stargyðjunm-
ar.
Verðugt væri að mimmiast af-
mæliis Brymjölfs Jóhammessonar
nú með þvi að taka ákvörðun
um að nýtt borgarleikhús rísi við
Tjörnima, eins og forráðamenm
LeikfléLags Reykjavitour hafa
lagt til. Engimn þarf að óttast,
að atrmemnimgur á íslandi sæki
ekiki Leiksýnimigar í framtíðinmi,
ef andi Bryn.jólfs Jóhannesson-
ar og þeirrar kynstóðar sem
harnn er vaximn af, ræður áfram
ríkjuim í musterum Thaiiíu.
Taugaveiklaðir
Ieppar
Frá leiklistinni er nú tilefni til
að víkja að stjórnimni og stuðn-
ingsmönnum hennar.
Taugaveikliun mikii hefur
gripið um sig á Tímamium og
Þjóðviljamum undamfamar vik-
ur og var samnarlega etold á
hana bætamidi. En þar sanniaðist
einis og oftar að Lemgi getur vont
versnað. Málgagn kommúnista á
Islandi þykist þess umkomið að
bendla Morgunbliaðsmenn við
eimræðiiskMkur, nota um þá orð
eins og Leppar o.s.frv. Flestir
hafa brosað að þessum æfingum
komimúnistanna við Þjóðviljann.
Oft var gripið tit ndðs og óynd-
isúrræða í þessu blaði, áður en
núverandi vandræðaástand
hófst þar undir forustu ritstjóm
arfiuililtrúans sem þar er I htut-
verki kommisarans, en nú keyr-
ir af eiinhverjum ástæðum um
þverbak. Móðursýkisiegar yfir-
lýsingar eru gefnar á öllium
mögulegum og ómögulegum síð-
um bliaðsims, meira að segja fjali-
að um skrif erlendra blaða um
aifstöðu islenzku ríkisstjórnar-
immar til varniarmála á híppasiðu
Þjóðvtljans! HneyksiLazt er á
skrifuim heiimsblaðanna og þá
ekki sízt þeirri yfirlýsingu í
einu þeirra, að í ríkiissitjörn Is-
lands sitji tveir kommúnistar.
Rauðu lepparnir á Þjóðviljaniuim
ættu a.m.k. að reyna að skrifa á
þann hátt að fióLk brosi ekki út í
amnað munnvikið, þegar þeim er
mest niðri fyrir.
I Reykjavítourbréfi hafa áður
verið rifjuð upp umrnæli
Hannibals Valdimarssonar um
ALþýðuibandalagið og þá sem
þar eru innstu koppar i búri.
Samt er ekki úr vegi að rifja
enn upp að Hannibal Valdimars-
son hefiur ítrekað það í upplýs-
andi samtaLi við Morguniblaðið,
eftir að hann settist í stjóm með
kommúnistuim, að Alþýðubanda-
lagið sé ólýðræðisflegur fLokkur.
Þar getur hann trútt um tad-
að, þvi að hanm hefur verið
bandamaður þeirra um árabil og
kynnzt því af eigin raun, að þar
sem Þjóðvilljamenn eru, sitja
óvimir á fleti fyrir. Hannibal
VaMimarsson segir i samtalirnu
í Morgunblaðtmu m.a.: „Hið nýja
Alþýðuibandala'g e,r hins vegar
skipulagður flokkur umdir for-
ystu sömu manna og áður fyrr
störfuðu í Kommúniótafilokki Is-
lands og Sósialistaflofckn'U'm, og
í þeirri flokkssitofniun tók ég
engan þátt af sömu ástæðu og
ég gerðiist aldrei meðlicmiur í
Sósialiistaflokknuim . . . Þegar sá
flokkur (þ.e. ALþýðufoamdalag)
var stofnaður, var aðeins verið
að skipta um nafn á Sósíalista-
flokknuim. Stofnifundurinn var
uimfram al'lt stoirnarathöfln, eins
og ég hef áður sagt, og flotoík-
urinn er undir kommúnistískri
forystu, þó að þúsundir lýðræð-
issinnaðra jaflnaðarmanna hafi
villzt undir merfci hans. Um
þetta hef ég efcíki tekið neinum
ekoðanaákiptium og sé eniga
ástæðu til að dylja, að þetta mat
mitt á Alþýðubandalaginu nýja,
eða réttara sagt forustu þess er
óbreytt."
Þetta eru orð Hanmibalis
VaMimars'Somar nú nýlega um
þá menn sem mynda Þjóðvilja-
klíkuna. Hvemiig væri nú að sú
sama klíka beindi spjótum sln-
um að heimilMamönmum Morg-
unblaðsins eins og Hannibal
VaMimarssymi , og reyndi að
lækna þá af þeirri „hégilju" að
Alþýðubandalaginu stjórmi
kommúniistar, svo og Þjóðvilijan-
uim?
HLtt er svo annað mál að
ástæða er fyrir lýðræðissimnað
flólk á Islandi að hugteiða þessi
orð af gaumgæfni. Efitir að
StaLin og kommúmiistar i Sovét-
ríkjiuinum sýndu sitt rétta ein-
ræðisandlit hefur það hvarvetna
þótt mesta goðgá að gamiga til
samstarfs við þá i rlkisstjórn
í lýðræðislandi. í stríðiniu og
upp úr því riikti anmað viðhorf,
en nú þarf etoki viitnanna við.
Þessa venju hafa HannibaListar
og Framisóknarmenn nú brotið
ÞeLr eru í einn.i sæmg með Lepp-
um þeirra manna, sem enn halda
aLlri Austur-Evrópu i jámigreip
um símum. Ekki er ósenmilegt að
lýðræðiisisimmaðir jafnaðarmenn
(sem Hannábal heflur glieymt að
sameina í sænginni með komm-
únistuim), muni eftir þvi, hverj-
um hann og liðsoddar hans
kornu til valda á Islamdi á ör-
lagatímu'm. Án siigurs Hannibals
Val'Lmarssonar í siðustu kosn-
ingum sætu nú hvortoi Magnús
Kjartantsson né Lúðvik Jóseps-
son i valdastól á íslandi, þó að
hinn fyrrnefndi hafi hikað við
að vinna drengskaparheitið, þeg-
ar hann varð ráðherra, vegna
orðanna: „til þess hjálpi mér
guð og hans heiLaga orð.“ Raun-
ar hafa ýmsir bent á þá stað-
reynd að hinn mLkM persómulegi
sigur Hanmábals VaMimarssonar
hafi raunar ekki orðið tii ann-
ars en brjóta höfuðóvimum
Hannibaliista Leið til valda á Is-
landi. Magnús Kjartamsson
barði Hann'ibai VaLdimarsson
ektoi til bistaups. En hann hefiur
barið haunn til þess að biskupa
Magrnús Kjartansson. Og fáum
mönnium hefur liðið betur en raf
oitouimájLaráðherramum, þar sem
hann nú situr fyrir tLlstuðlan
Hammiballs Valdimarssonar og
samherja hans. Um Magnús
mættd rauinar segja að hann sé
ákveðinm í því að sleppa etoki
Hannibai Valdimarssynii, fyrr
en Hannibai heflur bLessað
hamn.
Óráðshjal
Áður var minnzt á óráðshjaLið
og furðuskrifm i Þjóðviljamum
undanfarið. Þar er af nögu að
taka. Etoki alis fyrir lömgu birt-
ist þar forystugrein, ef forystu-
grein skyMi kalia, undir nafn
imu „MáLgagn Breta eða IsLemd-
imga?“ og átti að fjalla uim
Morgumiblaðið. Þar er enn eimu
sinni jagazt yfir þvi, að Morg-
umbLaðið stouli telja það skýMu
sina að skýra lesendum frá þvi
sem erlemd blöð skrifa um
meiimta utamríkisstefmu núver-
andi ríkiisstjórnar. 1 Þjóðviljan-
um segir: „Þar (í Morgunblaðinu)
eru birtar og bLásmar út allar
þær fregmir sem tooma Islendimg
um verst, veifcja samheidni
landsmanna og reynt að draiga
úr þeim kjark til átaka. Skrif
Margu.nblaðsins um viðbrögð er-
lendra blaða við áformum ríkiis-
stjórnarinnar um að segja upp
og endurskoða hernámissamniin^
inn eru af sama toga spunnin,
og til þess er greimUega ætlazt
að almenndngur i lamdimu missi
gjörsamlega tru á íslemzkum mál
stað. En sem betur fer er al-
menmLn'giUr á Islandi svo glögg-
ur, að hann sér í gegnum skrif
Morgunblaðsins og fyrirlítur
þau. Því miun þeirri spurninigu
verða beint að Morgunblaðiniu
með vaxanidi þunga á næstu vito
um og miánuðum, hvort það æti-
ar að verða máLgagn Breta eða
Islenidiniga í landhelg ismiáf-
Lnu . . .“!!
Svo mörg eru þau orð. Þjóð-
viljinm ætlaist bersýniiega fciil
þess að etoki sé sagt orð um sfcrif
erlendra blaða. Islendingar eigi
að sveipa um slg blekkingar-
hjúp, og raunar er enigu Mkara
en þeiir eigi að lýsa yfir þvi að
fyrrnefnd skrLf hafi aldrei ver-
ið birt á prenti og fara sömu
leið og gengur og gerist í ein-
ræðisrikj'um kommúnista og fas-
ista: neita að viðurkenna óþægi-
Legar staðreynidir. ALlir niuna eft
ir því þegar einræðisherrann á
Haiti lýsti yfir því að arftak-
inn, somur hans, væri eiinu ári
eMri en kirkjubæikur sögðu til
um. Var þetta gert til þess að
erfingdnn hefði addur tii að tafca
við völdum. Og ekki þatrf að
minna neinn á alfræðiorðabæk-
umar í Sovétríkjumum, þar sem
ölluim staðreynduim er snúið við
að vild og kröfum valdhafanna,
svo að þar stendur stundum
etoki steinn yfir steini. Auðvitað
er það þetta sem lepparnir á
Þjóðviijanum ætlaist til að giert
sé á Isiandi. Agaðir við aust-
ræna blindu krefjast þeir þeiss
að ritstooðun fari fram á öliiuim
fréttum, sem eru þeim eða hús-
bæmduim þeirra hvorki til k»fs
né dýrðar. Þetta eru sömu að-
ferðir og notaðar eru við blöð
eiri'S og Pravda og Isvestía, en
svo er forsjÓnLnni fyrir að
þatoka að kommiúnistuim hef-
ur ekki emn tekizt að tooma svo
ár simni fyrir borð hér á landi
— með aðstoð lýðræðissinna —
að þetta „skipulag" sé allsráð-
andi.
Umskiptingar á
yfirborði
Hitt er svo annað mál að svo
viirðiist sem ýmsir ráðherrar hafi
breytzt taLsvert síðan þeir sett-
ust í ráðherrastólana. Að Vísu
er þar ekki um neina hugarfars-
breytingu að ræða, heMur nauð
syn af augljósuim áróðursástæð-
um. Þannig heflur utanríkisráð-
herra farið mokkra hringi í
varnarmáLum síðan hann tók við
völdum eins og allir vi'ta, og
Magnús Kjartamsson fór undan
í fllæmingd, þegar fréttamaður út-
varpsdns spurði hann um dag-
imn uim erlernt fjármagn til upp-
bygginigar iðnaðar. Þegar þessi
ágæti raforkumálaráðher.ra var
blaðamaður gaf hann í skyn
hve nauðsynlegt væri að
hætoka rafarkuverðið til ál-
bræðsLunnar. Nú lýsir hann því
aftur á mói yfir, nýbakaður ráð
herra, að það sé ektoi á hans
færi að breyta raforkuverðinu,
gert sé gert! Enginn man hve
margar nefndiir þessd sami ráð-
herra boðaði að hann hygð-
ist skipa á næstumni. Ólofur
Jóhannesson, forsætisráðherra,
virðist einnig vera mjög ginn-
keyptur fyrir nefndaskipunum,
ef marka má sarmtal sem sjón-
varpið átti við hann ektoi alls
fyrir löngu. Eitthvað hefði hvin
ið i táliknu.nium á þessum pragma
tístou stjórnmálamönnum, ef and
stæðingar þeirra hefðu sýnt þá
nefndagleði sem nú virðist ríkja
í herbúðum stjórnarflokkanna.
Hver nefndin er boðuð á fætur
annarri. „Það sem helzt hainn
varast vann, varð þó að koma
yfir hann“. Magnús Kjartans-
son skyldi þó ektoi eiga efltir að
fá nafnbótina nefndaráð-
herrann ?
Arbeiterbladet
Ekki alis fyrir löngu ætlaði
alit um koll að keyra í TLman-
um og Þjóðviijamum vegna þess
að Morgunblaðið hafði ekki hirt
forystugrein í Arbeiterblaðmnt
norska um stefnu n.úverandi
Framhald á bls. 18.