Morgunblaðið - 16.11.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 1971
15 -
Formaður Sjálfstæðisfl., Jóhann Hafstein, á Flokksrádsfundi;
„Ég hefi talið það lang alvar-
legasta þáttinn I málefn.asamn-
ingi rikisstjórna'i'innar, að því
skuli lýst yfir fyrir umheimin-
um, að innan rikisstjórnar Is-
lands sé ekki samstaða um það
að vilja taka þátt í samstarfi
vestrænna iýðræðisþjóða í Atl-
a n tshafsba ndalagin u. “
„Mér er það Ijóst að við eig-
um mikið óunnið til þess að efla
samstöðu, félagsanda, árvekni og
aukin störf í röðum sjálfstæðis-
manna. Á þeim vettvangi er mik
iii akur óplægður, en ég tél jarð
veginn örugglega frjósaman. Við
skulum horfa fram á veginn með
einbeittum ásetningi um að efla
Sjálfstæðisflokkinn til þess for-
ustuhlutverks í þjóðfélaginu
sem hann verð.skuldar og innti
af höndum með glæsibrag síð-
ustu þrjú kj'örtknabil." —
Jóhann Hafstein flytur ræðu sína á Flokksráðsfundi
Islendingar vilja stefnufestu
i meðf erð öryggismála landsins
Á vettvangi flokksmála er
mikill akur óplægður
Þannig komst formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Jóhann Haf-
stein, að orði í ræðu sinni við
setningu flokksráðsfundar Sjálf
stæðisflokksins síðastliðinn laug
ardag. Verða hér raktir þættir
úr ræðu formannsins.
1 upphafi ræðu sinnar vék
Jóhann Hafstein að kosningaúr-
slitum í sumar og stjórnarmynd-
uninni, sem af þeim leiddi. Sið-
an sagði hann:
KOSTI HVAÐ SEM VILL
Þessu næst vil ég vikja að af-
leiðingum kosningaúrslitanna.
Forseti Islands föl formanni
stærsta fiokks fyrrv. stjórnar-
andstöðu, sem nú hafði meiri
hluta á Alþingi, að gera tilraun
til stjórnarmyndunar. Sú tilraun
tókst og var núverandi ríkis-
stjórn mynduð 14. júlí si.
Menn hafa spurt: Hvers
vegna fól Forseti íslands ekki
ifoaimanni stærsta þingflokks-
ins að reyna fyrst stjómarmynd
un? Ákvörðun forseta er tekin
eftir að hann hafði ráðfært sig
við formenn allra flokkanna. Ég
ráðfærði mig við þá þingmenn
og miðstjórnarmenn, sem ég náði
til. Sameiginlegt álit okkar var,
að eðlilegt væri að þrír fyrrver-
andi stjórnarandstöðuflokkar,
sem nú hefðu sameigMega meiri
Ihluta á Alþingi, reyndu Ifyrst
stjórnarmyndun. Að þessu leyti
verður ekki ákvörðun forseta Is
lands gagnrýnd aif okkar hálfu.
Okkar var ekki að tjá Okkur
um, hverjum einum yrði falin
tilrauinin til st jórnarmyndunar.
íhugum nú stjórnarmyndun-
ina og með hverjum hætti hún
varð. Formanni Framsöknar-
floklksins er falin stjórnarmynd
un. Hann er sá eini stjórnar-
flokkanna, sem tapaði í kosning
unum, og það verulega. Hann
tapar i raun og veru meira en
fölur segja til um. Framsóknar-
menn hafa ekki dregið á
það dul, að þeir væntu sér mik-
ils sigurs í kosningunum, eftir
12 ára stjórnarandstöðu. Hvað
mundi þá mega ætla, að efst
hafi verið í huga forráðamanna
þess flokks, sem goldið hafði
slíkt afhroð, sem raun ber vitni?
Sennilegast það að hamra sam
an ríkisstjóm hvað sem það kost
aði. Er eðlilegi'i sikýrimg til á þvi,
hversu óskiljanlega mikil völd
forráðamönnum kommúnista eru
fengin í hendur í rikisstjórn-
inni?
Ráðherrar Alþýðubandailags-
ins fá í sinn hlut yfirstjórn allra
atvinnumála landsmanna, nema
landbúnaðarmála. Þeir hljóta yf
irstjórn peningamála, Seðla-
banka, flestra viðskiptabanka
og allra sparisjóða. Þeir hljóta
yfirstjórn viðskiptamála, innan-
lands og út á við. Þar að auki
stjórn tryggingarmála og heil-
brigðismála. Loks er þeim með
leynisamningi, sem nú hefir ver
ið uppljóstrað uim í Þjóðviljan-
uim, fenginn aðgangur að öllu,
sem lýtur að varnarmálum og ör
yggi landsins. Framsóknarflokk
urinn er ekki hið ráðandi afl í
ríkisstjórninni, enda þótt hann
fari formlega með forystu henn-
ar.
Af stjórnarmynduninni að
þessu leyti stóð mönnum stugg-
ur í upphafi, eins innan raða
þess fólks, sem fylgt hafði stjórn
arflokk'unum í kosningunum.
Þessi uggur ágerist.
EFTIRPRENTUN
KOMMÚNIST AMÁLG AGNS:
Málefnasamningur ríkis-
stjórnar Ólafs Jöhannessonar er
nánast eftirprentun á stefnu-
skrá Alþýðuhandalagsins, sem
birtist í blaðinu .vAlþýðuhanda-
lagið, 5. tbl. 1971“ að loknum al-
þingiskosningum.
í fundarskjölum flokksráðs
manna er að finna bæði þessi
plögg. Þau þarfnast gaumgæfi-
legrar íhugunar og samanburð-
ar. Verður þá margt ljósara en
áður um það hverjir ritstýrt ha'fi
málefnasamningi núverandi rík-
isstjórnar.
I stefnuskrá Alþýðubandalags
ins er lögð áherzla á gerbreytta
stefnu í atvinnumálum. 1 málefna
samningi ríkisstjórnarinnar er
þetta orðað þannig: „Ríkis-
stjórnin einsetur sér að efla
undirstöðuatvinnuvegina á
grundvelli áætlunarbúskapar
undir forustu ríkisvaldsins.
Koma skal á fót Framkvæmda-
stofnun ríkisins, sem hefir
á hendi heildarstjórn fjárfesting
armála og frumkvæði í atvinnu-
málum."
Sjálfur orðaði forsætisráð-
herra þetta stefnumið nánar á
Alþingi 18. okt. þegar
hann gerði grein fyrir stjórnar-
sáttmálanum á þá leið, að það
ætti að setj'a á stofn skipulag,
sem þjónaði sem bezt markmið-
um ríkisstjómarinnar. Þetta eru
ær og kýr sósialismans að setja
á stofn skipulag, sem þjónar
valdhöfunum.
í stefnuskrá Alþýðubandalags
ins segir: „Bankakerfinu verði
gerbreytt og það gert mun eln-
faldara með fækkun banka og
skynsamlegri verkaskiptingu.
Hið neikvæða kerfi Seðlabank-
ans verði afnumið en í staðinn
komi ný skipan, jákvæð áætlun-
aristjóm."
í málefnasamningi ríkisstjórn-
arinnar heitir þetta svo:
„Að endurskoða allt banka-
kerfið, þ. á m. löiggjöf varðandi
Seðlaþankann og hlutverk hans,
og vinna að sameiningu
banka og fjárfestingasjóða".
1 ríkisstjórninni hafa svo
kommúnistarnir með höndum ytf-
irstjórn og framkvæmd þessara
rnála.
Hvernig er hægt að leggja bet
ur upp í hendur kommúnistum
að sósialisera islenzkt atvinnu-
iíf og efnahagsmál. Þó ekki væri
nema vegna þessa hlýtur Sjálf-
stæðisflokkurinn að vera í ein-
dreginni andstöðu við ríkis-
stjórnina. Það leiðir af grund-
vallarsjónarmiðum Sjálfstæðis-
flokksins, sem byggjast á þeirri
lýðræðis'h'U'gsjón, að einstaklinig-
ar og samtök þeirra hafi svig-
rúm tii orða og athafna, án rí'k-
isafskipta og valdbeitingar þess
opinbera, svo að frjáls hugsun
og persónulegt framtak fái not-
ið sín til heilla fyrir hvern ein-
stakan þjóðfélagsborgara og
heildina í senn.
Ekki verður óskhyggja sósíal-
ismans í málefnasamningi
ríkisstjórnarinnar né önnur ein-
stök atriði rakin frekar að sinni,
en þessu næst vikið að fram-
vindu mála á ferli ríkisstjórnar-
innar.
ÓLÁNLEGUR FERILL
Ferill rikisstjórnarinnar er
enn mjög skammur, en vert er
að festa sjónir við einstðk atr-
iði hans, einnig í ljósi fyrri stað
reytnda.
Ri'kisstjórnin þótti berast mik
ið á þegar í öndverðu, en hún
ákvað útgjaldaaukningar á
fyrstu vikum sínum sem
talið var, að nema mundu á árs-
grundvelli um 1800 millj. króna.
Sýndarimennska einkenndi aðrar
ráðstafanir, eins og það að vísi-
tölustig, sem frestað hafði ver-
ið, að hefðu áhirif á launagreiðsl
ur, s-kyldu hækka launagreiðsl-
ur 1. ágúst, en ekki 1. sept. svo
sem ákveðið var í lögum. Aðrar
aðgerðir voru yfirleitt þess eðl-
is að auika á þensluna í þjóðfé-
laginu, svo sem síðar mun koma
í 'ljós. Ríkiss'tjórnin þótti eink-
ar veizluglöð og fús til ferða-
iaga erlendis, ekki sízt ýmsir er
indrekar hennar. Dag eftir dag
voru tilkynntar nýjar nefndar-
skipanir og nam tala hinn-
ar nýju stéttar nefndarmanna
ríkisstjórnarinnar fljótt sem
svaraði helmingi starfsfólks alls
Stjórnarráðsins.
Varð almenningi fullljóst, að
rikisstjórnin hafði setzt í betra
!bú fráfaitmdi ríkisstjórnar en
títt er. Á árunum 1969 og 1970
hafði verið mjög ör vöxtur í
íþjóðarbúinu. Þjóðartekjur juk-
ust árið 1969 um 3% og árið
1970 um 10,5%. Þetta endurspegl
aði batnandi efnahag, enda fór
afkoma rí'kissjóð.s batnandi,
sparifjármyndun vaxandi og
gildir gjaldeyrisvarasjóðir söfn
uðust á ný, atvinnulíf blómgað-
ist alhliða og atvinnuleysi
hvarf. Flokksráð Sjálfstæðis-
flokksins og formannaráðstefna
taldi það meginviðfangsefni, er
fundir okkar voru haldnir 24. og
25. október í fyrra, að varðveita
efnahagsbatann með þeim hætti,
að raungildi launa rýrnaði ekki
og atvinnuffif efldist sámtímis,
svo að ilfskjör gætu enn farið
batnandi. Þetta tókst með þeim
hætti að í tið fyrrverandi ríkis-
stjórnar, frá því í júní 1970 og
til stjórnarskipta í júlí 1971, þá
jókst kaupmáttur launa nálægt
17%, en tekið var að mestu fyrir
víxlverkun hækkandi launa og
verðlags með verðstöðvunarlög-
unum, en vísitala framfærslu-
kostnaðar hækkaði frá haustinu
1970 og til stjórnarskipta aðeins
um 5,4%.
Lítið sér enn af efndum og lof
orðalista ríkisstjórnarinnar svo
sem að lækka vexti af stofnlán-
um og lengja iánstima þeirra og
hækka endurkaupalán Seðla-
bankans.
Um framvindu efnahagsmála
er allt á huld'u. Verðstöðvunar-
lög fyrrverandi ri'kisstjómar
hafa aðeins verið framlengd I að
alatriðum til áramóta. Hvað þá
skal við taka veit ríkisstjórnm
ekki sj'álf.
Fjárlagafrumvarp ríkisstjórn-
arinnar þótti að þvi leyti furðu-
legt að útgjöld hækkuðu um
2400 milljónir króna, eða um
27,5% en þó voru augljósar gap-
andi eyður, sem rúma mundu
hundruð milljóna króna viðbót
arhækkanir áður en frumvarpið
gæti orðið afgredtt. 1 einstæðu
góðæri stefna ráðstafanir hinn-
ar nýju ríkisstjórnar að
greiðsluhalla hjá ríkissjóði á ýf
irstandandi ári.
1 kjaramálum gaf ríkisstjórn.
in fögur fyrirheit, en um fram-
vindu þeirra rlkir enn fullkom-
in óvissa, eftir nær tveggja mán
aða þref í haust.
Viðskipti út á við vekja ugg.
Spáð er halla á viðskiptajöfn-
uði árið 1971, um 4800 milljónir
króna. Ekki er vitað uim neinar
ráðagerðir til lagfæringar.
UM LANDHELGISMÁLIÐ
Ég vil nú vikja að landhelgirt.
málimu, en tel mig ekki þurfa
að fara um það nema nokkrum
orðum nú á þessum vettvangi.
Það er vegna þess, hversu málið
er nú almennt vel kunnugt.
Einnig hefur það nýlega verið
rætt á Alþingi og i blöðum ítar-
legar frásagnir af þeim umræð-
um. Enda hefi ég við mörg önn-
ur tækifæri gert þessu máli sér-
stök skil, svo sem kunnugt er.
Landhelgismálið er einstætt að
því leytti að um meginatriði þess
er enginn ágreiningur meðal ís-
lendinga. Síðustu umræður um
landhelgismálið á Alþingí
leiddu í iljós að við sjálfstæðis-
menn viljum hvergi ganga
skemmra en stjörnarsinnar við
útfærslu fiskveiðimarkanna, en
í mörgum atriðum lengra. Á það
einkum '«ð, þar sem við viljurn
leggja megináherzlu á land-
grunnsstefnuna það er að segja
rétt okkar íslendinga til fisk-
veiðilögsögu yfir landgrunninu
öllu. Ennfremur höfum við vilj-
að leggja áherzlu á friðunarað-
gerðir af hálfu okkar Islendinga
á uppeldisstöðvum ungfisks og
á hrygningarsvæðum þar sem
sérstakrar varúðar verður að
gæta. Aiit þetta felst I þeirri
þingsályktunartillögu sem nú er
í gildi frá síðasta Alþingi og
stjórnarflokkarnir þá báru
fram og fengu samþykkta.
Ef farið hefði verið að okkar
ráðum og fyrrverandi rikis-
stjörn haldið velli, þá hefðum
við séð til þess, að fyrir Alþingi
hefði legið, nú þegar það kom
saman, frumvarp til laga um
landhelgi íslendinga. En í gild-
andi þingsálýktunartillögu eru
fyrirmæli um það, hvaða megin-
linum fylgja skyldi i slíku frurn
varpi. Aðalatriðin skyldu vera
skilgreining á landgrunni Is
lands miðað við 400 metra jafn-
dýptarlínu og hvergi minna en
50 mílur frá grunnlinum umhverE
is liandið. Ákvœði um óskertan
rétt Islendinga til fiskveiða í haf
inu yfir landgrunninu eins og
rétturinn til hafsbotnsins hefur
þegar verið tryggður með lögum
frá 24. marz 1969 um yfirráða-
rétt Islands yfir landgrunninu
umhverfis landið. Og loks
skyldu vera ákvæði um ráðstaf-
anir, sem væru nægjanlega við-
tækar til þess að tryggja eftir-
lit af Islands hálifu og varnir
gegn þvi að hafið kring um Is-
land gæti orðið fyrir skaðlegum
mengunaráhrifum úrgangsefna
frá skipum eða af öðrum ástæð-
um.
En núverandi ríkisstjórn ber
Framh. á bis. 16