Morgunblaðið - 13.04.1972, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. APRlL 1972
11
Einar Haukur Ásgrímsson:
Ofveiði og íslenzk fiskifræði
Skilgreiniing Ingvars Hall-
Rök vör íslendinga fyrir ú.t-
færslu landhelginnar eru
fyrst og fremst e.fnahagsleg.
Fiskveiðar eru efnahagsleg
starfsémi og andstæðiingar út-
færslunnar skilja fátt betur
en efnahaigsleg rök.
Að hinu leytinu eru rök
vor stjómunarlegs eðlis. Eft-
ir útfærslu verður hægara að
skipuleggja og stjóma sókn-
inni á íslandsmiðum. (Sjá
grein Einars Hauks, Morgun-
blaðið 12.1. ’72).
Síðan síldveiðarnar brugð-
ust við ísland, hefir sókn vor
Islendinga í þorskstofnana
aukizt á hverju ári, enda höf
■um vér af augljósum ástæð-
um þarfnazt aukinnar hlut-
deildar x þeim þorskafla, sem
Islandsmið gefa aí sér. Sókn
útlendinga minnkaði til muna
á hverju ári 1965 til 1969, en
nú síðustu tvö árin 1970 og
1971 hefir sökn útlendinga
aukizt aftúr oss í óhag, svo að
hlutdei.id fslendinga í heildar-
þorskaflanum á fslandsmiðum
hefir minnkað töluvert aftur,
frá því sem hún varð hagstæð
ust, 60% árið 1969.
hagfræðileg ofvehxi
Fiskveiðar á fslandsmiðum
eru stundaðar af meira kappi
en svo, að þeirrar forsjár sé
gætt, að veiðamar fari ekki
fram yfir hagfcvæmasta veiði
magnið; það veiðimagn, sem
færir sjávarútveginum mest-
an árlegan haignað. Hagfræði-
Jeg otfveiði er það nefnt, þegar
farið er fram yfir hagkvæm-
asta veiðimagnið. Hagfræðileg
ofveiði leiðir af sér sóun á f jár
munum sjiáyarúitvegsins, þó
hagfræðileg ofveiði valdi
fiskstofmunum ek'ki var-
anlegu tjóni. Séu veiðarnar
sóttar enn fastar og farið yfir
hámarks veiðiþolið, þá verða
fiskstofnamir fyrir varan-
legu tjóni. Líiffræðileg ofveiði
er það nefnt, þegar farið er
íram yfir hámarks veiðiþolið,
og er það hugtakið, sem ís-
lenzkir fiskifræðingar eiga að
jafnaði við, þegar þeir tala
um ofveiði. Af þessum sökum
er oft um tilfinnaniega hag-
fræðileg ofveiði sé að mati
um sjómanna, þó engin líf-
fræðilegri ofveiði, sem barátta
fis'kifræðiinga.
Það er hagkvæmasta veiði-
maignið, sem vér eigum að
stefna að með sikipuiegum
hætti, og það er á móti hag-
fræðiiegri ofveiði, sem barátta
vor á að beinast. Vér eigum
að láta oss tortimingu is-
lenzku síldarstofnanna að
kenningu verða og hætta að
miða leyfiiegt árlegt afla-
magn við hámarks veiðiþoi
fiekstöína, þvi eila teflum vér
á hættumar af lóffræðilegri
afveiði.
Sé núverandi ástand slífct,
að veiðamar fari svo langt
fram yfir hagkvæmasta veiði
magnið, að líffræðileg of-
veiði eigi sér stað á Islands-
miðum, væri það svo alvar-
legt skaðræði, að enginn sem
um það veiti, getur leyft sér
um það að þegja.
Ef lóffræðileg ofveiði á sér
stað á íslandsmiðuim nú, eins
og Ingvar Haiiigrímsson, for-
stjóri Hafrannsöknastofnun-
arinnar heldur fram (Morgun
blaðið 29.9. 71 og 27.2. 72),
öerum vér íslendingar sið-
ferðiilega sikyldu til að sporna
við sliikri oíveiði strax, hvað
sem líður fyrirhugaðri út-
færslu í 50 mílur.
Það, að forstjóri Hafraim-
sóknástofnunarinnar skuli
fullyrða, að ofveiði sé stund-
uð, án þess að rökstyðja það
með ferskum uppiýsimgum og
án þess að leggja til úrbæt-
úr, lætur allt of mörgum
spurningum ósvarað.
grímssonar á orðinu ofveiði
er sú sama og E. S. Russell
gefur á ofveiði í bókinni
„Arðrán fiskimiðanna”, sem
og Ingvar viitnar mest til, og
hvort tveggja samsvarar hug
takinu líffræðileg ofveiði,
eins og það hefur skilmerki
legast verið aðgreint frá hag-
fræðiiegri ofveiði af Jakobi
Jakobssyni, fiskifræðingi
(TLminn 14.9. ’71).
OFVEIÐIBEYGUR
Vér ísJendingar erum fædd
ir með þá tilfinnimgu innan-
brjósts, að ofveiði vofi yfir
öllum stofnum nytjafiska á
Islandsmiðum. Þessi tilfinning
dafnar og nærist af fréttum
um hvort tveggja, afla og
aflaleysi, og eílist og endur-
nýjast, þá er stór mistök
verða, eins og þegar íslenzku
síldarstofnarnir guldu af-
hroð fyrir ofveiði á síðasta
áratug. Það er því aliis óverð
ugt hlutverk í þjóðlífi voru
fyrir Hafrannsðknastofnun-
ina að ala á þesisum ofveiði-
beyg.
En það var allt og sumt,
sem Inigvar Hallgríimsson, for-
stjóri Hafrannsóknastofnun-
arinnar gerði í greinargerð-
irani (Morgunhlaðið 29. 9. 71),
sem hann flutti á landheligis-
fundi sjávarútvegsráðherra.
1 gremargerðinni tíundaði
Ingvar Haligrímsson ofveiði
rétt í sama dúr og tíðkast í
almennum i>óHtiskum umræð-
urn um náttúruvemd, en kom
aldrei að núverandi ástandi
fiskstofnanna við landið, né að
því að skilgeina og rökstyðja
þá ofveiði, sem hann fullyrti
að nú ætti sér stað á Islands
miðum.
Mest áberandi er, að Ingv-
ar Hallgrímsson notar eng-
an ferskan fróðieik um fisk-
stofna þá, sem togarar veiða,
í þessari greinargerð tU þjóð-
arinnar. Einu upplýsimgamar
sem eru nýrri en frá 1966, er
sú frásögn, að nú séu 10 ára
þorskar og eídri sjaldséðir I
aflanum. Að þetta sé óyggj-
andi sönnun um ofveiði, er af
og frá. Þorskárgangamir frá
árunum 1957, 1958, 1959 og
1960 voru rýrir frá náttúr-
unnar hendi.. Var það ekki
einmitt orsök samdráttar
þorskaflans árin 1966 og 1967
að sterki árgangurinn frá
1961 var ekki kominn i gagn
ið og þorskárgangarnir frá ár
unum næstu fyrir 1961 höfðu
reynzt óvenju rýrir frá nátt-
úrunnar hendi? Hvemig gat
þá verið von á 10 til 15 ára
þorski í aflanum, á síðustu
vertíðum, fyrr en sterki ár-
gangurinn frá 1961 næði þeim
aldri ?
Bendir e'kki margt til þess,
að væn-ta megi vaxandi
þorskgenigdar á næstu árum,
þvi nú eru taldir vera i upp
vexti þrír sterkir árgangar
frá hrygningarárunum 1964,
1965 og 1966?
Ekki hefir Hafrannsólkna-
stofnunin haldið þvi fram við
Breta í yfinstandandi landhelg
isdeilu, svo vitað sé, hvorki
í Alþjöðahafrannsóknaráð-
inu eða á öðrum mil'liríkja-
vettvanigi, að ofveiði sé á Is-
landsmiðuim. Enda gæti það
unnið málsitað vorum mikLnn
skaða að færa fram haldlaus
rök á millirífcjavettvangi um
svo veigamikið atriði. Liggur
fjarri að halda, að kapp Imgv
ars Hallgrímssonar að sann-
færa oss IslendLnga um of-
veiði, sé af seuma pólitíska tog
anum spunnið og brögð
sjávarútvegsráðherrans, sem
boðar oss Islendingum efna-
hagsþrengiin.gar í nafni þjóð-
areiningar um landheLgismál-
ið?
Hafrannsóbnastpfnunin er
ekki tii þess ætluð að spila á
tilfinningar vorar íslendinga,
heldur er hún til þess ætluð
að fræða oss íslendinga með
rökum og íerskum fróðleik
um fiskana i sjónum kringum
landið.
FRÓÐLEIKUR UM
FISKSTOFNA
Heldur er það tilgerðarleg-
ur orðhengilshárttur af Ingv-
ari HaLlgrímssyni, fiskifræð-
ingi að snúa út úr íslenzka
orðinu hrygnin.garárgangur
(Morgunblaðið 2.7. 2. ’72).
Hrygnin.garárgangur er auð-
vitað sá fj'öldi jafnaldra fiska
sem af einni ákveðinni hrygn
ingu klekst út, heldur lifi og
dafnar. FalLast mætti á, að ár-
ganigur sé bæði skýrara og
fallagra en hrygninigarár-
gangur, en að missfcilja megi
orð þetta sem hrygningar-
stofn er fráleitt. Hrygningar-
stofn er sá fjöldi gotfiska,
sem þátit tekur í einni hrygn-
ingu, og er hrygninigarstofn
ævinlega samsettur af mörg-
um árgöngum.
Svona feluleikur með fiski-
fræðilegt orð hefði þótt held
ur léleg breBa I venjulegri
póMtiskri grein, enda heifðu
lesendur allir séð i gegnum
hana á augabragði nema af
þvi að skákað var i skjóli
Hafrannsóknastofnunarinnar.
Og ekki bætir þessi útúr-
snúningur úr þeim ágalla á
'greinargerð Ingvars Haligrims
sonar, (Morgunblaðið 29. 9.
71), er honurn láðist að gera
grein' fyrir áhrifum misstórra
árganga í samhengi við frá-
sögn hans al afdrifum ýs-
unnar.
Sjómenn og fiskifræðingar
hafa sagt frá því undanfarið
ár, að nú sé að vaxa upp
mjög sterkur ýsuárgangur frá
hrygningunini 1969. Hverrvig
ke;mur það heirn við ofveiði-
prédLkun In-gvars Hallgríms-
sonar? Er þessi árgangur
ávöxtur minnkandi sóknar?
Ekki aldeilis. Eða er þessi
sterki ýsuárgangur ávöxtur
friðunar? .Bkki heldur. Eða
hvemLg komst Ingvar Hall-
grímsson hjá þvi að mininast
á þennan árgang í greinar-
gerð sinni ?
Ekki getur Ingvar Hall-
grimsson skotið sér undan
höggi með því að lýsa aðra
höfunda að öllu því, sem
gagnrýnt er í greinargerð
hans.
Sá sem birta fær eftir sig
grein í Morgunblaðinu, verð-
ur að standa ábyrgur fyrir
þvi, sem í henni stendur,
hvort sem hann hefir stuðzt
við upplýsingar eða skoðan
ir annarra, sem hann að yfir-
veguðu máli hefir gert að
sinum orðum.
Það er mat þess leifcmamns,
sem þetta ritar, að ekki sé ufh
líffræðilega ofveiði að ræða á
Islandsmiðum á þeim fiskteg-
undum, sem togarar veiða.
Þess er að gæta, að þær
upplýsinigar, sem oss leikum
íslendingum eru tiltækar eru
orðnar meiira en ársgamlar og
vel má vera, að þær séu orðn
ar úreltar. Vér leikir Islend-
ingar erum háðir fiskifræð-
ingum vorum til að afla nauð
synlegs fróðleiks um fiskstofn
ana. Vér förum ekki fram á
að fá að heyra himn eiaia end
anlega sannleik heldur þann
Einar Haukiu' Ásgrímsson.
nýjasta fróðieik, sem fyrir
liggur.
Fullvissa má Ingvar Hall-
grímsson um það, að Islend-
ingar eru gæddir bæði naagi-
legri Skynsemi og áhuga til
að vega og meta rökræð-
ur um fiskLfræði, og fjöldi ís
lendimga fylgist aí bezrtu
getu með ástandi fiskstofma
við strendur lamdsins oig býr
yfir mikilli þekkingu á þeim.
Yrðu margir þeirra fegnir og
þakklátir, ef Ingvar Hall-
'grimsson bætti úr ágöllum
greinargerðar sinnar með því
að útskýra núverandi
ástand fiskstofnanna og ein-
stakra árgamga þorsks og ýsu
með nýjustu upplýsingum.
Aukin sókn útíendra tog-
ara síðustu tvö árin bendir á
hættumar, sem steðjað gætu
að Islandsmiðum. 1 stað þess
að einblíma á þær hættur og
láta oss nægja að bægja þeim
frá, eigum vér íslendingar að
setja markið hærra. Vort
verðugasta viðfanigsefni er
að koma á stjómunarkerfi til
að stuðla að sem hagkvæm-
ustum fiskveiðum á Islands-
miðum.
NÝ HARMONIKUPLATA
Grettir Björnsson
með tólf gömlu dansalög, sem öll eru eftir
íslenzka höfunda.
Þetta er sérstaklega skemmtileg hljómplata
og er hún hljóðrituð í stereo.
SG - hljómplötur