Morgunblaðið - 22.04.1972, Blaðsíða 28

28
MORGUTSTBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. APRÍL 1972
TVITUCr n
'STULKA
OSKAST.
I þýðingu Huldu Valtýsdóttur.
tröppumar og inn, tók upp tól-
iö og sagði til nafns. Úr þvi
heyrðist bara hrygluhösti.
„Albert?" sagði ég. „Hvað er
að frétta?"
„Bkkert gott,“ sagði Coates.
„Heyrðu, Douglas, þú manst eft
ir þessu, sem þú baðst mig að
fy’.gjast með lyrir þig.“
„Já, þeim gamla."
„Stendur heima. Það hef-
ur svo sem ekkert merki-
legt gerzt ennþá, en eftirlætið
•mitt hérna niðri frá bað mig að
safna saman öllum hugsanlegum
upplýsingum um hann.“
„Upplýsingum ?“
„Já, öllu sem hefur birzt i
blöðunum, úr slúðurdálkum og
þess háttar. Ég gæti ímyndað
mér að þessi vinur þinn væri efst
ur á lista í greinaflokkinn um
hálfvitana i samtíð okkar. Ef
svo er ekki, þá skil ég ekki til-
ganginn.“
„Þakka þér fyrir, Albert.
Viltu láta mig vita, ef þú fréttir
eitthvað nánar?“
„Já, ég skal gera það.“
6. kafli.
Sá kristilegi heiðurskarl.
Næsti dagur var sunnudagur.
Um morguninn hringdi ég til
Vandervane-fólksins til að fá
fréttir af Kitty. Eða þvi hefði
ég svarað, ef einhver hefði
spurt. Undir niðri var forvitn-
in að verki eins og fyrri dag-
inn. Gilbert kom í símann og í
fyrstu heyrði ég ekki orðaskil
fyrir hávaða í kringum hann.
„Kitty er í rúminu,“ sagði
harm loks. „Hún sefur."
„Þá skaltu ekki ónáða hana.
Er ekki annars allt i lagi með
hana?“
„Hvemig spyrðu? Hvemig
dettur þér það í hug?“
„Ég spurði bara. Ég átti við,
hvort hún sé nokkuð veik?“
„Það er nú svo flókin spum-
ing, að henni verður ekki svar-
að. Eða getur þú gefið eitthvert
allsherjar svar um það, hvenær
fóik er veikt?“
„Ég gæti tekið að mér að
rannsaka það. Heyrðu annars,
herra Alexander, mér kemur
ekkert við hvað þú ert rétt-
sýnn og nákvæmur og menntað-
ur og fágaður. Mig langar bara
til að biðja þig að skila því til
Kittyar að ég hafi hringt. Sé
það hins vegar til of mikils
mælzt, þá . . .“
„Fyrirgefðu. Þetta gerir tauga
stríðið hérna á heimilinu. Ég
skal skila því til hennar. Bíddu
við . . .“
Ég heyrði ógreinilegt uml.
Gilbert hafði sennilega lagt lóf-
ann á trektina. Svo kom Roy í
simann.
„Sæll gamli, hvað segirðu þá?
Og hvernig er heilsan? Ég
frétti, að þú hefðir fengið högg
á óheppilegan stað í gær. Ljótt
var að heyra . . .“ Þama var
honum rétt lýst. Ætlaði að af-
greiða þetta með þvi að slá upp
á spaugi.
„Jú, þakka þér fyrir. Hún er
bara góð. En hvernig líður
þér?“
„Ég þjáist . . . þó ekki í líkam
legri merkingu. Gústaf er
að klára mig. Nú kemur kórinn
til skjalanna í næstu viku, til að
æfa þá áttundu. Þú hefur ekki
hugmynd um ...“
Og svo kom langt mál um við-
ureign hans við Mahler. Síðan
spurði hann mig um Terry Bols-
over og hlustaði líklega á það
sem ég gat sagt honum um hann.
Blaðaviðtalið hlaut að vera á
döfinni. Þegar því umræðuefni
var lokið, sagði hann:
„Vel á minnzt, Duggers . . .“
Ég var farinn að kannast við
þessi inngangsorð og var á
verði,.......mér datt í hug að
spyrja, hvort þú værir nokkuð
vant við látinn um hádegið á
morgun?“
„Ef þú ætlar að biðja mig að
koma út að borða með þér og
Sylviu, þá er ég vant við lát-
inn.“
„Nei, nei.“ Hann hló við. „Ef
satt skal segja, þá langar vin
þinn, Harold Meers, til að tala
við mig. Hann sótti það mjög
fast. Hringdi í gærkvöldi og
þröngvaði mér eiginlega til að
fallast á að hitta hann á morg-
un. Ég gaf honum þó
ekki ákveðið svar. Fyrst ætlaði
ég að athuga, hvort þú værir á
lausum kili. Ertu það. Ég ætlaði
einmitt að hringja til þín, þeg-
ar .. .“
„Já, ég er það. En ég skil
ekki, hvað þetta kemur mér við.
Hann kærir sig ekkert um að
ég komi. Hann vill heldur . . .“
„Ég veit að þetta er tilætlun-
arsemi hjá mér, en mér finnst
betra að hafa einhvern mér við
hlið. Ég verð þá liðsterkari en
hann. Hamingjan má vita, hvað
hann hefur í hyggju.“
„Það veitir svo sem ekki af
liðsstyrk, þegar Harold Meers
er annars vegar, en ég skil samt
ekki.. .“
„Stendur heima við það sem
ég hef heyrt af honum. Þegar
ég sagðist ef til vill taka með
mér kunningja minn, þá sagði
hann reyndar bara: því fleiri,
því betra! Furðulegur náungi.
Hann veit, að ég er ekki ginn
keyptur í að tala við hann, svo
honum er sama þótt ég komi með
heilt fótboltalið, bara ef ég
kem...“
„Ætli honum fyndist það ekki
fullmikið, hversu mjög sem
hann er áfjáður. Nema þú hafir
failizt á að þigigja fé.“
„Er hann þannig? Gott að vita
það. Það væri gaman, ef hann
reynir nú að kaupa mig með 30
pundum og frimerkjasafninu
það. Og hann vill síður að ég sé
viðstaddur. Ég gæti þó komið
honum að óvörum ,.
„Ég sagði honum, að það vær
ir þú og hann var hinm kátasti.
. . . Þó er það vist ekki rétta
orðið. „Jú, endilega," sagði
hann, eða eitthvað svoleiðis."
„Skrítið. Ég hélt, að hann gæti
ekki þolað mig. En þeir eru víst
fáir sem hann þolir.“
„Þarna sérðu. Dóttirin hefur
lagt inn gott orð um þig. Þú
ættir bara að vita, hvað hún er
hrifin af þér.
„Veit hún, hvað hann ætlast
fyrir?"
„Mér hefur ekki tekizt að fá
hana til að ræða það í alvöru.
Reyndar alls ekki ræða það. En
ég á að hitta hann í „Retrench-
ment“-Múbbnum klukkan eitt.
Gætum við ekki hitzt hjá Oraggs
klukkan hálfeitt og fengið okk-
ur smáhressingu áður. Er það í
lagi?“
Ég jánkaði og lagði niður tól-
sínu.
„Ég held varla, að hann reyni
Sinfóníuhljómsveit fslands
Tónleikor í Laugardals-
höllinni í dag 22. npríl kl. IS
Létt vinsæl verk undir stjórn CARMENS
DRAGONS, hljómsveitarstjóra Hollywood
Bowl.
Léttir og skemmtilegir tónleikar fyrir fólk
á öllum aldri.
Aðgöngumiðar í Bókaverzlun Lárusar Blönd-
al á Skólavörðustíg, Bókaverzlun Sigfúsar
Eymundssonar, Austurstræti og við inngang-
inn frá kl. 1,00 e.h.
Til áskrifenda: Áskriftarskírteini gilda á
þessa tónleika.
velvakandi
0 Hinir banvænu sjúk-
dómar af völdum
reykinga
Og enn höldum við áfram að
vitna í skýrslu Hjalta Þórar-
inssonar yfiríæknis um hinn
mikla skaðvald, sem sígarettu-
reykingamar eru. Hjalti vitn-
ar i dr. Luther L. Terry, fýrr-
verandi landlækni Bandarikj-
anna, sem var aðaldriffjöður
um þimgið, sem haldið var þar
vestra árið 1967. Hann segir
um framsöguerindi dr. Terrys:
„Dr. Terry lagði megin-
áherzlu á það í framsöguerindi
sinu, að tími efasemdanna um
skaðsemi reykinga heyrði nú
fortíðinni til. Það lægju nú fyr
ir óvefen'gjanlegar sannan-
ir fyrir því, að reykingar gætu
orsakað ýmsa sjúkdóma, ekki
aðeins krabbamein í lungum,
heldur einnig sjúkdóma í
kransæðum hjartans, lungina-
þan og aðra langvinna lungna
sjúkdóma. Rannsóknir og
skýrslur síðustu ára sýna einn
ig að krabbamein i munmholi,
vélinda, maga, nýrum og þvag-
b’öðru er mun algengára hjá
þeim, sem mikið reykja, held-
ur en hinum, sem iítið reýkja
eða ekki. Það er því full
ástæða til.þess, að lærðir sem
leikir taki höndum saman um
raunhæfar aðgerðir gegn því
sívaxandi heilsuvandamáli,
sem skapast af reykingum.
Rannsóknir i Bandarikjun-
um og viðar hafa sýnt, að dám-
artala stórreykingamanna er i
vissum aidursfiokkum að með-
altali 70% hærri en hjá þeim,
sem lítið reykja eða ekki.
Dr. Terry taldi hiklaust að
reykingar væru nú orðnar eitt
mesta heilbriigðisvandamálið,
sem Bandaríkjamenn og fjöl
margar aðrar þjóðir ættu við
að etja. Kæmi þar margt til, en
þó einkum þeir sjúkdómar, sem
reykingar geta orsakað, sumir
banvænir á stuttum tíma, aðrir
lamgvinnir og orkusikerðandi og
valda þar með gífurlegu vinnu
tapi. f Bandaríkjunum er tal-
ið að 77 milljónir vinnudaga
hafi tapazt árið 1966 vegna
sjúkdóma af völdum reykinga,
en það er um það bil 20% af
öllum veikindadiögum á þvi ári.
Dr. Terry rakti nokkuð það,
sem áunnizt hefði í baráttunni
gegn reykinigum frá útikomu
hinnar frægu bókar', Reyking-
ar og heilsufarið, sem gefin var
út af bandaríska heilbrigðis-
málaráðuneytinu árið 1964.
Niðurstöður þeirra fjöl-
mörgu rannsókna, sem birtar
eru í þessu riti, tóku af all-
an efa um skaðsemi reykinga.
Einörð barátta þess op-
inbera, auk ýmissa félaga og
félagasamtaka, gegn þessum
bölvaldi hefði þó engan veg-
inn haft erindi sem erfiði.
Á miðju ári 1967 töldu
tóbaksframleiðendur, að þeim
hefði tekizt að framleiða siu
(filter), sem héldi eftir allt að
70% af tjöru og nikotíninnihaldi
tóbaksins. Þetta jók verulega
sölu vindlinga næstu mánuðina.
Því miður stóðst ekki þessi sía
prófraunina. Því ber þó ekki
að neita, að síuvindlingar eru
hættuminni, en ekki er talið
sennilegt að kleift reynist að
framleiða hættulrusa vindlinga
í náinni framtíð.
0 Þriðjungur dauðsfalla
af reykingum
Árið 1967 létu bandarísk heil
brigðisyfirvöld frá sér fara rit
um heilsuspillandi áhrif reyk-
inga. Þar er skýrt frá niður-
stöðum rúml. 2000 rannsókna,
sem fram höfðu farið á skað-
semi reykinga frá útkomu áð-
urnefnds rits, Reykingar og
heilsufarið, árið 1964. Þessar
niðurstöður staðfestu að öllu
leyti það, sem þar var haldið
fram um skaðsemi reykinga.
Þar kom m.a. fram, að vindl-
inigareykingar orsaka þriðjung
allra dauðsfalla hjá karlmönn
um á aldrinum 35-—60 ára. Þá
er það staðreynd að jafnhliða
auknum reykingum meðal
kvenna, fjölgar dauðsföll-
um hjá þeim að sama skapi, i
vissum aldursflokkum. Skýrslur
þessar staðfesta einnig, að ef
stórreykingamenn hætta reyk-
ingum, lengja þeir æviskeið
sitt.“
Hér látum við nú staðar num
ið í skýrslu Hjalta Þórarins-
sonar yfirlæknis, en bæt-
um e.t.v. síðar meiru, við, því af
nógu er að taka.
0 Miklu auðveldara en
ég hélt
Og hér birtum við bréf frá
„fyrrverandi“ reykingamanni.
„Kæri Velvakandd.
Ég leyfi mér að telja mig
„flyrrverandi" reykingamann,
þótt ekki sé nema sem svarar
einu og hálíu ári frá þvi ég
hætti að reykja. Margir hafa
spurt miig hvers vegna ég hafi
hætt. Aðalorsökin er sú, að ég
sá vini og kunningja deyja úr
sjúkdómi, sem ekki var nokk-
ur vafi á að rekja mátti beint
til sígarettureykiniga. Einnig
hafði áróður og frásagnir
lækna og vísindamanna, um
hættu reykinganna, mikil áhrif
á ákvörðun mína. Ákvörðunin
var með þeim hætti að ákveð
inn dag hætti ég að fullu og
öllu, taldi það mun heppilegra
en að smádraga úr reykingun-
um. Ég hafði séð menn reyna
þá aðferð með mnjög lélegum ár-
angri. Það var sem þeir væru
að kvelja sig til að hætta. Það
sem undraði mig mest var hve
það var litill vandi að hætta
að reykja. Ég hafði reykt í 30
ár, og þegar mest var, komst
ég fast að pakka á dag. Lík-
lega verð ég ekfci talinn stór-
reykimgamaður, en nóg mun
þetta þó hafa verið samt og
ég vildi gjarnan eiga allar þær
krónur, sem ég hef látið
af hendi fyrir tóbak.
Fyrstu áhrifim, eftir að ég
hætti, voru þau, að ég var dá-
litið órólegur, fannst mig vanta
eitthvað til að fitla við og þá
helzt á ákveðnum tómum, t.d.
eftir mat og kaffi. Ég flékk mér
því smáhlut, sem hékk i keðju
og fitlaði við hann þegar óró-
leikinn kom yfir mig og eins
tuggði ég tyggigúmmí, þar sem
mér fannst ég verða að jóðla á
einhiverju. Þessi ókyrrleiki stóð
ekki nema tvær til þrjár vikur
og að mánuði liðnum varð ég
hans aldrei var, og í dag hvarfl
ar aldrei að mér að fá mér að
reykja, þótt ég sé alla daga
innan um reykingamenn. Senni
lega mun of snemmt fyrir mig
að setjast í dómarasætið um
þessi mál. Ég vil þó staðhætfa
að allt heilsufar mitt er miklu
betra, einkum er ég allur hress
ari á morgnana og reykinga-
hósti er löngu horfinn. En það
er vist rétt að vera minnugur
þess, að enn get ég fallið fyr-
ir reykingunum, svo bezt mun
að segja sem minnst, þótt ég
sjái raunar ekki beina ástæðu
til þess. Þótt ég lendi í gleð-
skap, þar sem menn hafa dýr-
ar veigar um hönd, hefir það
engin áhrif eða æsir upp löng-
un mína til að reykja, þótt all-
ir séu reykjandi I kringum mig.
Mér finnst athyglisvert að i
nýjustu skýrslum, sem ég hef
séð um þessi efni, er sagt, að
hafi menn verið stórreykinga-
menn, en siðan hætt og ekki
reykt í ttu ár, nálgist þeir að
vera i jafln litili hættu af sjúk
dómum, sem rey'kingar orsaka,
og þeir, sem aldrei hafa
reykt. Það er ánæigjiulegt að
mega trúa þessu, ekki sízt þeg-
ar vitað er að meira en
þriðjungur manna deyr atf völd
um reykinga eftir að þeir hafa
náð aidrinum 35—60 ára.
Ég vil hvetja menn til
að hugsa þessi mál, flana ekki
að neinu, en ákveða sér ein-
hvern dag til að hætta reyk-
ingum. Það er ástseðulaust að
kvelja sig með að draga
úr þessu, og vera sifellt
að hugsa um sigarettur og vor-
kenna sjálfum sér. Átakið
er aðeins eitt og miklu
minna en menn vilja almennt
vera láta. Það munu menn
sanna er þeir hætta.
PyrrverHiidi reykingaMiaðun“.