Morgunblaðið - 01.06.1972, Qupperneq 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. JÚNl 1972
Otgsfandí hif. ÁrvdcuC Réy'kjavJk
Fna,m'k.vaemdastjói'i Harafdut Sveit«-son.
Ritetjórar Mattihías Johannessen,
Eyjóltfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunrrarsson.
RitstjórnarfiuHitrúi Þiorbljönn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson
Auglýsingasíjóh Áwi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afg-reiðsia Aðalstræti 6, sfmi 1Ö-100.
Augiíýsingar Aðatetræti 6, sfæi 22-4-80.
Ás'kriftarg.jald 226,00 kr á 'mánuði innanlands
I fausasöTu 15,00 Ikr eintakið
k síðustu misserum hefur
-**■ mönnum orðið æ tíð-
ræddara um breytt gildismat,
sem m.a. felst í mun beittari
gagnrýni á velferðarþjóð-
félagið en áður og kemur
fram í óttanum um, að hvers
konar ríkisforsjá sé að bera
einstaklinginn ofurliði, þann-
ig að hann fái ekki rönd við
reist.
íslendingar hafa látið þess-
ar umræður sér í léttu rúmi
liggja fram að þessu. Við er-
um si\o fáir, að menn hafa
ekki viljað trúa því, að hóp-
sálin geti nærzt hér, enda
einstaklingshyggjan rík í eðli
okkar, hvötin til að bjarga
sér sjálfur, vera smiður sinna
skoðana.
I nágrannalöndum okkar
og þá einkum Svíþjóð hefur
gætt vaxandi gagnrýni á hin
yfirþyrmandi afskipti ríkis-
valdsins, ekki sízt af fjölmiðl-
um. Þannig er sænska sjón-
varpinu ekki lengur ætlað
að vera frétta- og upplýsinga-
miðill, heldur „tæki til skoð-
anamyndunar“, pólitískt
vopn. Því er meira að segja
haldið fram, að sænsk yfir-
völd hafi reynt að fá bannað,
að almenningur geti í fram-
tíðinni stillt tæki sín beint á
erlenda sjónvarpsgervihnetti.
Þá sé ekki lengur hægt að
hafa eftirlit með öllu, sem
sent er út.
Nú er ekki nema ár síðan
ríkisstjórn Ólafs Jóhannes-
sonar settist að völdum og
enn styttra síðan kosið var í
útvarpsráð samkvæmt nýjum
lögum. Þó hafa menn þegar
fundið tilhneigingu hjá nýj-
um húsbændum til þess að
troða sænskar slóðir, hafa
áhrif á skoðanamyndun fólks
með margvíslegum hætti,
enda útvarpið kallað heimil-
istæki ráðherranna manna á
meðai.
En vinstri menn, sem svo
kalla sig, láta ekki við það
sitja að spilla fjölmiðlum,
heldur er það á stefnuskrá
þeirra að beita hvers konar
félagasamtökum fyrir sitt
pólitíska æki. Langvinnust
hafa verið afskipti kommún-
ista af verkalýðshreyfingunni
og hafa þeir þegar kynnt
stríðsplanið fyrir Alþýðusam-
bandskosningarnar í haust.
Upp á síðkastið hefur þó mest
borið á SÍNE, sambandi ís-
lenzkra námsmanna erlendis.
Hin pólitíska misnotkun þess-
ara samtaka hefur verið mjög
gagnrýnd meðal námsmanna
erlendis og eru teknar að ber-
ast greinar erlendis frá, þar
sem undan því er kvartað, að
hagsmunamálum þeirra sé
ekki sinnt og bréfum ekki
svarað.
Síðasta dæmið af þessu
tagi er pólitísk misnotkun
Æskulýðssambands íslands,
sem leitt hefur til þess, að
fulltrúar þriggja aðildar-
félaga hafa lýst því yfir, að
félög þeirra muni endur-
skoða afstöðu sína til sam-
bandsins.
Samtímis því sem reynt er
að menga hljóðvarp og sjón-
varp og misnota félagasam-
tök, er haldið uppi hvers kon-
ar mótmælaaðgerðum. Allt
er það þó tilviljunum háð,
hverju mótmælt er hverju
sinni, og ekki laust við, að
stundum séu slíkar aðgerðir
beinlínis samkvæmt pöntun
erlendis frá. Þessi hávaði fer
þó fyrir ofan garð og neðan
hjá alþýðu hér á landi. Það
er engum málstað til fram-
drátta.r að hafa einungis hátt,
hitt skiptir öllu, hvaða rök
hann hefur á bak við sig.
En þótt allar þessar tiltekt-
ir hafi fram að þessu orðið
meira eða minna til einskis,
er þó engan veginn hægt að
skella skollaeyrum við þeim
vegna þess hugsunarháttar,
sem að baki þeim býr. Menn
verða einnig að horfa á það,
hver tilgangurinn er, og hann
leynir sér ekki. Svonefndir
vinstri menn hyggjast koma
sínu fram, þótt þeir treysti
sér ekki til að gera það með
málefnalegri baráttu, af því
að þeir finna, að fólkið í land-
inu er þeim andsnúið, kærir
sig ekki um aukna ríkisforsjá,
vill fá að vera í friði. En þetta
sætta þeir sig ekki við, eru
hafnir yfir að skilja.
Áður var vikið að ótta
manna við það, að allsherjar
ríkisforsjá myndi bera ein-
staklinginn ofurliði, — í stað-
inn kæmi staðlað fólk í stöðl-
uðum húsum hins staðlaða
þjóðfélags. Þessi ótti er eng-
an veginn ástæðulaus og þess
vegna brýn nauðsyn á, að
þegar sé tekin upp barátta
gegn öllum tilburðum í þá
átt. í því efni skiptir kannski
mestu máli, að menn standi
vörð um sitt daglega líf, —
forði því að sænsk sjónarmið
verði allsráðandi í híbýlum
manna.
AÐ TROÐA SÆNSKAR SLÓÐIR
forum
world features
Hvað kom fyrir Nikulás II.
Rússakeisara og- fjölskyldu
hans? Þessi spurning er nú
sett fram að nýju og í fullri
alvöru, því að nýjar upplýs-
ingar hafa varpað efasemd-
um á þá viðurkenndu sögu-
legu skýringu, að hinn 17.
júlí 1918 hafi boisjevík-
ar skotið keisarann, fjöl-
skyldu hans og þjónalið í
kjallara byggingar einnar í
borginni Ekaterinburg —
sem nú er Sverdlovsk. Líkin
hafi síðan verið bútuð sund-
ur og eyðilögð í eldi og sýru.
Hefur þessi skýring ver-
ið byggð á rannsókn hvít-
rússneska dómarans, Nikulas
ar Sokolovs, og við hana lát
ið sitja.
Nýjar rannsóknir hafa
hins vegar leitt í Ijós ýmsa
agnúa á skýrslu þeirri, sem
Sokolov lét frá sér fara um
málið. Brezka sjónvarpið
BBC lét í sex mánuði afla
upplýsinga og heimilda um
þetta má! í 61181« lönduim, áð
ur en gerð var heimildar-
kvikmynd, í janúar s.l. Þar
voru mjög dregin í efa þau
sönnunargögn, sem Sokolov
byggði skýrslu sína á. >á hef
ur bandarískur lögfræðing-
ur, John O’Conor, nýlega gef
ið út bók, sem hann kallar
„Sokolov-rannsóknina, þar
sem han.n kemst að þeirri nið
urstöðu, að ekki einasta séu
tveimur mánuðum eftir að
þær áttu að hafa verið drepn
ar. Sokolov getur þessa vitn-
isburðar ekki í opin-
berri skýrslu sinni. Annað,
sem Sokolov minnist ekki á
þar, er umsögn rússnesks for
ingja, Dimitrís Malinovskys,
sem fór á morðstaðinn 30.
júli 1918, fimrn dögum eftir
að bolsjevíkar fóru frá Eka-
terinburg. iVjalinovsky skýr-
ir svo frá: „Af athugun
minni á staðnum sannfærðist
ég um, að föt keisaraf jöl-
skyldunnar hefðu verið
brennd þar en ýmislegt ann-
að sannfærði mig um, að hún
væri sjálf á lífi. Mér virtist
einsýnt, að bolsjevíikar
hefðu skotið einhverja aðra
til þess að sviðsetja morð
keisaraf jölskyldunnar, — en
flutt hana sjálfa burt í skjóli
náttmyrkurs.
Þegar BBC var að gera
heimildarkvikmynd sína, var
farið fram á það við sovézk
yfirvöld að þau leyfðu kvik-
myndiun á aftökustaðnum en
þeiirri beiðni var neitað.
Hins vegar eru í myndinni
birtar ljósmyndir af ýmsum
sönnunargögnum, sem Sokol-
ov talar um sem „þögla hluti,
sem eru hin mikilvæg-
ustu sönnunargögn um morð
in“. Þar á meðal eru klæð-
isbútar, lífstykki, skartgrip-
Fnaimhald á bls. 23.
sönnunargögn Sokolovs vafa
söm heldur bendi og ýmislegt
til þess, að sum sönnunar-
gögn hafi verið fölsuð og öðr
um hafi verið stungið undir
stól af pólitískum ástæðum.
En síðustu upplýsingar um
mál þetta —- sem komu
of seimt, bæði fyrir sjónvarps
mynd BBC og bók O'Conors,
byggjast á gögnum Sokolovs
sjálfs um málið, — gögnum,
sem fundizt hafa í Hough-
ton-bókasafninu í Harvard-
háskóla. Þar er getið um frá-
sögn sjónarvotts, sem segist
hafa séð keisaraynjuna og
dætur hcnnar fjórar á lífi
Nikulás II.
K< h isínraf j ölsfk y Idain.
Hvað kom fyrir Nikulás II.
og fjölskyldu hans?
Eftir Ian
Brown