Morgunblaðið - 12.09.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐXÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 1972
Utgefandi hf Átvalcuc Rey^'javík
Frjarnfcvsenndastjóri Ha,raldur Sveinsson.
Ritetjórar Matshías Johannesson,
Eyjólifur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarss’on.
Ritstjórnarfull'tíúi horbijönn Guðmundsson
Fréttastjóri Björh Jólhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sfmi 1Ö-100.
Augi'.ýsingar Aðaistr'æti 6, sími 22-4-80
Ásftriftargjafd 225,00 kr á 'mánuði innanland®
I teusasöfu 15,00 Ikr eintakið
HAGNYTA BER ALLAN
STUÐNING VIÐ ÍSLENZKAN
MÁLSTAÐ
T andhelgissamningarnir frá
1961 við Breta og Vest-
ut-Þjóðverja hafa jafnan ver-
ið deiluefni. Nú er málum svo
háttað, að bezt fer á því að
slíkum deilum linni. Meira er
um vert, að þjóðin snúi bök-
um saman í þeirri baráttu,
sem nú stendur yfir. í þeim
efnum getur einhugur þjóð-
arinnar ráðið úrslitum.
Þegar samningarnir við
Breta og Vestur-Þjóðverja
voru gerðir á sínum tíma,
töldu ýmsir þá vera nauðung-
arsamninga, gerða undir oki
brezkra herskipa. Jafnframt
var því haldið fram, að við
hefðum skert möguleika okk-
ar til frekari útfærslu land-
helginnar með því að fallast
á að leggja ágreining um það
efni fyrir alþjóðadómstólinn
í Haag.
í raun réttri fólu þessir
samningar í sér mikilvæga
viðurkenningu á rétti íslands.
í samkomulaginu segir ein-
mitt, að ríkisstjórn íslands
muni halda áfram að vinna
að framkvæmd ályktunar Al-
þingis frá 5. maí 1959 um út-
færslu fiskveiðilögsögunnar.
Auk beinnar viðurkenningar
Breta og Vestur-Þjóðverja á
12 sjómílna landhelginni ger-
ir samkomulagið jafnframt
ráð fyrir frekari útfærslu.
Þegar alþjóðadómstóllinn
kvað upp bráðabirgðaúrskurð
sinn fyrir skömmu, vék einn
dómarinn, Padilla Nervo, að
þessu atriði í sérálti sínu. Orð
rétt sagði hann: „Ef það er
andstætt alþjóðalögum að
gera ráð fyrir slíkri útfærslu,
hefðu ríkisstjórnir Bretlands
og Vestur-Þýzkalands ekki
samþykkt að taka slíka yfir-
lýsingu með í hinum form-
legu orðsendingaskiptum. —
í þessum orðsendingaskiptum
er því fólgin viðurkenning á
rétti íslands til að færa fisk-
veiðilandhelgi sína út.“
Padilla Nervo segir enn-
fremur, að Bretar hafi sam-
þykkt tillögur þær, sem ís-
lenzka ríkisstjórnin setti fram
með hliðsjón af viðurkenn-
ingu sinni á því, hve sérstak-
lega háð íslenzka þjóðin væri
fiskveiðum við strendur lands
ins varðandi lífsafkomu sína
og efnahagsþróun. í áður-
nefndri ályktun Alþingis frá
1959 er m.a. lýst yfir því, að
leita beri viðurkenningar á
rétti Islendinga til land-
grunnsins.
Um þetta atriði samnings-
ins segir-Nervo í séráliti sínu:
„Bretland mótmælti ekki til-
veru slíks réttar, það sam-
þykkti tillöguna, en hún
hafði inni að halda sem mót-
vægi eða gagnkvæmisatriði
þá skuldbindingu íslands, að
tilkynna með sex mánaða fyr
irvara um hverja slíka út-
færslu. — Ef deila myndi rísa
varðandi slíka útfærslu,
myndi hún ekki hafa áhrif á
hina fyrri þegjandi viður-
kenningu á rétti Íslands til
að færa út fiskveiðilandhelg-
ina.“
Eini dómarinn við alþjóða-
dómstólinn, sem lýst hefur
skoðun sinni á efnisatriðum
í deilu íslendinga og Breta
nú, fullyrðir þannig, að Bret
ar hafi þegar með samningun
um frá 1961 viðurkennt rétt
okkar til yfirráða yfir land-
grunninu og hafinu yfir því.
Eina skuldbindingin af ís-
lands hálfu hafi verið sú, að
það féllst á að tilkynna slíka
útfærslu með sex mánaða
fyrirvara.
Engum vafa er undirorpið,
að þessi álitsgerð styrkir rétt
arstöðu íslands gagnvart Bret
um eins og nú horfir. Er við
kynnum málstað okkar og
rétt meðal annarra þjóða, get
um við vísað til þessara sjón-
armiða og bent á, að í raun
réttri hafi Bretar þegar viður
kennt heimild okkar til út-
færslu fiskveiðilögsögunnar.
Ekki verður því trúað að ó-
reyndu, að nokkur íslending
ur andmæli þeirri túlkun á
samningunum, sem Padilla
Nervo hefur sett fram. Það
myndi aðeins veikja aðstöðu
íslendinga á alþjóðavettvangi
við að afla ótvíræðum rétti
þjóðarinnar viðurkenningar.
Við verðum einnig að hafa
í huga, að bráðabirgðaúr-
skurður alþjóðadómstólsinis
er ekki grundvallaður á samn
ingunum frá 1961. Slíkum til
mælum hefði dómstóllinn get
að beint til hlutaðeigandi rík
isstjórna, þó að engir samn-
ingar hefðu legið fyrir. Það
sézt bezt á því, að úrskurður
inn var kveðinn upp, áður en
dómstóllinn sker úr um lög-
sögu sína í þessari þrætu.
Mestu máli skiptir nú, að
íslendingar notfæri sér til
hins ítrasta hverja þá viður-
kenningu á rétti sínum, er
þeir hafa áunnið sér í þessum
efnum. Okkur er ótvíræður
akkur í þessari álitsgerð Pad
illa Nervo, enda ber íslending
um að nota þau sjónarmið,
sem þar eru sett fram, mál-
stað okkar til fulltingis. En
fyrst og fremst hvílir sú
skylda á stjórnvöldunum. Ef
slíkur stuðningur við málstað
okkar er vitandi vits ekki hag
nýttur, er verið að fórna ís-
lenzkum hagsmunum.
Hvernig skyldi „útaf með
dómaraim“ vera á þýzku?
Olympíuþorpinu. — „GoM-
sprung!“ hrópuðu þýzku blöðin
þegar vestur-þýzka stúlkan
Heide Rosendahl vann gullið í
langstökki með „risastökki",
svo að vitnað sé í heimspress-
uma hér. Þetta g'erðisit visit kl.
15,37, fimmtudag 31. ágúst s.l.
Hún stökk 6,78 m. Það hefði
Birni Vilmundarsyni þótt gott,
þegar hann var að stökkva. Nú
stjórnar hann íslenzku skrifstoí-
unni hér í Olympíuþorpinu, ásamt
Gunnlaugi Briem hjá Garð-
ari Gísilasyni, Sigurði Magnús-
syni hjá ÍSÍ og öllum fararstjór-
umim. Að ógleymdum Birgi
Kjaran, formanni íslenzku
Olympíunefndarinnar, og Gísla
Halldórssyni, forseta ISl. Svo
má ekki gleyma ungu, kurteisu
aðstoðarfólki eins og Hirti sem
stundar hér byggingarvertkfræði
og stjórnar stúdentunum. Eink-
ar prúður maður og gríðarstór.
Ég sé ekiki be-ttur en það sé
vitlaust að gera hér í skrif.stof-
unni. Síminn hringir án afláts,
fólk kemur og fer. Hvað er þetta
eiginlega? Hafa Islendingar sett
einhver heimsimet? Björn er karl
menni og tekur öllu með stó-
ískri ró. Og allt fer þetta vel að
lokum, því að heiðri V-Þýzka-
lands er loks borgið eftir sigur
Heide Rosendahls. Það er aftur
komið lag á Olympíuleikana,
segja blöðin. Voru þeir á leið í
hundana, eða hvað? Eitrt drasl-
blaðanna lýkur fréttagrein um
vestur-þýzku stúlkuna með þess
um orðnm: „Olympíuleikarnir
halda áfram . . .“ Þessir bless-
aðir taugaveikluðu blaðamenn
ættu að vera í okkar sporum,
eða Björns Vilmundarsonar og
allra hinna Islendinganna. En
ég sé ekki betur en okkur líði
öllum ágætlega: við engu búizt
og því engin vonbrigði. „Þjóð-
arstolt" okkar er óbugað. Og
vonandi lifa Vestur-Þjóðverjar
þetta af, ekki sízt eftir að ég
heyri það í þessari andrá í sjón-
varpinu að þeir hafi hlotið gull
fyrir 800 m hlaup kvenna og
spjótkastið. En'gum líður vel, ef
gestgjafarnir eru eitthvað mið-
ur sín. Þeir ha-fa ekki sýnt þess
merki hin-gað til (nema i hasar-
blöðunum) og nú er öllu borg-
ið: Maðurinn með gullarminn
er spjótkastarinin kallaðúr. Ég
lét mér nægja að gleðjast
yfir því, þegar norski þjóðsöng-
urinn var leikinn eftir sigur
hjólreiðamann'sinis. Á svart-
hvítum sjónvarpsskerminum leit
norski fáninn út eins og sá ís-
lenzki, svo að þetta var viðun-
andi. En einhvern tíma, já
kannski . . . ef efn>ahagslifið
gengur vel og þorskurinn fer að
hrygna oftar en einu sinni, áður
en hann týnir þorsklífi síhu í
hendur brezkra fiskimanna, og
við erum búin að læra að vera
sjálfstæð þjóð, þá — og þá fyrst
— gerist það aftur: að annar
Vilhjálmur Einarsson stendui
á sigurpaWin'Um — og þá helzt
gullpallinum — og við verðum
eitt andartak, eitt sekúndubrot
radíótífa skammhlaupið í heims
sensasjóninni, eins og Kjarvail
hiefði getað komizt að orði. En
hann hugsaði bara ekki út fyrir
land'steinana öðruvísi en Jónas.
Og það er auðvitað rétt: við eig-
um ekki að leita sjálfra okkar
annars staðar en í land-
inu sjálfu. Fáa þekki ég sem
kunna það betur en skáldið
Hannes Pétursson. En hann heí-
ur líka þýzka, eða miðevrópska
menningu að bak-i sinni is-
'lenzku veröld.
„Erum við virkilega búnir að
flá 50 mílurnar," spuirði MtiKl is-
lenzkur snáði hér í Múnchen