Morgunblaðið - 12.09.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTUMBER 1972
17
JÓHANN HJÁLMARSSON
HINIR SIGRUÐU
Syrgjandi ættingjar fórn arlambanna í Munchen.
ÓDÆÐI Pa'lestín-uskæruliðanna á
olympíuleikunum í Miinohen hefur
enn á ný vakið menn til umhugs-
unar um hvað unnt sé að gera til
að girða fyrir pólitísk ofbeldisverk,
æm stjórnast af bdindu ofstæki.
Mönnium er í fersku minini slcotárás-
in á Lodflu'gvelli í Tel Aviv þegar
japamskir hryðjuverkamenn myrtu
saklausa ferðamenn. Þær aðgerðir
voru einnig að undirlagi Palestínu-
skæruliða.
Ljóst er að Palestínuskæruliðar
eru ekki af .baki dottnir í baráttu
simni gegn Israelsmönnum og að öll-
um likindum eru atburðir siðustu
mánaða aðeins upphaf enn víðtæk-
ari ógnarverka af þeirra hálfu. Að-
gerðir þeirra eru tákn nýrra bar-
áttuaðferða í heimi stjórnmálanna
og eru þeir reyndar ekki einir um
að myrða í þágu hugsjóna. í heimi
þar sem hugsjónir eru taldar meira
virði en manmsHf eru mannvig skiij-
anleg. í>au eru eðlileg afíleiðing þess
að menn geta ekski talast við, skipst
á. skoðunum og tekið tillit hver til
annars.
Eins og að líkum lætur er það
Þjóðverjum mikil reynsla, að morð-
in á ísraelsmönnunum skuli eiga sér
stað í Þýskalandi á alþjóðlegri frið-
í loft upp. Tawfiq Zayad yrkir á ein-
menn áður metnað sinn í að slátra
sem flestum Gyðingum. Ættingjar
margra þeirra ísraelsmanna, sem
féllu fyrir vopnum Pafestínusikæru-
liðanna, létu lífið í útrýmingarbúð-
um nasista, stigu sumir upp í loftið
úr reykháfum Hitilers við Ijúfa evr-
ópska músik. Þess vegna er Willy
Brandt í vanda staddur eftir þessa
óvæntu atburði í Múnehen.
Aftur á móti kallar ofstæki á meira
ofstæki. Auga fyrir auga er kjörorð-
ið. Og ekki aðeins auga fyrir auga
nægir lengur. Þegar hinir baráttu-
glöðu stríðsmenn Moshe Dayans
stefna vígvélum sínum inn í arabískt
land eru engu þyrmt. Hefnt skal
á þann hát’t, að óvinurinn gleymi því
aidrei. En hvað verður þá úr allri
þeirri samúð, sem hefur verið sýnd
ísraelsmönnuim i sorg þeirra? Ekki
eru menn svo skyni skroppnir, að þeir
ha'ldi að Arabar séu ekki menn, þá
megi drepa likt og flugur. Hvaða
gildi hafa slík vig fyrir ísrael? Býst
einhver við því að þau muni lama
baráttuþrek Palestinuskæruliðanna,
sem nú eru dreifðir um allan heim?
Hinn svarti september verður aðeins
enn svartari.
Við vitum að lifið heíur ekki verið
Palestínumönnum sánsaukalaust.
Þeir hafa með tímanum orðið minni-
hluti í sinu eigin landi. Skáldið Mah-
mud Darwish frá Galífeu segir i
ljóði: „Klöpp, þú sem varst bæna-
staður föður míms/óg sel þi.g ekki
fyrir demanta/og ég fer ekki um
borð í skipið, sem á að flytja okkur
burt.“
Sagt er að ljóðlistin hafi aldrei
verið já'fn sterkur þátitur í lífi Pal-
estSnuimanna og eftir sex daga stríð-
ið. Þetta er Ijóðlist, sem beinist gegn
sigurvegurunum, innflytjendunu'm.
Hún lýsir heimþrá til hinha fátæk-
feigu þorpa forfeðrainna. Mörg pal-
estínsk skáld hafa orðið að flýja
land vegna stramgrar ritskoðunar
Israelsmanna. Gott sýnis'horn ljóðlist-
ar í Palestínu er Palestinsk poesi í
þýðingu Ingvars Rydbergs, útgef-
andi FIB:s Lyrikklubb, Stokkhólimi.
Ég held að flestir, sem lesa þessa
bók gaumgæfitega, átti sig betur en
áður á þeim vandamálum, sem Pal-
estínumenn og um leið ísraelsmenn
eiga við að s*tríða.
Inigvar Rydberg segir að skáldin i
Palestínu láti.sér efcki lengur nægja
að túil'ka þann harmileik, sem þjóð-
flutningarnir hafi í för með sér, Ijóð
þeirra séu orðin hluti af andspyrn-
unni , gegn yfirgamgi Israelsmanna.
Þessi skáld einbeita sér að þvi að
kveða kjark í landa sína og reynast
með því móti stjórminni i ísrael þumg-
ir í sikauti. Það er því emgin furða
þótt hún vilji helst þagga niður í
þeim. En það hefur reynst henni
erfitt. Orðið er ekki unnt að sprengja
i loift upp. Tawiq Zayad yrkir á ein-
um stað:
Ég veit að rétturinn er okkar
og sigurvegarar munu ekki
uppræta hann.
Með þessum orðum túlkar skáld-
ið það, sem Palestinumönnum er efst
i huga.
Frá Olyinpíuþorpinu í Miinchen.
föður si.nn, þegar hann sá landa
kortið af íslandi og hafinu um-
hver/is lanrtið í sjónvarpinu.
Faðirinn svaraði þvi ját-
anrti, Trvað átti hann að gera?
Þá fylltist anrtlit drengsins ein-
hverri gleði ferskrar undrunar,
það ljómaði ný framtíð i svip
dremgsims, sem skilrti ekki hvað
hann var að spyrja um, þvi að
hann er aðeins átta ára, en
hafði samt á tilfinnimgunni
hvers virði það var þetta litla
já föðurims. Vonandi verður fað
irinn ekki ómerkur orða sinna.
Áður en við skoðuðum Olym-
píuþorpið (ég hef áður kallað
Olympiuigarðinn þorpið og læt
það standa, þvi að garðurinn
te'list til þorpsins eins og Laug-
ardalur er htuti af Reyk.iavík)
— já áður en óg tóít inn i sjáift
íbúðarhverfið, þar sem íþrótta-
mennirnir búa ásamt starfsfólki,
fórum við að kvöldlagi með
strætisvagni til Au'gsburgar að
honfa á handknatitteik'inin miilM Is-
lendinga og Austur-Þjóðverja,
sem margir spá að hreppi gullið
i þessari grein. í bí'lnum með
okkur var ungt fólk og stúdent-
ar, yfirleitt geðugir unglinigar,
en þó misjafnlega. Einn þeirra
sem ég talaði við var nýkominn
frá Lundi, þar sem hann feg'gur
stund á hagfræði skilst mér,
hann var óútsofinn eftir lamga
ferð. Hann heitir Jón Barðason
held ég. Bezti strákur. Það var
hann sem stjórnaði köllum
á leiknum. Hann vítti mig und-
ir lokin fyrir að s'kerast úr leik,
en ég var þá búinn að taka eft-
ir þvi að Þjóðverjarnir settu allt
af mark þegar ég kallaði: Áfram
Island. Undir lokin var ég orð-
inn þegjandi hás, það var bætt
ur skaðinn. Ég hefði betur hætt
fyrr að hrópa. ÍSlenzku strák-
arnir stóðu sig vel.
Næsti kafli er eftir íþrótta-
fréttamann, bezt að reyna
að bregða sér einu sinni í slíkt
gervi! „Ætli við vinnum ekki
Tékkana," sögðu menn hver við
anman í hléinu og eftir leikinn.
„Þetta eru allt atvinnumevnn,"
sagði Jón Barðason, sérfræðinig-
ur i handbolta með öðru. (Hann
sagði að þeir Davíð Oddsson
væru mátar og talaði hlý-
lega um Davíð, þótt hann væri
víðs fjarri. Davíð var útvarps-
stjóri MattlhMdar eims og alilir
vita. Hann, Hrafn Gunnla'Ugsson
og Þórarinn Eldjárn stóðu sig
svo vel í úitvarphiiu og .varu svo
sltemmtilegir að þeir urðu auð-
vitað að hætta. Kaupið var lágt
á Eyrinni. Auk þess er nú eitt-
hvað á Islandi sem er „úber all-
es“, einhver hundleiðinteg ný
stétt sem öliu vill ráða, meira
að segja hú'morimum!) En hvað
um það, við Jón hrópuðum fyrir
Island með öðrum góðum íslend
ingum. Þá var ekki spurt
uim póí'itítk, jú einn eða tveir
bréznevar. En við eigum þessa
eimu sál, þrátt fyrir allt. Og allt.
Því að bréznevarnir hrópuðu
iíka fyrir Island. „Þeir eru
stærri en okkar menn,“ kallaði
ung stúilka, þegar illa gekk og
við fengum vindinn í fangið í
síðari hálfleik. „Nei, nei,“ þetta
kemur ekki til mála, ertu vi-t-
laus rnaður," hrópaði Jón yfir
allan salinn, þegar dómar-
inn stóð sig illa fyrir ísland.
Jón stóð upp og benti, en ég
hugsaði með mér: Hvernig
skyldi „útaf með dómarann"
vera á þýzku! Einhver áhrif
höfðu nú þessi hróp samt, þvl
að aillt í einu þegar íslenzku
krakkarnir kölluðu: aus,
au's, aus, var engu líkara en
dómarinn „skildi Skúla mál, því
.háls og eyru hann reisti" — og
rak Austur-Þjóðverja no. 7 út
af vellinum.
En það dugði skammt. Heppn-
in var ekki með íslenzka liðinu
(hverju orði sannara). „Það er
óheppni í þessu,“ sagði Geir
Hallgrímsson, borgarstjóri, þeg-
ar undirritaður íþróttafréttarit-.
ari spurði hann um leikinn í h'lé
inu.
En það var líka við ofurefli
að etja. „Bíddu bara eftir síðari
hálfleik," sagði sá raunverulegi
íþróttafréttaritari Morgun-
Maðsins, bv., I örstuttu bjórsam
tali við undirritaðan í hálfteik.
Þá var aðeinis eins marks mun-
ur — og ég a.m.k. ölvaður af sig
ungleði, þótt Þjóðverjarnir
hefðu þetta eina mark yfir. Nú
ber ég dáldtla virðingu fyrir bv.
og Morgunblaðinu.
„Við verðum að vinna Tékk-
ana,“ sagði Gunniaugur Briem
eftir teikinn. „Ekki vildi ég setja
aleigu rnína að veði fyrir þvi,“
■s&gði Jóhainnes Sæmundsson,
iþróttakennari og þjáifari. „Ég
vissi eftir fimm mínútur hvern-
ig leikurinn mundi fara,“ sagði
Örn Eiðsson. „Þessi leikur var
barátta. Við getum vel við unað.
Þjóðverjarnir eru mi'klu harð-
ari.“ „Við vorum óheppnir,"
sagði Gísli Halldórsson, „tvö
stangarskot, og auk þess af-
burðamaður í þýzka markinu."
Það var hverju orði sannara:
ef hann rak fram tána, þá var
boltinin þar, ef hann rak út vísi-
fingur vinstri handar, þá var
boiltinn þar — og ef hann datt,
þá var boitinn þar. En Sigurður
Magnússon sagði bara að lokum
og strauk framan úr sér: „Það
eru fleiri sveittir en ég.“
Þar með er ég kominn úr hlut-
verki íþróttafréttaritara og
hættur að segja frá leiknum. En
ég tel ómögulegt að lýsa bolta-
leik nema nokkuð nákvæm lýs-
ing sé einnig á áhorfendum,
a.m.k. þeim helztu. Það vill oft
gleymast í hita baráttunnar, svo
að tekið sé íþróttamannslega til
orða.
Satt bezt að segja var ég að
hugsa um að hiaupa inn á völl-
inn í miðjum klíðum og jafna um
Austur-Þjóðverjana. En hætti
við það af augljósum pólitísk-
um ástæðum.
Ég veit að iþróttafréttaritarar
eru búnir að lýsa þessum leik
|neð stóruim orðum heima á Fróni
og læt þvi staðar numið. Vil þó
aðeins geta þess, svo að enigin
hætta sé á að ég verði sammála
þeim, að leikurinn hefði getað
farið hvernig sem var. Hann
hefði jafnvel getað endað í ut-
anrikisráðuneyt'inu. Eins og þeir
hafa nú að gera þar um þessar
mumdir.
Daginn eftir leikinn var
skemmtilegt að ganga um íbúð-
arhverfið í Olj'mpíugarðin-
um, hress og laus við alla minni-
máttarkennd. 1 þorpinu eru göt-
ur með pósthúsum, verzlunum,
fatahreins’unum (ef slagsmál
iverða), að óglevmdri skemmti-
miðstöð, þar sem leikin er alls-
kyns tónlist, sýndar kvikmynd-
ir úr öllum áttum, lifað og leik-
ið. En erfitt er fyrir aðra en
s'tarfsmenn og þátttakendur að
komast inn í íbúðarhverfið. 1
sikemmtimiðstöðinni eru margvís
le,g leiktæki, þ. á m. útf.taffl með
mannhæðarháum svörtum og
hvitum taflmönnum. Bobby
Fiischer kemuf víða við sögu.
Tveir svertimgjar voru að tefla,
þegar við gengum þarna fram
hjá, tveir fulltrúar vanþróaðra
landa, sem ranglega eru nefnd:
þróunárlönd af diplómatisk-
um ástæðum. Öll lönd eru í þró-
un. Ekki bara lönd, heldur allt.
Innan tíðar bvrja þessi lönd
að tefla í alvöru, ekki aðeins um
sína framtíð — heldur einnig
okkar.
Og barna okkar.