Morgunblaðið - 12.09.1972, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 1972
23
ir þeirra urðu faistageistir í ára-
tugi, eins og ég. Þar rikti sér-
stakt andrúmaloft sem hin töfr-
andi náttúna sikapaði og föl'kið
sam þarna bjó. Herdisd var áiloaft
iega annt uim giesti h'eimilisins.
Hún gerði sér far um að dvöliin á
Húsafeili yrði þeim til sam mestr
ar ánaagjiu og gagns, en miaugur
kom þarna sér til hressingar í
suimiarieyfi.
En sá af gestuinum sem ég held
að hatfi orðið Herdísi kærastux
aliitna var Áisigrímur Jónsson mái-
ari. Hann dvaldi á Húsafe.lli í
áratuigi, svo að sagja á sumri
hverju, nokkrair vilkur í senn, en
sá staðiur varð honum á efri ár-
lum mikið og margþætt yrkis-
efni í myndlistinni. Þar uppgötv-
aði hann nýjan heim.
Ásigrimiur var ,,ekki aMra“ eins
og kaillað er. En Herdísi auðnaðist
ffljótt að „teera á“ hann, og komst
hún að þvi með hægð hvað hent-
að! homum bezt, og gætti hún
þeiss t.d. vandleiga að hann yirði
ekki fyrir ónæði af gesbuim, en
mangiur átti ileið um Húsafiell.
Ásgrimiur var mi'kill morigiun-
mtaður, og fór hann eldisnemma á
fætur og út að mála þegar veð-
urútlitið var gott. Og þá flór atlt
af stað í H ú safeilseldhúsi nu.
Kveiktur var í snatri eidur i
stóru eidavélinni, kaffi hitað á
brúsia Ásigríms, og útbúið kjama-
nesti til dagisins. Einniig borinn
Ænam saðsamiur mongiunmabur.
Þetta var verk Herdiísar. Hún
var vakin og sofin yfir velfierð
hans, — má segja að hún hafi
dekrað við Ásgrím. Enda kiunni
hann vel að mieta huigulsemi
henniar og umlhyggju, og sýndi
hann það líka í verki, en á stór-
afmæli Herdísar færði Ásgrimur
henni undurfagm vatnslitamynd
úr landi Húsafeiíls.
Qg nú þegar vegir okkar skilja
í bili vil ég færa þessari góðu
vinkonu minni h j artans þökik
ífiyrir alla hennar umönnun og
hlýju, sem hún sýndi mér og
mínu fólki. Dvöl á Húsafelli hef-
ur ætið verið mér, og er enn,
mikiill gileðigjafi.
Bjarnveig Bjarnadóttir.
HÚN fæddist á Reykjum í Hrúta-
firði 27. júlí 1890. Foreldrar
henniar vonu fátaek hjón, Jónas
Eirílksison og Kristin Guðmiunds-
dóttir. Börn þeima urðu aex og
er margt áigætt fólk frá þeim
komið, en ekki varð það hkut-
sttdpti Herdisar að eignast afkom
endur. Tiiu ára gömiul missti hún
föður sinn og þá tóku þau hjón
Þorvaldur Ólafsson og Ingibjöng
Ólafsdóttir hana í fósitur. Þau
bjugigu á Fögruibnekkiu, þegiar
þetta gerðist, en fiuttu að Þór-
oddsstöðum árið 1901. ÞorvaMiur
var höfiðiingsmaður oig heimili
hans rómað myndaiheimilii.
Þaima var Herdis þanigað tii á
þrituigisaldri, og aillbaf minntist
hún þetasa æskuheimilis sins með
mikiUi virðingu.
Úr Hrútafirðinum lá le:ið hienn-
ar till Reykjavikur. Þar vann
hún ýmás störf, mieðal annars
vann hún á sjúkraihúsum og
hefði það efliaust llátið hecini vei
að hjúkra, enda fórst hienni aflit
veil úr hendi siem hún gerði.
Árið 1931 gerðist hún ráðskona
hjá Þorsibeini bónda Þorsteins-
syhi á Húsafelli. Það var afllt
annað en aiuðvefllt vork, fjögiur
böm ung oig erfið og mikiil giesta
gamguir á sumrin. Þarna stritaði
hún án affláts næstu tutbugu ár-
in, um laiuin og þakklæti hirti
hún lítið, þeim miun betur rækti
hún störf sín.
Enn á ný fliuttist Herdis til
Reykjavikur. Frænka hennar,
Hierdís Sbelinsdóttir, dóttir Val-
gerðar, sysfur Herdísar, hafði
verið seim ungflingur á Húsafelii.
Hún reyndiist frænbu sinni aldr-
aðri frábærflega vefli, og á heim-
ili hennar ag Baiidurs Jónssonar,
mianns henniar átti Herdís gott
athvairf síðustu tuttugu árin. En
það eina sem Herdís hafði lært
aið njóta um dagiana var vinna,
og á þessum síðustu tuttugu ár-
um var hún án afláts að gera eitt-
hvalð. Eins ag fyrr var það ætáð
vagna vinnuinniar og greiðasiemi
en eflcki launa. Hún var árum
sarnan að huigsia um og hjúkra
öldnuðu fóliki. Þess á milli var
hún á Húsafelli, þegair henni
fanmst sín vera þörf á beimiM
Ástríðar Þorsteinsdóttuir oig
Guðmnndar Pálssonar, en við
þaiu hjón batt hún mikila tryggð.
Þar varð hún bráðkvödd 6. sept-
emiber síðaistliðinn, og í dag verð-
ur hún jörðuð á Húsafellli.
Myndarskapur og dugnaður
prýddu Herdísi. Líf hennar var
erfitt, en örðuigleika sína og mót-
teeti sigraði hún með striti. Vinn-
an var henni í stað þeirna lífs-
nautna, sem svo margir aðrir
Ileita eftir. Beztu vinir hennar
vom Jlítiknagmar, hænur, hund-
ar, hestar og kýr. Börnunuim
siagði hún sögur og gerði það veit,
isöng við þau stundum, þegar
hún var yngri. Bendir þetta til
þess að hún haifi erft hæfillieika
til að njóta faigurra lista. En það
sem örlögiin sköpuöu henni var
vinna.
Þorsteinn Þorsteinsson.
Minning:
Pálína
Þ. Árnadótti
Fædd 20. jan. 1910
Dáin 5. sept. 1972
1 dag verður jarðsett frá Hafn
arfjarðarkirkju Páliína Þ. Árna-
dóttir.
Pálína var fædd í Keflavík 20.
janúar 1910, dóttir sæmdarhjón-
anna Árna Vigfúsar Magnússon
ar, bátasmiðs, og Bjarnhiidar
Helgu HalWórsdótbur. Þriggja
ára gömul fór hún i fóstur til
móðurafa sins og ömrnu, Hall-
dórs Sigurðssonar og Pálímu Páls
dóttur, sem lenigi bjuggu í Gests
húsum í Haflnarfirði. Þar ólst
hún upp við mikið dálæti og
elsku afa sins og ömmu. Tólf
ára gömul rnisisir Pálína afa sinn
og fimmután ára missir hún
ömmu sína. Þá tók hún við
heimili þeirra og héit siðan heim
16 FINNSKIR SJÓ-
MENN DRUKKNUÐU
Helsiniki 6. sept. NTB.
SEXTÁN finnskir sjómenn
drukknuðu í morgnn, þegar
sanðdælttskipi þeirra hvolfdi
skyndilega fyrir utan höfnina í
Pietarsaari á norðvesturströnd
Finnlands. Tuttugu manna áhöfn
var á skipinu, en fjórir voru á
þilfari, þegar atburðurinn gerð-
ist og gafst þeim ráðrúm til að
henda sér fyrir borð og forða
sér.
Þegar slysið varð var hvasst
og allimikill sjór. Björgunarsveit-
ir 'kornu smarlega á vettvanig, en
voru of seimar og femgu eklkiert
að gert. Vegna mikils sjógangs
hafa froskmienm ekki getað kafað
niður að skipinu. Búizt er við
að skipinu hafi hvolft svo snögg-
lega að mönmumum hafi aldrei
tekizt að komast úr klefum sín-
um.
Pompidou
í Munchen
Miinchen, 9. sept. NTB.
GEORGE Pompidou, forseti
Frakklands, kom í morgun til
Miinchen og ætlar hann að hitta
þar Willy Brandt kanslara að
máli og munu þeir fjaila um
væntanlegan fund forystumanna
Efnahagsbandalagsríkjanna sex
svo og þeirra fjögurra landa,
sem sækja um aðild. Fundurinn
verður í París dagana 19.—21.
október.
— Hestamót
FramfhaW af bls. 10
hjá þeim bestum sem því vaiWa,
éinis og t.d. hjá Stjarma frá
Svignaskarði, Gáska frá Reykja-
viik og Vafa frá S-Háeyri, sem
Þjóðverjar sýndu. í skeiðkeppn-
innd sást amgljós framför útflend-
ingianna. Það var að mínum dómi
skemmtiiieig'asta keppnisgreinin.
Að sjá þessa hesta fll'júgia áfram
á fflugskeiði á velfli, sem við
heimia á Fróni hefðum ekki einiu
sinni látið okkur detta í hug að
reyna að legigja hest til Skeiðs á,
hvað þá að keppa þar — það var
uppliflun og reynslia þessa móts.
Þó að Reymir Aðaiisteinsson sé
galdraimiaðnr i að halda hesti tii
skeiðs, átti hann í erfiðleikum
við að hemja Glæsi á skeiðinu.
Það tókst loks, — þó á kostnað
hraðans.
Aðrir „fliatríðnir" hiestair sem
kunna ekki að hlaupa upp, fliugu
í hlýðni yfir holóttan og blauit-
an igrasvöllinn. Fyrstur varð Vik
inigiur sem Maissen Barla keypti
úr svinastiu og enginn veit hvað
an er aif ísliandi. Tími Víkinigs á
þesisum 200 m spnetti var 21,4.
Hreinn frá Gullberastöðum, sem
Þjóðverjar eiga, varð annar á
21,8, en Glæsir varð þriðji
á 22,0.
Þar með var Evrópumieistara-
keppni ísilandshesta llokið með
sigri Þjóðverj'a, sem fengu
1072,50 stiig. Næstir komu Anst-
urriki'Smienn með 749,50 stig, þá
Svisisflendinigar með 739 stig, síð-
an Danir með 738,50 sitiig, íslend-
ingar með 699,00, en Holiliendimg-
ar rábu lestina með 603 stig.
UPPBOÐH)
Áður en verðliaun voru aif-
hent kom að þeim þætti, sem
ísfliendingar áttu svo mikið und
ir — uppboðinu. Keppnishestarn
ir sjö áttu að bjóðast upp, ásamt
hiimuim þrettán, sem komiu mieð
firá íslandi. Fyrir tveimiur árum
var uppboðið á Stjama hvað etft
irminndJiegasti viðburður móts-
ins, — að fyisiast með hvemig
boðin hækkuðu upp i 10 þúsiund
mörk og hvarnig Skúli kvaddi
Stjarna. Núna kom Hrafn Pét-
urs Behrens fyrstur fram, ag
boðin hækkuðu frá 4500 mörk-
um upp í 5800 mörk. Þetta flannst
eigandanum að vomuim of liágt,
og var hesturinn ekki seldur.
Næstur kom Glæsir. 1 hann voru
boðin 7000 mörk, en hann var
ekki haldur seldur. Þannig komu
íslienzku hestarnir fram hver af
öðrum og seldust erm enginn
þeirra. Vissulega var það erfið
stund og niðuriægjandi fyrir ís-
iendiniga að ríða hestiunium sín-
um hring eftir hring án viðun-
andi boða, Heyrðist það meðafl
ísle.nzku hestaeigendanna að hér
væru útflendingamir að pína þá
niður með verð, þvl þeir vissu
neyð þeirra, að þeir yrðu að selja
'hestana á því verði sem þeir
srjálfir myndu siðar ráða.
Að loknu 2. Evrópumeistaira-
móti fsliandshesta skynjium við
fslendingar sem hér erum, að
það er tEtöiiulega fámenmur hóp-
ur áhuigafólks sem heilliaður er
af íslenzka bestmum. Þetta fólk
befiur náð langt í tamningu og
þjálifun hestsins — ltengra en við
heima. Það hefur þó ekki lært
enn að meta það sem hestinum
er mieöfætt á ísienzkri grund:
„freltsdð í faxins hvin“ — það
verður ekki mietið eða mælt i
hlýðniþjálfun, gerðis eða hrað-
tölti, sem kluíkkan tímiasetur.
Það er gjöf í samspili manns og
hests. Sá sem hefiur eignazt þá
gjöf er hinn eini sigurvegari.
Þetta skynjiaði ég í orðum og
svip Ausburríkismannsins sem
saigði við mig: „Áðar átti ég
stóra hesta, nú á ísflienzki luestur-
inn mdig. Ég vil heimisækja
ísland og vita aiit um þá
þjóð og það land sem fóstrað
hiefuir hestinn minn.“
Að þessiuim orðum sögðum finn
ég til giiieði yfir því sem áimnizt
hefiur og vil gleyma þeim ann-
mörkum, sem setbu skugga á
þetta Evrópuinueistaraimót í St.
Moritz.
ili með uppeldiisbróðu.r sínum Jan
usi Gíslasyni, þar til hún gifitist,
11. október 1930, Pétri Hallbergi
Péturssyni, sem var um lamgt
árabil starfsmaður í Rafha. I>au
hófu búsíkap í litla bænium, sem
afi hennar og amma höfðu búið
i, þar sem nú stendur húsið
Krosseyrarvegur 5. Þeir vimir og
samferðamenn Pálinu og Bergs,
en svo var eigmmaður Pálínu áv
allt kaliaður, dáðust að þvi hve
allt var hreint og fágað í þessu
Jitla húsi, enda voru þau með af
brigðum samheet og heimilis-
faðirinn ólatur við að dytta að og
halda öl'lu við sem bezt mátti
fara. Það var ekki háreysti og
glamur, sem maður mætti í
þessu húsi, heldur prúðmermska
og hjartiahlýja.
Árið 1945 má segja að hafi
verið ár gleðinnar í þessu húsi.
Þá fæddist þeim dóttir, PáMna
Dóra, sem var einikaibarn þeirra,
og augasteinn fioreldra sinna og
Janusar, uppeMisbróður PáMnu,
en hainn dvaldist lengst afi á
heimili þeirra hjóna.
Árið 1952 réðust þau hjónin i
að byggja húsdð að Krosseyrar-
vegi 5. Voru þau bæði ótrauð að
leggja á sig að vúnna langan
vininudag til þess að koma því
upp, en eflaust hafia fjármunir
ekki verið miklir þegar í það var
ráðizt. SanuheWni, ráðdeiW og
bjartsýni ásamt ótrauðum vilja
þokaði byggingunni áfram, svo
að þau gátu flutt í nýja húsið ári
síðar. Undu þau þar vel hag sin-
um, þar til eiginmaður Páiínu
tók þann sjúkdóm, sem eigi varð
við ráðið. Hann lézt í febrúar
árið 1960. Þá kom sikýrast fram
það sálarþrek og sú hugarró,
sem eimkenndi þessa konu alia
tíð.
Nokkrum árum sáðar andaðist
Janus, fósturbróðir herrnar, sem
reynzt hafiði henni ávalit sem
sannuur bróðir. En Páliína æðrað-
ist ekki. Hún var trúuð kona og
treysti á mátt þess góða.
1 lífi hvers manns skiptast á
skin og skúrir. 7. október 1967
giftist Dóra dóttir hennar ágætis
maiuni, Rúnari Brynjóflifssyni, yf
irkennara, og bjuggu þau hjá
Pállíniu að Krosseyrarvegi 5,
henni til mikillar gleði.
í maí á siðasta ári varð Pál'ína
að leggjast á sjúkrahús vegna al
varlegs sjúkdónus. Þeir, sem
fyigdust með Páiínu þessa erfiðu
sjúkdómslegu, undruðust hug-
rekki hennar og sálarþrek, sem
aldrei brást. Nú, að ieiðarlokum,
rifjast upp hugljúfar endurminn-
ingar, sem munu geymtist í
hugum vina hemnar. Minnimgar
um konu, sem vamn störf siin af
alúð og samvizkusemi cjg vildi
ölflum vel.
í dag er hún kvödd méð sökn-
uði af dóbbur og tengdasyni,
systkinum og tengdafólki og öll
um vinum.
Við vottum Dóru og Rúnari
okkar immleigustu samúð.
S.G.
1 dag verður Pálína Ámadóttir
jarðsett frá Hafnarfjarðarkirkju.
Erfitt strið hernnar við ólækn-
andi sjúkdóm hófst á vormánuð
um í fyrra, og nú er þvi lokið.
Sú áreynslulausa mildi og hóg-
værð, sem einkenndi viðhorf
hennar til lifsins, fylgdi henni
allt til hins síðasita. Það stríð, og
sú hljóðláta umhyggja og alúð
sem hún jafnan sýndi öEum sem
lifðu og dóu krmgum hama, vek-
ur í manni undariega lobningu.
Það er furðu misjafnt sem á okk
ur er lagt.
Mér viirðisit ósiköp auðveit að
gieyma bernsk uárunum, svona
að mestu. En allbaf standa þó fyr
ir mér í sérstakri birtu þeir dag
ar, sem við bræðurnir fengum
að fara imn í Hafinarfjörð að
heimsækja „PöUu frænku og
Begga“. Þau hjónin voru þá
baimlaus og bjuggu I hlýlegu
timburhúsi á Krosseyrarvegi 5.
Við fiengum að leika okkur að
lyst i stkógiiuum og hliðunum
bröttu kringum húsið og tína
ávexti aif trjánum. Þetta virtust
enda.'ausir ævintýraheimar og
ekki fyrr en löngu seinna að í
ljós kom að þarna voru bara
nokkrir rifsberjarunnar og lútil
brekka. Sú milda kyrrð sem ríkti
hjá hjónunum í bænum gamla,
virðisr nú eirus og frá annarri öld.
Helzt var hún rofin afi kátinu og
góðlátiegri kerskni Jana, fóstur-
bróður Pölu, sem átti aUa tíð
heimiU hjá þeim hjónum. Þegar
við komum heiim afitur, og móðir
okkar ætlaði að reyna að ná ó-
hreinindum dagsins framan úr
okkur, sögðum við að það ætti
ekki að strjúka svona fast með
þvottapokanum, heldur hægt og
laust eiins og PaUa frænka gerði.
PáMna Þorbjörg Ámadóttir var
fædd 20. jan. 1910 í Keflavík.
Hún var dóttir hjónanna Bjarn-
hUdar Helgu Haildórsdóttur og
Áma Vigfúsar Magnússonar,
bátasmiðs, í Veghúsum þar í bæ.
Pálína var næst elzt í hópi níu
systkina. Þriggja ára fór hún i
fóstur til móðurforeldra sinna
PáMnar Pálsdóttur og Halldórs
Si'gurðssonar, sem búsebt voru í
Hafnarfirði, og þar átti hún
heima alla tíð síðan. Pálina var
aðeins 15 ára þegar fósturforeldr
ar hennar voru báðir látnir. Eft-
ir það hélt hún heimUi með fóst
urbróður sinum, Janusi Gíslasyni
þar til hún giftist Pétri HaU-
bergi Péturssyni 11. okt. 1930, en
hann lézit í febrúar 1960. Þau
ei'gnuðust eina dóttur, PáUnu
Dóru, sem nú er kennairi við
Öldutúnsiskóla og gift Rúnari
Brynjóifssyni, yfitrkennara þar.
Þó að PáMna ælist ekki upp í
hópi systkina sinna í Keflavík,
var aUtaf gott og innilegt sam-
band með henni, þeim og foreldr
unum. Hjá ömmu sinni og afa
ólst hún upp við mikinn kærleik
ásamt fósturbróður sinum Jan-
usi, sem átti heimili hjá henni
þar til harnn lézt 1965.
Páflína varð þannig að sjá á
bak bæði eiginmainni sinum og
fósturbróður með fárra ára milii
biM. StíUing hennar og æðruleysi
er hún hjúkraði þeim í langri og
erfið(ri sjúkdómsiegu, verða
minnissitæð öUum sem tíl
þekktu. Eftir stóð hún svo eim
með Dóru dóttur sinni. Mikið er
enn á hana lagt, en bót að við
vitum að hún hefur erft viðhorf
og hæfini sem prýddu foreldra
henniar og hefur góðan mann sér
við hlið.
Systkinin í Keflavík eiga um
sáirt að binda er þau nú sjá á efit
ir systur sinni á sama ári og
bróðir þeirra, Árni, lézt.
Að lokum vU ég fyrir hönd
bræðra minna og systkinabarna
PáUnu þakka þeim mæðgum þá
hlýju og vinsemd sem jafnan
hefur ríkt í þeirra garði.
Hörður Bfrgmamt.
Sendiherra
skipun
Washington, 9. september. AP.
ÖLDUNGADEILD Bandarikja-
þings staðfesti í morgun skipun
Fredericks Irvings, aðstoðarráð-
ráðherra, sem sendiherra Banda-
ríkjanna á fslandi. Irving er
væntanlegur til fslands 28. sept
n.k.