Morgunblaðið - 24.10.1972, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRÍÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 1972
Halldór E. Sigurðsson? f jármálaráðherra:
Óbreytt vísitala for-
senda frumvarpsins
— Ríkisútgjöldin komin 726
millj. kr. umfram áætlun á
þessu ári
HALLDÓR E. Sigurðsson, fjár-
málaráðherra, gerði í gær grein
fyrir fjárlagafrumvarpinu fyrir
árið 1973 á fundi í Sameinuðu Al-
þingi. f upphafi ræðu sinnar
gerði ráðherrann grein fyrir af-
komu ríkissjóðs á árinu 1971, síð
an ræddi hann um útlitið með
afkomu ríkissjóðs á þessu ári,
fjárlagafrumvarpið og rikisbú-
skapinn.
RÍKISREIKNINGUR 1971
Fjármálaráðherra sagði, að
tekj-ur á ríkisreikningi 1971 væru
13.258 millj. kr., en rekstrarút-
gjöldin væru 13.534 mlllj. kr. —
Halli á rekstrarreikningi hefði
því niumið 276 millj. kr. Greiðski
jöfnuiðurinn í heild hefði reynzt
óhagstæður um 339 millj. kr. Rík-
istekjur, sem innheimtar hefðu
verið á árinu hefðu numnið 12.995
millj. kr. eða 1420 millj. kr. um-
fram áætlun fjárliaga.
Þá sagði ráðherra, að gjöld rik
iasjóðs samkvæmt rekstrarreikn
ingi A-hluta hefðu reynzt vera
13.534 millj. kr. eða 1742 millj.
kr. umfram fjárlög ársins 1971.
Af þeim 823 millj. kr., sem al-
menn rekstrarútgjöld hefðu far
ið fram úr áætlun fjárlaga, hafi
meginhlutinn eða 577 mill'j. kr.
verið aukin launagjöld. Það hefði
verið 307 millj. kr. hærri upp-
hæð en gert hefði verið ráð fyrir.
Þá nefndi ráðherrann einnig í
þessu sambandi 245 millj. kr. til
færslu til Tryggingastofinunar
ríkisins.
Ráðherrann sagði, að vanáætl
un á fjárlögum 1971 hefði verið
rúmleiga 1000 millj. kr. Það væri
staðreynd, að af umframútgjöM
um rikissjóði 1971 hefði meiru
verið ráðstafað af fyrrverandi
ríkisstjóm en núverandi.
AFKOMA ÁRSINS 1972
Fjármálaráðherra sagði, að á-
stæðumar fyrir erfiðri afkomu
ríkissjóðs á þessu ári væru
breytt verkaskipting rikis og
sveitarfélaga. Útgjöld ríkisins
hefðu aukizt verulega þegar við
upphaf ársins. En tekjumar, sem
koma hefðu átt á móti þessum
útgjöldum hefðu ekki að neinu
marki komið inn fyrr en eftir
álagningu tekju- og eignaskatts.
Þegar þetta væri haft í huga
þyrfti engan að undra, þó að
staöa rikissjóðs við Seðlabank-
ann hafi verið erfið i sumar. Ráð
herrann sagði, að frá 1963 hefðu
hlutfallislegar hreyfingar aí
gjöldum fjárlaga frá 1. janúar til
1. sept. ár hvert versnað á aðal-
viðskiptareikningnum í Seðla-
bankanum um 8,4% að meðaltali.
í ár hefði þetta hlutfall verið
8,5% af gjöldium fjárlaga. Þetta
skýrði, að viðskipti ríkisins við
Seðlabankann á þessu ári væru
ekfcert einsdæmi, nema tölulega
séð.
Ráðherrann sagði, að á þessu
ári hefðu gjöldin farið 726 millj.
kr. umfram áætlun, sem gerð var
í byrjun ársins. Á þessu sama
tímabili hefðu tekjumar hins
vegar farið 285 millj. kr. fram úr
áættum. Allir tekjustofnar hefðu
gefið meira en áætlað var, nema
tekju- og eignaskattur, sem enn
væri 60 millj. kr. undir áætlun.
Tekjurnar í lok september 1971
hefðu verið 76,3% af áætlun fjár
laga, en væru nú 68,4%. útgjöld
in hefðu á sama tíma 1971 verið
86,1% af fjárlögum, en væru nú
77,5%.
F J ÁRL AG AFRUM V ARPIÐ
1973
Fjármálaráðherra gat þess, að
útgjöld frumvarpsins væru við
það miðuð, að kaupgreiðsluvísi-
talan héldist í 117 stigum út árið
1973, en tillit væri tekið til 7%
grunnkaupshækkunar, sem koma
á til framkvæmda 1. marz n.k.
Frumvarpið hækkaði frá síðustu
fjárlögum um 3.318,3 millj. kr.
Ef markaðir tekjuistofnair væru
dregnir frá væri hækkunin 3.440
rniH’j. kr. eða 21,3%.
Orsök þessarar hækfcunar væri
fyrst og fremst launaútgjöld, 990
millj. kr. Þá hækkaði framlag til
Halldór E. Sigurðsson
almannatrygginiga um 734 millj.
kr. Niðurgreiðslur á vöruverði
hækkuðu um 374 millj. kr. Hins
vegar væri ekki gert ráð fyrir út
gjöldum til að halda áfram niður
greiðlslum, sem komið hefði ver
ið á í tengslum við bráðabirgða-
lögin. Fé til þeirra ráðstafana
hefði verið fengið með niður-
skurði á ríkisútgjöldium. Fram-
lag til vegaframkvæmda hækk-
aði um 120 millj. kr. og útflutn-
ingsuppbætur hækkuðu um 120
millj. kr.
Rekstraraf.gangur samfcvæmt
frumvarpinu væri áætlaður 580
miillj. kr., en greiðsluiafigangur
104 milij. kr.
SUNDURLIÐUN ÚTGJALDA
Fjármálaráðherra sagði enn-
fremur, að launagreiðslur sam-
kvæmt fruimvarpinu væru 4.359
millj. kr. eða 21% af heildarút-
gjölduinum. önnur rekstrargjöld
væru 1.038 millj. kr. eða 5,2%.
Til viðhaldskostnaðar væri varið
514 millj. kr. eða 2,6% og til
vaxtagreiðslna 330 millj. kr. eða
1,6%.
Gjaldfærður stofnkostnaður
væri 1.460 millj. kr. eða 7,3%.
Til fyrirtækja í B-hluta væri var
ið 8.843 millj. kr. eða 44%. Til
sveitarfélaga 633 milij. kr. eða
3,1%. Til fyrirtækja og atvinnu
vega 2.508 millj. kr. eða 12,5%
og til einstaklinga, heimila og
samtaka 397 millj. kr. eða 2%.
TEKJUHLIÐ FRUMVARPSINS
Ráðherrann sagði, að tekjuhlið
frumvarpsins væri byggð á þjóð
hagsspá fyrir næsta ár. Gert
væri ráð fyrir, að verðmætaráð-
stöfun ykist uim 10,6% í pening
um og innflutningspáin hækkaði
um 14%. Ríkisstjórnin befði tek
ið þá ákvörðun, að skattvísitalan
skyldi verða 128 stig. Þetta þýddi
raunverulega skattaliækkun, sam
kvæmt núverandi kerfi, um 730
millj. kr. Ástæðan fyrir hækkun
tekjuskattsins væri hins vegar
fjölgun gjaldenda og meiri eftir
stöðvar en verið hefðu á síðasta
ári.
Heildartekjur á rekstrarreikai-
ingi væri áætlaðar 20.447 millj.
kr. og væri það 21% hækkutn. Að
frádregnum mörkuðum tefcju-
stofnuim, sem næmu 2.568,8 mil'lj.
kr., væri hækkunin 22,6%. Gert
væri ráð fyrir, að tekjuskattur
hækkaði uim 1342 millij. kr. og
gjöld af innflutningi um 1048
millrj. kr.
Tekjiur umfram gjöld væru
579,7 millj. kr., en hallinn á lána
hreyfinguim væri 475,7 millj. kr.
Mismiunurinn væri 103,9 milltj.
kr., sem væri þá hinn raunveru-
legi greiðsluafgangur í frumvarp
inu.
NIÐURGREIÐSLUR OG
VfSITALA
Ráðherrann sagði, að ekki væri
ennþá séð, hvað ofaná yrði um
heildarniðurgreiðslur við af-
greiðslu fjárlaga fruimvarpsins.
Niðurgreiðslur væru nauðsynleg
ar, en þær yrðu að hafa sín tak
mörk.
Ennfremur gat ráðherrann
þess, að vísitölwerðlagsmælir
væri nauðsynlegur, en hann yrði
að miða við almennt neyziiustig
þeirrar neyzlu, sem neytaindkm
þyrfti til framfæris. Miða yrði að
réttu mati neyzlustigsins innbyrð
is. Vísitalan mætti ekki leiða til
þess, að stjórnvöld hefðu efcki
eðlilegt svigrúm til hæfiliegrar
og skynsamlegrar tekjuöflunar,
þannig að hún hefði bein áhrif á
val tekjustofna.
Magnús Jónsson um f járlagafrumvarpiö:
Sver sig í ætt við f járlög
fyrri vinstri stjórnar
VIÐ 1. umr. fjárlaga í gær sagði
Magnús Jónsson, aff það væri
með mikilli eftirvæntingu, sem
þjóðin biði þess hverju sinni, að
fjárlagafrumvarpið væri lagt
fram, ekki hvað sizt nú eftir þau
ósköp, sem á undan væru gengin,
því að fjárlög 1972 hefðu verið
50% hærri en f járlög árið þar á
undan.
Þingmaðurinn lagði áherzlu á,
að núverandi ríkisstjóm gæti
ekki endaJausit tönnJiazt á þeim
arfi, sem hún þættist hafa tekið
við frá fyrrverandi rikisstjóm.
Slíkt væri einungis unnt að gera
í skamman tíma, en ekki til lanig
frama. Hann rifjaði upp gömul
ummæli Halldórs E. Sigurðsson-
ar fjármálaráðherra þess efnis,
að fjáriög væru hverju sinni speg
ilmynd þeirrar stefnu, sem ríkti
í efnahagsmálum landsins. Lík-
ast væri því, sem ráðherrann
áJiti annað gilda nú. Staðreyndin
væri sú, að fjárlögin næðu rösk
um 20 milljörðum kr., sem væri
tvöföldun frá fjáriögum 1971 og
það væru þessir 20 milljarðar,
sem þjóðin starði á nú, og fjár
málaráðherra myndi aldrei geta
reiknað sig burt frá þeim tölum,
hvemig sem hann feari að.
Magnús Jónsson kvaðst álíta,
að mistök núverandi stjómar
hefðu fyrst og fremist legið í þvi,
að láta lög um aimannatrygging
ar taka giMi um mi/tt ár, en ekki
um áramót, eins og fyrirhuigað
hafði verið. Niðurgreiðsliur hefðu
mátt halda áfram eins og áður
var til þess að halda verðlaginu
í skefjum, en ákvörðunin um að
láta lögin um almannatrygging-
aæ taka strax gilidi hefði þýtt 650
millj. kr. útgjaldaaukningu fyrir
ríkissjóð.
En jafnframt lagði Maignús
Jónsson mikla áherzlu á það, að
hiainn hefði ekki verið á mótí
auknum framlögum til almanna
trygginga, heldur væri það
skylda fjármálaráðherra til þess
að afla fjár fyrir þessurn auknu
útgjöldum, sem vanrækt hefði
verið, og það væri það, sem gagn
rýna bæri, enda væri það ástæð
an fyrir þeim 340 millj. kr. halla,
sem nú blasti við.
Ríkisstjórnin hefði með ráðstöf
unum sínum stóraukið þensluna
í þjóðfélaginu og það væri engin
afsökun, þó að það hefði verið
gert í þágu hinna gagnlagustu
markmiða. Þegar þensla væri í
atvinnulífinu, ætti ríkið að draga
saman seglin, en þegar þenslan
minnkaði, ætti ríkið að auka um
svif sin, þó að slikt kostaði halla
rekstur eins og átt hefði sér stað
á árunurn 1967—68. Nú væri svo
komið, að vegna aðgerða rikis-
valdsins ættu sér stað stórfelldar
yfirborganir á vinnumarkaðin-
um.
Fjármálaráðherra hefði ekki
viljað fullyrða, hver endanleg út
koma ríikissjóðs yrði fyrir árið
1972. Þrátt fyrir þær óhemju tekj
ur, sem nú streymdu í ríkissjóð
og ráðherrann hefði sjálfur við-
urkennt að væru mum meiri en
búizt hefði verið við, þá hefði
hann öruigglega eittíhvieirt rað
með að koma öllu þessu fé í lóg.
Magnús Jónsson igagnrýndi
harðlega þann stórfellda yfir-
drátt, sem orðið hefði hjá rikis-
sjóði. Þá gagnrýndi hann eimnig,
að fjármálaráðhenra hygðist ná
fram 400 millj. kr. spamaði með
þvi einu að segja, að þetta ráðu-
neyti skyldi spara þessa upphæð
oig annað ráðuneyti aðra upphæð.
Magnús Jónsson.
án þess að gerð yrði nokkuir
grein fyrir því, hvað skyldi spar
að ag kvaðst þingmaðuirinm efast
stórtega uim að meðráðherrar
Halldórs Sigurðssonar myndu
samþykkja þann niðurskurð
framilaiga sem kæmu til með að
bitna á ráðumeytum þeirra.
Þetta frumvarp væri fairið að
sverja sig mjög í ætt við fjárlaga
frumvörp fyrri vinsitiri stjórmair.
Það vantaði hreimlega allan
grumdvöll undir þetta frumvarp.
Botminm væri suður í Borgarfirði.
í þessu frumvarpi hefði aliur
vandi emfaldlega verið þurrkað
ur út. Allar frekari niðurgreiðsl-
ur ættu að falla niður en samtím
is því væri gert ráð fyrir, að vísi
taian hækkaði ekki neitt uim
næstu áramót. Það vissu allir,
að kaupgjaldsvísitalan ætti að
hækka um 5—6 stig um áramót,
sem myndi kosta ríkissjóð 800
til 1000 milij. kr. Það eina, sem
fjájrmálaráðherra hefði sagt um
þenmain vanda, væri að Aiþingi
ætti að leysa hanm.
Ef ekki ætti að framkvæma
stórfellda kjarasikerðingu um
næstu áiramót, þá væri sjáanlegt
að rílkisstjómin yrði að taka upp
stórfelldar uppbætur, þó ekkl
bara til þess að halda niðri verð
laginu, helduir einnig til þess að
halda útflutningsatvimniuvegum-
um gangandi.
Ekkert nýtt væri að finna í
þessu fruimvarpi. Framikvæmda
áætlun fylgdi því engin. Framlög
til skóla hefðu t.d. verið skorin
niður um 170 millj. kr. frá tillög
um menntamálaráðuneytisins. —
FramJiöig. til mámsmanna hefðiu
einnig verið skorin stórlega nið-
ur.
Stjómarráðið hefði haldið á-
fram að þenjast út og ekki heíði
þessi sitjóm aiþýðuninair dregið
úr veizluhöldum, frá því sem áð
ur var. Þá hefðu verið skipaðar
fjöimargar nýjiar nefndir, enda
þótt Halldóri E. Siguorðssyni hjefði
áður fyrr verið tíðrætt um það,
hve auðvelt ætti að vera að draga
úr niefndafairgaminu.
Siðustu fjárlög fyrri ríkisstjóm
ar hefðu haft það að markmlði
að örva eigin fjármiumamyndium í
landinu til þátttöku í atvinmu-
rekstri, ekki hvað sízt eftir að
við værum komnir inn í Friverzl
unarbandalagið. Þess vserti dæmi,
að fólk á ýrnsum stöðum á land-
imu hefði lagt fram fé í ný at-
vinniutæki og þá ekki gert sér
fyrst og fremst von um arð af
því heldur viljað leggja sitt að
mörkuim til eflingar atvinnulifi
byigigðariags sins. Skattalöggjöf
núverandi ríkisstjómar hiefði
snúið þessu við og höggvið svo
nærri fjöldanuim og þá ekki hvað
sízt þeim sem ríkisstjórnm hefði
þótzt vera að vemda, að risið
hefði alda óánægju vegma skatt
byrðinnar, að óþekfct væri
nokkru sinni áður hér á landl
Framh. & bte. 20