Morgunblaðið - 03.12.1972, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUfNN-TJDAGUR 3. DTiSEMBBR 1972
43
Hver var
Juri
Galanskov?
Ekki alls fyrir löngn fluttu
blöð lesendum sínum þá frétt,
að sovézka skáklið Juri Gal-
anskov hefði andazt i nauð-
ungarvinnubúðum. Og hver
var þá Juri Galanskov? Á
árinu 1968 öndverðu varð
hann ásamt Aiexander Gins-
burg, þekktur um Vest-
urlönd, vegna þess að þeir
stóðu þá fyrir rétti, ákærðir
fyrir að hafa saman gefið út
skjalasafn um réttarhöld-
in yfir Daniel og Siniavsky
og einnig fyrir útgáfu
neðanjarðarbókmenntaritsins
„Phoenix-66“.
heir Ginsburg og Galan-
skov höfðu þekkzt í þó nokk
ur ár, unnið á sama stað og
numið við sama háskóla. C't
frá því reyndi ákaeru-
vaidið að sanna að þeir
hefðu unnið í sameiningu að
þessum útgáfum og kom-
ið þeim til útflytjendastofn-
unarinnar NTS, sem hefur að
aðalaðsetur i Paris og Frank-
furt.
Af útdráttum frá réttarhöld
unum (sem nú eru komnir út
í bókarformi á ensku og heita
„The Trial of the four. A
collection of materials
on the case of Galanskov,
Ginsburg, Dobrovolsky og
Eashkova 1967—68) kem-
ur þó greinilega fram, að þeir
Ginsburg og Galanskov
höfðu ekki samvinnu sín á
milli, heldur höfðu unnið að
þessu hvor án vitundar hins.
Verk Ginsburg heitir „Hvíta
bókin um Siniavsky og Daní-
el“ og Galanskov gerði grein
fyrir sama máli i „Phoenix
1966“. Það verður heldur
hvergi ráðið af þessum skýrsl
um, að þeir hafi nokkurn
tima haft i hyggju að senda
þessi plögg til útflytjenda-
stofnunarinnar, sem áður er
getið. Geta skal þess sérstak
lega að Ginsburg sendi til
dæmis eintak af bók sinni til
KGB, en aftur á móti gerði
KGB síðan „Phoenix 1966“ upp
tækt hjá Veru Eashkova, sem
vann þá að þvi að vélrita
skýrslu Galanskovs.
Galanskov var ákaerður
samkvæmt 70. grein sovézku
hegningarlaganna, sem fjall-
ar um andsovézkan áróður.
Allir ættu að skynja það frá-
leita í að ætia sér að sanna
að skýrsla sé andsovézk, svo
ekld sé nú minnzt á það und-
arlega i því að slík grein
skuli finnast í hegningarlög-
gjöfinni, þar sem hún brýt-
ur þar með í bága við stjórn-
arskrána, kveður á uni
tjáningarfrelsi. En þó
varð málið enn afkáralegra,
þegar að því kom, að Galan-
skov skyldi sanna, að skýrsla
hans væri ekki andsovézk.
Dæmi úr réttarhöidunum:
Gaianskov: Mér Ieikur hug
ur á að koma því á fram-
færi að ég skii ekki ákæru-
atriðin. Ég hef aldrei á ævi
minni haft andsovézkar skoð
anir og sú afstaða er gersam
lega óbreytt. Ég hef alltaf
verið fylgjandi alræði öreig-
anna . . . Að þessum orðum
mæltum skipaði dómarinn
Galanskov að halda sér við
efnið.
Við yfirheyrslurnar síð-
ar reyndi Gaianskov síðan
að sanna, að þær greinar,
sem hann hefði skrifað væru
hvorki glæpsamlegar né and
sovézkar í sjálfu sér. Hann
reyndi að rökstyðja mál sitt
eftir föngum, en dómarinn
greip hvað eftir annað fram
í fyrir honum og sagði, að
hann ætti ekki að lialda hér
bókmenntalegar ræður, rétt-
urinn hefði ekki áliuga á bók-
menntarýni.
Ýmislegt bendir til þess að
hafi einhver þeirra fjögurra,
Ginsburg, Galanskov, Lash-
kova eða Dubrovolsky haft
samband við NTS, hljóti það
að vera sá síðastnefndi. Hann
slapp með vægan dóm, enda
vitnaði hann í réttarhöldun-
um gegn hinum þremur. Sönn
unargögn sem styðja þetta
fundust við húsleit hjá Dub-
rovolsky. Aftur á móti stað-
hæfði hann, að Galanskov
ætti þessi plögg öll og enda
þótt ótal margt yrði til að
mæla gegn staðhæfingu Dub-
rovolskys, var Galanskov
dæmdur. Hann var dæmdur
til vistar í nauðungarvinnu-
búðum í sjö ár.
I»ar með hefði átt að láta
hann lausan í janúar 1974,
þar eð hann hafði setið í fang
elsi síðan i janúar 1967 —
eða í heilt ár, áður en rétt-
arhöldin voru sett. Bendir
það til erfiðleika dómsvalda
að koma réttarhöldunum
í kring, ef svo má orða. Ein-
kennandi var það og fyrir
þessi réttarhöld, að dómari
greip hvað eftir annað fram
í fyrir vitnmu, sem vitnuðu
þeim ákærðu í vil, með þvi
að segja að þetta kæmi reynd
ar ekki málinu við.
Sjálfsagt er að rifja upp,
að Galanskov hafði afburða
snjallan og skeleggan verj-
anda Dinu Kaminskayu, en
alit hennar erfiði var til
einskis. I*að dómsorð var
kveðið upp, sem saksóknari
hafði krafizt.
I»að tilskrif Gaianskovs,
sem réttinum fannst hvað erf
iðast að kyngja var opið bréf
hans til Mikhails Sholokovs
vegna orða Nóbelsskáldsins
um Siniavsky og Daniel. Sho-
lokhov hafði höfðað til her-
manna landsins og spurt
hvað þeir myndu gera, ef
svikarar fymlust í þeirra
hópi.
Galanskov skrifaði meðal
annars:
„. . . Vel kann svo að vera,
að dómar herdómstóls séu
liarðir og að „hermenn okk-
ar“ viti ekki annað um mann
úðina en það „að hún á ekk-
ert sameiginlegt með slepju-
Iegum lindýrsháttum". En
hvað vakti fyrir þeim, sem
þetta sagði. Kannski Sholo-
kov hugsi sér Sovétríldð sem
eins konar herdómstól, og
þar af leiðandi hafi hann get
að séð þá Daniel og Siniav-
sky sem svikara. lȇ liggur
allt ljóst fyrir. I»á eru „her-
menn okkar“ ugglaust skyld
ugir til að bregða við snar-
lega og láta ekki leiðast af
ákvörðunum laganna . . . þér,
borgari Sholokov þér eruð
ekld rithöfundur lengur. I»ér
voruð áður fyrri sæmilegur
bókmenntamaður, en þér er-
uð það ekld lengur. Nú eruð
þér ekki annað en hreinn og
klár pólitískur lýð-
skrumari . . .“ Hörð orð og
afdráttarlaus að vísu, en eru
þau glæpsamleg?
Juri Galanskov var fædd-
ur þann 19. júni 1939
í Moskvu og var faðir hans
verkamaður og móðir hans
vann við hreingemingar.
Hann varð ungur að fara að
vinna fyrir sér með skólan-
um og að loknu stúdents-
prófi nam liann í nokkur ár
sögu við Moskvuháskóla, en
var rekinn þremur árum síð-
ar, þegar hann hafði sent frá
sér Phoenix-61. Galan-
skov lét ýmis mál til sín taka
upp frá því og var óspar á
að hafa í frammi mótmæli,
meðal annars lét hann í Ijós
gremju sína úti fyrir banda-
ríska sendiráðinu í Moskvu
vegna bandarísku ihlutunar-
innar i Dóminikanska lýð-
veldinu. Svo virðist lika i öll
um skrifum lians sem hann sé
bæði friðarsinni og einn-
ig mjög sannfærður marxisti.
Hann var einn af þeim
mörgu, sem trúðu á hina upp-
runalegu hugsjón byltingar-
innar, en fannst framfylgd
hennar hafa brugðizt gersam
lega. Eftir að Galanskov var
hnepptur í nauðungarvinnu
tókst honum nokkrum
sinnum að koma frá sér bréf
um og eitt þeirra komst síðar
til Vesturlanda og var birt
árið 1970 í fjöimörgum blöð-
um. Þar ræðst hann harðlega
gegn sovézku réttarkerfi og
spyr meðal annars konvmún-
istaflokka á Vesturlöndum,
hvernig þeir geti fengið sig
til að trúa að þeirra flokkar
séu öðruvísi, myndu starfa
öðruvisi í valdaaðstöðu en
flokkurinn gerir í Sovétríkj-
unum. Hann hvetur og menn
á Vesturlöndiim til að freista
þess að fylgjast sem gleggst
með þeirri andlegu kúgun,
sem sovézkir borgarar séu
beittir og reyna eftir megni
að hafa áhrif i jákvæðari átt,
Galanskov þjáðist af maga
sári, þegar hann kom til
vinnubúðanna árið 1968. Þær
fréttir flugu fyrir, að hann
hefði dvalið i sjúkra-
deild búðanna lengi, en á
hinn bóginn var hann jafnan
reiðubúinn að mótmæla, fynd-
ist honum samfangar sín-
ir órétti beittir. I»ó nokkrum
sinnum fréttist að hann hefði
farið í hungurverkfall, þrátt
fyrir bágborið heilsufar. Þó
svo að hann hefði gætt sta
betur er þó vafasamt, að haa
um hefði orðið langra lífdaga
auðið, þar sem maturlm i
búðunum, hvort setn mt
á sjúkradeildum eða nt-
an þeirra, er ekki beinlínis
heilsusamlegur eða vítamín-
bættur. Marchenko hefur lýst
kosti í slíkum búðum í bók
sinni „My Testlmony" og seg
ir þar að hann sé: 510 g af
svörtu brauði á dag, 14 g
sykur. í morgunmat 7—8
brislingar (smáfiskar), súpu
skál um 350 g og krús af
hálfvolgu vatni. Hádegisverð
ur: 350 g kálsúpa (kálið
venjulega skemmt) með kart
öflubitum í, þegar bezt lét.
Til kvöldverðar 140 g kart-
öflustappa.
snyrti-og hárgreidslustofan
austurstræti 6 símí22430
Veitum alla hárgreiðslu- og snyrtiþjónustu.
Coty-vörur í úrvali.
Sérstök krem fyrir viðkvæma húð.
"bílQttQllQi
guomunidap
Berjþérugötu 3. Slmar 19032, 2001%
SAMVINNU
BANKINN
JOLAKORT
t * í
V......ýSsySN-:w.«o..4
, 1jf2tu
,)ól.i og' nýáru-
óehir
eftir fiimum
yöar
pantió í tínia
QITáFSfð
Anstnrstræti,